Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý đào tạo ngành Kỹ thuật - Công nghệ theo hướng đảm bảo chất lượng tại Trường Đại học Tây Đô

Chia sẻ: Phong Tỉ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:231

Thêm vào BST

Báo xấu

50
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của luận án là xây dựng cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý đào tạo ngành KT-CN trong trường đại học từ đó đề xuất những biện pháp quản lý đào tạo ngành KT-CN trong trường ĐH Tây Đô theo hướng đảm bảo chất lượng nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo ngành KT-CN tại Trường ĐH Tây Đô.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý đào tạo ngành Kỹ thuật - Công nghệ theo hướng đảm bảo chất lượng tại Trường Đại học Tây Đô

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM ------------------------------------------ TRỊNH HUỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGÀNH KỸ THUẬT - CÔNG NGHỆ THEO HƯỚNG ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY ĐÔ LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM ------------------------------------------ TRỊNH HUỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGÀNH KỸ THUẬT - CÔNG NGHỆ THEO HƯỚNG ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY ĐÔ LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9.14.01.14 Cán bộ hướng dẫn: 1. TS. TRẦN VĂN HÙNG 2. PGS. TS PHẠM VĂN SƠN HÀ NỘI – 2018
i LỜI CẢM ƠN uận án này là kết quả của quá trình học tập tại Viện Khoa học Giáo dục L Việt Nam và quá trình công tác của bản thân tại Trường Đại học Tây Đô thành phố Cần Thơ. Tác giả xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến các Nhà khoa học trong và ngoài Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam đã tham gia giảng dạy lớp Chuyên đề Tiến Sĩ (Khóa 2013-2016) và các hoạt động đào tạo tiến sĩ tại Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam; các Cán bộ ở Trung tâm Đào tạo Bồi dưỡng thuộc Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam; các Giảng viên và Cán bộ ở Hội đồng Quản trị, Ban Giám hiệu, các Phòng, Khoa, Trung tâm Trường Đại học Tây Đô, Trường Đại học Nam Cần Thơ đã có nhiều giúp đỡ, tạo điều kiện cho tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án này. Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với các thầy hướng dẫn TS. Trần Văn Hùng và PGS. TS Phạm Văn Sơn đã tận tình giúp đỡ tác giả trong việc nghiên cứu và hoàn thành luận án này. Hà Nội, ngày tháng năm 2018 Tác giả luận án Trịnh Huề
ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan những gì được viết trong luận án này là do sự tìm hiểu và nghiên cứu của bản thân tôi. Mọi kết quả nghiên cứu cũng như ý tưởng của các tác giả khác nếu được trích dẫn sẽ được ghi chú nguồn gốc cụ thể. Luận án này cho đến nay chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những lời cam đoan trên. Hà Nội, ngày tháng năm 2018 Tác giả luận án Trịnh Huề
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Từ đầy đủ Ghi chú 1 BGH Ban Giám hiệu 2 CBQL Cán bộ quản lý 3 CĐ Cao đẳng 4 CLGD Chất lượng giáo dục 5 CNH-HĐH Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa 6 CNTT Công nghệ Thông tin 7 CSVC Cơ sở vật chất 8 CTĐT Chương trình đào tạo 9 DH Dạy học 10 ĐBCL Đảm bảo chất lượng 11 ĐBSCL Đồng bằng sông Cửu Long 12 ĐH Đại học 13 ĐHSP Đại học Sư phạm 14 ĐHTĐ Đại học Tây Đô 15 ĐNA Đông Nam Á 16 ĐVHT Đơn vị học trình 17 ĐVT Đơn vị tính 18 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 19 GDĐH Giáo dục đại học 20 GS/ PGS Giáo sư/ Phó Giáo sư 21 GV Giảng viên 22 HĐQT Hội đồng Quản trị 23 HSSV Học sinh Sinh viên 24 KĐCL Kiểm định chất lượng 25 KHGDVN Khoa học Giáo dục Việt Nam 26 KHCN Khoa học công nghệ 27 KS Khảo sát 28 KT-CN Kỹ thuật – Công nghệ 29 KT-XH Kinh tế - xã hội 30 KTTT Kinh tế thị trường 31 LĐSX Lao động sản xuất 32 NCKH Nghiên cứu khoa học 33 NLTH Năng lực thực hiện
34 PPGD Phương pháp giảng dạy 35 QLCL Quản lý chất lượng 36 QLĐT Quản lý đào tạo 37 QLGD Quản lý giáo dục 38 QLSV Quản lý sinh viên 39 SVTN Sinh viên tốt nghiệp 40 TCTK Tổng cục Thống kê 41 TD Thí dụ 42 TPCT Thành phố Cần Thơ 43 TP. HCM Thành phố Hồ Chí Minh 44 TTLĐ Thị trường lao động 45 XH Xã hội
DANH MỤC CÁC HÌNH, BẢNG, BIỂU ĐỒ Biểu Hình Bảng NỘI DUNG Trang đồ 1.1 Sơ đồ nguyên nhân và kết quả 13 1.2 Sơ đồ khái quát về “Mô hình nhân cách” 28 1.3 Sơ đồ khái quát về “Mô hình nội dung đào tạo” 29 1.4 Quá trình đào tạo tổng thể trong nhà trường 31 1.5 Khái niệm về chất lượng đào tạo đại học KT-CN 32 1.6 Sơ đồ các khái niệm liên quan đến quản lý 34 1.7 Năng lực thực hiện = Kiến thức + Kỹ năng + Thái độ 34 1.8 Các phương thức QL chất lượng theo Edward Sallis 35 1.9 Biểu tượng Vòng tròn chất lượng của Deming 36 Đánh giá chất lượng theo đầu vào - quá trình và đầu ra 1.10 47 của Mỹ Mô hình đánh giá chất lượng theo Hệ thống Châu Âu 1.11 48 (EFQM) 1.12 Mô hình của một hệ thống QLCL dựa trên quá trình 50 1.13 Bản chất của CDIO 51 1.14 Phương pháp tiếp cận CDIO 51 1.1 Các tiêu chuẩn của CDIO 52 1.2 Khung chuẩn đầu ra của CDIO 53 1.15 Quy trình xây dựng CTĐT theo CDIO 54 1.16 Mô hình AUN-QA cho giáo dục đại học 55 1.17 Mô hình AUN-QA cấp trường 56 1.18 Mô hình AUN-QA về ĐBCL bên trong IQA 56 1.19 Mô hình AUN-QA cấp chương trình 57 1.3 Tiêu chuẩn ĐBCL GD của AUN-QA 58 1.20 Chu trình cơ bản phát triển một chương trình đào tạo 60 Mô hình phát triển chương trình giảng dạy có hệ thống 1.4 61 (SCID) Mối quan hệ của ba loại mô hình trong phát triển chương 1.21 63 trình giảng dạy theo năng lực thực hiện So sánh giảng dạy truyền thống với các mô hình giảng 1.5 66 dạy mới 1.6 Các cấp độ kiến thức 69
