Luận án Tiến sĩ Kinh doanh và quản lý: Hoàn thiện phân tích hiệu quả kinh doanh trong các doanh nghiệp chế biến gỗ xuất khẩu Khu vực Nam Trung bộ

Chia sẻ: Nguyễn Thị Ngọc Lựu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:273

Thêm vào BST

Báo xấu

215
lượt xem 74
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án Tiến sĩ Kinh doanh và quản lý: Hoàn thiện phân tích hiệu quả kinh doanh trong các doanh nghiệp chế biến gỗ xuất khẩu Khu vực Nam Trung bộ trình bày lý luận cơ bản về phân tích hiệu quả kinh doanh trong các doanh nghiệp sản xuất, thực trạng phân tích hiệu quả kinh doanh trong các doanh nghiệp chế biến gỗ xuất khẩu khu vực Nam Trung bộ, quan điểm và giải pháp hoàn thiện phân tích hiệu quả kinh doanh trong các doanh nghiệp chế biến gỗ xuất khẩu khu vực Nam Trung bộ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Kinh doanh và quản lý: Hoàn thiện phân tích hiệu quả kinh doanh trong các doanh nghiệp chế biến gỗ xuất khẩu Khu vực Nam Trung bộ

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr−êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n ®ç huyÒn trang HOµN THIÖN Ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn gç xuÊt khÈu khu vùc nam trung bé Chuyªn ngµnh: kÕ to¸n, kiÓm to¸n vµ ph©n tÝch 62.34.30 30.01 M· sè: 62.34.30.01 Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: 1. pGS.TS. ph¹m thÞ bÝch chi 2. PGS.TS. nguyÔn thÞ lêi 2012 Hµ néi, n¨m 2012
i L I CAM ðOAN Nghiên c u sinh cam ñoan r ng, trong lu n án này: - Các s li u, thông tin ñư c trích d n theo ñúng quy ñ nh. - Các d li u kh o sát và k t qu nêu trong lu n án là trung th c, có ngu n g c rõ ràng và chưa t ng ñư c ai công b trong b t c m t công trình khoa h c nào. - L p lu n, phân tích, ñánh giá, ki n ngh ñư c ñưa ra d a trên quan ñi m cá nhân c a tác gi lu n án, không có s sao chép c a b t kỳ tài li u nào ñã ñư c công b . Nghiên c u sinh cam ñoan ñây là công trình nghiên c u ñ c l p và hoàn toàn ch u trách nhi m v nh ng nh n xét ñã ñưa ra trong lu n án. Tác gi lu n án ð Huy n Trang
ii L I C M ƠN ð hoàn thành lu n án này, nghiên c u sinh ñã nh n ñư c s quan tâm, giúp ñ , t o ñi u ki n và ñóng góp ý ki n c a nhi u t p th và cá nhân. L i c m ơn chân thành nh t xin ñư c dành cho gia ñình, ngư i thân vì ñã t o ñi u ki n v th i gian, v t ch t và tinh th n ñ nghiên c u sinh hoàn thành nghiên c u. Nghiên c u sinh xin t lòng bi t ơn sâu s c ñ n t p th giáo viên hư ng d n PGS.TS Ph m Th Bích Chi và PGS.TS Nguy n Th L i vì ñã dành th i gian hư ng d n, góp ý, ng h và ñ ng viên giúp nghiên c u sinh hoàn thành lu n án. Nghiên c u sinh chân thành bi t ơn s quan tâm, giúp ñ c a quý th y cô giáo Vi n sau ñ i h c, khoa K toán Trư ng ð i h c Kinh t qu c dân Hà N i, Khoa Kinh t & K toán Trư ng ð i h c Quy Nhơn, Ban lãnh ñ o Công ty C ph n công ngh g ð i Thành, Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t, Công ty c ph n Gia ð i Toàn, Xí nghi p ch bi n lâm s n An Nhơn. Xin chân thành c m ơn nh ng góp ý và s giúp ñ c a quý th y cô giáo, b n bè, ñ ng nghi p v i nghiên c u sinh trong quá trình th c hi n lu n án. M t l n n a xin bày t l i c m ơn sâu s c vì t t c nh ng giúp ñ này ñã c vũ và giúp nghiên c u sinh nâng cao nh n th c và làm sáng t thêm c lý lu n và th c ti n v lĩnh v c nghiên c u c a lu n án. Lu n án này là k t qu nghiên c u công phu, s làm vi c khoa h c và nghiêm túc c a b n thân, nhưng do kh năng và trình ñ còn h n ch nên không th tránh kh i nh ng khi m khuy t nh t ñ nh. Nghiên c u sinh mong mu n ti p t c nh n ñư c nh ng góp ý t phía quý th y cô giáo và nh ng ai quan tâm ñ n ñ tài nghiên c u c a lu n án. Kính Tác gi ð Huy n Trang
iii M CL C Trang L I CAM ðOAN............................................................................... i L I C M ƠN..................................................................................... ii M C L C........................................................................................... iii DANH M C CH VI T T T........................................................... vi DANH M C SƠ ð , B NG BI U................................................... vii PH N M ð U ................................................................................ 1 Chương 1: LÝ LU N CƠ B N V PHÂN TÍCH HI U QU KINH DOANH TRONG CÁC DOANH NGHI P S N XU T....... 14 1.1. Hi u qu và hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p.......... 14 1.1.1. Khái ni m, b n ch t hi u qu và hi u qu kinh doanh............. 