intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Luận án Tiến sĩ Tâm lý học: Sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân trong 5 năm đầu của các cặp vợ chồng tại Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:235

Thêm vào BST
Báo xấu
59
lượt xem 12
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu lý luận và thực tiễn mức độ hài lòng về cuộc sống hôn nhân trong 5 năm đầu của các cặp vợ chồng nhằm phân tích các thành tố của sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân và một số yếu tố ảnh hưởng tới sự hài lòng này; trên cơ sở đó, đề xuất một số giải pháp tăng sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân trong 5 năm đầu của các cặp vợ chồng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Tâm lý học: Sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân trong 5 năm đầu của các cặp vợ chồng tại Hà Nội

  1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------ Lưu Thị Lịch SỰ HÀI LÒNG VỀ CUỘC SỐNG HÔN NHÂN TRONG 5 NĂM ĐẦU CỦA CÁC CẶP VỢ CHỒNG TẠI HÀ NỘI LUẬN ÁN TIẾN SĨ TÂM LÝ HỌC HÀ NỘI, 2020
  2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN Lưu Thị Lịch SỰ HÀI LÒNG VỀ CUỘC SỐNG HÔN NHÂN TRONG 5 NĂM ĐẦU CỦA CÁC CẶP VỢ CHỒNG TẠI HÀ NỘI hu h T họ M LUẬN ÁN TIẾN SĨ TÂM LÝ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS.TS. Trầ Thu Hươ 2. PGS.TS. Phạm Thị Thu Hoa XÁC NHẬN NCS ĐÃ CHỈNH SỬA THEO QUYẾT NGHỊ CỦA HỘI ĐỒNG ĐÁNH GIÁ LUẬN ÁN Chủ tịch hội đồng đánh giá Người hướng dẫn khoa học Luận án Tiến sĩ GS.TS. Trần Quốc Thành PGS.TS. Trần Thu Hương HÀ NỘI, 2020
  3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các dữ liệu, kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực và chưa từng công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Tác giả luận án Lƣu Thị Lịch
  4. LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin gửi lời tri ân sâu sắc đến PGS.TS. Trần Thu Hương và PGS.TS. Phạm Thị Thu Hoa đã luôn tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi, tạo động lực cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Hai cô đã luôn sát sao và luôn đưa ra các yêu cầu cao về chất lượng cũng như tiến độ nghiên cứu đã giúp tôi luôn nỗ lực để hoàn thành luận án của mình. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tập thể giảng viên Khoa Tâm lí học, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQGHN cùng các thầy cô giáo ngoài khoa đã quan tâm, giúp đỡ và có những góp ý quý báu cho nghiên cứu của tôi. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban lãnh đạo và đồng nghiệp tại Viện Nghiên cứu Con người, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã tạo điều kiện, hỗ trợ và động viên, khuyến khích tôi trong thời gian tôi làm luận án. Tôi xin gửi lời cảm ơn đặc biệt tới các cặp vợ chồng tại hai địa bàn là huyện Thanh Trì và quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội đã đồng ý tham gia vào nghiên cứu này và chia sẻ những trải nghiệm quý giá về cuộc sống hôn nhân của họ. Tôi cũng xin gửi lời cám ơn chân thành đến những người bạn thân đã sẵn sàng hỗ trợ, động viên khi tôi gặp khó khăn trong nghiên cứu, học tập cũng như trong cuộc sống. Lời cảm ơn cuối cùng, tôi xin gửi đến những người thân trong gia đình, những người đã luôn ở bên tôi, tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi có thể thực hiện những mục tiêu trong học tập, công việc và cuộc sống. Bản thân tôi nhận thấy kinh nghiệm nghiên cứu khoa học của mình còn hạn chế nên đề tài nghiên cứu vẫn còn nhiều thiếu sót. Kính mong được các thầy, cô giáo và đồng nghiệp đóng góp ý kiến để tôi hoàn thiện luận án này tốt hơn. Tác giả luận án Lƣu Thị Lịch
  5. TRÌNH TUYẾN MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC.................................................................................................................. 1 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................ 4 DANH MỤC BẢNG .................................................................................................. 5 DANH MỤC BIỂU ĐỒ ............................................................................................ 7 MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 8 1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................. 8 2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................... 11 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ............................................................... 11 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................... 11 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ............................................. 12 6. Giả thuyết nghiên cứu .................................................................................... 13 7. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................ 13 8. Đóng góp mới của luận án ............................................................................. 