1.7 Các cấp độ kỹ năng 70 1.8 Thang đánh giá sự thực hiện (PRS) 70 1.9 Các mức độ đánh giá thái độ 71 2.1 2.1 Sự phát triển số lượng trường CĐ, ĐH tại VN 2006- 2015 80 2.2 Sự phát triển số lượng SV CĐ, ĐH tại VN 2006- 2015 80 2.2 Sự phát triển số lượng SV CĐ, ĐH tại VN 2006- 2015 81 2.3 Tỷ lệ SV/1 vạn dân – Số SV tốt nghiệp 2006-2015 81 2.4 Tỷ lệ SV/ 1 vạn dân của VN và một số nước trên thế giới 82 2.5 Sự phát triển GD CĐ, ĐH ngoài công lập 2006-2015 82 Sự phát triển số trường CĐ, ĐH ngoài công lập 2006- 2.5 83 2015 Đội ngũ cán bộ, giảng viên và nhân viên phân theo trình 2.6 84 độ chuyên môn Đội ngũ cán bộ, giảng viên và nhân viên phân theo trình 2.6 85 độ chuyên môn 2.7 Số SV Trường Đại học Tây Đô giai đoạn 2006 – 2015 85 2.7 Quy mô đào tạo sinh viên CĐ, ĐH từ 2006-2015 85 Số SV tuyển mới vào Trường ĐH Tây Đô giai đoạn 2006 2.8 2.8 86 – 2015 2.9 Số SV Đại học Tây Đô tốt nghiệp giai đoạn 2010-2015 86 2.9 Số SV Đại học Tây Đô tốt nghiệp giai đoạn 2010-2015 87 Phân bổ nguồn sinh viên trong 3 năm gần đây theo tỉnh 2.10 2.10 87 tại ĐBSCL 2.11 Quy mô đào tạo sinh viên ngành Kỹ thuật – Công nghệ 88 Đánh giá Quản lý Mục tiêu,Chương trình đào tạo 2.12 92 ngành KT-CN của trường ĐH Tây Đô 2.13 Quản lý chất lượng hoạt động giảng dạy của giảng viên 94 Tổng hợp kết quả lấy ý kiến phản hồi của SV ĐHTĐ từ 2.14 100 2008 – 2015 2.15 Quản lý sinh viên trong quá trình đào tạo 102 Kết quả học tập của sinh viên ngành KT-CN Trường ĐH 2.16 Tây Đô - Từ khóa 1 – khóa 6 (tốt nghiệp năm học 2009- 108 2010 đến 2014-2015) 2.17 Kết quả khảo sát QL đánh giá kết quả học tập của iên 109 2.18 Đánh giá Quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo 113
2.19 Bộ Tiêu chuẩn, Tiêu chí kiểm định chất lượng GDĐH 116 2.20 Tổng hợp kết quả tự đánh giá 118 Kiểm định chất lượng đào tạo, quản lý chất lượng bên 2.21 120 trong 2.22 QLCL đội ngũ cán bộ GV và cán bộ quản lý giáo dục 123 Tỷ lệ SV ĐHTĐ có việc làm trong các năm 2008-2012 2.23 128 (ĐVT %) 3.1 Sơ đồ các hình thức bồi dưỡng nâng cao trình độ GV 139 Kết quả thăm dò về tính cần thiết, tính khả thi của các 3.1 150 biện pháp. Giá trị Mean của tính cần thiết, tính khả thi của các biện 3.2 151 pháp 3.3 Tỷ lệ số người ủng hộ của từng biện pháp 153 3.3 Khảo sát tính cần thiết/ khả thi của 7 biện pháp 153 Kết quả KS về tính cần thiết và khả thi của các BP theo 2 3.4 3.4 154 mức độ (%) Số liệu đăng ký thao giảng Học kỳ 2 năm 2016-2017 3.5 157 của GV Khoa KT-CN Trường ĐHTĐ 3.6 Trình độ GV cơ hữu từ 2012 đến 2017 159 3.7 3.7 Kết quả thi đua học tốt trong SV 164 3.8 Thành tích của Nhà trường trong những năm vừa qua 165 So sánh 7 tiêu chuẩn được đề xuất với Bộ tiêu chuẩn của 3.9 170 AUN-QA và Bộ tiêu chuẩn của CIPO Mối quan hệ giữa 7 Tiêu chuẩn đề xuất với 10 Tiêu chuẩn 3.10 171 đánh giá CLGD trường đại học của Bộ GD&ĐT
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................. 3 3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu ............................................................................. 3 3.1. Khách thể nghiên cứu........................................................................................ 3 3.2. Đối tượng nghiên cứu........................................................................................ 3 4. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................... 3 6. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 4 7. Phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ................................................. 4 7.1. Phương pháp tiếp cận ........................................................................................ 4 7.2. Phương pháp nghiên cứu................................................................................... 6 8. Những luận điểm bảo vệ ........................................................................................... 7 9. Những đóng góp mới của luận án ............................................................................ 8 10. Nơi thực hiện đề tài ................................................................................................ 9 11. Cấu trúc của luận án ............................................................................................... 9 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGÀNH KỸ THUẬT – CÔNG NGHỆ THEO HƯỚNG ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG TRONG TRƯỜNG ĐẠI HỌC ...... 