14 1.1.2. Tiêu chu n ñánh giá hi u qu kinh doanh................................ 30 1.1.3. H th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh..................... 33 1.2. Phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p .............. 40 1.2.1. Ý nghĩa và nhi m v c a phân tích hi u qu kinh doanh.......... 40 1.2.2. T ch c phân tích hi u qu kinh doanh.................................... 43 1.2.3. Phương pháp phân tích hi u qu kinh doanh........................... 46 1.2.4. N i dung phân tích hi u qu kinh doanh.................................. 60 1.3. ð c ñi m phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u ............................................................. 61 1.3.1. ð c ñi m ngành công nghi p ch bi n g xu t kh u nh hư ng ñ n hi u qu kinh doanh và phân tích hi u qu kinh doanh... 61 1.3.2. Hi u qu kinh doanh và phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u............................................ 64 1.3.3. ð c ñi m h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh ngành ch bi n g xu t kh u............................................................... 67 1.4. Kinh nghi m phân tích hi u qu kinh doanh m t s nư c trên th gi i và bài h c rút ra cho Vi t Nam ............................................. 72 1.4.1. Kinh nghi m phân tích hi u qu kinh doanh m t s nư c trên th gi i......................................................................................... 72
iv 1.4.2. Bài h c rút ra ñ i v i ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh t i Vi t Nam.............................................................................. 77 Chương 2: TH C TR NG PHÂN TÍCH HI U QU KINH DOANH TRONG CÁC DOANH NGHI P CH BI N G XU T KH U KHU V C NAM TRUNG B ............................................. 79 2.1. T ng quan v các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b .................................................................................... 79 2.1.1. Quá trình hình thành và phát tri n........................................... 79 2.1.2. ð c ñi m ho t ñ ng kinh doanh............................................... 84 2.1.3. ð c ñi m th trư ng xu t kh u................................................. 86 2.1.4. Vai trò c a ngành công nghi p ch bi n g xu t kh u ñ i v i s phát tri n kinh t - xã h i c a khu v c Nam Trung b .................. 87 2.2. Th c t ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ........... 89 2.2.1. Khái quát th c tr ng phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ...... 89 2.2.2. Th c tr ng t ch c phân tích.................................................... 93 2.2.3. Th c tr ng phương pháp phân tích........................................... 95 2.2.4. Th c tr ng ngu n thông tin ph c v phân tích......................... 96 2.2.5. Th c tr ng n i dung và h th ng ch tiêu phân tích................. 97 2.3. ðánh giá th c tr ng phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ........... 120 2.3.1. V t ch c phân tích………………………………………….. 120 2.3.2. V phương pháp phân tích…………………………………… 122 2.3.3. V ngu n thông tin ph c v cho phân tích…………………… 123 2.3.4. V n i dung phân tích………………………………………... 125 2.3.5. V h th ng ch tiêu phân tích………………………………... 127 Chương 3: QUAN ðI M VÀ GI I PHÁP HOÀN THI N PHÂN TÍCH HI U QU KINH DOANH TRONG CÁC DOANH NGHI P CH BI N G XU T KH U KHU V C NAM TRUNG B ....................................................................................... 131 3.1. ð nh hư ng phát tri n và quan ñi m xây d ng gi i pháp hoàn
v thi n phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ........................................ 131 3.1.1. ð nh hư ng phát tri n ngành ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b giai ño n 2011 – 2015, ñ nh hư ng ñ n năm 2020.... 131 3.1.2. Quan ñi m xây d ng gi i pháp hoàn thi n phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ..................................................................................... 135 3.2. H th ng gi i pháp cơ b n nh m hoàn thi n phân tích hi u qu kinh doanh trong ngành ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ......................................................................................................... 