14 9. Cấu trúc của luận án ....................................................................................... 15 Chƣơng 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ SỰ HÀI LÒNG VỀ CUỘC SỐNG HÔN NHÂN ............................................................................. 16 1.1. Các nghiên cứu trên thế giới về sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân ................. 16 1.1.1. Hướng nghiên cứu về sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân theo thời gian ............................................................................................................ 16 1.1.2. Hướng nghiên cứu sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân theo các khía cạnh của đời sống hôn nhân ....................................................................... 19 1.1.3. Hướng nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân .............................................................................................. 24 1.2. Những nghiên cứu về sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân ở Việt Nam ............ 30 1.2.1. Hướng nghiên cứu về sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân theo thời gian ............................................................................................................ 31 1.2.2. Hướng nghiên cứu sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân theo các khía cạnh của đời sống hôn nhân ....................................................................... 31 1
  6. TRÌNH TUYẾN 1.2.3. Hướng nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân .............................................................................................. 32 Tiểu kết chương 1 .................................................................................................... 38 Chƣơng 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN NGHIÊN CỨU SỰ HÀI LÒNG VỀ CUỘC SỐNG HÔN NHÂN TRONG 5 NĂM ĐẦU CỦA CÁC CẶP VỢ CHỒNG ..... 39 2.1. Lý luận về cuộc sống hôn nhân giai đoạn 5 năm đầu ........................................ 39 2.1.1. Hôn nhân .................................................................................................. 39 2.1.2. Cuộc sống hôn nhân ................................................................................. 40 2.1.3. Một số đặc điểm của cuộc sống hôn nhân giai đoạn 5 năm đầu ............. 41 2.2. Lý luận về sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân .................................................. 44 2.2.1. Sự hài lòng................................................................................................ 44 2.2.2. Sự hài lòng về cuộc sống .......................................................................... 45 2.2.3. Sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân .......................................................... 47 Tiểu kết chương 2 .................................................................................................... 60 Chƣơng 3. TỔ CHỨC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................ 61 3.1. Vài nét về địa bàn và khách thể nghiên cứu ...................................................... 61 3.1.1. Về địa bàn nghiên cứu .............................................................................. 61 3.1.2. Về khách thể nghiên cứu .......................................................................... 62 3.2. Tổ chức nghiên cứu............................................................................................ 63 3.2.1. Giai đoạn nghiên cứu lý luận ................................................................... 63 3.2.2. Giai đoạn nghiên cứu thực tiễn ................................................................ 64 3.2.3. Giai đoạn viết và hoàn thành luận án ...................................................... 65 3.3. Các phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 65 3.3.1. Phương pháp chọn mẫu ........................................................................... 65 3.3.2. Phương pháp thu thập thông tin............................................................... 66 3.3.3. Phương pháp phân tích trường hợp điển hình ......................................... 71 3.4. Phương pháp xử lý số liệu và thang đo .............................................................. 71 3.4.1. Xác định độ tin cậy của các thang đo ...................................................... 71 3.4.2. Xác định độ hiệu lực................................................................................. 73 3.5. Phương pháp tính điểm và mức độ của các thang đo ........................................ 79 Tiểu kết chương 3 .................................................................................................... 80 2
