Luận án: Tổ chức kế toán trách nhiệm trong các Tổng công ty xây dựng thuộc Bộ giao thông vận tải

Chia sẻ: Phương Lan | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:179

Thêm vào BST

Báo xấu

214
lượt xem 63
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án: Tổ chức kế toán trách nhiệm trong các Tổng công ty xây dựng thuộc Bộ giao thông vận tải nhằm đề xuất tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm cho các tổng công ty xây dựng trong xu thế hội nhập, phát triển bền vững. Mời bạn đọc cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án: Tổ chức kế toán trách nhiệm trong các Tổng công ty xây dựng thuộc Bộ giao thông vận tải

Trang 1 PHẦN 1: PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Kế toán trách nhiệm là một nội dung cơ bản của kế toán quản trị. Kế toán trách nhiệm xuất phát từ sự phân quyền trách nhiệm của nhà quản trị. Cơ sở của sự phân quyền phụ thuộc vào quyết định của nhà quản trị, thái độ, quy mô, đ ặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh và các yếu tố khác. Từ khi đ ược hình thành đến nay, kế toán trách nhiệm đã được vận dụng và có những đóng góp đáng kể vào sự thành công của nhiều doanh nghiệp, các tập đoàn kinh tế … trên khắp thế giới. Càng ngày, kế toán trách nhiệm càng có vai trò và vị trí quan trọng trong quản lý ở các doanh nghiệp trên thế giới. Đối với các doanh nghiệp Việt Nam, kế toán quản trị nói chung và kế toán trách nhiệm nói riêng là một lĩnh vực vẫn còn khá mới mẽ. Tổng công ty xây dựng là một đơn vị có nhiều công ty thành viên hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Phạm vi hoạt động của Tổng công ty xây dựng trải rộng, cơ chế quản lý tài chính đối với các công ty thành viên cũng khá đa dạng nên việc đánh giá thành quả quản lý của từng đơn vị, bộ phận, cá nhân ở các công ty và toàn bộ Tổng công ty vẫn còn nhiều bất cập. Bên cạnh đó, chất lượng các công trình xây dựng hiện nay có thể nói rất thấp, không đảm bảo đúng thiết kế và thật đáng báo động. Công trình xây dựng đường mới vừa làm xong chưa bàn giao đã xuống cấp, Công trình Thủy điện Sông Tranh 2 bị rò rỉ nước ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng 40.000 người dân sinh sống trong vùng, Công trình Thủy điện Ia Krêl vỡ đập do thấm nước, lỗi kỹ thuật … những thông tin như vậy tràn lan trên các mặt báo thường ngày. Thực trạng thất thoát, lãng phí và tiêu cực trong xây dựng cơ bản đã được đăng tải nhiều trên các phương tiện truyền thông và tại nhiều diễn đàn, gây nhức nhối trong toàn xã hội. Thi công không đảm bảo khối lượng theo thiết kế được phê duyệt hoặc thi công không đúng thiết kế dẫn đến phải phá đi làm lại; sử dụng vật liệu không đảm bảo chất lượng; khai khống khối lượng; ăn bớt vật liệu, chất lượng công trình không đảm bảo... gây lãng phí lớn trong quá trình thi công các công trình xây dựng. Ngoài ra, công tác tổ chức thi công các công trình xây
Trang 2 dựng hiện nay đang gây ra một số vấn đề tác động đến môi trường và xã hội. Điển hình là các vụ việc người dân bức xúc vì bụi do các đơn vị thi công gây ra đã chặn đường không cho xe, máy đơn vị thi công làm chậm trễ tiến độ; không chịu hợp tác di dời… , thậm chí tiêu cực đến mức đã đập phá trụ sở làm việc của đơn vị thi công. Tuy nhiên, những vấn đề nêu trên không dễ gì tìm thấy được đối tượng hay bộ phận nào chịu trách nhiệm cũng như các công ty phải tiêu tốn thêm nhiều chi phí cho việc khắc phục hậu quả. Cạnh tranh toàn cầu ngày càng diễn ra gay gắt cộng với những thay đ ổi không ngừng của khoa học công nghệ, môi trường cạnh tranh dẫn đến các hệ thống kiểm soát cũ không đủ khả năng đáp ứng nếu không chịu cập nhật, điều chỉnh. Nhu cầu cung cấp thông tin cho nhà quản lý trong quá trình ra quy ết đ ịnh hiện nay bên cạnh các chỉ tiêu tài chính còn phải xét đến các chỉ tiêu phi tài chính …Trong báo cáo quốc gia về Thực hiện phát triển bền vững ở Việt Nam tại Hội nghị cấp cao của Liên hợp quốc về phát triển bền vững (RIO + 20), mục tiêu tổng quát của Định hướng chiến lược phát triển bền vững ở Việt Nam là “Đạt được sự đầy đủ về vật chất, sự giàu có về tinh thần và văn hóa, sự bình đ ẳng c ủa các công dân và sự đồng thuận của xã hội, sự hài hòa giữa con người và tự nhiên; phát triển phải kết hợp chặt chẽ, hợp lý và hài hòa được ba mặt là phát triển kinh tế, phát triển xã hội và bảo vệ môi trường”. Đây chính là trách nhiệm và thách thức lớn đặt ra cho các doanh nghiệp trong nước nói chung và các công ty xây dựng nói riêng. Vì vậy, trong tiến trình phát triển và hội nhập, vấn đề bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng cuộc sống … đòi hỏi các đơn vị thi công xây lắp phải chủ động quan tâm, đánh giá trách nhiệm quản lý của các bộ phận có liên quan đến các vấn đề trên. Để thực hiện được những vấn đề và các yêu cầu nêu trên, cần thiết phải có một công cụ kiểm soát hữu hiệu giúp cho nhà quản lý thực hiện việc kiểm soát quản lý trong môi trường cạnh tranh toàn cầu hiện nay; phù hợp với xu th ế hội nhập, phát triển bền vững. Tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm trong các tổng công ty xây dựng là một trong những công cụ cần thiết có thể đáp ứng được các yêu cầu của thực tiễn, phù hợp với xu thế hiện nay.