140 3.2.1. Hoàn thi n t ch c phân tích.................................................... 140 3.2.2. Hoàn thi n phương pháp phân tích........................................... 155 3.2.3. Hoàn thi n ngu n thông tin ph c v cho phân tích.................. 169 3.2.4. Hoàn thi n n i dung và h th ng ch tiêu phân tích................. 171 3.3. M t s gi i pháp cơ b n nh m nâng cao hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ........................................................................................................ 186 3.3.1. ð y m nh ho t ñ ng ñ u tư tr ng r ng nguyên li u................ 186 3.3.2. Tăng cư ng ñ u tư và ñ y m nh s n xu t m t hàng n i th t... 188 3.3.3. Khai thác, s d ng nguyên li u g n li n v i vi c b o v môi trư ng.................................................................................................. 192 3.3.4. ð u tư phát tri n ngu n nhân l c............................................. 193 3.4. ði u ki n th c hi n các gi i pháp hoàn thi n phân tích hi u qu kinh doanh nh m nâng cao hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ..................... 195 3.4.1. V phía Nhà nư c, ngành, Hi p h i và các ñ a phương........... 195 3.4.2. V phía các doanh nghi p......................................................... 198 K T LU N ........................................................................................ 202 TH NG KÊ CÔNG TRÌNH KHOA H C......................................... 205 DANH M C TÀI LI U THAM KH O ........................................... 206 PH L C ........................................................................................... 215
vi DANH M C CH VI T T T Ch vi t t t Ch vi t ñ y ñ ti ng Vi t Ch vi t ñ y ñ ti ng Anh bq Bình quân COC Ch ng ch h th ng chu i Chain of Custody hành trình s n ph m CP Chi phí CSH Ch s h u FSC Ch ng ch phát tri n r ng b n The Forest Stewardship v ng Council GTCL Giá tr còn l i GTSX Giá tr s n xu t HTK Hàng t n kho KPT Kho n ph i thu KPTr Kho n ph i tr NVL Nguyên v t li u TSCð Tài s n c ñ nh TSNH Tài s n ng n h n
vii DANH M C SƠ ð , B NG BI U Trang 1. Danh m c b ng bi u: B ng 1.1: H th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh áp d ng cho các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u ....................................... 68 B ng 1.2: M u báo cáo giá tr gia tăng c a doanh nghi p s n xu t ..... 72 B ng 1.3: H th ng ch tiêu ñánh giá hi u qu kinh doanh ngành may m c Singapore ....................................................................................... 73 B ng 1.4: Các k t qu ñ u ra và y u t ñ u vào liên quan ñ n lao ñ ng ...................................................................................................... 75 B ng 1.5: Các k t qu ñ u ra và y u t ñ u vào liên quan ñ n v n ..... 76 B ng 1.6: Các k t qu ñ u ra và y u t ñ u vào liên quan ñ n nguyên v t li u .................................................................................................. 76 B ng 2.1: Cơ c u và ch t lư ng lao ñ ng ngành ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ............................................................... 81 B ng 2.2: M t s k t qu s n xu t kinh doanh c a các doanh nghi p ch bi n ñ g xu t kh u t i Bình ð nh ................................................ 83 B ng 2.3: Th ng kê các ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh ñư c s d ng t i các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ................................................................................................ 97 B ng 2.4: B ng phân tích khái quát hi u qu kinh doanh c a Công ty c ph n Công ngh g ð i Thành ........................................................ 100 B ng 2.5: B ng phân tích khái quát hi u qu kinh doanh c a Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t ....................................... 102 B ng 2.6: B ng phân tích khái quát hi u qu kinh doanh c a Công ty c ph n Gia ð i Toàn ........................................................................... 103