10 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 10 1.1.1. Lịch sử nghiên cứu quản lý chất lượng trên thế giới ..................................... 10 1.1.2. Đảm bảo chất lượng đào tạo đại học trên thế giới ......................................... 14 1.1.2.1. Đảm bảo chất lượng đào tạo đại học ở Châu Âu ................................... 14 1.1.2.2. Đảm bảo chất lượng đào tạo đại học ở Mỹ ............................................ 16 1.1.2.3. Đảm bảo và đánh giá chất lượng đào tạo đại học tại Nga .................... 20 1.1.3. Các công trình nghiên cứu trong nước ........................................................... 24 1.2. Một số khái niệm cơ bản ..................................................................................... 26 1.2.1. Khái niệm về khoa học, kỹ thuật, công nghệ ................................................. 26 1.2.2. Khái niệm về nguồn nhân lực, nhân lực KT-CN ........................................... 27 1.2.2.1. Khái niệm về nguồn nhân lực ................................................................. 27 1.2.2.2. Nhân lực kỹ thuật – công nghệ ............................................................... 27 1.2.3. Khái niệm về mục tiêu, chương trình, nội dung đào tạo ................................ 28
1.2.3.1. Mục tiêu đào tạo ..................................................................................... 28 1.2.3.2. Chương trình giảng dạy, chương trình đào tạo...................................... 28 1.2.3.3. Nội dung đào tạo..................................................................................... 29 1.2.4. Quản lý và Quản lý đào tạo ............................................................................ 29 1.2.4.1. Khái niệm về quản lý .............................................................................. 29 1.2.4.2. Các chức năng của quản lý .................................................................... 30 1.2.4.3. Khái niệm về Quản lý đào tạo ................................................................ 31 1.2.4.4. Quản lý đào tạo ngành KT-CN trong trường đại học ............................ 32 1.2.5. Chất lượng và Quản lý chất lượng đào tạo đại học ngành KT-CN................ 32 1.2.5.1. Khái niệm về Chất lượng ........................................................................ 32 1.2.5.2. Chất lượng trong đào tạo đại học ngành KT-CN ................................... 32 1.2.5.3. Quản lý chất lượng đào tạo đại học ngành kỹ thuật – công nghệ .......... 33 1.2.6. Sơ đồ các khái niệm liên hệ đến quản lý của ISO 9000-2007 ....................... 33 1.2.7. Khái niệm về năng lực thực hiện ................................................................... 34 1.3. Quản lý đào tạo ngành Kỹ thuật – Công nghệ trong trường đại học theo hướng đảm bảo chất lượng ........................................................................................ 35 1.3.1. Các phương thức quản lý chất lượng ............................................................. 35 1.3.2. Đặc trưng đào tạo các ngành kỹ thuật - công nghệ trong trường đại học ...... 37 1.3.2.1 Các ngành kỹ thuật - công nghệ trong trường đại học........................... 37 1.3.2.2 Một số đặc trưng đào tạo các ngành KT-CN trong trường đại học ....... 38 1.3.3. Sơ lược nội dung quản lý đảm bảo chất lượng quá trình đào tạo KT-CN ..... 42 1.3.4. Năng lực thực hiện trong đào tạo ngành KT-CN và quy trình đào tạo Đảm bảo chất lượng theo năng lực thực hiện .......................................................... 42 1.3.5. Mô hình đảm bảo chất lượng giáo dục của Việt Nam ................................... 45 1.4. Một số mô hình đảm bảo chất lượng giáo dục trên thế giới ............................ 47 1.4.1. Một số mô hình quản lý việc đánh giá chất lượng giáo dục .......................... 47 1.4.1.1. Mô hình CIPO trong quản lý đánh giá chất lượng giáo dục.................. 47 1.4.1.2. Đánh giá CLGD theo Mô hình “đầu vào - quá trình - đầu ra” của Mỹ 47 1.4.1.3. Đánh giá chất lượng giáo dục theo Mô hình Châu Âu (EFQM) ............ 48 1.4.1.4. Cách đánh giá chất lượng giáo dục của ILO & ADB – 500 dành cho các loại hình trường kỹ thuật - nghề nghiệp ........................................................ 48 1.4.2. Một số mô hình quản lý theo hướng đảm bảo chất lượng ............................. 49