Trang 3 Xuất phát từ những yêu cầu cần thiết, khách quan đã nêu trên, tác giả đã quyết định chọn đề tài “Tổ chức kế toán trách nhiệm trong các Tổng công ty xây dựng thuộc Bộ giao thông vận tải” làm đề tài nghiên cứu cho luận án của mình. 2. Tổng quan về tình hình nghiên cứu kế toán trách nhiệm 2.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước Nhu cầu về thông tin để hoạch định và kiểm soát tài chính hoạt động sản xuất kinh doanh đã thúc đẩy sự hình thành kế toán trách nhiệm (Responsibility Accounting). Từ khi Robert Anthony giới thiệu quyển sách kế toán quản trị năm 1956 tập trung vào ba vấn đề chính: giới thiệu kế toán quản trị là gì, làm thế nào có thể hệ thống và phân tích vấn đề mới để ra quyết định, giới thiệu các công cụ kiểm soát chi phí thích hợp, các nghiên cứu tiếp theo sau về kế toán quản trị nói chung, kế toán trách nhiệm nói riêng được nhiều sự quan tâm, nghiên cứu của các chuyên gia, nhà khoa học. - Martin N. Kellogg (1962) thông qua công trình “Fundamentals of Responsibility Accounting” đăng trên tạp chí “National Association of Accountants” đã trình bày những nghiên cứu về sự phát triển của kế toán trách nhiệm trong mối quan hệ giữa kế toán trách nhiệm với cơ cấu tổ chức, kế toán trách nhiệm với kế toán chi phí, kế toán trách nhiệm với ngân sách, kế toán trách nhiệm với kiểm soát chi phí. Kế toán trách nhiệm có mối quan hệ chặt chẽ với phân cấp quản lý và với kế toán chi phí. Nguyên tắc để thiết lập một hệ thống kế toán trách nhiệm là phải phân chia tổ chức thành các bộ phận, đơn vị theo từng chức năng cụ thể; phân công trách nhiệm cho các bộ phận đã được phân chia; yêu cầu các bộ phận này phải lập các báo cáo và thực hiện giám sát từng cấp quản lý. Ngoài ra, tác giả cũng đề cập đến hệ thống kế toán chi phí được sử dụng như là công cụ quản lý, trước hết phải gán trách nhiệm cho từng khoản chi phí. Để kiểm soát được chi phí thì cần phải tìm hiểu và xác định được nguồn gốc phát sinh chi phí. - Tác giả Joseph P. Vogel (1962) cũng đã bàn về kế toán trách nhiệm thông qua công trình “Rudiments of Responsibility Accounting in Public Utilities” đăng trên tạp chí “National Association of Accountants”. Kế toán trách nhiệm trước hết được sử dụng để kiểm soát chi phí. Tác giả đã đề cập đến việc xây dựng và thiết
Trang 4 lập hệ thống kế toán trách nhiệm trong doanh nghiệp. Kế toán trách nhiệm được thiết kế phù hợp với cơ cấu tổ chức của từng doanh nghiệp, tùy thuộc vào quy mô hoạt động mà phân cấp quản lý. Kế toán trách nhiệm phải được xây dựng trên cơ sở phân cấp quản lý nhằm thu thập thông tin cũng như kiểm soát thông tin tại các bộ phận, từ đó cung cấp thông tin cho nhà quản trị ra quyết định một cách có hiệu quả. Việc làm này theo tác giả là không hề đơn giản. - Năm 1963, N.J. Gordon đã thông qua công trình “Toward a Theory of Responsibility Accounting System” đăng trên tạp chí “National Association of Accountants” đã trình bày những nghiên cứu về lý thuyết của hệ thống kế toán trách nhiệm. Cơ sở của hệ thống kế toán trách nhiệm là lý thuyết kinh tế về tổ chức. Kế toán trách nhiệm chỉ phát huy hiệu quả khi doanh nghiệp có phân cấp quản lý và có tổ chức. Lý thuyết tổ chức được quan tâm trong mối quan hệ v ới phân quyền. Vì vậy, nghiên cứu về kế toán trách nhiệm là nghiên cứu đến vấn đề về kinh tế lẫn xã hội. - Tác giả Ahmed Belkaoui (1981) thông qua công trình “The Relationship between self – disclosure Style and Attitude to Responsibility Accounting” đăng trên tạp chí “Organization and Society, Vol.6, N4, P 181-189” đã trình bày những nghiên cứu chuyên sâu về khái niệm, điều kiện thực hiện kế toán trách nhiệm trong tổ chức với phương pháp nghiên cứu cụ thể. Nhiều khái niệm mới liên quan đến kế toán trách nhiệm cũng được tác giả làm rõ như trung tâm trách nhiệm, trung tâm chi phí … Tác giả cũng đã nhấn mạnh rằng nhân tố con người, nhân tố cá nhân đóng vai trò quan trọng trong sự thành công của hệ thống kế toán trách nhiệm vì nhà quản lý phải tự chịu trách nhiệm về hiệu quả của đơn vị mình. - Bên cạnh các nghiên cứu về lý thuyết, các nghiên cứu thực nghiệm về kế toán trách nhiệm cũng dần dần được triển khai, ứng dụng. Năm 1992, các tác giả Brian P.Bloomfield Rod Coombs, David J. Cooper, David Rea đã nghiên cứu, phân tích hệ thống thông tin quản lý trong bệnh viện tại Anh qua công trình “Machines and Manoeuvres: Responsibility Accounting and the Construction of Hospital Information Systems”. Năm 1977, tác giả Shih, Michael SH đã thực hiện quá trình điều tra làm thế nào các công ty thiết kế hệ thống đánh giá hiệu năng cho các nhà
