Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển đội ngũ tổ trưởng chuyên môn các trường trung học cơ sở ở thành phố Hồ Chí Minh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:25

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục "Phát triển đội ngũ tổ trưởng chuyên môn các trường trung học cơ sở ở thành phố Hồ Chí Minh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục" được nghiên cứu với mục tiêu: Trên cơ sở nghiên cứu lí luận về phát triển đội ngũ TTCM trường THCS, phân tích và đánh giá thực trạng phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM, luận án đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM trước yêu cầu đổi mới giáo dục.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển đội ngũ tổ trưởng chuyên môn các trường trung học cơ sở ở thành phố Hồ Chí Minh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH PHẠM PHÚ QUỐC KHÁNH PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ TỔ TRƯỞNG CHUYÊN MÔN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 9140114 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2023
Công trình được hoàn thành tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Sỹ Thư, TS. Huỳnh Lâm Anh Chương Phản biện 1: ………………………………… ……………………………….. Phản biện 2: ………………………………… ……………………………….. Phản biện 3: ………………………………… ……………………………….. Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Trường họp tại:………...................................................................................……………………. vào …………giờ……….ngày……….tháng………năm………. Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện: - Thư viện Quốc gia Việt Nam - Thư viện Đại học Sư phạm TP.HCM - Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong hoạch định chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, Đảng và Nhà nước đã rất chú trọng đến nhân tố con người, coi sự phát triển con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực chính của phát triển xã hội. Giáo dục và đào tạo luôn giữ một vai trò quan trọng trong đào tạo nguồn lực con người. Trong trường THCS, đội ngũ GV bộ môn được chia thành nhiều tổ chuyên môn. Mỗi tổ chuyên môn quản lí một hoặc một nhóm môn học cùng lĩnh vực, đứng đầu là TTCM được ví như “cánh tay nối dài của lãnh đạo nhà trường” trực tiếp điều hành hoạt động giáo dục và dạy học của tổ chuyên môn. Hiệu trưởng nhà trường chịu trách nhiệm phát triển đội ngũ TTCM thông qua các hoạt động quản lí như qui hoạch đội ngũ; lựa chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm đội ngũ; sử dụng đội ngũ; đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ; đánh giá đội ngũ; xây dựng môi trường phát triển và tạo động lực phát triển đội ngũ. Thông qua các hoạt động quản lí này, hiệu trưởng xây dựng một đội ngũ TTCM đủ về số lượng để điều hành nhịp nhàng các hoạt động chuyên môn diễn ra theo kế hoạch. Thực tế hiện nay, hầu hết TTCM đều trưởng thành từ những GV nhiệt tình, gương mẫu, là người có chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, nổi trội nhất trong đội ngũ GV trong tổ chuyên môn, đồng thời có tinh thần trách nhiệm cao, say mê công việc, được mọi người tín nhiệm. Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận trong đội ngũ TTCM chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục trong thời kì mới, năng lực quản trị còn ít nhiều hạn chế. Nhiều TTCM trước khi được đề bạt chưa qua đào tạo, bồi dưỡng về nghiệp vụ quản lí. Việc đề bạt cũng mang tính nhu cầu, dựa vào tín nhiệm hoặc chỉ xét về mặt năng lực chuyên môn mà chưa xét đến năng lực quản lí. Đối với công tác phát triển đội ngũ TTCM tại các trường THCS, về cơ bản, các trường đã xây dựng và phát triển được một đội ngũ TTCM ổn định, góp phần thực hiện thành công mục tiêu, kế hoạch giáo dục của nhà trường. Mặc dù vậy, công tác phát triển đội ngũ TTCM tại một số trường THCS vẫn còn những hạn chế nhất định: hoạt động đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ chưa đáp ứng được các yêu cầu đổi mới giáo dục; các chế độ, chính sách chưa thoả đáng, chưa thu hút được người tài giỏi; công tác dự kiến nguồn lực cho hoạt động qui hoạch đội ngũ TTCM còn gặp khó khăn; hoạt động lựa chọn và bổ nhiệm chưa xem xét yếu tố hoàn cảnh và nguyện vọng của đội ngũ; hoạt động đánh giá đội ngũ chưa đảm bảo tính thống nhất, chưa có cơ sở khoa học bởi chưa có bộ tiêu chí đánh giá phẩm chất, năng lực TTCM trong nhà trường… Xuất phát từ cơ sở pháp lí, cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn nêu trên, tác giả chọn đề tài “Phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục” làm đề tài nghiên cứu của luận án.
2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lí luận về phát triển đội ngũ TTCM trường THCS, phân tích và đánh giá thực trạng phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM, luận án đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM trước yêu cầu đổi mới giáo dục. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Đội ngũ TTCM trường THCS 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM 4. Giả thuyết khoa học Phát triển đội ngũ TTCM tại các trường THCS trên địa bàn TPHCM đã và đang đạt được những kết quả khả quan nhưng cũng còn một số hạn chế nhất định trước yêu cầu đổi mới giáo dục. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lí cần thiết, khả thi dựa trên quan điểm tiếp cận quản lí nguồn nhân lực thì sẽ khắc phục được những bất cập, nâng cao chất lượng đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về phát triển đội ngũ TTCM trường THCS. 5.2. Khảo sát thực trạng về phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 5.3. Đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn về nội dung nghiên cứu: Luận án tập nghiên cứu về đội ngũ TTCM (số lượng, cơ cấu, chất lượng) và phát triển đội ngũ TTCM trưởng THCS theo tiếp cận quản lí nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 6.2. Chủ thể quản lí: Hiệu trưởng các trường THCS ở TPHCM 6.3. Đối tượng và địa bàn khảo sát: + Nhóm 1: hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, TTCM + Nhóm 2: Giáo viên bộ môn + Địa bàn khảo sát: 18 trường THCS công lập tại các quận/huyện trên địa bàn TPHCM 6.4. Thời gian nghiên cứu: + Thời gian thu thập và sử dụng các dữ liệu từ kết quả hội thảo khoa học, khảo sát, phỏng vấn, khảo nghiệm, thực nghiệm: Tháng 3/2020 đến tháng 11/2021 + Các số liệu báo cáo phục vụ cho việc mô tả các dữ liệu nghiên cứu của luận án được thu thập từ năm học 2015-2016 đến năm học 2018-2019.
7. Phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp tiếp cận Tiếp cận hệ thống - cấu trúc Tiếp cận lịch sử - lôgic Tiếp cận thực tiễn Tiếp cận năng lực Tiếp cận lí thuyết quản lí nguồn nhân lực 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận 7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp khảo sát bảng hỏi Phương pháp phỏng vấn Phương pháp nghiên cứu sản phẩm Phương pháp thực nghiệm 7.2.3. Nhóm phương pháp xử lí dữ liệu Xử lí dữ liệu định lượng Xử lí dữ liệu định tính 8. 8. Đóng góp mới của luận án 8.1. Về lí luận Luận án đã xác lập được cơ sở lí luận về đội ngũ TTCM trường THCS bao gồm một số khái niệm cơ bản liên quan đến đội ngũ TTCM, mô hình nhân cách nghề nghiệp TTCM trường THCS. Luận án đã nghiên cứu, tổ chức hội thảo, lấy ý kiến chuyên gia trong việc xây dựng Bộ tiêu chuẩn đánh giá TTCM trường THCS. Luận án đã xác lập được cơ sở lí luận về phát triển đội ngũ TTCM trường THCS theo tiếp cận quản lí nguồn nhân lực với các nội dung quản lí như qui hoạch; lựa chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm; sử dụng; đào tạo, bồi dưỡng; đánh giá; xây dựng môi trường phát triển… 8.2. Về thực tiễn Luận án đã tổ chức khảo sát, đánh giá khách quan thực trạng đội ngũ TTCM và thực trạng phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM, chỉ ra những kết quả đạt được, những hạn chế, nguyên nhân của những hạn chế. Giá trị về mặt thực tiễn của luận án còn được thể hiện qua việc đề xuất 6 biện pháp phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM hợp lí, khả thi, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 9. Cấu trúc của luận án Cấu trúc của luận án gồm các phần chính: Mở đầu, Chương 1, Chương 2, Chương 3
Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ TTCM TRƯỜNG THCS ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu về đội ngũ TTCM trường THCS 1.1.1.1. Những nghiên cứu ngoài nước a. Tổ chuyên môn trường THCS Hoạt động của tổ chuyên môn trong trường trung học là đề tài đang được các nhà khoa học về giáo dục trên thế giới quan tâm bàn luận trong vài thập niên gần đây: Johnson (2003), Gallimore và Ermeling (2010), Aguilar (2012), Sparks (2013). Các nghiên cứu trên đã nêu bật vai trò, nhiệm vụ, phương thức hoạt động của tổ chuyên môn trong nhà trường. Tổ chuyên môn là nơi GV được bồi dưỡng kiến thức, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, là nơi GV được hướng dẫn, hỗ trợ, phối hợp với đồng nghiệp hoàn thành nhiệm vụ giáo dục, là nơi tạo ra môi trường thuận lợi cho các hoạt động giáo dục và dạy học. b. Đội ngũ TTCM trường THCS Từ thập niên 1990, các nhà khoa học về giáo dục đã nhìn nhận tầm quan trọng của đội ngũ TTCM, từ đó xuất hiện nhiều nghiên cứu liên quan đến vai trò, nhiệm vụ, mô hình nhân cách nghề nghiệp của TTCM trường trung học, tiêu biểu như Turner (1996), Metcalfe và Russell (1997), Turner và Bolam (1998), Abolghasemi và các cộng sự (1999), Brown và các cộng sự (2000), Gold (2000), Atebe (2009), Wise và Bush (1999), Boodhoo-Eftekhari (2000), Weston (2014), Harris và các cộng sự (1995), Bell (1996), Bulach và các cộng sự (1998), Barkley và các cộng sự (2001), Huber (2004), Lunenburg và Ornstein (2011)… Từ những nghiên cứu về đội ngũ TTCM trường trung học của các tác giả ngoài nước, có thể nhận thấy, TTCM giữ vai trò vừa là GV, vừa là người quản trị chịu trách nhiệm quản lí, điều hành mọi hoạt động giáo dục và dạy học của tổ chuyên môn; TTCM chịu trách nhiệm trước lãnh đạo nhà trường về chất lượng đào tạo HS và lao động sư phạm của đội ngũ GV được phân công quản lí; TTCM có nhiệm vụ chuyển tải các quyết định về chuyên môn của hiệu trưởng đến đội ngũ GV và trực tiếp tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra việc thực hiện, đây là mắt xích quan trọng trong công tác quản lí chuyên môn của nhà trường. 1.1.1.2. Những nghiên cứu trong nước a. Tổ chuyên môn trường THCS Nguyễn Quang Dũng (2018, tr. 5): “tổ chuyên môn là tổ chức cơ sở của bộ máy hành chính nhà trường, là nơi trực tiếp quản lí, rèn luyện và bồi dưỡng GV về chuyên môn, nghiệp vụ, về phẩm chất đạo đức nhà giáo. Thông qua
các hoạt động của tổ chuyên môn, năng lực giảng dạy, trình độ tay nghề, nghiệp vụ của GV từng bước được nâng cao”. Hoàng Đức Minh và các cộng sự (2011, tr. 59): (i) Tổ chuyên môn là nơi trực tiếp triển khai các mặt hoạt động của nhà trường, trong đó trọng tâm là hoạt động giáo dục và dạy học; (ii) Tổ chuyên môn là đầu mối quản lí mà hiệu trưởng nhất thiết phải tập trung dựa vào đó để quản lí nhà trường trên nhiều phương diện, nhưng cơ bản nhất là hoạt động giáo dục, dạy học và hoạt động sư phạm của GV; (iii) Tổ chuyên môn là nơi tìm hiểu, nắm vững tâm tư, tình cảm và những khó khăn trong đời sống của GV trong tổ, kịp thời động viên, giúp đỡ GV. Về phương thức hoạt động, tổ chuyên môn được đánh giá là hoàn thành nhiệm vụ nếu đảm bảo thực hiện đúng các qui định về tổ chuyên môn tại Điều lệ trường THCS, trường THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học; tổ chức sinh hoạt ít nhất hai tuần một lần về hoạt động chuyên môn nghiệp vụ và các hoạt động giáo dục khác; hằng tháng, rà soát, đánh giá tiến độ thực hiện các nhiệm vụ được phân công… b. Đội ngũ TTCM trường THCS Bên cạnh những nghiên cứu ngoài nước, nhiều tác giả, nhà khoa học về giáo dục trong nước cũng quan tâm nghiên cứu về vai trò, nhiệm vụ, mô hình nhân cách nghề nghiệp của TTCM trường THCS, tiêu