1.4.2.1. Mô hình quản lý đảm bảo chất lượng ISO.............................................. 49 1.4.2.2. Mô hình quản lý ĐBCL trong giáo dục kỹ thuật – công nghiệp CDIO .. 51 1.4.2.3. Mô hình ABET quản lý ĐBCL đào tạo ngành Kỹ thuật – công nghệ ..... 54 1.4.2.4. Mô hình ĐBCL của mạng lưới các trường Đại học Đông Nam Á ......... 55 1.5. Nội dung quản lý đào tạo ngành kỹ thuật - công nghệ trong trường đại học theo hướng đảm bảo chất lượng ............................................................................... 58 1.5.1. Quản lý mục tiêu, chương trình đào tạo theo nhu cầu xã hội ........................ 58 1.5.1.1. Quản lý việc xây dựng mục tiêu, chương trình đào tạo .......................... 58 1.5.1.2. Phát triển chương trình đào tạo ............................................................. 60 1.5.1.3. Quản lý việc thực hiện mục tiêu, nội dung chương trình đào tạo .......... 63 1.5.2. Quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên ................................................. 64 1.5.2.1. Nội dung quản lý hoạt động giảng dạy của GV ..................................... 64 1.5.2.2. Quản lý đổi mới phương pháp giảng dạy của giảng viên ...................... 65 1.5.3. Quản lý hoạt động học tập, rèn luyện của sinh viên ..................................... 66 1.5.3.1. Nội dung quản lý hoạt động học tập, rèn luyện của SV ......................... 66 1.5.3.2. Một số nội dung quản lý học tập, rèn luyện của SV ngành KT-CN ....... 67 1.5.3.3. Quản lý hoạt động lao động sản xuất của sinh viên ............................... 67 1.5.3.4. Quản lý hoạt động hướng nghiệp cho sinh viên ..................................... 68 1.5.4. Quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên ...................... 68 1.5.4.1. Khái quát về kiểm tra đánh giá............................................................... 68 1.5.4.2. Nội dung quản lý kiểm tra đánh giá ....................................................... 71 1.5.5. Quản lý Cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ........................................................ 72 1.5.6. Quản lý quá trình Kiểm định chất lượng trong trường đại học...................... 72 1.5.7. Quản lý nâng cao trình độ cán bộ quản lý giáo dục ....................................... 72 1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến QLĐT ngành KT-CN trong trường đại học........ 73 1.6.1. Yếu tố về cơ sở pháp lý ................................................................................. 73 1.6.1.1. Tiêu chuẩn đánh giá CLGD trường đại học .......................................... 73 1.6.1.2 Hệ thống đảm bảo chất lượng giáo dục đại học .................................... 74 1.6.1.3 Một số định hướng đổi mới quản lý giáo dục đại học theo hướng nâng cao và đảm bảo chất lượng giáo dục đại học Viêt Nam đến năm 2020 .... 76 1.6.2. Những điều kiện về nhân lực, vật lực và tài lực ............................................ 77 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ................................................................................................... 77
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGÀNH KỸ THUẬT - CÔNG NGHỆ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY ĐÔ ........................................................................ 79 2.1. Khái quát sự phát triển giáo dục đại học Việt Nam ......................................... 79 2.1.1. Phát triển mạng lưới các trường cao đẳng, đại học ........................................ 79 2.1.2. Phát triển số lượng sinh viên cao đẳng, đại học ............................................. 80 2.1.3. Tỉ lệ sinh viên/ 1 vạn dân ............................................................................... 81 2.1.4. Số sinh viên tốt nghiệp ................................................................................... 82 2.1.5. Sự phát triển giáo dục đại học ngoài công lập ............................................... 82 2.2. Giới thiệu khái quát về Trường Đại học Tây Đô ............................................. 83 2.2.1. Cơ cấu tổ chức................................................................................................ 84 2.2.2. Cơ sở vật chất ................................................................................................. 84 2.2.3. Đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên và nhân viên .......................................... 84 2.2.4. Quy mô đào tạo .............................................................................................. 85 2.3. Giới thiệu khái quát về Khoa Kỹ thuật – Công nghệ ....................................... 88 2.4. Khái quát về phương pháp và tổ chức thu thập dữ liệu .................................. 88 2.4.1. Hồi cứu tư liệu................................................................................................ 89 2.4.2. Phương pháp thống kê.................................................................................... 90 2.4.3. Phương pháp khảo sát điều tra bằng phiếu hỏi .............................................. 90 2.4.4. Lấy ý kiến phản hồi từ sinh viên .................................................................... 90 2.5. Thực trạng và đánh giá thực trạng QLĐT ngành KT-CN tại ĐHTĐ ............ 91 2.5.1. Thực trạng quản lý mục tiêu, chương trình đào tạo KT-CN tại ĐHTĐ........ 91 2.5.2. Thực trạng quản lý chất lượng hoạt động giảng dạy của giảng viên ........... 