  7. TRÌNH TUYẾN Chƣơng 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC TIỄN VỀ SỰ HÀI LÒNG VỀ CUỘC SỐNG HÔN NHÂN TRONG 5 NĂM ĐẦU CỦA CÁC CẶP VỢ CHỒNG ................................................................................ 81 4.1. Thực trạng mức độ hài lòng về cuộc sống hôn nhân trong 5 năm đầu của các cặp vợ chồng ................................................................................................ 81 4.1.1. Đánh giá về sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân chung của các cặp vợ chồng .................................................................................................................... 81 4.1.2. Sự khác biệt về sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân theo một số biến nhân khẩu - xã hội............................................................................................. 88 4.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng hôn nhân ............................................. 112 4.2.1. Mối quan hệ tương quan giữa các yếu tố ảnh hưởng và sự hài lòng .... 112 4.2.2. Dự báo về sự hài lòng hôn nhân ............................................................ 122 4.3. Sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân của các cặp vợ chồng qua phân tích trường hợp điển hình ............................................................................................... 128 4.3.1. Trường hợp cặp vợ chồng hài lòng về cuộc sống hôn nhân .................. 128 4.3.2. Trường hợp cặp vợ chồng không hài lòng về cuộc sống hôn nhân ....... 136 Tiểu kết chương 4 .................................................................................................. 140 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................. 143 DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ..................................................................................................... 150 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 151 PHỤ LỤC ............................................................................................................... 162 3
  8. TRÌNH TUYẾN DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CFA Phân tích khẳng định nhân tố ĐLC Độ lệch chuẩn ĐTB Điểm trung bình EFA Phân tích khám phá nhân tố HLHN Hài lòng về cuộc sống hôn nhân 4
  9. TRÌNH TUYẾN DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1. Đặc điểm mẫu khách thể nghiên cứu ....................................................... 62 Bảng 3.2. Kết quả kiểm định độ tin cậy Cronbach‟s Alpha của các thang đo yếu tố ảnh hưởng ........................................................................... 72 Bảng 3.3. Kết quả phân tích nhân tố khám phá EFA ............................................... 73 Bảng 3.4. Các nhân tố của thang hài lòng hôn nhân ................................................ 74 Bảng 3.5. Độ tin cậy Cronbach‟s Alpha của các thành tố mới trong thang hài lòng hôn nhân ...................................................................................................... 75 Bảng 3.6. Các thành tố của thang Cảm nhận về mối quan hệ với người bạn đời ......... 76 Bảng 3.7. Độ tin cậy Cronbach‟s Alpha của các thành tố trong thang Cảm nhận về mối quan hệ với người bạn đời ........................................................... 76 Bảng 3.8. Các nhân tố của thang Hành vi giao tiếp với người bạn đời.................... 77 Bảng 3.9. Độ tin cậy Cronbach‟s Alpha của các thành tố trong thang Hành vi giao tiếp với người bạn đời ......................................................................... 78 Bảng 3.10. Các nhân tố của thang Đáp ứng mong đợi về hôn nhân ........................ 78 Bảng 3.11. Độ tin cậy Cronbach‟s Alpha của các nhân tố thang Đáp ứng mong đợi về hôn nhân ...................................................................... 79 Bảng 4.1. Thành tựu - cảm xúc tích cực trong cuộc sống hôn nhân của các cặp vợ chồng ................................................................................................ 84 Bảng 4.2. Cảm nhận về mối quan hệ hôn nhân của các cặp vợ chồng .................... 86 Bảng 4.3. Cảm nhận về Ý nghĩa hôn nhân của các cặp vợ chồng trong 5 năm đầu chung sống ..................................................................................... 87 Bảng 4.4. Khác biệt về hài lòng hôn nhân chung và các yếu tố của sự hài lòng ở các cặp vợ chồng .......................................................................... 89 Bảng 4.5. Thời gian chung sống và sự hài lòng hôn nhân ....................................... 93 Bảng 4.6. Con cái và sự hài lòng hôn nhân .............................................................. 95 Bảng 4.7. Sự khác biệt về hài lòng hôn nhân theo biến học vấn của người vợ ..... 100 Bảng 4.8. Phân bố nhóm tuổi của các cặp vợ chồng .............................................. 101 Bảng 4.9. Phân bố mức thu nhập của các cặp vợ chồng ........................................ 104 Bảng 4.10. Tương quan giữa sự hài lòng hôn nhân và các yếu tố ảnh hưởng ....... 112 5