biểu như Huỳnh Thị Tam Thanh và Trần Thị Kim Bình (2012), Nguyễn Hoàng Chương (2013), Nguyễn Quang Dũng (2018), Hoàng Đức Minh và các cộng sự (2011), Hoàng Thị Phương Thảo (2013), Thái Văn Thành và Nguyễn Long Sơn (2016), Phùng Thủy Chung (2016), Trương Thị Bích (2016), Nguyễn Thúy Hồng (2017), Hoàng Lê Hoài Bắc (2020)… 1.1.2. Những nghiên cứu về phát triển đội ngũ TTCM trường THCS 1.1.2.1. Những nghiên cứu ngoài nước a. Phát triển nguồn nhân lực Khái niệm phát triển nguồn nhân lực Theo quan điểm của tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hoá Liên hợp quốc UNESCO, “phát triển nguồn nhân lực là làm cho toàn bộ sự lành nghề của cư dân luôn phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước”; theo quan điểm của tổ chức Lao động thế giới ILO, phát triển nguồn nhân lực bao hàm phạm vi rộng hơn, không chỉ là sự chiếm lĩnh trình độ lành nghề hoặc vấn đề đào tạo nói chung, mà còn là sự phát triển năng lực và sử dụng năng lực đó vào việc làm hiệu quả, cũng như thoả mãn nghề nghiệp và cuộc sống cá nhân (Bùi Văn Nhơn, 2006). Các tác giả tiêu biểu khác như Sydhagen và Cunningham (2007), McLagan (1989), Walton (1999), Swanson (2001), Lee (2003), Metcanfe và Rees (2005), Abdullah (2009)…
Mô hình phát triển nguồn nhân lực Năm 1980, nhà xã hội học người Mĩ, Leonard Nadler đã giới thiệu mô hình phát triển nguồn nhân lực để diễn tả mối quan hệ và các nhiệm vụ của công tác phát triển nguồn nhân lực. Mô hình phát triển nguồn nhân lực được hiểu bao hàm nhiều hoạt động khác nhau thuộc phạm vi hoạch định chính sách để quản lí và phát triển nguồn nhân lực với 3 nội dung chính: (i) Giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực; (ii) Sử dụng nguồn nhân lực; (iii) Tạo môi trường thuận lợi cho nguồn nhân lực phát triển, và các tác giả khác như Batal (2002), Stone (1998), Robins và các cộng sự (2005), Kelly (2001), Armstrong (2006), Ivancevich (2007)… Tóm lại, từ các nghiên cứu ngoài nước cho thấy, phát triển nguồn nhân lực là tổng thể các hoạt động quản lí có tính kế hoạch, tính hệ thống nhằm nâng cao khả năng thực hiện nhiệm vụ của người lao động, giúp họ đáp ứng tốt nhất yêu cầu công việc của một tổ chức, hướng đến sự phát triển nghề nghiệp của người lao động, cải thiện năng suất lao động, nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức. b. Phát triển đội ngũ TTCM trường THCS Các tác giả tiêu biểu nghiên cứu về phát triển đội ngũ TTCM trường trung học như Glover và các cộng sự (1998), Glover và các cộng sự (1999), Turner (2000), Adey (2000), Maingi (2015)… Các tác giả ngoài nước đã tập trung nghiên cứu các hoạt động quản lí như qui hoạch, lựa chọn, bổ nhiệm, sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ TTCM và xem đây là những yếu tố quyết định đến chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn. 1.1.2.2. Những nghiên cứu trong nước a. Phát triển nguồn nhân lực trong giáo dục Ở Việt Nam, có nhiều tác giả với những công trình nghiên cứu liên quan đến phát triển đội ngũ cán bộ quản lí giáo dục trong từng thời kì lịch sử, đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục của đất nước. Có thể kể đến các tác giả tiêu biểu như Phạm Tất Dong (1995), Nguyễn Minh Đường và Phan Văn Kha (2006), Phạm Thành Nghị (2006), Nguyễn Lộc (2009), Trần Khánh Đức (2010), Đặng Bá Lãm (2014), Nguyễn Lê Vân Dung (2019), Bùi Minh Hiền và các cộng sự (2009), Trần Tú Anh (2009), Trần Ngọc Giao (2012), Ngô Thị Bích Thảo (2013)… b. Phát triển đội ngũ TTCM trường THCS Phát triển đội ngũ TTCM trường THCS được xem là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng của lãnh đạo nhà trường. Bên cạnh những nghiên cứu ngoài nước, cho đến nay đã có một số đề tài nghiên cứu của các nhà khoa học về giáo dục trong nước liên quan đến phát triển đội ngũ TTCM trường THCS như Phạm Ngọc Hải (2009), Huỳnh Thị Tam Thanh và Trần Thị Kim Bình (2012), Nguyễn Hoàng Chương (2013), Phan Trọng Nam và
Phạm Văn Sơn (2015), Nguyễn Thị Lệ Thủy (2016), Phùng Thủy Chung (2016), Nguyễn Quang Dũng (2018), Lê Văn Dũng (2019)… Những nghiên cứu ngoài nước, các tác giả trong nước cũng tập trung vào nghiên cứu các hoạt động quản lí như qui hoạch; lựa chọn, bổ nhiệm; sử dụng; đào tạo, bồi dưỡng; đánh giá; thực hiện chế độ, chính sách đãi ngộ đối với đội ngũ TTCM ở một số địa phương cụ thể với những đặc trưng về phát triển kinh tế - xã hội, giáo dục khác nhau, trong đó hoạt động đánh giá đội ngũ TTCM chưa thể hiện rõ nét, chưa đi sâu vào bản chất, tiêu chí cần đạt, qui trình tổ chức thực hiện của hoạt động này. 1.1.3. Đánh giá khái quát tổng quan và định hướng phát triển nghiên cứu của luận án 1.1.3.1. Đánh giá khái quát tổng quan a. Về tổ chuyên môn trường THCS b. Về đội ngũ TTCM trường THCS c. Về phát triển đội ngũ TTCM trường THCS 1.1.3.2. Định hướng phát triển nghiên cứu của luận án 1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Đội ngũ TTCM trường THCS 1.2.1.1. Tổ chuyên môn Tổ chuyên môn là một bộ phận cấu thành trong bộ máy tổ chức của nhà trường, có nhiệm vụ tổ chức hoạt động giáo dục một môn học hay một nhóm môn học. 1.2.1.2. Tổ trưởng chuyên môn TTCM là người “đứng đầu” tổ chuyên môn, chịu trách nhiệm trực tiếp quản lí, điều hành mọi hoạt động của tổ chuyên môn, chịu trách nhiệm trước hiệu trưởng về chất lượng giáo dục của tổ chuyên môn trong nhà trường. 1.2.1.3. Đội ngũ Đội ngũ là một số đông người được tập hợp và tổ chức thành một lực lượng có cùng chức năng, nhiệm vụ, làm việc theo sự chỉ huy thống nhất. 1.2.1.4. Đội ngũ TTCM trường THCS Đội ngũ TTCM trường THCS là một nhóm những người đứng đầu các tổ chuyên môn, được tổ chức thành một lực lượng gắn bó, hợp tác có cùng chức năng, nhiệm vụ, trực tiếp quản lí, điều hành mọi hoạt động của tổ chuyên môn, góp phần thực hiện thành công mục tiêu giáo dục của trường THCS. 1.2.2. Phát triển đội ngũ TTCM trường THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục 1.2.2.1. Phát triển Phát triển là một quá trình vận động biến đổi từ thấp đến cao, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn của sự vật, hiện tượng với những hình thức
