Luận án Tiến sĩ Lịch sử: Hoạt động thương mại và truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ, Trung Quốc (thế kỷ XVI - thế kỷ XIX)

ĐẠI HỌC HUẾ<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC<br /> <br /> NGUYỄN THỊ VĨNH LINH<br /> <br /> HOẠT ĐỘNG THƯƠNG MẠI VÀ TRUYỀN GIÁO<br /> CỦA BỒ ĐÀO NHA TẠI ẤN ĐỘ, TRUNG QUỐC<br /> (THẾ KỶ XVI – THẾ KỶ XIX)<br /> <br /> Chuyên ngành: LỊCH SỬ THẾ GIỚI<br /> Mã số: 62.22.50.05<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học:<br /> 1. PGS.TS. LÊ VĂN ANH<br /> 2. PGS.TS. ĐẶNG VĂN CHƯƠNG<br /> <br /> HUẾ - NĂM 2015<br /> <br /> LỜI CAM ĐOAN<br /> Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số<br /> liệu, kết quả nghiên cứu nêu trong Luận án là trung thực, được các đồng<br /> tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được công bố trong bất kỳ một<br /> công trình nào khác.<br /> Tác giả luận án<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> Trang<br /> Lời cam đoan<br /> Mục lục<br /> Ký hiệu viết tắt<br /> Danh mục các bảng<br /> A. MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1<br /> 1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................. 1<br /> 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .................................................................................... 2<br /> 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................... 10<br /> 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 11<br /> 5. Nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu ........................................................ 11<br /> 6. Đóng góp của đề tài ............................................................................................ 12<br /> 7. Bố cục đề tài ....................................................................................................... 13<br /> B. NỘI DUNG............................................................................................................ 13<br /> CHƯƠNG 1. HOẠT ĐỘNG THƯƠNG MẠI CỦA BỒ ĐÀO NHA TẠI ẤN ĐỘ<br /> VÀ TRUNG QUỐC (THẾ KỶ XVI - ĐẦU THẾ KỶ XIX) .................................. 14<br /> 1.1. Thương mại của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ (thế kỷ XVI - thế kỷ XIX) .............. 14<br /> 1.1.1. Thương mại của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ (thế kỷ XVI - giữa thế kỷ XVII) ....... 14<br /> 1.1.2. Thương mại của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ (giữa thế kỷ XVII - đầu thế kỷ XIX) ...... 33<br /> 1.2. Thương mại Bồ Đào Nha tại Trung Quốc (nửa sau thế kỷ XVI - đầu thế kỷ XIX) . 44<br /> 1.2.1. Hoạt động bước đầu của thương nhân Bồ Đào Nha tại Trung Quốc (đầu thế kỷ<br /> XVI - nửa đầu thế kỷ XVII) ............................................................................................ 44<br /> 1.2.2. Hoạt động thương mại của thương nhân Bồ Đào Nha Macao với Trung Quốc<br /> lục địa ................................................................................................................................ 50<br /> 1.2.3. Quá trình mở rộng thương mại của Bồ Đào Nha ở Macao với các khu vực khác<br /> (thế kỷ XVII - đầu thế kỷ XIX) ....................................................................................... 57<br /> 1.2.4. Sự suy tàn của thương mại Bồ Đào Nha tại Macao (cuối thế kỷ XVIII - đầu thế<br /> kỷ XIX) ............................................................................................................................. 63<br /> CHƯƠNG 2. HOẠT ĐỘNG TRUYỀN GIÁO CỦA CÁC GIÁO ĐOÀN BỒ<br /> ĐÀO NHA Ở ẤN ĐỘ VÀ TRUNG QUỐC (THẾ KỶ XVI - THẾ KỶ XIX) ..... 67<br /> 2.1. Hoạt động truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ ......................................... 67<br /> 2.1.1. Bước đầu xác lập ảnh hưởng của Thiên Chúa giáo tại Ấn Độ (thế kỷ XVI)..... 