viii B ng 2.7: B ng phân tích khái quát hi u qu kinh doanh c a Xí nghi p ch bi n Lâm s n An Nhơn ....................................................... 105 B ng 2.8: B ng phân tích t c ñ luân chuy n các y u t ñ u vào c a Công ty c ph n Công ngh g ð i Thành ........................................... 107 B ng 2.9: B ng phân tích t c ñ luân chuy n các y u t ñ u vào c a Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t ......................... 109 B ng 2.10: B ng phân tích t c ñ luân chuy n các y u t ñ u vào c a Công ty c ph n Gia ð i Toàn ............................................................. 111 B ng 2.11: B ng phân tích t c ñ luân chuy n các y u t ñ u vào c a Xí nghi p ch bi n Lâm s n An Nhơn .................................................. 113 B ng 2.12: B ng phân tích s c sinh l i c a các y u t ñ u vào c a Công ty c ph n Công ngh g ð i Thành ........................................... 115 B ng 2.13: B ng phân tích s c sinh l i c a các y u t ñ u vào c a Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t ......................... 116 B ng 2.14: B ng phân tích s c sinh l i c a các y u t ñ u vào c a Công ty c ph n Gia ð i Toàn ............................................................. 117 B ng 2.15: B ng phân tích s c sinh l i c a các y u t ñ u vào c a Xí nghi p ch bi n Lâm s n An Nhơn ....................................................... 118 B ng 3.1: Phân lo i chi phí c a Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t năm 2010 theo cách ng x ..................................... 147 B ng 3.2: S li u chi phí h n h p các lo i c a Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t trong năm 2010 ............................... 148 B ng 3.3: B ng chia tách chi phí h n h p các lo i c a Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t t i ñi m c c ñ i và c c ti u 150 B ng 3.4: Phân lo i chi phí h n h p c a Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t năm 2010 thành bi n phí và ñ nh phí....... 151 B ng 3.5: Báo cáo k t qu kinh doanh theo s dư ñ m phí c a Công
ix ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t năm 2010................... 152 B ng 3.6: Báo cáo b ph n chi ti t c a Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t năm 2010.......................................................... 153 B ng 3.7: B ng tính l i ch tiêu S vòng quay tài s n ng n h n c a Công ty c ph n Công ngh g ð i Thành ........................................... 158 B ng 3.8: B ng tính l i các ch tiêu trong phương trình Dupont c a ROA t i Công ty c ph n Công ngh g ð i Thành ............................ 161 B ng 3.9: B ng tính l i các ch tiêu trong phương trình Dupont c a ROE t i Công ty c ph n Công ngh g ð i Thành ............................. 164 B ng 3.10: B ng th ng kê t ng chi phí ho t ñ ng và s n lư ng s n xu t – tiêu th t i Công ty c ph n Công ngh g ð i Thành ……….. 167 B ng 3.11: Các ch tiêu hi u su t s d ng chi phí, y u t ñ u vào áp d ng cho các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ................................................................................................ 172 B ng 3.12: B ng phân tích hi u su t s d ng các y u t ñ u vào t i Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t.......................... 175 B ng 3.13: B ng phân tích hi u su t s d ng chi phí t i Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t............................................. 176 B ng 3.14: B ng phân tích t c ñ luân chuy n chi phí và các y u t ñ u vào t i Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t........ 180 B ng 3.15: B ng phân tích s c sinh l i c a chi phí và các y u t ñ u vào t i Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t............... 183 2. Danh m c sơ ñ : Sơ ñ 1.1: H th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh t i các doanh nghi p Singapore .................................................................... 74 Sơ ñ 3.1: Quy trình t ch c phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ............. 141
1 PH N M ð U 1. GI I THI U NGHIÊN C U VÀ M C ðÍCH NGHIÊN C U Trong nh ng năm qua, ngành ch bi n g xu t kh u c a nư c ta không ng ng phát tri n và ñã vươn lên v trí th 5 trong các m t hàng xu t kh u ch l c c a Vi t Nam, ch sau d u thô, d t may, giày dép và thu s n. Trong vòng 10 năm, giá tr xu t kh u c a ngành này tăng hơn 10 l n, t 219 tri u USD năm 2000 lên ñ n 3,43 t USD trong năm 2010 [56]. T c ñ tăng trư ng trung bình hàng năm c a ngành ñ t trên 30%. Ngành ch bi n g xu t kh u ñ c bi t phát tri n t i các khu v c Nam b , Nam Trung b và Tây Nguyên. Quá trình h i nh p và h p tác kinh t qu c t mà rõ nét nh t là vi c Vi t Nam gia nh p WTO ñã m ra r t nhi u cơ h i phát tri n cho ngành ch bi n g xu t kh u c a c nư c, nhưng ñ ng th i cũng mang