Trang 5 quản lý cây trồng qua công trình “Responsibility Accounting and Controllability: Determinants of Performance Evaluation Systems for Plant Managers in Canada” … - Bổ sung và nhấn mạnh thêm các nghiên cứu về kế toán trách nhiệm, các tác giả Rick Antle và Joel S. Demski (1998) thông qua công trình “The Controllability Principle in Responsibility Accounting” đăng trên tạp chí “The Accounting review, Vol. 63, No 4, P 700-718” đã làm sáng tỏ nguyên tắc có thể kiểm soát được trong kế toán trách nhiệm là như thế nào. Tác giả Emma I. Okoye (2009) thông qua công trình “Improvement of Managerial Performance in Manufactoring Organizations: An Application of Responsibility Accounting” đăng trên tạp chí “Journal of Management Sciences, Vol.9, No. 1, P 1-17” đã trình bày những nghiên cứu về mối quan hệ giữa kế toán trách nhiệm và thành quả quản lý trong các doanh nghiệp sản xuất; kế toán trách nhiệm là công cụ để đánh giá trách nhiệm quản lý… - Trong hơn một thập niên gần đây, vấn đề về môi trường, trách nhiệm xã hội, phát triển bền vững được nhiều quốc gia, tổ chức và các nhà khoa học quan tâm nhiều hơn. Các ấn phẩm, các quy định, luật lệ về môi trường, phát triển bền vững được công bố ngày càng nhiều hơn như: “ Environmental Management Accounting Procedures and Principles” của UNITED NATIONS (2001); “Sustainability Report” của European Commission, “Integrated Financial and Sustainability Reporting in the United States” của IRRC Institute v.v…Các nghiên cứu về kế toán nói chung và kế toán trách nhiệm nói riêng cũng không nằm ngoài xu thế đó. Nghiên cứu của Jaroslava HYRŠLOVÁ và Miroslav HÁJEK (2006) “Environmental Accounting - an Important part of an Information System in the Conditions when the Company Approach to the Environment Influences its Prosperity” được đăng trên tạp chí Economics and Management: Ekonomika ir Vadyba; nghiên cứu của Emma I. Okoye, 2009. “Improvement of Managerial Performance in Manufactoring Organizations: An Application of Responsibility Accounting” được đăng trên tạp chí “Journal of Management Sciences, Vol.9, No. 1,P 1-17”; nghiên cứu của Fredrik S. Larsson & Stefan Svensson, 2010 “Does
Trang 6 Corporate Environmentalism have an Influence on Management Accounting Practices ? A study of companies in environmental-sensitive industries” đăng trên “School of Business, Economics and Law, University of Gothenburg” là những nghiên cứu rất có ý nghĩa về việc nghiên cứu và đưa vấn đề môi trường vào trong kế toán. Thêm vào đó, một trong những nghiên cứu về kế toán trách nhiệm xã hội cần phải kể đến đó là nghiên cứu của Sajad Gholami và các cộng sự (2012) “Social Responsibility Accounting: From Theory to Practice” được đăng trên tạp chí “Journal of Basic and Applied Scientific Research”. Nghiên cứu này đã chỉ ra bên cạnh các mục tiêu về tài chính, các doanh nghiệp phải chú trọng đến trách nhiệm đối với xã hội vì những hành vi phi đạo đức sẽ ảnh hưởng lớn đến hiệu quả hoạt động của đơn vị. Các nghiên cứu về kế toán trách nhiệm cũng không tách rời xu hướng nêu trên. Nghiên cứu của Simmons, A (2002) “Turf wars at work” đăng trên tạp chí “Strategic Finance” (August): P.51-55 (Problems with Relationships between Responsibility Centers, and how to deal with them); nghiên cứu của Lin, Z. J. and Z. Yu (2002) “Responsibility Cost Control System in China: A Case of Management Accounting Application” đăng trên tạp chí “Management Accounting Research” (December): P.447-467; nghiên cứu của Schoute, M (2008) “Determinants of Responsibility Centre Choices – An Empirical Study at the Managerial Level” đăng trên tạp chí “Journal of Applied Management Accounting Research” (Winter): P.47- 58; nghiên cứu của Garber, M (2011) “Profit Center Accounting: Theory and Practice” đăng trên “The CPA Journal” (April): P.6-12… Đặc biệt là nghiên cứu của Verschoor, C. C (2012) “Responsibility Reporting is getting more attention” đăng trên tạp chí “Strategic Finance” (December): 12, P.14-15 nhấn mạnh tầm quan trọng của kế toán trách nhiệm cũng như đề nghị kế toán trách nhiệm cần phải được quan tâm, chú ý nhiều hơn nữa. Như vậy, trong những năm gần đây, kế toán nói chung và kế toán trách nhiệm nói riêng đã đi sâu vào những vấn đề về môi trường, trách nhiệm xã hội và phát triển bền vững. Để đánh giá thành quả của các bộ phận, các mô hình đánh giá thành quả đã được các nhà khoa học nghiên cứu, đề xuất thực hiện. Một trong những mô hình đánh giá kết hợp cả 3 vấn đề kinh tế (tài chính), môi trường và xã