  10. TRÌNH TUYẾN Bảng 4.11. Tương quan của cảm nhận về sự hòa hợp vợ chồng và sự hài lòng hôn nhân .......................................................................................... 113 Bảng 4.12. Tương quan của các hành vi giao tiếp với sự hài lòng hôn nhân của các cặp vợ chồng .............................................................................................. 115 Bảng 4.13. Tương quan giữa hành vi giao tiếp với người bạn đời và sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân ............................................................................................ 116 Bảng 4.14. Tương quan giữa cảm nhận về mối quan hệ với người bạn đời và sự hài lòng hôn nhân .......................................................................................... 119 Bảng 4.15. Tương quan giữa sự hài lòng hôn nhân của các cặp vợ chồng và cách xử lí khi có mâu thuẫn ............................................................................... 120 Bảng 4.16. Dự báo của yếu tố Cảm nhận về sự hòa hợp vợ chồng đến sự hài lòng hôn nhân theo mô hình hồi quy đơn biến ............................................................... 122 Bảng 4.17. Dự báo của hành vi giao tiếp với người bạn đời tới sự hài lòng hôn nhân của các cặp vợ chồng theo mô hình hồi quy đơn biến ............................ 123 Bảng 4.18. Dự báo của cảm nhận về mối quan hệ với người bạn đời đến sự hài lòng hôn nhân của các cặp vợ chồng theo mô hình hồi quy đơn biến .............. 125 Bảng 4.19. Dự báo của các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng hôn nhân trong mô hình hồi quy đa biến ................................................................................ 126 Bảng 4.20. Dự báo của các biến ảnh hưởng đến sự hài lòng hôn nhân của người chồng theo mô hình hồi quy đa biến ...................................................... 127 Bảng 4.21. Dự báo của các biến ảnh hưởng đến sự hài lòng hôn nhân của người vợ theo mô hình hồi quy đa biến ........................................................... 127 Bảng 4.22. Đặc điểm nhân khẩu học của cặp vợ chồng hài lòng cao với cuộc sống hôn nhân .......................................................................................... 128 Bảng 4.23. Đặc điểm nhân khẩu học của cặp vợ chồng hài lòng thấp với cuộc sống hôn nhân .......................................................................................... 136 6
  11. TRÌNH TUYẾN DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 4.1. Tỉ lệ % mức độ hài lòng về cuộc sống hôn nhân của các cặp vợ chồng trong 5 năm đầu chung sống.................................................. 81 Biểu đồ 4.2. ĐTB của sự hài lòng hôn nhân tổng thể và các khía cạnh của sự hài lòng hôn nhân theo mô hình PERMA ..................................................... 83 Biểu đồ 4.3. Cảm xúc tích cực của người vợ và người chồng trong cuộc sống hôn nhân ......................................................................................... 90 Biểu đồ 4.4. Cảm xúc tiêu cực của người vợ và người chồng trong cuộc sống hôn nhân ......................................................................................... 90 Biểu đồ 4.5. Tuổi của con và hài lòng hôn nhân ...................................................... 96 Biểu đồ 4.6. Trình độ học vấn (HV) của vợ và chồng ............................................. 98 Biểu đồ 4.7. Trình độ học vấn của người chồng và sự khác biệt trong các khía cạnh hài lòng hôn nhân ..................................................................... 99 Biểu đồ 4.8. Sự khác biệt về hài lòng hôn nhân theo nhóm tuổi người chồng ...... 101 Biểu đồ 4.9. Sự khác biệt về hài lòng hôn nhân theo biến số nhóm tuổi của người vợ............................................................................................................ 102 Biểu đồ 4.10. Sự chênh lệch tuổi giữa các cặp vợ chồng và sự hài lòng hôn nhân .................................................................................................................. 103 Biểu đồ 4.11. Sự khác biệt về thành tựu-cảm xúc tích cực theo biến số thu nhập của người chồng ...................................................................................................... 105 Biểu đồ 4.12. Sự khác biệt về mối quan hệ tích cực theo biến số thu nhập của vợ ...................................................................................................................... 106 Biểu đồ 4.13. Sự khác biệt về hài lòng hôn nhân của các cặp vợ chồng theo biến hoàn cảnh nhà ở....................................................................................... 108 Biểu đồ 4.14. Sự khác biệt về cảm nhận ý nghĩa hôn nhân theo biến số hoàn cảnh chung sống ............................................................................................. 109 Biểu đồ 4.15. Sự khác biệt về hài lòng hôn nhân theo biến số địa bàn sinh sống.. 111 Biểu đồ 4.16. Sự khác biệt về hài lòng hôn nhân của các cặp vợ chồng theo biến số tình trạng chung sống ......................................................................... 111 7