ñ n nhi u khó khăn, th thách. Do v y, ñ ñ t ñư c k t qu như mong ñ i, các doanh nghi p c n có nh ng chi n lư c, sách lư c ñúng ñ n và h p lí nh m tăng cư ng hi u qu kinh doanh, nâng cao tính c nh tranh c a doanh nghi p. Có th nói, hi u qu kinh doanh v a là m c tiêu, ñ ng l c ph n ñ u, v a là ñi u ki n s ng còn quy t ñ nh s t n t i và phát tri n c a doanh nghi p trong quá trình h i nh p kinh t khu v c và qu c t . Doanh nghi p không th ñ ng v ng hay t n t i trong c nh tranh n u s n xu t kinh doanh kém hi u qu . Là m t trung tâm s n xu t g phát tri n m nh, khu v c Nam Trung b có khá nhi u ñi u ki n thu n l i như có các c ng bi n l n, có h th ng giao thông ñi qua g m qu c l 1A, qu c l 19, ñư ng s t B c – Nam; là c a ngõ ra bi n ðông c a các t nh Tây Nguyên và m t s qu c gia ðông Nam Á như Lào, Campuchia, Thái Lan, t o ñi u ki n thu n l i cho ngành ch bi n g xu t kh u phát tri n. Cho ñ n nay ñã có 221 cơ s ch bi n g v i kim ng ch
2 xu t kh u 154,2 tri u USD (năm 2008), trong ñó có kho ng 80% cơ s ch bi n ñ g xu t kh u [7]. K t qu ñ t ñư c th i gian qua c a các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b khá n tư ng; tuy nhiên, trong b i c nh chung, cũng như các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khác c a Vi t Nam, quá trình h i nh p WTO mang ñ n không ít khó khăn, thách th c cho ngành ch bi n g xu t kh u c a khu v c này. Có th k ñ n các thách th c như năng l c c nh tranh c a các doanh nghi p còn y u do hi u bi t v h i nh p chưa th t sâu s c, s d ng ngu n nhân l c chưa tho ñáng nên làm gi m khá nhi u hi u qu kinh doanh, ngu n nguyên li u cung ng còn h n ch ñã nh hư ng ñ n t c ñ tăng trư ng và hi u qu … Chính vì v y, ñ có th ñ t ñư c hi u qu kinh doanh t t, ñ t ñư c nh ng m c tiêu c a doanh nghi p, các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b c n ñánh giá ñư c hi u qu kinh doanh th i gian qua c a mình, tìm hi u các nguyên nhân nh hư ng ñ n hi u qu kinh doanh ñ có nh ng gi i pháp h p lí trong tương lai thông qua ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh hàng năm. Hi n nay, ñã có r t nhi u doanh nghi p trong ngành này s d ng m t s ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh nh m ñánh giá th c tr ng, d báo tương lai và ñưa ra các quy t sách phù h p. Tuy nhiên, vi c phân tích hi u qu kinh doanh m i ch t p trung th c hi n nh ng doanh nghi p ñã c ph n hóa như Công ty c ph n công ngh g ð i Thành, Công ty c ph n g xu t kh u Tân Thành Dung Qu t, Công ty c ph n Gia ð i Toàn, Công ty Pisico, Công ty g Ánh Vi t... ð ng th i h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh v n còn khá sơ sài, h u h t t p trung vào các ch tiêu k t qu và còn m t s ch tiêu không phù h p v i quy mô, lo i hình c a doanh nghi p. M t khác, các phương pháp phân tích ñư c s d ng m i ch d ng l i vi c so sánh s bi n ñ ng c a
3 ch tiêu gi a các kỳ. Thêm vào ñó, công tác phân tích hi u qu kinh doanh chưa ñư c t ch c ñ c l p và chưa th c s ñư c chú tr ng, ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh không di n ra ñ u ñ n. Như v y, v n ñ ñ t ra ñ i v i các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b không ch d ng l i vi c n m v ng các ki n th c v hi u qu kinh doanh, mà còn ph i t ch c ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh g n li n v i vi c xây d ng cho doanh nghi p mình m t h th ng ch tiêu và phương pháp phân tích hi u qu kinh doanh phù h p v i ñ c ñi m ngành, quy mô, lo i hình doanh nghi p. Chính vì v y, xu t phát t các nghiên c u sâu s c ngành ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b , tác gi ñã m nh d n ch n ñ tài “Hoàn thi n phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ” cho lu n án c a mình nh m thi t k quy trình phân tích, phương pháp phân tích và m t h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh cho các doanh nghi p trong ngành ch bi n g xu t kh u khu v c này. V i m c tiêu trên, lu n án bao g m các n i dung sau: - H th ng hoá các lý lu n cơ b n v hi u qu , hi u qu kinh doanh và phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p s n xu t. - Khái quát th c tr ng phân tích hi u qu kinh doanh c a các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b . - T th c ti n, lu n án s k t qu hoá nh ng ñi m m nh, ñi m y u trong ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh c a ngành ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b , ñ ng th i ch rõ tác ñ ng c a vi c v n d ng phân tích hi u qu kinh doanh trong công tác d báo và ra quy t ñ nh kinh doanh h p lý c a các doanh nghi p này. - Qua th c tr ng c a ngành và các phân tích c a tác gi , lu n án s ñ xu t quy trình phân tích, phương pháp phân tích và h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh phù h p v i các doanh nghi p trong ngành, nh m nâng