Trang 7 hội phục vụ phát triển bền vững đó là mô hình Knowledge Management Star (KM Star) do Nirmal Pal và các cộng sự công bố năm 2004 qua nghiên cứu “ Knowledge QuoitientTM (KQ): A way to Measure the Knowledge Intensity of your Team” của đại học Penn State. Cụ thể mô hình này đánh giá thành quả của bộ phận dựa trên 5 khía cạnh: tài chính, tính bền vững, khách hàng, quy trình và nhận thức. Đây chính là tài liệu mà tác giả đã nghiên cứu và kết hợp với lý thuy ết về kế toán trách nhiệm (Responsibility Accounting) để vận dụng, triển khai các ý tưởng xây dựng việc đánh giá trách nhiệm quản lý của các bộ phận trong chương 3 của luận án. Đây cũng chính là điểm mới mà chưa có tác giả nào trong nước công bố. Tóm lại, kế toán trách nhiệm là công cụ kiểm soát rất hiệu quả đã đ ược các tác giả ngoài nước nghiên cứu dưới các góc độ khác nhau. Đây là những nội dung rất bổ ích cho việc kế thừa để vận dụng tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm trong điều kiện thực tiễn ở Việt Nam. Tuy nhiên, có thể nói các công trình nghiên cứu được giới thiệu, trình bày trên đây tập trung chủ yếu ở tầm vĩ mô, hoặc có tính khái quát mà chưa đưa ra cụ thể về tổ chức kế toán trách nhiệm trong loại hình công ty xây dựng, trong xu thế hội nhập, phát triển bền vững. Đây chính là “lổ hổng” trong nghiên cứu mà tác giả đã phát hiện ra để tiếp tục nghiên cứu. 2.2. Tình hình nghiên cứu trong nước Việc nghiên cứu kế toán trách nhiệm nói chung và tổ chức kế toán trách nhiệm trong các tổng công ty nói riêng trong thời gian qua đã có một số cơ quan, tác giả đã đề cập và nghiên cứu. Ngoài ra, một số công trình đăng tải trên các tạp chí, sách, báo … về vấn đề này cũng được công bố. Tuy vậy, có thể nói mảng đề tài kế toán trách nhiệm nói chung hay kế toán trách nhiệm trong các tổng công ty nói riêng hiện nay trong nước có rất ít tài liệu cũng như tác giả nghiên cứu, trình bày. Có thể điểm sơ về tình hình nghiên cứu kế toán quản trị nói chung, kế toán trách nhiệm nói riêng trong nước thời gian qua như sau: Kế toán quản trị được các nhà nghiên cứu ở Việt Nam bắt đầu nghiên cứu từ đầu những năm 1990. Tác giả Nguyễn Việt (1995) trong Luận án “Vấn đề hoàn thiện kế toán Việt Nam” đã trình bày phương hướng và giải pháp xây dựng hệ thống kế toán tài chính và kế toán quản trị trong các doanh nghiệp Việt Nam.
Trang 8 Đây là những đề xuất mang tính sơ khai trong bối cảnh kế toán quản trị bắt đ ầu được nghiên cứu. Do đó, những nội dung về kế toán quản trị được trình bày mang tính cơ bản. Năm 1997, tác giả Phạm Văn Dược đã nghiên cứu về “Phương hướng xây dựng nội dung và tổ chức vận dụng kế toán quản trị vào doanh nghiệp Việt Nam” trong đó so sánh về mặt lý luận sự giống và khác nhau giữa kế toán quản trị và kế toán tài chính; vai trò, nội dung và các nghiệp vụ của kế toán quản trị. Tác giả đã có những nghiên cứu cụ thể và đề xuất các biện pháp ứng dụng kế toán quản trị vào thực tiễn trong các doanh nghiệp Việt Nam với 5 giải pháp vĩ mô và 6 giải pháp vi mô. Đây chính là bước khởi xướng cho những nghiên cứu ti ếp nối về kế toán quản trị sau này. Tuy nhiên, do tính mới mẻ của kế toán quản trị và điều kiện nền kinh tế lúc bấy giờ nên những nghiên cứu này mang tính đính hướng, chung chung cho tất cả các loại hình doanh nghiệp chứ chưa đi vào cụ thể từng ngành nghề. Từ đầu những năm 2000, yêu cầu cấp thiết của xã hội đặt ra là phải xây dựng mô hình kế toán quản trị theo từng ngành kinh doanh để các doanh nghiệp trong ngành làm cơ sở xây dựng riêng cho mình. Do đó, đã xuất hiện một số nghiên cứu về các vấn đề cụ thể của kế toán quản trị áp dụng riêng cho các loại hình doanh nghiệp. Luận án “Kế toán quản trị và phân tích chi phí sản xuất trong ngành sản xuất công nghiệp” của Tiến sĩ Lê Đức Toàn, Luận án “Phương hướng xây dựng hệ thống báo cáo kế toán quản trị và tổ chức vận dụng vào các doanh nghiệp Việt Nam” của Tiến sĩ Phạm Quang, Luận án “Tổ chức kế toán quản trị chi phí và giá thành trong doanh nghiệp sản xuất ở Việt Nam” của Tiến sĩ Trần Văn Dung…đã đi theo xu hướng trên. Nhìn chung, các nghiên cứu lúc này chỉ mới đi sâu vào nội dung kế toán quản trị chứ chưa đề cập hoặc chỉ mới đề cập sơ khai về kế toán trách nhiệm. Tuy vậy, kế toán trách nhiệm đã có những manh nha ban đầu như việc tổ chức các trung tâm trách nhiệm, các công cụ sử dụng để đánh giá trách nhiệm quản lý về chi phí, đầu tư … Năm 2010, tác giả Phạm Văn Dược đã thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học “Tổ chức hệ thống báo cáo kế toán đánh giá trách nhiệm bộ phận trong doanh nghiệp thương mại tại Việt Nam” tại Trường ĐH kinh tế Tp Hồ Chí Minh.