khác nhau như tăng trưởng, tiến hoá, chuyển đổi, mở rộng, cuối cùng tạo ra biến đổi về chất dưới sự tác động của các yếu tố bên trong hoặc bên ngoài. 1.2.2.2. Phát triển đội ngũ TTCM trường THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục Phát triển đội ngũ TTCM trường THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục là những tác động của hiệu trưởng làm cho đội ngũ TTCM biến đổi theo chiều hướng tích cực, đủ về số lượng, hợp lí về cơ cấu, đạt chuẩn về chất lượng, có đủ năng lực quản lí, điều hành mọi hoạt động của tổ chuyên môn, góp phần thực hiện thành công mục tiêu giáo dục của nhà trường trước yêu cầu đổi mới giáo dục. 1.3. Đội ngũ TTCM trường THCS trước yêu cầu đổi mới giáo dục 1.3.1. Yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông 1.3.2. Yêu cầu đối với đội ngũ TTCM trường THCS 1.3.2.1. Số lượng, cơ cấu đội ngũ TTCM trường THCS 1.3.2.2. Chất lượng đội ngũ TTCM trường THCS qua mô hình nhân cách nghề nghiệp Những căn cứ pháp lí về phẩm chất, năng lực của TTCM: Luật Giáo dục 2019, Thông tư số 20/2018/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Qui định chuẩn nghề nghiệp GV cơ sở giáo dục phổ thông, Thông tư số 14/2018/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Qui định chuẩn hiệu trưởng cơ sở giáo dục phổ thông, Thông tư số 32/2020/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Điều lệ trường THCS, trường THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học 1.4. Phát triển đội ngũ TTCM trường THCS trước yêu cầu đổi mới giáo dục 1.4.1. Tầm quan trọng của phát triển đội ngũ TTCM trường THCS trước yêu cầu đổi mới giáo dục 1.4.2. Nguyên tắc của phát triển đội ngũ TTCM trường THCS 1.4.3. Nội dung phát triển đội ngũ TTCM trường THCS theo tiếp cận lí thuyết quản lí nguồn nhân lực + Qui hoạch đội ngũ TTCM trường THCS + Lựa chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm đội ngũ TTCM trường THCS + Sử dụng đội ngũ TTCM trường THCS + Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ TTCM trường THCS + Đánh giá đội ngũ TTCM trường THCS + Xây dựng môi trường phát triển và tạo động lực phát triển đội ngũ TTCM trường THCS 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ TTCM trường THCS 1.5.1. Phẩm chất và năng lực của hiệu trưởng nhà trường
1.5.2. Nhận thức của đội ngũ TTCM 1.5.3. Văn hoá nhà trường 1.5.4. Yêu cầu về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục 1.5.5. Yêu cầu về triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 Tóm lại, phát triển đội ngũ TTCM trường THCS luôn chịu sự tác động qua lại của các yếu tố môi trường bên trong và các yếu tố môi trường bên ngoài vốn tồn tại trong mỗi con người và trong quá trình phát triển của giáo dục. Việc xác định mức độ ảnh hưởng của các yếu tố tác động và định hướng điều tiết phù hợp có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với phát triển đội ngũ TTCM trường THCS. Kết luận Chương 1 Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ TTCM CÁC TRƯỜNG THCS Ở TPHCM ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội, giáo dục TPHCM TPHCM đã sẵn sàng với tâm thế mới để phát triển toàn diện, bền vững với tinh thần “Vì cả nước, cùng cả nước, vì hạnh phúc của nhân dân”, tiếp tục giữ vững ngôi vị “đầu tàu” kinh tế, phát triển văn hoá - xã hội đồng bộ với phát triển kinh tế, làm nền tảng cho Thành phố phát triển bền vững (Chử Văn Lâm, 2020, tr. 1). 2.1.2. Khái quát về tình hình giáo dục và đào tạo cấp THCS tại TPHCM 2.1.2.1. Qui mô mạng lưới trường lớp Theo báo cáo số liệu của Sở Giáo dục và Đào tạo TPHCM, tổng số trường THCS tại Thành phố năm học 2018 - 2019 là 274 trường (269 trường thuộc hệ công lập và 5 trường ngoài công lập). Tổng số HS theo học cấp THCS của TPHCM khá cao so với các tỉnh, thành khác trong cả nước với hơn 416 ngàn HS. Trước áp lực về số lượng HS, Thành phố đã tập trung tìm giải pháp, đầu tư, phát triển mạng lưới trường lớp đáp ứng yêu cầu gia tăng dân số tự nhiên vàa cơ học hằng năm của Thành phố. Các trường THCS không còn tồn tại phòng học tạm, tỉ lệ phòng học bán kiên cố giảm chỉ còn 50 trên tổng số 9.154 phòng học (chiếm tỉ lệ 0.55%), sĩ số HS bình quân mỗi lớp là 40-41. Đây là những con số lí tưởng đối với một thành phố đông dân bậc nhất của cả nước như TPHCM. 2.1.2.2. Chất lượng giáo dục Từ năm 2015 đến năm 2019, chất lượng giáo dục toàn diện HS cấp THCS của TPHCM luôn được duy trì và không ngừng được nâng cao. Căn cứ vào bảng thống kê xếp loại hạnh kiểm HS cấp THCS từ năm 2015 đến 2019, tỉ