4 cao hi u qu kinh doanh c a các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b trong th i gian t i. 2. ð I TƯ NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U ð i tư ng nghiên c u c a lu n án ñư c xác ñ nh là ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p s n xu t nói chung và các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u nói riêng, ñ ng th i c th hóa qua ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh c a các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b . Ph m vi nghiên c u c a lu n án ñư c gi i h n vi c nghiên c u lý lu n v hi u qu kinh doanh và phân tích hi u qu kinh doanh, nghiên c u th c tr ng và ñ xu t các gi i pháp hoàn thi n ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b giai ño n 2008 - 2010. 3. T NG QUAN NGHIÊN C U Tuỳ theo phương pháp ti p c n, các nhà khoa h c ñã trình bày nh ng quan ñi m khác nhau khi ñánh giá hi u qu kinh doanh. Các quan ñi m này ñã ñư c nghiên c u và trình bày trong khá nhi u ñ tài nghiên c u khoa h c, u n văn th c sĩ, cũng như lu n án ti n sĩ dư i các góc ñ khác nhau. Trong th i kỳ bao c p kinh t c a Nhà nư c cũng ñã có khá nhi u các nghiên c u trong nư c liên quan ñ n hi u qu kinh doanh. Tiêu bi u có th k ñ n các nghiên c u t nh ng năm 80 c a th k XX c a tác gi Ngô ðình Giao, nhóm tác gi Nguy n Sĩ Th nh, Lê Sĩ Thi p, Nguy n K Tu n, tác gi Trương ðình H . Trong cu n “Nh ng v n ñ cơ b n v hi u qu kinh t trong xí nghi p công ngi p” xu t b n năm 1984 c a tác gi Ngô ðình Giao ñã ñ c p khá chi ti t v hi u qu kinh t và h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh t trong các xí nghi p công nghi p xã h i ch nghĩa. Ông ñã ñưa ra các ñánh giá, bình lu n v hi u qu kinh t dư i ch ñ xã h i ch nghĩa, tuy
5 nhiên do ñư c nghiên c u trong cơ ch kinh t bao c p, k ho ch hóa t p trung nên tiêu chu n hi u qu ông ñưa ra chính là vi c hoàn thành các k ho ch s n xu t kinh doanh mà Nhà nư c giao cho xí nghi p [38]. Tương t như v y, nhóm tác gi Nguy n Sĩ Th nh, Lê Sĩ Thi p, Nguy n K Tu n trong cu n “Hi u qu kinh t trong xí nghi p công nghi p” xu t b n năm 1985 cũng ñưa ra các lu n ñi m v hi u qu kinh doanh và phân tích hi u qu kinh doanh trong các xí nghi p s n xu t công nghi p trong ñi u ki n k ho ch hóa c a Nhà nư c [83]. C hai nghiên c u c a các tác gi này ñ u ch áp d ng ñư c trong th i kỳ bao c p, k ho ch hóa t p trung, các tác gi ch quan tâm ñ n hoàn thành k ho ch – ñó là hi u qu , do ñó v n ñ l i nhu n và giá tr kinh t gia tăng không h ñư c ñ c p ñ n. Có th th y r ng, các nghiên c u v hi u qu kinh doanh trong th i kỳ bao c p không còn ñ y ñ ý nghĩa th c ti n trong cơ ch th trư ng hi n nay khi mà l i nhu n và giá tr kinh t gia tăng là v n ñ s ng còn ñ i v i doanh nghi p. Chính vì v y, các nghiên c u m i v hi u qu kinh doanh trong cơ ch th trư ng ñã ñư c nhi u nhà nghiên c u th c hi n. lu n án ñã t ng k t ñư c ba hư ng nghiên c u chính c a các nhà khoa h c như sau: Hư ng th nh t, phân tích hi u qu kinh doanh ñư c xem là m t n i dung quan tr ng c a phân tích tài chính doanh nghi p. Hư ng nghiên c u này ñư c th hi n khá nhi u trong các tài li u chuyên kh o, lu n án ti n sĩ v phân tích tài chính doanh nghi p và phân tích ho t ñ ng kinh doanh. V tài li u chuyên kh o, có th k ñ n cu n “Phân tích ho t ñ ng doanh nghi p” (năm 2004) c a tác gi Nguy n T n Bình [4], hay “Chuyên kh o v báo cáo tài chính và l p, ñ c, ki m tra, phân tích báo cáo tài chính” (năm 2005) c a GS.TS Nguy n Văn Công [16], trong các tài li u này n i dung phân tích hi u qu kinh doanh ñư c ñưa vào như m t n i dung quan tr ng và ñư c trình bày khá c th . M t s tài li u c a các tác gi nư c ngoài cũng