Trang 9 Đây là một trong những tài liệu rất có giá trị cho việc nghiên cứu về kế toán trách nhiệm. Tài liệu này đã hệ thống hóa được cơ sở lý luận về kế toán trách nhiệm, kinh nghiệm nước ngoài rất cụ thể và đầy đủ. Tài liệu đã trình bày đ ược một hệ thống báo cáo đánh giá trách nhiệm quản trị được thiết lập phù hợp với cơ cấu tổ chức trong doanh nghiệp thương mại; xác lập các trung tâm trách nhiệm nhằm cung cấp thông tin phục vụ kiểm soát, và đánh giá trách nhiệm quản tr ị c ủa các cấp quản lý khác nhau. Mặc khác, để công tác xây dựng hệ thống báo cáo đánh giá trách nhiệm quản trị có thể áp dụng cho loại hình doanh nghiệp thương mại mang tính khả thi cao, nghiên cứu đã xác định một số điều kiện để thực hiện quy trình xây dựng hệ thống báo cáo đánh giá trách nhiệm quản trị trong các doanh nghiệp thương mại. Ngoài ra, để hệ thống báo cáo đánh giá trách nhiệm quản trị đ ược xây dựng có thể vận dụng thành công trong loại hình doanh nghiệp thương mại, nghiên cứu cũng đã nêu lên một số giải pháp hỗ trợ từ phía Nhà nước và doanh nghiệp. Cũng trong năm này, Luận án của Tiến sĩ Hoàng Văn Tưởng “Tổ chức kế toán quản trị với việc tăng cường quản lý hoạt động kinh doanh trong các doanh nghiệp xây lắp Việt Nam” đã nghiên cứu đến việc tổ chức các trung tâm trách nhiệm trong các doanh nghiệp xây lắp. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp nhỏ và chỉ được trình bày ở góc độ phân công, phân nhiệm chứ chưa đi vào cụ thể, chi tiết và đầy đủ mà một hệ thống kế toán trách nhiệm trong doanh nghiệp xây lắp cần phải xây dựng. Luận án của Tiến sĩ Trần Văn Tùng (2010) “ “Xây dựng hệ thống báo cáo đánh giá trách nhiệm quản trị trong công ty niêm yết ở Việt Nam” đã trình bày những nghiên cứu về mặt lý luận của hệ thống báo cáo kế toán trách nhiệm nói chung, đặc thù kế toán trách nhiệm trong các công ty cổ phần và mô hình tổ chức kế toán trách nhiệm trong công ty cổ phần của một số quốc gia phát triển trên thế giới. Nhằm cung cấp thông tin phục vụ kiểm soát, và đánh giá trách nhiệm quản trị của các cấp quản lý khác nhau, luận án này cũng đã đưa ra mô hình cơ cấu tổ chức mang tính phổ biến trong công ty niêm yết, với cơ chế quản lý theo mô hình Tổng công ty có sự phân cấp và hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, từ đó đ ề nghị mô hình chung về xây dựng hệ thống báo cáo đánh giá trách nhiệm quản trị cho Tổng công ty. Luận án cũng đã xác định được một số điều kiện để thực hiện
Trang 10 quy trình xây dựng hệ thống báo cáo đánh giá trách nhiệm quản tr ị trong các công ty niêm yết, như công ty phải xây dựng rõ động cơ, mục tiêu chung và l ựa chọn mô hình tổ chức quản lý phù hợp, phân cấp quản lý rõ ràng, trên cơ sở đó xác lập cơ chế quản lý thành những trung tâm trách nhiệm cụ thể; xây dựng hệ thống định mức – tiêu chuẩn liên quan đến các chỉ tiêu của các báo cáo trách nhiệm; xác l ập các phương pháp phân bổ chi phí gián tiếp và phân tích báo cáo bộ phận; đ ịnh giá sản phẩm, dịch vụ chuyển giao nội bộ. Năm 2013, Luận án “Xây dựng mô hình kế toán trách nhiệm trong các doanh nghiệp sản xuất Sữa Việt Nam” của Tiến sĩ Nguyễn Thị Minh Phương đã nghiên cứu việc tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm nhằm cung cấp các thông tin hữu ích cho các nhà quản trị đánh giá hiệu quả kinh doanh và trách nhiệm quản lý của từng bộ phận trong đặc thù loại hình doanh nghiệp sản xuất Sữa tại Việt Nam. Đây là một trong những tài liệu có giá trị về nghiên cứu và tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm trong doanh nghiệp đặc thù. Như vậy, có thể nói, các nghiên cứu trong nước về tổ chức kế toán trách nhiệm trong những năm gần đây bắt đầu đã đi vào cụ thể một số loại hình doanh nghiệp. Đã hệ thống hóa được những lý luận cơ bản về tổ chức kế toán trách nhiệm trong doanh nghiệp và đã đề cập đến các mô hình tổ chức kế toán trách nhiệm phù hợp với loại hình doanh nghiệp như tổng công ty, công ty cổ phần. Đây cũng chính là những nội dung mà luận án kế thừa và tham khảo trong quá trình thực hiện nghiên cứu. Tóm lại, thông qua nghiên cứu tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến kế toán trách nhiệm trong nước cũng như ngoài nước, tác giả thấy rằng các công trình nghiên cứu được giới thiệu, trình bày trên đây chưa thực hiện nghiên cứu cụ thể về tổ chức kế toán trách nhiệm trong loại hình công ty xây dựng, trong xu thế hội nhập, phát triển bền vững. Mảng nghiên cứu đề tài tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm tại các Tổng công ty xây dựng cho đến nay chưa có tác gi ả nào thực hiện. Nói cách khác, các nghiên cứu trong và ngoài nước cho đến thời điểm này vẫn chưa đề cập đến các nội dung: - Tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm cho các doanh nghiệp đặc thù ngành xây dựng nói chung và các Tổng công ty xây dựng nói riêng.
