Luận án tiến sĩ y học: Nghiên cứu quan niệm, hành vi tình dục và sức khỏe sinh sản ở vị thành niên huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương 2006 - 2009

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO – BỘ Y TẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG ------------------------------ NGUYỄN VĂN NGHỊ NGHIÊN CỨU QUAN NIỆM, HÀNH VI TÌNH DỤC VÀ SỨC KHỎE SINH SẢN Ở VỊ THÀNH NIÊN HUYỆN CHÍ LINH, TỈNH HẢI DƢƠNG 2006 - 2009 LUẬN ÁN TIẾN SỸ Y HỌC HÀ NỘI - NĂM 2011 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO – BỘ Y TẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG ------------------------------ NGUYỄN VĂN NGHỊ NGHIÊN CỨU QUAN NIỆM, HÀNH VI TÌNH DỤC VÀ SỨC KHỎE SINH SẢN Ở VỊ THÀNH NIÊN HUYỆN CHÍ LINH, TỈNH HẢI DƢƠNG 2006 - 2009 LUẬN ÁN TIẾN SỸ Y HỌC CHUYÊN NGÀNH: Y TẾ CÔNG CỘNG MÃ SỐ: 62 72 76 01 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC 1. PGS. TS. VŨ MẠNH LỢI 2. PGS. TS. LÊ CỰ LINH HÀ NỘI - NĂM 2011 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận án này là của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án này là trung thực, chƣa có ai công bố trong bất kì một công trình nghiên cứu nào khác. Nghiên cứu sinh ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin trân trọng cảm ơn tất cả những ngƣời đã giúp đỡ, động viên, hỗ trợ, hƣớng dẫn tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận án nghiên cứu sinh. Trƣớc hết tôi xin trân trọng cảm ơn Trƣờng Đại học YTCC, Văn phòng cơ sở thực địa Chililab, UBND huyện Chí Linh đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập, tiến hành nghiên cứu để hoàn thành chƣơng trình học tập nghiên cứu sinh. Tôi xin chân thành cảm ơn các giảng viên hƣớng dẫn giầu kinh nghiệm, luôn nhiệt tình, làm việc trách nhiệm, giúp đỡ hiệu quả trong quá trình tôi học nghiên cứu sinh và hoàn thành luận án tốt nghiệp. Tôi xin cảm ơn GS Michael M. Dunne, TS Diana Battisttuta trƣờng Đại học tổng hợp kĩ nghệ Queensland University of Technology (QUT), Úc đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong thời gian thực tập sinh và phân tích số liệu nghiên cứu sinh tại trƣờng Đại học tổng hợp QUT, Úc. Trong thời gian đó tôi đã học hỏi đƣợc rất nhiều kiến thức, kinh nghiệm quí giá về nghiên cứu khoa học và kĩ thuật phân tích số liệu. Tôi xin cảm ơn bạn bè và các đồng nghiệp mà tôi đã có dịp cộng tác làm việc và học tập. Những ngƣời đã chia sẻ, động viên, giúp tôi có thêm nhiều kinh nghiệm, kiến thức khoa học và nghị lực. Tôi cũng xin cảm ơn các điều tra viên, giám sát viên, nhập liệu viên tại cơ sở thực địa Chililab, những ngƣời đã làm việc cùng tôi trong quá trình xây dựng, phát triển cơ sở thực địa Chililab từ những ngày đầu tiên thành lập và đã giúp tôi trong quá trình tiến hành nghiên cứu tại Chililab. Tôi xin cảm ơn tất cả các vị thành niên và bố mẹ họ đã tham gia nhiệt tình, cung cấp thông tin, số liệu cho nghiên cứu này. Xin trân trọng cảm ơn tổ chức Ford Foundation Việt Nam đã hỗ trợ tài chính cho đề tài nghiên cứu sinh của tôi tại Chililab và cảm ơn Quĩ hỗ trợ phát triển quốc tế AUSAID và Đại sứ quán Úc tại Hà Nội đã hỗ trợ kinh phí cho tôi làm thực tập sinh và phân tích số liệu nghiên cứu tại trƣờng Đại học tổng hợp QUT, Úc. Lòng biết ơn sâu sắc của tôi dành cho gia đình, với bố mẹ tôi những ngƣời đã sinh thành, nuôi dƣỡng tôi trƣởng thành, luôn khuyến khích động viên tôi không ngừng học tập. Tôi vô cùng biết ơn ngƣời vợ yêu quí và các con đã luôn yêu thƣơng, chia sẻ, động viên tôi vƣợt qua mọi khó khăn, là động lực to lớn cho tôi trong hành trình dài tìm tòi khám phá khoa học nhiều khó khăn thách thức nhƣng vô cùng lý thú và cao quí. Hà Nội, tháng 1 năm 2010 iii MỤC LỤC Nội dung Trang LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................ LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT............................................................................ DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................... DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ............................................................................. . DANH MỤC HÌNH VẼ .................................................................................. …. MỞ ĐẦU ............................................................................................................. . MỤC TIÊU VÀ GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU................................................ . CHƢƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................. . 1.1 Một số khái niệm ....................................................................................... . 1.2 Mô hình lý thuyết nghiên cứu về tình dục, SKSS ở VTN ........................ . 1.2.1 Mô hình sinh thái kết hợp (Ecologically interactive model) ................. . 1.2.2 Khung lý thuyết yếu tố nguy cơ, yếu tố bảo vệ (Risk and Protective factor framework) ........................................................................................... .. 1.3 Nghiên cứu về tình dục, SKSS vị thành niên trên thế giới và Việt Nam . .. 1.3.1 Nghiên cứu trên thế giới ........................................................................ .. 1.3.2 Nghiên cứu về tình dục, SKSS vị thành niên ở Việt Nam .................... .. CHƢƠNG II: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................................. .. 2.1 Đối tƣợng nghiên cứu: ............................................................................. .. 2.2 Thời gian, địa điểm nghiên cứu ............................................................... .. 2.3 Thiết kế nghiên cứu .................................................................................. .. 2.3.1 Nghiên cứu định lƣợng và cỡ mẫu ........................................................ .. 2.3.2 Nghiên cứu định tính và đối tƣợng tham gia ........................................ .. 2.4 Mô hình lý thuyết sử dụng trong nghiên cứu ........................................... .. 2.5 Các biến số nghiên cứu ............................................................................ .. 2.6 Phƣơng pháp thu thập số liệu định lƣợng, định tính ................................ .. 2.6.1 Thu thập, trích xuất số liệu định lƣợng ................................................. .. 2.6.2 Thu thập thông tin định tính .................................................................. .. 2.7 Xử lý và phân tích số liệu .......................................................................... 2.7.1 Phân tích số liệu định lƣợng .................................................................... 2.7.2 Phân tích thông tin số liệu định tính ....................................................... 2.8 Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu .............................................................. CHƢƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .......................................................... 3.1 Kết quả định tính (TLN, PVS): Quan niệm về tình dục, BPTT, nạo phá thai, bệnh STIs ở VTN và sự thay đổi so với thế hệ bố mẹ ............................. 3.1.1 Đặc điểm đối tƣợng tham gia các thảo luận nhóm, phỏng vấn sâu ........ 3.1.2 Kết quả định tính quan niệm, nhận thức ở vị thành niên về QHTD, biện pháp tránh thai, nạo hút thai, bệnh STIs................................................... 3.1.3 Kết quả nghiên cứu định tính: Nhận thức, quan niệm của bố mẹ VTN về tình dục, SKSS tuổi VTN ............................................................................ i ii v vi viii viii 1 5 6 7 9 9 10 13 13 26 31 31 31 31 32 33 35 37 37 37 38 40 41 45 46 48 48 48 48 58