94 2.5.2.1. Quy định, quy trình, biểu mẫu và các chỉ tiêu, chỉ số đánh giá hoạt động giảng dạy của GV ........................................................................ 95 2.5.2.2. Đánh giá về công tác lập kế hoạch dạy học của nhà trường ................. 96 2.5.2.3. Đánh giá về công tác tổ chức dạy học của nhà trường .......................... 96 2.5.2.4. Đánh giá mức độ thực hiện nề nếp, nội quy, thời khóa biểu của GV ..... 97 2.5.2.5. Đánh giá mức độ chất lượng giảng dạy của Giảng viên ........................ 98 2.5.2.6. Đánh giá chính sách khuyến khích GV áp dụng các PPDH hiện đại .... 98 2.5.2.7. Quản lý tính công bằng, công khai trong đánh giá kết quả học tập của GV đối với SV................................................................................................ 99
2.5.2.8. Quản lý khuyến khích các phương pháp đánh giá tiên tiến kết quả học tập của GV đối với SV .......................................................................... 99 2.5.2.9. Quản lý lấy thông tin phản hồi của SV về HĐ giảng dạy của GV.......... 100 2.5.3. Quản lý sinh viên trong quá trình đào tạo ................................................... . 101 2.5.3.1. Đánh giá công tác tuyển sinh ................................................................. . 104 2.5.3.2. Quản lý học tập, rèn luyện của sinh viên trong quá trình đào tạo ......... 104 2.5.3.3. Quản lý hoạt động học tập, rèn luyện của sinh viên trong giờ học lý thuyết trên lớp .......................................................................................... 105 2.5.3.4. Quản lý hoạt động học tập, rèn luyện trong giờ học thực hành ở phòng thí nghiệm, nhà xưởng, phòng vi tính ............................................. 105 2.5.3.5. Quản lý hoạt động tự học của sinh viên ................................................. 105 2.5.3.6. Quản lý hoạt động hướng nghiệp cho sinh viên ..................................... 106 2.5.3.7. Hoạt động học tập, rèn luyện, lao động sản xuất của SV ở cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ ...................................................................... 106 2.5.3.8. Quản lý thực tập, làm đồ án hoặc khóa luận tốt nghiệp của SV ............ 106 2.5.3.9. Quản lý dịch vụ hỗ trợ sinh viên trong quá trình đào tạo ...................... 106 2.5.3.10. Đánh giá việc thực hiện chế độ chính sách của nhà nước đối với SV của nhà trường ............................................................................................ 106 2.5.3.11. Đánh giá chính sách và việc thực hiện chính sách hỗ trợ SV của nhà trường .................................................................................................. 106 2.5.3.12. Thủ tục hành chính, tiếp nhận và giải quyết các vướng mắc của SV ... 107 2.5.3.13. Đánh giá các kênh tư vấn và mức độ thực hiện hoạt động tư vấn ....... 107 2.5.3.14. Dịch vụ hỗ trợ đáp ứng chỗ ở, ký túc xá cho SV .................................. 107 2.5.3.15. Dịch vụ hỗ trợ đáp ứng việc ăn và sinh hoạt hàng ngày cho SV .......... 107 2.5.3.16. Dịch vụ khắc phục hậu quả học tập và thi cử....................................... 107 2.5.4. Thực trạng quản lý kiểm tra đánh giá kết quả học tập của SV .................... . 108 2.5.4.1. Đánh giá SV nhập học bằng kết quả đầu vào......................................... 110 2.5.4.2. Quản lý đánh giá chất lượng sinh viên ................................................. 110 2.5.4.3. Đánh giá sự tiến bộ trong học tập của SV thông qua một ma trận điểm số/biểu đồ thể hiện năng lực của SV theo kết quả đầu ra .................. 110 2.5.4.4. Đánh giá bài thi cuối khóa/tốt nghiệp bằng các bài kiểm tra năng lực sinh viên hoặc bằng kỳ kiểm tra tốt nghiệp toàn diện ................................. 111
2.5.4.5. Xây dựng ngân hàng đề thi, bảo mật và sử dụng trong thi và kiểm tra 111 2.5.4.6. Đánh giá quy trình &thực hiện giải quyết khiếu nại kết quả đánh giá. 111 2.5.5. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo...................................... . 111 2.5.5.1. Thực trạng quản lý hoạt động các phòng máy vi tính .......................... 111 2.5.5.2. Thực trạng quản lý các phòng thí nghiệm Điện - Điện tử .................... 112 2.5.5.3. Thực trạng quản lý các phòng thí nghiệm Xây dựng............................ 112 2.5.5.4. Thực trạng quản lý hoạt động thư viện ............................................... 112 2.5.5.5. Kết quả khảo sát đánh giá thực trạng quản lý CSVC phục vụ đào tạo 113 2.5.6. Kiểm định chất lượng nhà trường tại Trường Đại học Tây Đô ................... 116 2.5.6.1. Bộ Tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục đại học ........................ 116 2.5.6.2. Kết quả tự đánh giá của Trường Đại học Tây Đô năm 2013 ............... 117 2.5.6.3. Phân tích kết quả Khảo sát CBQL và GV về Kiểm định chất lượng đào tạo, quản lý chất lượng bên trong........................................................... 119 2.5.7. Quản lý chất lượng đội ngũ cán bộ giảng viên và cán bộ quản lý GD ........ 