Trang 11 - Đánh giá thành quả quản lý các trung tâm trách nhiệm một cách toàn diện (trên cả phương diện định tính và định lượng). - Yêu cầu đặt ra cho việc đánh giá thành quả quản lý các trung tâm trách nhiệm trong tổng công ty xây dựng trong xu thế hội nhập, phát triển bền vững. Do đó, việc nghiên cứu đề tài tổ chức kế toán trách nhiệm tại các Tổng công ty xây dựng là cần thiết tiếp tục kế thừa các công trình trên và đ ề xuất t ổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm phù hợp với đặc thù doanh nghiệp xây dựng, phù hợp với xu thế hội nhập, phát triển bền vững. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Để tìm hiểu và làm sáng tỏ thực trạng tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm ở các tổng công ty xây dựng trong thời gian để từ đó nhận diện được những nguyên nhân, ảnh hưởng cũng như sự cần thiết phải tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm cho các tổng công ty xây dựng trong thời gian đến, luận án đã tiến hành khảo sát thực tế về kế toán trách nhiệm đang được áp dụng trong các tổng công ty xây dựng. Phạm vi khảo sát là 7 Tổng công ty xây dựng thuộc Bộ GTVT: - Tổng công ty xây dựng Thăng Long; - Tổng công ty xây dựng Đường thủy; - Tổng công ty xây dựng Công trình giao thông 1; - Tổng công ty xây dựng Công trình giao thông 4; - Tổng công ty xây dựng Công trình giao thông 5; - Tổng công ty xây dựng Công trình giao thông 6; - Tổng công ty xây dựng Công trình giao thông 8. 4. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu chính của luận án nhằm đề xuất tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm cho các tổng công ty xây dựng trong xu thế hội nhập, phát triển bền vững. Vì vậy, mục tiêu cụ thể được đặt ra là: - Tổng kết những lý luận cơ bản về kế toán trách nhiệm, các tiếp cận về tổ chức kế toán trách nhiệm trên thế giới nhằm xây dựng những luận cứ khoa học về tổ chức kế toán trách nhiệm trong các tổng công ty xây dựng.
Trang 12 - Đánh giá thực trạng tổ chức kế toán trách nhiệm trong các tổng công ty xây dựng thuộc Bộ giao thông vận tải quản lý trong những năm qua. - Xác lập mô hình tổ chức kế toán trách nhiệm cho các tổng công ty xây dựng trong thời gian đến. 5. Phương pháp nghiên cứu - Đề tài vận dụng những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lenin, các quan điểm của Đảng, Chính phủ và các chính sách của Nhà nước. - Để đạt được mục tiêu nghiên cứu và nhiệm vụ đặt ra, đề tài sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp. Trong phương pháp này, tác giả đã sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính (Qualitative approach) mà cụ thể là phương pháp tình huống (case study research) làm phương pháp nghiên cứu chính; sử dụng phương pháp định lượng hỗ trợ thêm để làm sáng tỏ thêm vấn đề cần nghiên cứu. Đây chính là dạng thiết kế hỗn hợp gắn kết. “Thiết kế hỗn hợp gắn kết là dạng thiết kế trong đó một phương pháp (định tính hoặc định lượng) là chính và phương pháp còn lại gắn vào với phương pháp chính. Như vậy, phương pháp gắn kết (phụ) này đóng vai trò hỗ trợ thêm dữ liệu cho phương pháp chính” (Nguyễn Đình Thọ, 2011, trang 198). Trong phương pháp tình huống (case study research), công cụ tác giả lựa chọn sử dụng để thu thập dữ liệu đó chính là khảo sát và quan sát (observation). “Phân tích dữ liệu định tính là quá trình đi tìm ý nghĩa của dữ liệu” (Nguyễn Đình Thọ, 2011, trang 130). Vì vậy, tác giả tiến hành khảo sát các nhà khoa học, các chuyên gia trong lĩnh vực kế toán và các cấp quản lý trong tổng công ty từ Hội đồng thành viên, Tổng (phó) tổng giám đốc, ban giám đốc các công ty thành viên, các trưởng, phó phòng kế toán; các đội trưởng, tổ trưởng tổ thi công các công trình xây dựng. và quan sát đối tượng nghiên cứu (những vấn đề về tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm trong các tổng công ty xây dựng) để thu thập và phân tích d ữ liệu. Ngoài phương pháp chủ đạo nêu trên, luận án còn sử dụng các phương pháp khác như phương pháp tổng hợp, phương pháp điều tra, phỏng vấn sâu … để nghiên cứu và trình bày các vấn đề lý luận và thực tiễn. Quy trình áp dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp trải qua 7 bước:
Trang 13 Bước 1: Phát hiện lỗ hổng nghiên cứu Bước 2: Xác định câu hỏi nghiên cứu Bước 3: Chọn tình huống Bước 4: Chọn phương pháp thu thập dữ liệu Bước 5: Thu thập dữ liệu Bước 6: Phân tích dữ liệu Bước 7: Xây dựng mô hình Cụ thể: - Bước 1: Phát hiện lỗ hổng nghiên cứu Qua tham khảo các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước về tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm trong doanh nghiệp, một số vấn đề mà các tác giả đã chưa đề cập đến là: + Việc tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm cho các doanh nghiệp đặc thù ngành xây dựng nói chung và các Tổng công ty xây dựng nói riêng. + Việc đánh giá thành quả quản lý các trung tâm trách nhiệm trên cả phương diện định tính và định lượng. + Yêu cầu đặt ra cho việc đánh giá thành quả quản lý các trung tâm trách nhiệm trong tổng công ty xây dựng trong xu thế hội nhập, phát triển bền vững. - Bước 2: Xác định câu hỏi nghiên cứu.