6 dành ph n l n n i dung ñ c p ñ n phân tích hi u qu kinh doanh như Josette Peyrard v i “Phân tích tài chính doanh nghi p” (năm 2005) [60]. Bên c nh các tài li u chuyên kh o, khá nhi u lu n án ti n sĩ cũng ñã nghiên c u v hi u qu kinh doanh dư i các góc ñ khác nhau. Ch ng h n, trong lu n án c a mình, PGS.TS Nguy n Tr ng Cơ ñã dành m t ph n ñ trình bày các ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh trong các công ty c ph n phi tài chính (“Hoàn thi n ch tiêu phân tích tài chính trong doanh nghi p c ph n phi tài chính” – năm 1999) [19]; năm 2000 trong lu n án “V n d ng phương pháp phân tích h th ng và mô hình hoá trong phân tích ho t ñ ng kinh t ”, tác gi Ph m ðình Phùng ñã ñ c p ñ n phương pháp phân tích hi u qu kinh doanh qua mô hình toán [65]; ñ n năm 2002, PGS.TS Nguy n Ng c Quang cũng ñã xây d ng n i dung và h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh trong b ch tiêu phân tích tài chính c a doanh nghi p xây d ng t i ñ tài Lu n án ti n sĩ “Hoàn thi n h th ng ch tiêu phân tích tài chính trong các doanh nghi p xây d ng c a Vi t Nam” [67]. M c dù ñã có khá nhi u nghiên c u nhưng t t c các nghiên c u này ch m i ñ c p ñ n phân tích hi u qu kinh doanh như m t ph n nh c a phân tích tài chính doanh nghi p v i các ch tiêu có th áp d ng chung cho t t c các doanh nghi p mà chưa ñi sâu nghiên c u cho t ng ngành c th . Hư ng th hai, nghiên c u hi u qu kinh doanh dư i d ng nhà nghiên c u ti n hành phân tích, ñánh giá m t ph n hay toàn b hi u qu kinh doanh c a m t ngành, m t lo i hình doanh nghi p c th - ñây là hư ng nghiên c u ñư c r t nhi u nhà khoa h c ch n l a khi th c hi n lu n án ti n sĩ. Th nh t, ñ i v i nhóm lu n án mà tác gi ñã ti n hành phân tích, ñánh giá m t ph n hi u qu kinh doanh, có th k ñ n lu n án c a tác gi Trương ðình H năm 1988 v i ñ tài “Xác ñ nh hi u qu lao ñ ng trong xí nghi p thương nghi p” [43] hay tác gi Nguy n Th Minh Tâm v i ñ tài “Phân tích
7 hi u qu s d ng v n trong ngành công nghi p d t Vi t Nam” (năm 1999) [80], các ñ tài này ch nghiên c u hi u qu s d ng lao ñ ng, hi u qu s d ng v n – m t ph n c a hi u qu kinh doanh. Th hai, ñ i v i nhóm lu n án mà tác gi ñã ti n hành phân tích toàn b n i dung hi u qu kinh doanh, có th k ñ n m t s lu n án như: “ðánh giá hi u qu kinh t xí nghi p thương nghi p và m t s bi n pháp nâng cao hi u qu ” (năm 1991) c a tác gi Phùng Th Thanh Thu [88]; tác gi Ph m Th Thu Phương v i ñ tài “Nh ng gi i pháp chi n lư c nh m nâng cao hi u qu s n xu t kinh doanh ngành may m c Vi t Nam” (năm 1999) [66]. V i hư ng nghiên c u này, các tác gi ñã v n d ng h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh chung trong quá trình phân tích v i m c ñích ñ xu t các gi i pháp nâng cao hi u qu kinh doanh ch chưa quan tâm nhi u ñ n vi c tìm ra quy trình, ch tiêu cũng như phương pháp phân tích phù h p v i t ng ngành c th . Hư ng th ba, nghiên c u hi u qu kinh doanh dư i góc ñ xây d ng h th ng ch tiêu cũng như quy trình và phương pháp phân tích hi u qu kinh doanh cho m t ngành c th . Hư ng nghiên c u này tuy chưa ñư c nhi u tác gi ch n l a như hai hư ng nghiên c u trư c nhưng cũng ñã có khá nhi u công trình và ñư c nghiên c u ch y u trong các lu n án ti n sĩ. T năm 1988, PGS.TS Ph m Th Gái ñã nghiên c u h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh và ng d ng vào phân tích các doanh nghi p khai thác (l y ví d trong công nghi p than) trong ñ tài lu n án “Hi u qu kinh t và phân tích hi u qu kinh t trong công nghi p khai thác” [36]; tác gi Huỳnh ð c L ng cũng ñã xây d ng h th ng ch tiêu ñánh giá hi u qu kinh doanh c a các doanh nghi p Nhà nư c trong ñ tài “Hoàn thi n ch tiêu ñánh giá hi u qu kinh doanh c a doanh nghi p Nhà nư c” (năm 1999) [54]; và g n ñây nh t là ñ tài “Phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p khai
8 thác khoáng s n Vi t Nam” (năm 2008) c a tác gi Nguy n Th Mai Hương ñã xây d ng quy trình, n i dung, ch tiêu và phương pháp phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p khai thác sa khoáng Titan d a trên các nghiên c u th c ti n t i doanh nghi p [50]. Hư ng nghiên c u này cho th y các tác gi ñã t p trung nghiên c u hoàn ch nh v ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh c a các doanh nghi p thu c m t lĩnh v c c th trên t t c các m t t ch c phân tích, phương pháp phân tích, n i dung và h th ng ch tiêu phân tích ñ t ñó ñ xu t các gi i pháp hoàn thi n ho t ñ ng này. Như v y, có th th y m c dù ñã có khá nhi u nghiên c u v hi u qu kinh doanh nhưng các ñ tài ñ u ph bi n góc ñ nghiên c u hi u qu kinh doanh cho các ngành d a trên h th ng ch tiêu phân tích chung mà chưa có h th ng ch tiêu phân tích cho t ng ngành c th . Tuy nhiên, cũng có m t s ñ tài ñã xây d ng h th ng ch tiêu phân tích cho m t ngành c th . M c