  12. TRÌNH TUYẾN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngày nay, những nghiên cứu sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân (sau đây gọi tắt là sự hài lòng hôn nhân, viết tắt là HLHN) ngày càng nhiều. Người ta cũng nhận ra rằng sự hài lòng hôn nhân là một thành tố quan trọng khi nói tới các vấn đề sức khỏe tâm thần của cả cá nhân và gia đình. Hơn thế, các nghiên cứu cũng cho thấy, trong xã hội, số những cặp đôi hài lòng tăng lên có nghĩa là xã hội trở nên khỏe mạnh hơn (Bradbury và cộng sự, 2000; Chapin, Chapin, và Sattler, 2001; Harway, 2005; Holman, 2002). Hôn nhân là một tổ chức xã hội, theo đó một người đàn ông và một người phụ nữ quyết định sống như vợ chồng bằng các cam kết hợp pháp và các nghi lễ tôn giáo (Waite và Gallargher, 2001). Hôn nhân là khởi đầu của sự hình thành và phát triển một gia đình. Cuộc sống hôn nhân là một phần quan trọng trong cuộc sống của con người nói chung và với người Việt Nam nói riêng. Cuộc sống hôn nhân vui vẻ, hạnh phúc, thoả mãn hay ảm đạm, đau khổ, bế tắc đều ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực đến mỗi thành viên trong gia đình, ảnh hưởng đến con trẻ. Tuy nhiên, không phải ai cũng dễ dàng duy trì một cuộc sống hôn nhân khoẻ mạnh và bền vững. Chất lượng của mối quan hệ thân mật có liên quan đến sức khoẻ thể chất của mỗi người trong mối quan hệ đó (Holt-Lunstad, Smith, & Layton, 2010). Tình trạng hôn nhân có liên quan đến việc giảm tỉ lệ tử vong và bệnh tật (Kiecolt- Glaser và Newton, 2001). Sự hài lòng hôn nhân là một trong những chỉ báo quan trọng của sự hạnh phúc và sức khoẻ (Diener, 1984; Kamp Dush, Taylor, & Kroeger, 2008). Chất lượng hôn nhân ở mức cao có tương quan tích cực đến cả tình trạng khoẻ mạnh, hạnh phúc hiện tại và sau này của các cặp đôi. Ngược lại, các vấn đề trong hôn nhân có mối tương quan tiêu cực với việc sức khoẻ được tự đánh giá thấp hơn (Hawkins và Booth, 2005; Umberson và cộng sự, 2006), ít hài lòng với cuộc sống hơn (Whisman, Uebelacker, Tolejko, Chatav, và McKelvie, 2006), tăng các biểu hiện của trầm cảm (Walker, 8
  13. TRÌNH TUYẾN Isherwood, Burton, Kitwe-Magambo, và Luszcz, 2013), và cảm thấy cô đơn nhiều hơn (Dykstra và Fokkema, 2007). Sự hài lòng hôn nhân là một bộ phận, một khía cạnh của hài lòng cuộc sống (Nguyễn Thị Vân Hạnh, 2013) và sự hài lòng hôn nhân ảnh hưởng tích cực tới sự hài lòng cuộc sống (Hoàng Bá Thịnh, 2013). Quá trình công nghiệp hoá và hiện đại hoá tác động đến tất cả các lĩnh vực xã hội và làm biến chuyển các gia đình hướng tới khuôn mẫu gia đình với cặp vợ chồng là trung tâm. Quan niệm về hôn nhân, cách sống và cách thế hệ trẻ xây dựng cuộc sống hôn nhân cũng có nhiều thay đổi so với hôn nhân ở trong khuôn mẫu gia đình đa thế hệ trước đây. Giới trẻ đã tự do, cởi mở hơn trong chính suy nghĩ, thái độ về cuộc sống hôn nhân. Vai trò của nam giới và nữ giới, cách thức nuôi dạy con cái, vấn đề tài chính, vấn đề tình dục,… trong cuộc sống hôn nhân cũng đã thay đổi theo xu thế chung của xã hội hiện đại. Tuy nhiên, cùng với hôn nhân hiện đại, một hiện tượng đang được nhiều người quan tâm và lo lắng là các vấn đề nảy sinh nhiều hơn, sớm hơn và đa dạng hơn ở các gia đình trẻ như bất đồng quan điểm, ngoại tình, sự thất vọng về người bạn đời, sự không thoả mãn trong đời sống tình dục... và cuối cùng là dẫn đến thất vọng, đổ vỡ và li hôn khi mới kết hôn sau một vài năm chung sống. Theo kết quả điều tra về Gia đình Việt Nam năm 2006 được Bộ Văn hoá - Thể thao - Du lịch và Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc thực hiện, tỷ lệ li hôn tại Việt Nam đang tăng lên nhanh chóng. Tỷ lệ li hôn trong độ tuổi từ 18-60 là 2,6%, tỷ lệ này ở thành thị là 3,3%, ở nông thôn là 2,4% và tỷ lệ phụ nữ xin li hôn cao gấp 2 lần so với nam giới. Trên 70% số vụ li hôn thuộc về các gia đình mà vợ chồng trong độ tuổi từ 22-30, đây cũng là độ tuổi mà hầu hết các gia đình đang ở trong giai đoạn đầu của cuộc sống hôn nhân. Trong đó, có trên 60% li hôn khi mới kết hôn từ 1-5 năm và hầu hết đã có con. Tỉ lệ li hôn ở Việt Nam những năm gần đây tiếp tục có xu hướng tăng. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê1, trong 5 năm gần đây (từ năm 2014 đến năm 2018), 1 Số liệu được cung cấp trên trang tin điện tử của Tổng cục thống kê ,https://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=714 Trích xuất dữ liệu ngày 15/09/2019 9