Trang 14 Để đạt được các mục tiêu mà đề tài đã đặt ra, cần phải trả lời một cách thỏa đáng một số vấn đề nghiên cứu sau: 1. Kế toán trách nhiệm là gì? Tình hình nghiên cứu và ứng dụng kế toán trách nhiệm trong và ngoài nước đã được giải quyết như thế nào? 2. Tình hình tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm trong các tổng công ty xây dựng thuộc Bộ giao thông vận tải quản lý trong thời gian qua đã đ ược th ực hiện như thế nào? Những hạn chế và nguyên nhân? 3. Tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm cho các doanh nghiệp ngành xây dựng nói chung và các Tổng công ty xây dựng thuộc Bộ giao thông vận tải quản lý nói riêng có những điểm đặc thù gì ? và cần phải giải quyết như thế nào đ ể phù hợp các yêu cầu tăng cao chất lượng và hiệu quả về mặt kinh tế - môi trường - xã hội ? 4. Trong xu thế hội nhập, phát triển bền vững, yêu cầu đặt ra cho việc đánh giá thành quả quản lý các trung tâm trách nhiệm trong tổng công ty xây dựng nh ư thế nào? Các chỉ tiêu sử dụng để đánh giá thành quả quản lý của các trung tâm trách nhiệm trên cả phương diện định tính và định lượng là các chỉ tiêu gì? - Bước 3: Chọn tình huống. Từ những câu hỏi được xác định như phần trên, tình huống mà luận án lựa chọn đó chính là những vấn đề về tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm trong các tổng công ty xây dựng thuộc Bộ giao thông vận tải quản lý. Cụ thể là tập trung về công tác xây dựng tầm nhìn chiến lược của các tổng công ty; công tác tổ chức bộ máy và phân cấp quản lý; hệ thống các báo cáo và các công cụ đ ược s ử dụng đ ể đánh giá trách nhiệm quản lý cũng như những yêu cầu cấp thiết của xu thế h ội nhập, phát triển bền vững đối với các doanh nghiệp xây lắp. - Bước 4. Chọn phương pháp thu thập dữ liệu. Để có được thông tin về những vấn đề tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm trong các tổng công ty xây dựng thuộc Bộ giao thông vận tải quản lý, phương pháp được tác giả lựa chọn sử dụng để thu thập dữ liệu chính là phương pháp khảo sát, phỏng vấn sâu kết hợp với tìm hiểu và nghiên cứu trực tiếp trên cơ sở quan sát (observation) và một số phương pháp khác như thống kê, tổng hợp …
Trang 15 Cụ thể, tác giả khảo sát, phỏng vấn sâu các nhà khoa học, các chuyên gia trong lĩnh vực kế toán và các cấp quản lý trong tổng công ty từ Hội đ ồng thành viên, Tổng (phó) tổng giám đốc, ban giám đốc các công ty thành viên, các trưởng, phó phòng kế toán; các đội trưởng, tổ trưởng tổ thi công các công trình xây dựng để khảo sát và phỏng vấn trực tiếp các nội dung xoay quanh các câu hỏi nghiên cứu như phân cấp quản lý, cơ cấu tổ chức, tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm, các thông tin quá trình hoạt động và đánh giá trách nhiệm quản lý trong việc th ực hiện nhiệm vụ của các bộ phận … kết hợp với quan sát, điều tra nghiên c ứu, ghi chép tại các tổng công ty xây dựng, các công ty thành viên. Ngoài ra, tác giả cũng tiến hành thu thập các thông tin về tác động của hoạt động xây dựng đ ến môi trường, xã hội cũng như thái độ của người dân, của xã hội liên quan đ ến hoạt động xây dựng và yêu cầu của xu thế hội nhập, phát triển bền vững … với vai trò là người quan sát hoàn toàn (The complete observer). Tuy số lượng mẫu khảo sát chưa lớn do đặc thù đối tượng khảo sát hạn chế nhưng vẫn đảm bảo được trên mức tối thiểu trong nghiên cứu thống kê. - Bước 5. Thu thập dữ liệu. Số liệu thứ cấp: Tìm hiểu và nghiên cứu các Nghị định của chính phủ, các Quyết định của Bộ xây dựng, các Quy chế, Điều lệ tổ chức của các tổng công ty xây dựng, các báo cáo của các công ty xây dựng, các sách tham khảo, tài liệu nghiên cứu về kế toán trách nhiệm trong và ngoài nước… Số liệu sơ cấp: tác giả sử dụng bảng câu hỏi và điện thoại để tiến hành phỏng vấn sâu các nhà quản lý; trực tiếp khảo sát và quan sát thực tiễn về tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm trong các tổng công ty xây dựng tại các Tổng công ty xây dựng do Bộ giao thông vận tải làm chủ sở hữu. Ngoài ra, tác giả còn tham khảo các bài báo, các đánh giá về chất lượng công trình xây dựng, những rào cản trong quá trình thi công xây dựng; thái độ của người dân, của xã hội liên quan đến hoạt động xây dựng và yêu cầu của xu thế hội nhập, phát triển bền vững hiện nay. - Bước 6. Phân tích dữ liệu.