lệ HS xếp loại hạnh kiểm Tốt tăng dần theo từng năm học (từ 85.99% đến 89.23%) và tỉ lệ HS xếp loại hạnh kiểm Yếu giảm dần theo từng năm học (từ 0.07% giảm còn 0.03%); tương tự với bảng thống kê xếp loại học lực HS cấp THCS từ năm 2015 đến 2019, tỉ lệ HS xếp loại học lực Giỏi + Khá tăng (từ 73.39% đến 74.42%), tỉ lệ HS xếp loại học lực Yếu + Kém giảm (từ 3.96% xuống còn 3.15%). Kết quả này cho thấy Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố đã không ngừng nỗ lực để duy trì và nâng cao hiệu suất, chất lượng đào tạo HS cấp THCS. 2.1.2.3. Tình hình đội ngũ cán bộ quản lí, giáo viên, nhân viên Để điều hành, quản lí hoạt động giáo dục và tổ chức trực tiếp giảng dạy tại 274 trường THCS, năm học 2018 - 2019, Sở Giáo dục và Đào tạo TPHCM đã bố trí, sử dụng 21417 cán bộ quản lí, GV và nhân viên trực tiếp làm việc tại các trường THCS trên địa bàn Thành phố. Sở Giáo dục và Đào tạo luôn quan tâm đến công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lí, GV, nhân viên tại các trường THCS đủ về số lượng, hợp lí về cơ cấu, đáp ứng yêu cầu về chất lượng; Sở Giáo dục và Đào tạo luôn chú trọng đến công tác bồi dưỡng, nâng cao nhận thức, phẩm chất, năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lí, GV, nhân viên nhà trường. 2.1.2.4. Định hướng giáo dục cấp THCS trong thời gian tới Sở Giáo dục và Đào tạo TPHCM tiếp tục triển khai thực hiện các chương trình hành động của Chính phủ nhằm thực hiện Nghị quyết số 29- NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục; triển khai Luật Giáo dục 2019 của Quốc hội; triển khai thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Các trường THCS tiếp tục xây dựng nền nếp, kỉ cương và nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục; chú trọng giáo dục HS đạo đức, lối sống, kĩ năng sống, ý thức, trách nhiệm công dân đối với xã hội, cộng đồng; tổ chức bồi dưỡng, tập huấn cho đội ngũ cán bộ quản lí, GV, nhân viên trong nhà trường nhằm nâng cao năng lực thực hiện nhiệm vụ, đáp ứng yêu cầu đổi mới. 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng 2.2.1. Phương pháp khảo sát bảng hỏi Đối tượng khảo sát gồm có hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, TTCM và GV của 18 trường THCS công lập thuộc các quận/huyện trên địa bàn TPHCM. Trong đó: + Vị trí công tác: Cán bộ quản lí chiếm 3.72% (34 người), TTCM chiếm 12.69% (116 người), GV chiếm 83.59% (764 người). Trong nhà trường THCS, tỉ lệ GV là cao nhất, kế đến là TTCM và sau cùng là hiệu trưởng, phó hiệu trưởng. Tỉ lệ này phản ánh khá chính xác tỉ lệ tồn tại thực tế của 3 nhóm đối tượng.
+ Giới tính: Giới tính nam chiếm 34.46% (315 người), giới tính nữ chiếm 65.54% (599 người). Thực tế hiện nay, số lượng GV nữ công tác tại các trường THCS nhiều hơn so với GV nam. Do đó, có sự không cân đối giữa 2 giới trong mẫu khảo sát. + Thâm niên công tác: Dưới 5 năm chiếm 10.50% (96 người), 6 đến 10 năm chiếm 33.59% (307 người), 11 đến 15 năm chiếm 18.82% (172 người), 16 đến 20 năm chiếm 19.04% (174 người), trên 20 năm chiếm 18.05% (165 người). + Trình độ chuyên môn: Tốt nghiệp cao đẳng chiếm 5.80% (53 người), đại học chiếm 91.47% (836 người), sau đại học chiếm 2.74% (25 người). Phương pháp khảo sát: Giai đoạn 1: Xây dựng phiếu trưng cầu ý kiến Giai đoạn 2: Tổ chức khảo sát thử Giai đoạn 3: Tổ chức khảo sát chính thức 2.2.2. Phương pháp phỏng vấn Đối tượng phỏng vấn gồm có: 1 cán bộ quản lí Sở Giáo dục và Đào tạo TPHCM, 11 cán bộ quản lí phòng Giáo dục và Đào tạo các quận/huyện, 3 hiệu trưởng, 8 phó hiệu trưởng, 3 TTCM, 3 GV một số trường THCS công lập tại các quận/huyện trên địa bàn TPHCM. 2.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm Nội dung nghiên cứu sản phẩm tập trung tìm hiểu về tình hình kinh tế - xã hội TPHCM, tình hình giáo dục và đào tạo cấp THCS tại TPHCM, các sản phẩm nghiên cứu liên quan đến đội ngũ TTCM và phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM. 2.3. Thực trạng đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM trước yêu cầu đổi mới giáo dục 2.3.1. Thực trạng về số lượng, cơ cấu của đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM 2.3.1.1. Thực trạng về số lượng của đội ngũ TTCM Số lượng TTCM tại các trường THCS đảm bảo đúng qui định theo biên chế tổ chuyên môn trong nhà trường (mỗi tổ chuyên môn đảm bảo có 1 TTCM), phù hợp với qui mô trường lớp, đáp ứng nhiệm vụ quản trị tổ chuyên môn tại các cơ sở giáo dục. Hiệu trưởng các trường THCS trên địa bàn TPHCM đã thực hiện tốt hoạt động qui hoạch, bổ nhiệm đội ngũ TTCM trong nhà trường, bổ sung nhân sự kịp thời khi có biến động về số lượng. 2.3.1.2. Thực trạng về cơ cấu của đội ngũ TTCM a. Cơ cấu về giới tính b. Cơ cấu về độ tuổi c. Cơ cấu về môn dạy
2.3.2. Thực trạng về chất lượng đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM 2.3.2.1. Trình độ Từ các số liệu được thống kê về trình độ đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM, có thể nhận định, (i) Về trình độ đào tạo: Đội ngũ TTCM phần lớn đạt chuẩn hoặc vượt chuẩn theo qui định nhưng vẫn cần nâng cao tỉ lệ TTCM có trình độ đào tạo chuyên môn sau đại học; (ii) Về trình độ ngoại ngữ: Mặc dù có các chứng chỉ ngoại ngữ theo qui định nhưng năng lực giao tiếp ngoại ngữ của đội ngũ TTCM vẫn còn hạn chế vì nhiều lí do khách quan, chủ quan; (iii) Về trình độ tin học: Cơ bản đội ngũ TTCM có thể đáp ứng được yêu cầu của nhiệm vụ; (iv) Về trình độ lí luận chính trị: Cần tăng tỉ lệ TTCM đạt trình độ trung cấp hoặc cử nhân lí luận chính trị; (v) Về trình độ quản lí giáo dục: Cần có kế hoạch bồi dưỡng nhằm nâng cao nghiệp vụ quản lí cho đội ngũ TTCM tại các cơ sở giáo dục. 2.3.2.2. Phẩm chất nhà giáo Kết luận: Đối với nội dung “Đạo đức nhà giáo” và “Phong cách nhà giáo”, đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM được đánh giá cao từ các đối tượng tham gia khảo sát, họ là những nhà sư phạm mẫu mực về phẩm chất đạo đức trong tập thể sư phạm nhà trường. 