  14. TRÌNH TUYẾN số vụ li hôn đã xét xử liên tục tăng. Năm 2014, tổng số vụ li hôn đã xét xử trên cả nước là 19.960 vụ và đến năm 2018, tổng số vụ li hôn đã xét xử đã lên tới 28.076 vụ, tăng 28,9%. Theo công trình nghiên cứu xã hội học của Nguyễn Minh Hòa (2000), tỷ lệ li hôn ở Việt Nam là 31,4%, tức là cứ 3 cặp kết hôn lại có 1 cặp li hôn. 60% số vụ li hôn này thuộc về các gia đình trẻ, tuổi vợ chồng chỉ từ 21 đến 30, trong đó 70% số vụ li hôn khi kết hôn 1-7 năm và hầu hết đã có con. Một nghiên cứu của Bộ Lao động Phúc lợi xã hội Nhật Bản về số vụ li hôn theo thời gian chung sống cho thấy tỉ lệ những người li hôn dưới 5 năm là cao nhất (trên 30%) so với 4 mốc thời gian là 5 đến 10 năm (khoảng 20 - 25%), 10 đến 15 năm (khoảng 15 - 20%), 15 - 20 năm (khoảng 10 - 15) và trên 20 năm - khoảng 10 - 20%) (dẫn theo Phan Cao Nhật Anh, 2018). Về sự phát triển của cuộc sống hôn nhân, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng có 3 giai đoạn khủng hoảng hôn nhân; trong đó, giai đoạn khủng hoảng đầu tiên và giai đoạn khủng hoảng thứ 2 rơi vào 5 đến 7 năm đầu chung sống. Giai đoạn thứ 2 là giai đoạn có nhiều nguy cơ tan vỡ nhất. Trong các giai đoạn của hôn nhân theo thời gian, giai đoạn của những năm đầu mới cưới (3-5 năm) là giai đoạn được các nhà nghiên cứu đặc biệt quan tâm. Bởi vì “đây là thời gian chuyển đổi lớn của các cặp vợ chồng khi bước vào hôn nhân, thường là quá trình chuyển đổi làm cha mẹ, và đây cũng là giai đoạn xảy ra nhiều cuộc li hôn” (Bramlett và Mosher, 2001). Ở giai đoạn đó, các cặp đôi có nhiều biến đổi về vai trò, về tâm lí cũng như điều kiện sinh sống. Do đó, nếu các cặp vợ chồng không thích nghi tốt ở giai đoạn này cũng dễ dẫn đến tình trạng li hôn. Hiện nay, tại Việt Nam có nhiều nghiên cứu tìm hiểu về mâu thuẫn trong đời sống hôn nhân, gia đình, li hôn… Tuy nhiên, những nghiên cứu về hôn nhân hạnh phúc, hôn nhân hài lòng còn thiếu. Chủ yếu các nghiên cứu về sự hài lòng hôn nhân được lồng ghép là một nội dung nhỏ trong các nghiên cứu lớn hơn về gia đình hay về sự hài lòng nói chung với cuộc sống. Với những lí do trên, tác giả đã lựa chọn nghiên cứu đề tài “Sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân trong 5 năm đầu của các cặp vợ chồng tại Hà Nội”. Qua nghiên cứu này, luận án mong muốn sẽ đưa ra được những đề xuất cho các cặp vợ 10
  15. TRÌNH TUYẾN chồng, các nhà nghiên cứu, nhà thực hành tâm lí một số gợi ý để giúp cho các cặp đôi tăng mức độ hài lòng về cuộc sống hôn nhân, từ đó, tăng chất lượng hôn nhân của các cặp đôi, đóng góp cho sự phát triển chung của xã hội. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu lý luận và thực tiễn mức độ hài lòng về cuộc sống hôn nhân trong 5 năm đầu của các cặp vợ chồng nhằm phân tích các thành tố của sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân và một số yếu tố ảnh hưởng tới sự hài lòng này; trên cơ sở đó, đề xuất một số giải pháp tăng sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân trong 5 năm đầu của các cặp vợ chồng. 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Các thành tố của sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân và các yếu tố ảnh hưởng tới sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân trong 5 năm đầu của các cặp vợ chồng tại Hà Nội. 3.2. Khách thể nghiên cứu Khách thể nghiên cứu gồm 209 cặp vợ chồng đang chung sống trong giai đoạn 5 năm đầu của cuộc sống hôn nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội bao gồm 1 huyện ngoại thành (huyện Thanh Trì) và 1 quận nội thành (quận Hoàng Mai). 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Nghiên cứu lý luận - Tổng quan tình hình nghiên cứu trong nước và thế giới về sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân; trong đó, nêu ra các hướng tiếp cận chính, những điểm nổi bật về phương pháp, kết quả nghiên cứu. - Xây dựng cơ sở lý luận của đề tài nghiên cứu và hệ thống hóa các khái niệm căn bản: Hài lòng về cuộc sống hôn nhân của các cặp vợ chồng; Xác định một số yếu tố tâm lí - xã hội ảnh hưởng tới sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân của các cặp vợ chồng. 4.2. Nghiên cứu thực tiễn - Khảo sát thực trạng mức độ hài lòng về cuộc sống hôn nhân của các cặp vợ chồng trong 5 năm đầu chung sống và các thành tố của sự hài lòng hôn nhân. 11
  16. TRÌNH TUYẾN - Phân tích sự tương quan giữa các yếu tố ảnh hưởng và sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân của các cặp vợ chồng. - Đề xuất một số giải pháp làm tăng mức độ hài lòng về cuộc sống hôn nhân của các cặp vợ chồng đang trong giai đoạn 5 năm đầu chung sống. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận án được thực hiện dựa trên quan điểm và phương pháp luận của tâm lí học gia đình và tâm lí học tích cực; chủ yếu dựa trên các lý luận về sự hài lòng của con người, về tâm lí hôn nhân, gia đình. Do vậy, luận án có một số nguyên tắc và lí thuyết mang tính phương pháp luận sau đây: 5.1.1. Lí thuyết hệ thống gia đình Chúng tôi xem xét cuộc sống hôn nhân trong bối cảnh chung của hệ thống gia đình. Theo nhà tâm lí học Murray Bowen, gia đình là một hệ thống trong đó mỗi thành viên có một vai trò nhất định và có các mối quan hệ với nhau, đặc biệt là về mặt cảm xúc. Ông khẳng định, gia đình như một hệ thống cảm xúc điều khiển cả mặt sinh học và hành vi của các cá nhân. Mối liên hệ và khả năng thích ứng khiến