122 2.5.7.1. Đội ngũ GV đủ về số lượng, đạt chuẩn về trình độ và năng lực để thực hiện chương trình đào tạo của nhà trường.......................................... 124 2.5.7.2. Đánh giá năng lực và kết quả thực hiện nhiệm vụ của CBGV so với mong muốn của nhà trường .......................................................................... 124 2.5.7.3. Có hệ thống đánh giá GV hữu hiệu, sử dụng các hình thức đánh giá như: SV đánh giá CBGV, CBGV đánh giá, Hội đồng nhà trường đánh giá......... 124 2.5.7.4. Kế hoạch, quy hoạch dài hạn phát triển đội ngũ về số lượng, chất lượng, nâng cao kiến thực, năng lực thực hiện nhiệm vụ ............................ 125 2.5.7.5. Quy trình, tiêu chí, tiêu chuẩn và các chỉ số chất lượng cho quy hoạch, tuyển dụng, phân công, bổ nhiệm, nâng bậc ............................................... 125 2.5.7.6. Chính sách, chế độ thu hút các giảng viên giỏi về trường nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và nghiên cứu ............................................ 125 2.5.7.7. Đánh giá việc thực hiện đào tạo bồi dưỡng nâng cao chất lượng GV theo kịp với nhu cầu phát triển giảng dạy của nhà trường ........................ 126 2.5.7.8. Xây dựng môi trường học hỏi, động lực phát triển đạo đức, văn hóa nghề nghiệp cho đội ngũ giảng viên .......................................................... 126 2.5.7.9. Sàng lọc, chấm dứt hợp đồng, cho nghỉ hưu sớm, cắt phúc lợi xã hội đối với những GV không hoàn thành nhiệm vụ .......................................... 126
2.5.7.10. Đánh giá nhu cầu nâng cao trình độ quản lý của CBQL ................... 127 2.5.7.11. Đánh giá nhu cầu nâng cao trình độ chuyên môn của các CBQL trong nhà trường đáp ứng chuẩn các vị trí quản lý..................................... 127 2.5.8. Theo dõi việc làm của sinh viên sau khi tốt nghiệp ..................................... 127 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ................................................................................................. 128 CHƯƠNG 3. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGÀNH KỸ THUẬT - CÔNG NGHỆ THEO HƯỚNG ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY ĐÔ ....... 130 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp .................................................................... 130 3.1.1. Nguyên tắc mục tiêu..................................................................................... 130 3.1.2. Nguyên tắc toàn diện .................................................................................... 130 3.1.3. Nguyên tắc hiệu quả ..................................................................................... 130 3.1.4. Nguyên tắc khả thi ....................................................................................... 130 3.2. Đề xuất các biện pháp quản lý đào tạo ngành kỹ thuật – công nghệ theo hướng đảm bảo chất lượng tại trường Đại học Tây Đô................................ 130 3.2.1. Biện pháp quản lý đổi mới mục tiêu, chương trình đào tạo ngành Kỹ thuật - Công nghệ theo nhu cầu xã hội ........................................................................................ 130 3.2.1.1. Mục tiêu ................................................................................................ 130 3.2.1.2. Nội dung ................................................................................................ 131 3.2.1.3. Cách thực hiện ...................................................................................... 132 3.2.1.4. Điều kiện thực hiện ............................................................................... 133 3.2.2. Biện pháp QL nâng cao chất lượng giảng dạy, bồi dưỡng trình độ của GV 133 3.2.2.1. Quản lý nâng cao chất lượng giảng dạy của giảng viên ...................... 133 3.2.2.2 Quản lý công tác bồi dưỡng trình độ của giảng viên ............................ 139 3.2.3. Biện pháp quản lý nâng cao chất lượng học tập của sinh viên .................... 140 3.2.3.1. Mục tiêu ................................................................................................ 140 3.2.3.2. Nội dung ................................................................................................ 140 3.2.3.3. Cách thực hiện ...................................................................................... 140 3.2.3.4. Điều kiện thực hiện ............................................................................... 142 3.2.4. Biện pháp quản lý kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của sinh viên .......... 142 3.2.4.1. Mục tiêu ................................................................................................ 142 3.2.4.2. Nội dung ................................................................................................ 142 3.2.4.3. Cách thực hiện ...................................................................................... 142