2.3.2.3. Phát triển chuyên môn, nghiệp vụ Kết luận: Các nội dung về phát triển chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM được đánh giá ở mức Tốt theo thang đo Likert ở cả 5 tiêu chí 3,4,5,6,7. Như vậy, về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm, đội ngũ TTCM có thể đáp ứng tốt yêu cầu dạy học và giáo dục hiện nay. 2.3.2.4. Xây dựng môi trường giáo dục Kết luận: Các tiêu chí “Xây dựng văn hoá nhà trường”, “Thực hiện quyền dân chủ trong nhà trường”, “Thực hiện và xây dựng trường học an toàn, phòng chống bạo lực học đường” do đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM thực hiện đều được đánh giá ở mức Tốt theo thang đo Likert. Đội ngũ TTCM cần tiếp tục phát huy vai trò là thành viên có trách nhiệm cao trong nhà trường, tiếp tục có những đóng góp tích cực trong việc xây dựng môi trường sư phạm, tạo điều kiện tốt nhất cho hoạt động dạy học và giáo dục HS ngày càng hiệu quả. 2.3.2.5. Phát triển mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội Kết luận: Các tiêu chí về xây dựng mối quan hệ hợp tác, phối hợp với đồng nghiệp, cha mẹ, người giám hộ của HS trong tổ chức hoạt động dạy học và giáo dục đạo đức, lối sống cho HS của đội ngũ TTCM tại các trường THCS ở TPHCM được đánh giá ở mức Tốt theo thang đo Likert. Những thành quả
đạt được đã và đang góp phần nâng cao chất lượng đào tạo văn hoá và giáo dục toàn diện HS trong nhà trường. 2.3.2.6. Sử dụng ngoại ngữ, ứng dụng công nghệ thông tin, khai thác và sử dụng thiết bị công nghệ trong dạy học, giáo dục Kết luận: Việc ứng dụng công nghệ thông tin, khai thác và sử dụng thiết bị công nghệ trong dạy học, giáo dục của đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM về cơ bản có thể đáp ứng được yêu cầu công việc kể cả việc sử dụng trang thiết bị hiện đại giảng dạy Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Đối với việc sử dụng ngoại ngữ, TTCM cần rèn luyện thường xuyên để duy trì năng lực giao tiếp ngoại ngữ, đáp ứng xu thế giáo dục hiện nay. 2.3.2.7. Xây dựng kế hoạch giáo dục của tổ chuyên môn và quản lí thực hiện chương trình giáo dục Kết luận: Việc thực hiện các tiêu chí “Xây dựng kế hoạch giáo dục của tổ chuyên môn” và “Quản lí thực hiện chương trình giáo dục” theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS của đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM được đánh giá ở mức Đạt theo thang đo Likert. Mặc dù còn những hạn chế nhất định, song đội ngũ TTCM vẫn không ngừng tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện dần việc thiết kế lại chương trình giáo dục bộ môn. 2.3.2.8. Quản lí hoạt động bồi dưỡng chuyên môn giáo viên Kết luận: Các tiêu chí về quản lí hoạt động bồi dưỡng chuyên môn GV của đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM chưa được đánh giá cao do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. Kiến thức, kĩ năng của GV chưa được cải thiện nhiều thông qua các hoạt động bồi dưỡng. Để việc xây dựng và triển khai thực hiện kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn cho GV đạt hiệu quả, TTCM cần làm tốt công tác tham mưu với hiệu trưởng bên cạnh việc tiếp tục nghiên cứu, đa dạng hoá các hình thức tổ chức bồi dưỡng nhằm thu hút GV tham gia tích cực và tự nguyện. 2.3.2.9. Đánh giá, xếp loại giáo viên theo Qui định chuẩn nghề nghiệp và đề xuất khen thưởng, kỉ luật giáo viên Kết luận chung về chất lượng đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM hiện nay: Căn cứ các số liệu được tổng hợp từ Bảng 2.12 đến Bảng 2.21 và kết quả phỏng vấn về thực trạng đội ngũ TTCM, có thể nhận định chung, chất lượng đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM hiện nay về cơ bản có thể đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. Tuy nhiên, đội ngũ TTCM cần không ngừng tự bồi dưỡng để nâng cao năng lực quản trị, hiệu quả điều hành tổ chuyên môn, đáp ứng được các yêu cầu về phẩm chất và năng lực của người TTCM trường THCS. 2.4. Thực trạng phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM trước yêu cầu đổi mới giáo dục
2.4.1. Thực trạng qui hoạch đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM Kết luận: Hoạt động qui hoạch đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM về cơ bản được hiệu trưởng thực hiện đúng các bước qui định. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện, chưa đảm bảo đạt được mục tiêu từng bước, hiệu quả mang lại chưa như mong đợi, đôi lúc việc thực hiện chỉ mang tính thủ tục. Song song đó, khi xét đối tượng đưa vào qui hoạch, mặc dù có căn cứ vào các tiêu chí về năng lực của ứng viên vị trí TTCM nhưng vẫn chưa thật chặt chẽ, công bằng, một số trường hợp chưa đạt chuẩn vẫn được đưa vào danh sách qui hoạch chức danh TTCM trường THCS vì các mối quan hệ thân hữu. 2.4.2. Thực trạng lựa chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM Kết luận: Hoạt động lựa chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM nhìn chung được tổ chức theo đúng qui trình hướng dẫn, đây là nguyên tắc cần tuân thủ. Khi xét về tiêu chí cần đạt của ứng viên vị trí TTCM, hiệu trưởng chưa xem trọng các yếu tố về năng lực quản trị tổ chuyên môn của ứng viên cũng như các yêu cầu về chứng chỉ, bằng cấp minh chứng về trình độ quản lí giáo dục để ứng viên khi được bổ nhiệm vào vị trí TTCM, không chỉ giỏi chuyên môn mà còn đáp ứng được nhiệm vụ quản lí một đội ngũ GV của một hoặc một nhóm bộ môn trong nhà trường. 