67<br /> 2.1.2. Hoạt động của các giáo đoàn Bồ Đào Nha tại Ấn Độ vào thế kỷ XVII. ........... 81<br /> 2.1.3. Sự suy yếu của các giáo đoàn Bồ Đào Nha tại Ấn Độ vào thế kỷ XVIII .......... 87<br /> <br /> 2.2. Hoạt động truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Trung Quốc ................................ 90<br /> 2.2.1. Quá trình truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Macao .............................................. 90<br /> 2.2.2. Hoạt động truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Trung Quốc lục địa........................ 94<br /> CHƯƠNG 3. MỘT SỐ NHẬN XÉT VỀ HOẠT ĐỘNG THƯƠNG MẠI VÀ<br /> TRUYỀN GIÁO CỦA BỒ ĐÀO NHA TẠI ẤN ĐỘ, TRUNG QUỐC (THẾ KỶ<br /> XVI - THẾ KỶ XIX) ............................................................................................... 115<br /> 3.1. Cơ sở xác lập hoạt động thương mại và truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Ấn<br /> Độ, Trung Quốc .................................................................................................... 115<br /> 3.1.1. Chính sách hướng biển của Bồ Đào Nha ........................................................... 115<br /> 3.1.2. Sự thừa nhận của Giáo hội Rome đối với các vùng đất Bồ Đào Nha xâm chiếm ........ 118<br /> 3.1.3. Sự tham gia của Bồ Đào Nha vào thương mại Đại Tây Dương trong thế kỷ XV .. 120<br /> 3.1.4. Vai trò của thương nhân Thiên Chúa giáo mới ................................................. 121<br /> 3.2. Đặc điểm hoạt động thương mại, truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ và<br /> Trung Quốc ........................................................................................................... 123<br /> 3.3. Thương mại và truyền giáo của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ trong sự đối sánh với<br /> Trung Quốc ........................................................................................................... 132<br /> 3.3.1. Vài đối sánh về hoạt động thương mại của Bồ Đào Nha tại Ấn Độ và Trung Quốc . 132<br /> 3.3.2. Vài đối sánh về công cuộc truyền giáo của các giáo đoàn Bồ Đào Nha tại Trung<br /> Quốc và Ấn Độ............................................................................................................... 138<br /> 3.4. Hệ quả quá trình hoạt động thương mại và truyền giáo của người Bồ Đào Nha<br /> tại Ấn Độ và Trung Quốc ..................................................................................... 143<br /> 3.4.1. Sự gắn kết thương mại Ấn Độ, Trung Quốc vào mạng lưới giao thương toàn<br /> cầu và hậu quả của chính sách độc quyền nhà nước trong thương mại biển ............. 143<br /> 3.4.2. Sự di cư, hình thành các tộc người mới và nạn kỳ thị chủng tộc ...................... 149<br /> 3.4.3. Sự tiếp biến ngôn ngữ Bồ Đào Nha trong cộng đồng cư dân châu Á .............. 151<br /> 3.4.4. Đối với quá trình tiếp biến và giao lưu văn hóa ................................................. 153<br /> 3.4.5. Bồ Đào Nha đặt nền tảng cho quá trình thay đổi cơ cấu động - thực vật trên<br /> phạm vi toàn thế giới...................................................................................................... 158<br /> C. KẾT LUẬN ......................................................................................................... 160<br /> DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> PHỤ LỤC<br /> <br /> KÝ HIỆU VIẾT TẮT<br /> Rs<br /> <br /> Rupee<br /> <br /> Tiền Ấn Độ<br /> <br /> EIC<br /> <br /> East India Company<br /> <br /> Công ty Đông Ấn Anh<br /> <br /> £<br /> <br /> Pound<br /> <br /> Đồng bảng Anh<br /> <br /> VOC<br /> <br /> Vereenigde Oost-Indische<br /> <br /> Công ty Đông Ấn Hà Lan.<br /> <br /> Compagnie<br /> <br />