3.2.4.4. Điều kiện thực hiện ............................................................................... 144 3.2.5. Biện pháp quản lý tăng cường cơ sở vật chất phục vụ đào tạo .................... 144 3.2.5.1. Mục tiêu ................................................................................................ 144 3.2.5.2. Nội dung ................................................................................................ 144 3.2.5.3. Cách thực hiện ...................................................................................... 145 3.2.5.4. Điều kiện thực hiện ............................................................................... 145 3.2.6. Biện pháp quản lý tham gia kiểm định chất lượng theo Luật giáo dục ....... 146 3.2.6.1. Mục tiêu ................................................................................................ 146 3.2.6.2. Nội dung ................................................................................................ 146 3.2.6.3. Cách thực hiện ...................................................................................... 146 3.2.6.4. Điều kiện thực hiện ............................................................................... 147 3.2.7. Biện pháp quản lý nâng cao trình độ cán bộ QLGD .................................... 147 3.2.7.1. Mục tiêu ................................................................................................ 147 3.2.7.2. Nội dung ................................................................................................ 148 3.2.7.3. Cách thực hiện ...................................................................................... 149 3.2.7.4. Điều kiện thực hiện ............................................................................... 149 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý......................................................... 149 3.4. Thăm dò tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý ...................... 150 3.4.1. Phiếu thăm dò các biện pháp ........................................................................ 150 3.4.2. Kết quả thăm dò ý kiến về tính cần thiết, tính khả thi của 7 biện pháp ....... 151 3.4.3. Phân tích kết quả khảo sát ............................................................................ 151 3.4.3.1. Phân tích dựa vào giá trị Mean ........................................................... 151 3.4.3.2. Phân tích kết dựa vào Tỷ lệ đánh giá .................................................. 153 3.5. Thử nghiệm một số biện pháp quản lý ............................................................ 155 3.5.1. Thử nghiệm biện pháp 2: "Nâng cao chất lượng giảng dạy, bồi dưỡng trình độ của giảng viên" .............................................................................. 155 3.5.1.1 Nội dung 1: Quản lý công tác nâng cao chất lượng giảng dạy của GV 155 3.5.1.2. Nội dung 2: Quản lý việc bồi dưỡng trình độ của GV.......................... 158 3.5.2. Thử nghiệm biện pháp 3: "Nâng cao chất lượng học tập của SV" .............. 159 3.5.2.1. Mục tiêu ................................................................................................ 159 3.5.2.2. Tổ chức thực hiện ................................................................................. 160 3.5.2.3. Kết quả sau thử nghiệm ........................................................................ 164
3.5.2.4. Đánh giá Kết quả thử nghiệm biện pháp 3 ........................................... 165 3.5.3. Thử nghiệm biện pháp 6: "Tham gia Kiểm định chất lượng theo quy định của Luật giáo dục” ........................................................................................ 166 3.5.3.1. Mục tiêu ................................................................................................ 166 3.5.3.2. Tổ chức thực hiện ................................................................................. 166 3.5.3.3. Kết quả bước đầu trong tiến trình KĐCL ............................................. 168 3.5.3.4. Đánh giá kết quả tiến trình KĐCL ....................................................... 168 3.6. Đề xuất Bộ tiêu chuẩn để Quản lý đào tạo ngành KT-CN theo hướng đảm bảo chất lượng trong trường đại học ............................................................. 169 3.6.1. Bộ 7 tiêu chuẩn được đề xuất để Quản lý đào tạo ngành KT-CN theo hướng đảm bảo chất lượng trong trường đại học ....................................................... 169 3.6.2. So sánh 7 tiêu chuẩn đề xuất với bộ tiêu chuẩn của AUN-QA và CIPO (UNESCO 2000) ............................................................................................. 170 3.6.3. So sánh Bộ 7 tiêu chuẩn đề xuất với 10 tiêu chuẩn của Bộ GD&ĐT .......... 171 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ................................................................................................. 172 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................................ 174 CÁC BÀI BÁO KHOA HỌC................................................................................................ 176 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................. 177 PHỤ LỤC ................................................................................................................... .......... 186