2.4.3. Thực trạng sử dụng đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM Kết luận: Hoạt động sử dụng đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM được thực hiện ở mức độ Thỉnh thoảng đến Thường xuyên và kết quả thực hiện chỉ ở mức Trung bình đến Khá tùy theo nội dung. Hoạt động này vẫn tồn tại một số hạn chế nhất định trong quản lí thực hiện các mối quan hệ phối hợp của TTCM trong nhà trường, trong gắn kết giữa sử dụng và bồi dưỡng nâng cao trình độ đội ngũ, hơn nữa, hiệu trưởng chưa phân công, bố trí công việc cho TTCM dựa vào năng lực cá nhân, chưa khéo léo khai thác tiềm năng của TTCM, chưa tin tưởng vào sự chủ động, sáng tạo của họ sẽ mang lại hiệu quả cao trong công việc. 2.4.4. Thực trạng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM Kết luận: Hoạt động đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM được thực hiện ở mức độ Thỉnh thoảng đến Rất thường xuyên và kết quả thực hiện chỉ ở mức Trung bình đến Khá tùy theo nội dung. Hoạt động này còn khá nhiều vấn đề cần điều chỉnh, cải thiện mới có thể đáp ứng được yêu cầu nâng cao chất lượng đội ngũ TTCM trong nhà trường. Đơn cử như việc tổ chức và chỉ đạo thực hiện kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng chưa
nhịp nhàng, đồng bộ, hiệu quả, kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng TTCM qua công tác chuẩn bị, triển khai thực hiện, kết quả đào tạo, bồi dưỡng chưa thường xuyên, việc kiểm tra định kì, đột xuất hoạt động tự bồi dưỡng chuyên môn của TTCM theo kế hoạch bồi dưỡng cá nhân chưa được chú trọng. 2.4.5. Thực trạng đánh giá đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM Kết luận: Hoạt động đánh giá đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM được thực hiện ở mức độ Thỉnh thoảng đến Thường xuyên và kết quả thực hiện chỉ ở mức Trung bình đến Khá tùy theo nội dung. Hoạt động đánh giá đội ngũ TTCM hiện nay được thực hiện theo qui trình 3 bước: TTCM tự đánh giá, tổ chuyên môn đánh giá, hiệu trưởng đánh giá (theo Thông tư số 20/2018/TT-BGDĐT) chưa phản ánh hết năng lực của TTCM, đặc biệt là năng lực quản trị tổ chuyên môn; hoạt động đánh giá năng lực TTCM còn mang yếu tố cảm tính, chưa có cơ sở khoa học dẫn đến sự thiếu chính xác, công bằng trong đánh giá. Trước thực tế này, cần xây dựng chuẩn đánh giá năng lực nghề nghiệp TTCM để hoạt động đánh giá đội ngũ TTCM tại các trường THCS ở TPHCM đảm bảo tính khoa học, tính chính xác, tính đồng bộ. 2.4.6. Thực trạng xây dựng môi trường phát triển và tạo động lực phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM Kết luận: Hoạt động xây dựng môi trường phát triển và tạo động lực phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM được thực hiện ở mức độ Thỉnh thoảng đến Rất thường xuyên và kết quả thực hiện ở mức Trung bình đến Tốt tùy theo nội dung. Qua thực tế khảo sát, hiệu trưởng chưa tạo điều kiện sinh hoạt và môi trường làm việc tốt nhất có thể cho đội ngũ TTCM, giúp họ thuận lợi trong quản trị tổ chuyên môn và hoạt động giảng dạy bộ môn trong nhà trường; ngoài chế độ tiền lương và phụ cấp theo qui định, hiệu trưởng chưa có nhiều chính sách tăng thu nhập (hợp pháp) cho đội ngũ TTCM (khen thưởng thi đua, phụ trội làm việc ngoài giờ, trợ cấp khó khăn, nâng lương trước hạn…) nhằm động viên, khích lệ đội ngũ TTCM cống hiến để đạt hiệu quả cao trong công việc, hơn nữa, TTCM đang giảng dạy ở các huyện vùng sâu, vùng xa cũng chưa có chế độ hỗ trợ tăng thu nhập; hoạt động đáp ứng nhu cầu phát triển nghề nghiệp và cơ hội thăng tiến được hiệu trưởng quan tâm nhưng kết quả đạt được còn khiêm tốn; hoạt động giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm quản lí của TTCM chưa được hiệu trưởng phối hợp với các trường tổ chức thực hiện; với hoạt động viết sáng kiến kinh nghiệm, hiệu trưởng chưa động viên TTCM tham gia nghiên cứu các chủ đề về quản trị tồ chuyên môn. 2.4.7. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM
Kết quả cho thấy, cả 5 yếu tố được đề cập đều có ảnh hưởng đến công tác phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM với những mức độ khác nhau. Yếu tố 2 “TTCM có nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò, trách nhiệm của bản thân đối với công tác giảng dạy và quản lí tổ chuyên môn trong nhà trường” được đánh giá có ảnh hưởng ở mức cao nhất, ở mức Rất ảnh hưởng. Yếu tố 1 “Hiệu trưởng có lập trường chính trị vững vàng, có phẩm chất, đạo đức trong sáng; có kiến thức sâu rộng về chuyên môn và nghiệp vụ quản lí giáo dục” được đánh giá có ảnh hưởng ở vị trí thứ hai, ở mức Rất ảnh hưởng. Các yếu tố còn lại bao gồm môi trường văn hoá tích cực trong nhà trường, yêu cầu về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, yêu cầu về triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 có tác động thấp hơn, ở mức Ảnh hưởng. Từ những lí giải trên có thể thấy, yếu tố con người mà cụ thể là phẩm chất, năng lực của người hiệu trưởng và nhận thức của đội ngũ TTCM luôn một giữ một vai trò quan trọng, mang tính quyết định đến hiệu quả quản lí phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM. Các