cho sự vận hành của các thành viên trong gia đình phụ thuộc lẫn nhau. Gia đình được xem xét như một hệ thống mở gồm nhiều thành viên với những mối quan hệ qua lại chằng chịt. Gia đình bao gồm nhiều tiểu hệ thống phụ thuộc lẫn nhau, mỗi tiểu hệ thống thực hiện những chức năng đặc biệt để duy trì bản thân tiểu hệ thống và bảo vệ duy trì cả hệ thống như một tổng thể (Nguyễn Khắc Viện, 1999). Mỗi mối quan hệ được xem là một tiểu hệ thống bên trong gia đình. Cá nhân có liên hệ về mặt chức năng và thứ bậc với các tiểu hệ thống và các cá nhân thành viên khác trong gia đình. Tiểu hệ thống có thể được thành lập dựa trên các thứ bậc (như vợ chồng, anh chị em…), hoặc theo chức năng (cha mẹ, ông bà, con cái…), hoặc theo phái tính (mẹ và các con gái…). Do đó, nghiên cứu sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân không thể bỏ qua các yếu tố thuộc về mối quan hệ gia đình (chồng, vợ, gia đình chồng, gia đình vợ, mối quan hệ cha mẹ - con cái,...), các yếu tố nhân khẩu, yếu tố tâm lí - xã hội,... có liên quan đến sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân như hoàn cảnh chung sống với gia đình nhà chồng, nhà vợ; yếu tố con (số con, thời gian sinh con). 12
  17. TRÌNH TUYẾN 5.1.2. Nguyên tắc tiếp cận liên ngành Khi trở thành vợ chồng và tham gia vào cuộc sống hôn nhân, các cặp vợ chồng chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố tâm lí, xã hội, sinh học, văn hóa,... Do đó, khi phân tích sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân của các cặp vợ chồng và các yếu tố ảnh hưởng tới sự hài lòng này, ngoài nền tảng lí thuyết về tâm lí học, luận án cần sử dụng các tri thức của các ngành khoa học khác như xã hội học, văn hóa học, nhân học. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để giải quyết các nhiệm vụ đề ra, luận án sử dụng phối hợp các phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu, văn bản - Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi - Phương pháp phỏng vấn sâu - Phương pháp phân tích chân dung tâm lí - Phương pháp thống kê toán học (sử dụng phần mềm SPSS 22.0). 6. Giả thuyết nghiên cứu Có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa người vợ và người chồng; giữa những cặp kết hôn ở thời điểm khác nhau và giữa các cặp có số con khác nhau về mức độ hài lòng về cuộc sống hôn nhân trong 5 năm đầu của các cặp vợ chồng. Sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân nói chung và các thành tố của sự HLHN có mối tương quan có ý nghĩa với các yếu tố Cảm nhận về mối quan hệ vợ chồng, Hành vi giao tiếp với người bạn đời và Cảm nhận về sự hòa hợp vợ chồng. Cảm nhận về mối quan hệ vợ chồng là yếu tố có khả năng dự báo cao nhất sự thay đổi mức độ hài lòng về cuộc sống hôn nhân của các cặp vợ chồng. 7. Phạm vi nghiên cứu 7.1. Về nội dung Luận án phân tích mức độ HLHN của các cặp vợ chồng nói chung, các thành tố của sự HLHN và so sánh sự khác nhau ở các biến nhân khẩu - xã hội như giới tính, trình độ học vấn, nơi sống, mô hình chung sống sau kết hôn, số con và thời gian chung sống. 13
  18. TRÌNH TUYẾN Ngoài ra, luận án tìm hiểu mối tương quan của các yếu tố ảnh hưởng và sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân bao gồm: Cảm nhận về mối quan hệ vợ chồng, Hành vi giao tiếp với người bạn đời, Mức độ đáp ứng mong đợi về hôn nhân, Cảm nhận về sự hòa hợp vợ chồng. 7.2. Về khách thể và địa bàn nghiên cứu Nghiên cứu được thực hiện với các cặp vợ chồng đang trong giai đoạn 5 năm đầu hôn nhân tại 1 quận nội thành (quận Hoàng Mai) và 1 huyện ngoại thành (huyện Thanh Trì) thành phố Hà Nội. 8. Đóng góp mới của luận án 8.1. Đóng góp về mặt lý luận Luận án đã tổng quan được một số xu hướng nghiên cứu chính về sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân của các cặp vợ chồng trên thế giới và ở Việt Nam. Luận án cũng bổ sung vào hệ thống lý luận khái niệm về sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân của các cặp vợ chồng. Ngoài ra, luận án cũng chỉ ra được một số yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân của các cặp vợ chồng. Những cơ sở lý luận về sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân mà luận án tổng hợp, phân tích có thể được sử dụng như một tài liệu tham khảo trong lĩnh vực tâm lí học gia đình, tâm lí học tích cực, tham vấn tâm lí và tâm lí học xã hội. 8.2. Đóng góp về mặt thực tiễn Với việc áp dụng mô hình lí thuyết hạnh phúc PERMA vào phân tích và lí giải sự hài lòng với cuộc sống hôn nhân, luận án đã mô tả mức độ HLHN chung của các cặp vợ chồng tham gia vào nghiên cứu này với 3 thành tố của sự HLHN là Thành tựu và cảm xúc tích cực; Mối quan hệ hôn nhân và Ý nghĩa hôn nhân. Nghiên cứu cũng chỉ ra mối tương quan của sự HLHN và các yếu tố tâm lí - xã hội của các cặp vợ chồng bao gồm: Cảm nhận về mối quan hệ vợ chồng; Hành vi giao tiếp với người bạn đời; Cảm nhận về sự hòa hợp vợ chồng; Mức độ đáp ứng mong đợi về cuộc sống hôn nhân. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra đa số các cặp vợ chồng trong giai đoạn 5 năm đầu chung sống tham gia vào nghiên cứu này hài lòng về cuộc sống hôn nhân hiện tại của họ ở mức trung bình trở lên. Có sự khác biệt về mức độ HLHN giữa người chồng và người vợ (người chồng hài lòng hôn nhân hơn người vợ), giữa người có 14