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước không chỉ đòi hỏi cần phải có tài nguyên, vốn, kỹ thuật, công nghệ hay nói chung là những phương tiện mà còn cần phải có những người có đủ năng lực, trình độ và sử dụng hiệu quả những phương tiện trên vào sản xuất để làm ra của cải vật chất cho xã hội. Đó chính là nguồn nhân lực và yếu tố này đóng vai trò ngày càng lớn trong đời sống kinh tế xã hội hiện nay. Nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá bao gồm: - Đội ngũ công nhân trưởng thành về chính trị, có tinh thần kỹ luật, kỹ năng nghề nghiệp cao, có trình độ làm chủ khoa học - kỹ thuật - công nghệ mới; - Những con người có đức, có tài, ham học hỏi, thông minh, sáng tạo, năng động; được chuẩn bị tốt về kiến thức văn hóa, có năng lực trong sản xuất kinh doanh; có trình độ khoa học - kỹ thuật tiên tiến đáp ứng sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa; có khả năng tham gia điều hành nền kinh tế. Cần đào tạo một đội ngũ nhân lực đủ về số lượng, tốt về chất lượng, có cơ cấu đồng bộ bao gồm các lĩnh vực khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, cán bộ nghiên cứu và triển khai công nghệ, cán bộ quản lý, nghiệp vụ các ngành; bên cạnh các kỹ sư, chuyên viên có chuyên môn cao, không thể thiếu đội ngũ nhân viên, công nhân kỹ thuật lành nghề. Kinh nghiệm Nhật Bản cho thấy, sau chiến tranh thế giới lần thứ hai, nước Nhật bị tàn phá nặng nề, trong đó có cả những thảm họa nghiêm trọng do 2 quả bom nguyên tử mà Mỹ ném xuống ở Hiroshima và Nagasaki. Kinh tế Nhật Bản khi đó kiệt quệ, khó khăn, thiếu thốn mọi thứ, xã hội rối loạn nhưng chỉ sau khoảng 10 năm (1945 –1954), kinh tế Nhật Bản đã phục hồi nhanh chóng và trong giai đoạn 1954 –1973 đã phát triển với tốc độ thần kỳ để trở thành cường quốc kinh tế thứ hai thế giới sau Mỹ. Đó chính là kết quả của việc phát huy tối đa vai trò nguồn nhân lực nói chung và nguồn nhân lực kỹ thuật – công nghệ nói riêng trong xây dựng và phát triển đất nước. Để thực hiện được những mục tiêu trên, phải coi trọng việc đầu tư cho giáo dục, đào tạo, đầu tư phát triển giáo dục và đào tạo phải thực sự trở thành quốc sách hàng đầu. Quốc sách này đã được thể hiện trong một số văn kiện quan trọng của Đảng và chính phủ:
2 - Kết luận số 51-KL/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI ngày 29 tháng 10 năm 2012 về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” [4]. - Chỉ thị Số: 02/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 22 tháng 01 năm 2013 giao Bộ Giáo dục và Đào tạo những nhiệm vụ chính như sau: a) Chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan tiếp tục nghiên cứu, hoàn chỉnh Đề án “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”, trình Ban Cán sự đảng Chính phủ tháng 7 năm 2013. b) Hoàn thiện Quy hoạch phát triển mạng lưới các trường đại học, cao đẳng đến năm 2020, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành trong quý I năm 2013. Tóm lại: Nguồn nhân lực kỹ thuật - công nghệ là điều kiện cần cho sự phát triển của đất nước; "Quản lý đào tạo kỹ thuật - công nghệ trong trường đại học” là một trong những khâu quan trọng hàng đầu để góp phần vào công tác đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật - công nghệ. Quản lý đào tạo luôn phải đi kèm với quản lý đảm bảo chất lượng đào tạo. Nâng cao chất lượng ĐT luôn là nhiệm vụ cơ bản, quan trọng của nhà trường, là sợi chỉ đỏ xuyên suốt quá trình phát triển giáo dục và đào tạo. Trong bối cảnh cạnh tranh của nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, việc tăng cường quản lý đảm bảo chất lượng đào tạo là yêu cầu sống còn của các trường nói chung và của các trường ĐH nói riêng. - Trong giáo dục và đào tạo, sản phẩm tạo ra là con người nên không thể dễ dàng bị loại bỏ như phế phẩm, nên không áp dụng phương thức Kiểm soát chất lượng; - Trong phương thức quản lý chất lượng tổng thể (TQM), phải cải tiến liên tục và đòi hỏi phải có “Môi trường văn hóa chất lượng”, cơ sở vật chất, nhân sự. mang tính ý thức cao, tích cực để thỏa mãn tối đa nhu cầu của khách hàng. Do đó, Phương thức ĐBCL với đặc điểm “bao gồm các quy trình chặt chẽ để chất lượng sản phẩm đầu ra được đảm bảo” là thích hợp cho đa số các ĐH ở VN. Phương thức "đảm bảo chất lượng” là phù hợp với điều kiện nền kinh tế - xã hội đang trong thời kỳ phát triển của nước ta, phù hợp với các quy định đảm bảo chất lượng hiện nay của nhà nước (Luật giáo dục đại học 2012 dành cả chương VII để qui định về "Đảm bảo chất lượng và Kiểm định chất lượng Giáo dục đại học” [50]), của Bộ GD&ĐT, phù hợp với các hệ thống đảm bảo chất lượng giáo dục của nhiều nước tiên tiến trên thế