yếu tố còn lại có tác động gián tiếp đến quản lí phát triển đội ngũ TTCM với mức độ ảnh hưởng thấp hơn. 2.5. Đánh giá chung về thực trạng 2.5.1. Những kết quả đạt được + Về số lượng, cơ cấu của đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM + Về chất lượng đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM + Về phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM 2.5.2. Những hạn chế và nguyên nhân 2.5.2.1. Về chất lượng đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM Chất lượng đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM hiện nay về cơ bản có thể đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. Tuy nhiên, đội ngũ TTCM cần không ngừng tự bồi dưỡng để nâng cao năng lực quản trị, hiệu quả điều hành tổ chuyên môn, đáp ứng được các yêu cầu về phẩm chất và năng lực của người TTCM trường THCS trong giai đoạn mới. 2.5.2.2. Về phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM Công tác phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM hiện nay về cơ bản đã xây dựng được một lực lượng TTCM có đủ phẩm chất, năng lực để lãnh đạo tổ chuyên môn hoàn thành mục tiêu giáo dục của nhà trường. Song song đó, hiệu trưởng cần tiếp tục nâng cao hiệu quả quản lí các hoạt động qui hoạch; lựa chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm; sử dụng; đào tạo, bồi dưỡng; đánh giá; xây dựng môi trường phát triển và tạo động lực phát triển đội ngũ TTCM trong nhà trường. Kết luận chương 2
Chương 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ TTCM CÁC TRƯỜNG THCS Ở TPHCM ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính lí luận và pháp lí 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn 3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi 3.2. Các biện pháp phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục 3.2.1. Xây dựng qui hoạch phát triển đội ngũ TTCM a. Khảo sát, đánh giá thực trạng đội ngũ TTCM trong nhà trường b. Xác định các yếu tố trong xây dựng qui hoạch phát triển đội ngũ TTCM c. Xác định nguồn trong xây dựng qui hoạch phát triển đội ngũ TTCM d. Tổ chức qui hoạch đội ngũ TTCM e. Tổ chức bồi dưỡng sau qui hoạch g. Đánh giá hoạt động qui hoạch 3.2.2. Thực hiện qui trình lựa chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm đội ngũ TTCM hợp lí a. Xác lập cơ sở pháp lí trong lựa chọn, bổ nhiệm b. Rà soát lại nguồn GV trong qui hoạch, đánh giá thực trạng đội ngũ c. Xác định các tiêu chí lựa chọn, bổ nhiệm đội ngũ TTCM d. Tổ chức lựa chọn, bổ nhiệm đội ngũ TTCM 3.2.3. Sử dụng hiệu quả đội ngũ TTCM a. Giới thiệu bản mô tả vị trí công việc của TTCM b. Tổ chức phân công công việc cho đội ngũ TTCM c. Kiểm tra, giám sát đội ngũ TTCM sau khi phân công công việc 3.2.4. Tổ chức bồi dưỡng đội ngũ TTCM phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục THCS a.Lựa chọn chủ đề bồi dưỡng cho đội ngũ TTCM b. Lập kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ TTCM c. Lựa chọn nội dung kiến thức bồi dưỡng cho đội ngũ TTCM d. Tổ chức bồi dưỡng cho đội ngũ TTCM 3.2.5. Đổi mới đánh giá đội ngũ TTCM a. Xác định công cụ đánh giá TTCM b. Xác định cách thức đánh giá, xếp loại TTCM c. Tổ chức đánh giá TTCM
3.2.6. Xây dựng môi trường phát triển và tạo động lực phát triển đội ngũ TTCM a. Thực hiện và hoàn thiện các chế độ, chính sách đối với đội ngũ TTCM b. Tạo cơ hội cho đội ngũ TTCM phát triển và thăng tiến nghề nghiệp c. Xây dựng văn hoá tổ chức trong nhà trường theo hướng tích cực d. Xây dựng các điều kiện hỗ trợ cho đội ngũ TTCM làm việc hiệu quả 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp Biện pháp 1: Xây dựng qui hoạch phát triển đội ngũ TTCM Biện pháp 2: Thực hiện qui trình lựa chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm đội ngũ TTCMhợp lí Biện pháp 3: Sử dụng hiệu quả đội ngũ TTCM Biện pháp 4: Tổ chức bồi dưỡng đội ngũ TTCMphù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục THCS Biện pháp 5: Đổi mới đánh giá đội ngũ TTCM Biện pháp 6: Xây dựng môi trường phát triển và tạo động lực phát triển đội ngũ TTCM Mỗi biện pháp có vị trí, vai trò và phạm vi tác động nhất định đến quản lí phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM. Các biện pháp có mối quan hệ biện chứng, mật thiết với nhau, hỗ trợ nhau và tạo thành một hệ thống tác động đồng bộ đến công tác phát triển đội ngũ TTCM trong nhà trường. 3.4. Khảo nghiệm sự cấp thiết, tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm Mục đích khảo nghiệm là nhằm thu thập thông tin đánh giá về sự cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp được đề xuất về phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM. Trên cơ sở đó, khẳng định độ tin cậy của các biện pháp phù hợp, điều chỉnh các biện pháp chưa phù hợp. 3.4.2. Nội dung khảo nghiệm Nội dung khảo nghiệm tập trung tìm hiểu 2 vấn đề chính: + Các biện pháp được đề xuất có thực sự cấp thiết đối với phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM hiện nay không? + Các biện pháp được đề xuất có thực sự khả thi đối với phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM hiện nay không? 3.4.3. Đối tượng khảo nghiệm Đối tượng tham gia khảo nghiệm về sự cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp được đề xuất về phát triển đội ngũ TTCM các trường THCS ở TPHCM gồm 288 cán bộ quản lí (hiệu trưởng, phó hiệu trưởng), TTCM, GV của 7 trường THCS công lập tại các quận/huyện trên địa bàn TPHCM.