dù v y, cho ñ n nay Vi t Nam chưa có công trình nghiên c u nào nghiên c u v hi u qu kinh doanh cũng như xây d ng quy trình, phương pháp và h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh riêng cho ngành ch bi n g xu t kh u c a Vi t Nam nói chung và ngành ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b nói riêng. Xu t phát t nh ng nghiên c u v phân tích hi u qu kinh doanh, cũng như t ñ nh hư ng c a t p th giáo viên hư ng d n, tác gi ñã th c hi n lu n án ti n sĩ c a mình v i ñ tài “Hoàn thi n phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b ”. Như v y, ñ các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b có th v n d ng t t các ki n th c v hi u qu và phân tích hi u qu kinh doanh nh m ñ t ñư c k t qu t t nh t, c n có nh ng nghiên c u sâu s c v v n ñ hi u qu kinh doanh cũng như xây d ng quy trình, phương pháp và
9 h th ng ch tiêu phân tích hi u qu kinh doanh phù h p v i lĩnh v c ho t ñ ng c a doanh nghi p. Bên c nh ñó, còn c n giúp cho các nhà qu n lý doanh nghi p nh n ra r ng: qu n lý doanh nghi p t t không th thi u s h tr c a ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh, ñ ho t ñ ng này tr thành m t ho t ñ ng thư ng xuyên, liên t c . Tác gi ñã l a ch n ñ tài cho lu n án này là nh m m c ñích như v y. 4. CÂU H I NGHIÊN C U Các câu h i nghiên c u c n ñ c p trong lu n án có n i dung như sau: 1. Lý lu n v hi u qu kinh doanh và phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p s n xu t nói chung và doanh nghi p ch bi n g xu t kh u nói riêng c n ñư c hi u như th nào? 2. Th c tr ng ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh c a các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b hi n nay như th nào? 3. Nh ng ñi m c n hoàn thi n trong ho t ñ ng phân tích hi u qu kinh doanh c a các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b (v t ch c phân tích, ngu n thông tin ph c v phân tích, phương pháp phân tích, n i dung và h th ng ch tiêu phân tích) là gì? 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U V i m c tiêu nghiên c u ñã ñ ra, d a trên cơ s phương pháp lu n duy v t bi n ch ng c a ch nghĩa Mác – Lênin, tác gi lu n án xác ñ nh phương pháp nghiên c u ñư c s d ng s là phương pháp nghiên c u ñ nh tính, c th : * V ngu n thu th p thông tin ð ñánh giá th c tr ng phân tích hi u qu kinh doanh trong các doanh nghi p ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b , ngu n cung c p thông tin ch y u là t các doanh nghi p, bao g m h th ng s sách, báo cáo k toán, báo cáo phân tích hi u qu kinh doanh, ý ki n c a các nhà qu n lý, nhân viên c a doanh nghi p... (thông tin sơ c p) và các thông tin ñư c cung c p b i các
10 t ch c cung c p thông tin chuyên nghi p (thông tin th c p) như: Thư vi n qu c gia Vi t Nam, cơ quan qu n lý Nhà nư c (B Tài chính, B Công nghi p, B Nông nghi p và phát tri n nông thôn, S Công thương các ñ a phương...), các hi p h i (Hi p h i g và lâm s n Vi t Nam, Hi p h i g và lâm s n Bình ð nh...) * V cách th c thu th p thông tin Tác gi lu n án ti n hành thu th p thông tin b ng 2 cách: ph ng v n sâu cán b qu n lý, nhân viên phân tích kinh doanh c a doanh nghi p và nghiên c u t i bàn. ð i v i thông tin th c p: tác gi lu n án s d ng cách th c nghiên c u t i bàn. Các thông tin nghiên c u s ñư c tác gi k th a và phát tri n ñ xây d ng h th ng lý lu n cơ b n c a ñ tài lu n án. ð i v i thông tin sơ c p: cách th c thu th p thông tin ñư c s d ng bao g m nghiên c u t i bàn và ph ng v n sâu, các bư c ti n hành c th như sau: + Bư c 1: Ch n các doanh nghi p thu th p thông tin t i bàn: Trong ngành ch bi n g xu t kh u khu v c Nam Trung b , lu n án l a ch n nghiên c u nhóm các doanh nghi p ch bi n ñ g n i, ngo i th t xu t kh u. S dĩ lu n án l a ch n như v y là vì nhóm các doanh nghi p này chi m ña s trong các doanh nghi p ch bi n g Vi t Nam nói chung và khu v c Nam Trung b nói riêng (ngoài các doanh nghi p ch bi n g n i, ngo i th t xu t kh u thì các doanh nghi p còn l i là các doanh nghi p ch tác ñ g m ngh và s n xu t s n ph m m c tiêu th n i ñ a). S li u minh h a th c t s d ng trong lu n án ñư c l y 4 doanh nghi p ch bi n ñ g n i, ngo i th t xu t kh u t i ba ñ a phương có phát tri n ngành này trong khu v c, bao g m: Công ty C ph n công ngh g ð i Thành (t i t nh Bình ð nh), Xí nghi p ch bi n lâm s n An Nhơn (t i t nh Bình ð nh), Công ty c ph n Gia ð i Toàn (t i t nh Qu ng Nam), Công ty c ph n g xu t