  19. TRÌNH TUYẾN con và chưa có con (người chưa có con hài lòng về hôn nhân hơn người có con), giữa những người đang ở các giai đoạn khác nhau của cuộc sống hôn nhân (người ở giai đoạn 1 năm đầu tiên chung sống hài lòng hôn nhân cao nhất và giảm dần ở hai giai đoạn sau là trên 1 năm đến 3 năm, trên 3 năm đến 5 năm). Sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân nói chung có tương quan thuận với cảm nhận tích cực về mối quan hệ vợ chồng, mức độ hòa hợp giữa hai vợ chồng, mức độ đáp ứng kì vọng về cuộc sống hôn nhân, các hành vi giao tiếp tích cực. Kết quả này cho thấy khi các cặp vợ chồng có cảm nhận về mối quan hệ vợ chồng càng tốt, cảm nhận về sự hoà hợp vợ chồng càng cao và mức độ đáp ứng kỳ vọng về hôn nhân càng nhiều thì mức độ hài lòng về hôn nhân càng cao. Sự HLHN nói chung có tương quan nghịch với các yếu tố như cảm xúc tiêu cực, sự cô đơn, các hành vi giao tiếp tiêu cực. Yếu tố cảm nhận về sự hoà hợp vợ chồng có khả năng dự báo về sự hài lòng hôn nhân cao nhất. Đề tài cũng gợi mở một số vấn đề cần tiếp tục được nghiên cứu thêm như nghiên cứu sự biến đổi mức độ hài lòng về cuộc sống hôn nhân của các cặp vợ chồng theo thời gian chung sống (nghiên cứu theo chiều dọc để so sánh sự biến đổi của 1 cặp vợ chồng tại các giai đoạn chung sống khác nhau); các yếu tố khác ảnh hưởng tới sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân như sự thích ứng tâm lý của các cặp vợ chồng trong giai đoạn đầu hôn nhân, kĩ năng giao tiếp của các cặp vợ chồng,...; các nghiên cứu thực nghiệm về các biện pháp can thiệp giúp các cặp vợ chồng tăng mức độ hài lòng về cuộc sống hôn nhân. 9. Cấu trúc của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, danh mục các công trình khoa học đã công bố có liên quan đến luận án, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận án được kết cấu thành 4 chương: Chƣơng 1: Tổng quan nghiên cứu về sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân. Chƣơng 2: Cơ sở lý luận nghiên cứu sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân trong 5 năm đầu của các cặp vợ chồng. Chƣơng 3: Tổ chức và phương pháp nghiên cứu. Chƣơng 4: Kết quả nghiên cứu thực tiễn về sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân trong 5 năm đầu của các cặp vợ chồng tại Hà Nội. 15
  20. TRÌNH TUYẾN Chƣơng 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ SỰ HÀI LÒNG VỀ CUỘC SỐNG HÔN NHÂN 1.1. Các nghiên cứu trên thế giới về sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân Sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân đã được nhiều nhà nghiên cứu trên thế giới quan tâm từ những năm 70 của thế kỷ 20. Tuy nhiên, vì sự hài lòng là một yếu tố mang tính chủ quan, nên với mỗi một quốc gia, mỗi một nhóm người và mỗi cặp vợ chồng, sự cảm nhận về hài lòng rất khác nhau; và cho đến nay, người ta vẫn chưa tìm ra một đáp số chung cho câu trả lời như thế nào được gọi là hài lòng về cuộc sống hôn nhân. Nói cách khác, với mỗi cuộc hôn nhân, mỗi người trong cuộc sẽ có những cảm nhận chủ quan về sự hài lòng. 1.1.1. Hướng nghiên cứu về sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân theo thời gian Mặc dù bức tranh về sự hài lòng về cuộc sống hôn nhân đã được mô tả nhiều hơn ở các nghiên cứu cắt ngang, nhưng sự hài lòng này biến chuyển theo thời gian như thế nào, yếu tố nào ảnh hưởng đến sự chuyển biến của hài lòng về cuộc sống hôn nhân lại đòi hỏi những dữ liệu tốt nhất từ các nghiên cứu theo chiều dọc. Kết quả khảo cứu tài liệu cho thấy không có kết luận chung về chiều hướng thay đổi của sự hài lòng hôn nhân theo thời gian. Trong đó, phần nhiều các nghiên cứu đều khẳng định rằng, sự hài lòng hôn nhân của các cặp đôi suy giảm theo thời gian. Khi tìm hiểu về sự hài lòng hôn nhân, Hudson và cộng sự (1991) quan tâm tới 3 loại hình vi tình cảm xã hội (tình cảm, sự quan tâm về tình dục, cảm xúc tiêu cực) của các cặp vợ chồng mới cưới cho đến hai năm. Phân tích mô hình chiều dọc, nhóm tác giả tìm thấy sự suy giảm của hài lòng hôn nhân theo thời gian; trong đó, người vợ có sự không hài lòng sớm hơn người chồng. Tương tự, James K và cộng sự (2017) tiến hành 8 đợt nghiên cứu trong vòng 4-5 năm đầu tiên của 207 cuộc hôn nhân để xem xét sự hài lòng hôn nhân, sự thỏa mãn về tình dục và tần suất quan hệ tình dục. Kết quả cho thấy cả ba biến trên đều có tác động qua lại với nhau và đều giảm theo thời gian, mặc dù mỗi biến có tốc độ thay đổi theo thời gian là khác nhau. 16
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.11: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Tài Chính Ngân Hàng
172 tài liệu
837 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
5=>2