Trang 16 Dựa trên số liệu sơ cấp và thứ cấp được thu thập, tác giả tiến hành phân tich, đanh giá giữa thực trạng với cac thach thức, cơ hôi, xu thế phát triển; nhận ́ ́ ́ ́ ̣ diện những hạn chế và nguyên nhân ảnh hưởng cua công tác phân cấp quản lý, ̉ công tác lập kế hoạch, dự toán, hệ thống thông tin báo cáo, đánh giá trách nhiệm quản lý … trong các tổng công ty xây dựng. Tác giả sử dụng phầm mềm SPSS để hỗ trợ trình bày thống kê mô tả và kiểm định sau. - Bước 7. Xây dựng mô hình Qua phân tích các dữ liệu kết hợp với những lý luận về tổ chức kế toán trách nhiệm trong doanh nghiệp, tác giả tiến hành xác lập mô hình tổ chức kế toán trách nhiệm trong các tổng công ty xây dựng thuộc Bộ giao thông vận tải quản lý. 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án Các nghiên cứu cho thấy kế toán quản trị xuất hiện đầu tiên ở Mỹ vào những năm đầu của thế kỉ XIX. Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện nay, kế toán quản trị vẫn là một lĩnh vực tương đối mới mẻ đặc biệt là vận hành, ứng dụng trong từng lĩnh vực hoặc đối tượng cụ thể. Vì vậy, luận án là một tài liệu bổ ích cho việc nghiên cứu và vận dụng kế toán quản trị nói chung, kế toán trách nhiệm nói riêng vào các doanh nghiệp có quy mô lớn, hoạt động trong lĩnh vực xây dựng. Những nội dung được trình bày trong luận án là sự tổng kết các quan điểm của nhiều tác giả, kinh nghiệm của các số nước cũng như những đề xuất mới mẻ gửi cho các Tổng công ty xây dựng thuộc Bộ giao thông vận tải quản lý nhằm từ đó góp phần làm sáng tỏ hơn bản chất và nội dung của kế toán quản trị cũng như những điều kiện cấp thiết cho việc tổ chức, thực hiện kế toán trách nhiệm cho các tổng công ty xây dựng ở Việt Nam. Mặc dù Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 53/2006/TT-BTC về việc hướng dẫn áp dụng Kế toán quản trị trong doanh nghiệp, nhưng việc nghiên cứu, vận dụng kế toán quản trị nói chung và kế toán trách nhiệm nói riêng cho các doanh nghiệp ở Việt Nam là một việc không hề đơn giản và cho đến nay Thông tư này gần như đã đi vào quên lãng. Thực tế ở nước ta, việc sử dụng các thông tin do kế toán cung cấp cho quản trị doanh nghiệp còn hạn chế. Kế toán quản tr ị ở vẫn chưa được quan tâm đầy đủ tương xứng với vị trí và vai trò của nó trong quản tr ị
Trang 17 doanh nghiệp. Từ thực tế này, kết quả nghiên cứu của luận án sẽ góp phần vào quá trình hoàn thiện nội dung tổ chức kế toán quản trị nói chung và kế toán trách nhiệm nói riêng để phục vụ cho việc quản lý và điều hành sản xuất kinh doanh trong các tổng công ty, đặc biệt là các tổng công ty xây dựng. Ngoài ra, nội dung tổ chức kế toán trách nhiệm được xác lập trong luận án cần được dựa trên tiến trình phát triển và hội nhập theo mục tiêu phát triển bền vững. Đây chính là điểm mới mà chưa có tác giả nào trong nước đã công bố. 7. Kết cấu của luận án Kết cấu của luận án bao gồm các phần và chương sau: - Phần 1: Phần mở đầu; - Phần 2: Nội dung nghiên cứu: (được trình bày trong 3 chương) Chương 1: Lý thuyết về kế toán trách nhiệm và việc áp dụng kế toán trách nhiệm ở các doanh nghiệp + Lược sử phát triển của kế toán trách nhiệm; + Nội dung kế toán trách nhiệm và những vấn đề liên quan đến việc áp dụng được và có hiệu quả kế toán trách nhiệm vào hoạt động thực tiễn ở các doanh nghiệp; + Tổ chức kế toán trách nhiệm ở một số quốc gia và những bài học kinh nghiệm cho Việt Nam; + Đặc điểm mô hình tổ chức tổng công ty xây dựng và những ảnh hưởng của nó đến việc tổ chức thực hiện hệ thống kế toán trách nhiệm; Chương 2: Thực trạng tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm trong các Tổng công ty xây dựng thuộc Bộ giao thông vận tải quản lý + Đặc điểm hoạt động xây dựng và tổ chức hoạt động xây dựng chi phối đến tổ chức kế toán trách nhiệm. + Thực trạng tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm ở các tổng công ty xây dựng thuộc Bộ giao thông vận tải quản lý. Chương 3: Xác lập mô hình tổ chức kế toán trách nhiệm cho các Tổng công ty xây dựng thuộc Bộ giao thông vận tải quản lý
Trang 18 + Quan điểm và định hướng; + Xác lập điều kiện vận hành cho mô hình được thiết kế; + Xây dựng hệ thống các báo cáo; + Vận dụng mô hình KM Star trong việc đánh giá trách nhiệm quản lý các trung tâm trách nhiệm. - Phần 3: Kết luận và kiến nghị. - Danh mục các công trình công bố kết quả nghiên cứu - Danh mục tài liệu tham khảo - Phụ lục.
Trang 19 PHẦN 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CHƯƠNG 1: LÝ THUYẾT VỀ KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM VÀ VIỆC ỨNG DỤNG KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM Ở CÁC DOANH NGHIỆP 1.1. LƯỢC SỬ PHÁT TRIỂN CỦA KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM Theo quan điểm quản trị, kế toán là một bộ phận cấu thành quan trọng của hệ công cụ quản lý kinh tế, tài chính và có vai trò quản lý, điều hành và kiểm soát các hoạt động kinh tế, tài chính trong doanh nghiệp, đồng thời cung cấp thông tin để thực hiện mục tiêu quản trị doanh nghiệp nhằm đạt được hiệu quả cao nhất. Ngày nay, kế toán quản trị là bộ phận không thể tách rời của hệ thống kế toán doanh nghiệp. Ngoài thông tin kế toán tài chính cung cấp, các nhà quản lý vẫn đòi hỏi có thêm thông tin mang tính kiểm soát và dự báo, chẳng hạn như doanh thu và chi phí phân chia theo bộ phận. Như vậy, kế toán quản trị biểu hiện trách nhiệm của các nhà quản lý các cấp bên trong doanh nghiệp trong khi kế toán tài chính biểu hiện trách nhiệm của nhà quản trị cấp cao. Để hỗ trợ cho công tác quản lý đo lường, kiểm soát, đánh giá kết quả hoạt động của từng cấp cá nhân, từng bộ phận và từng cấp quản lý, kế toán quản trị vận dụng hệ thống kế toán trách nhiệm đ ể phân loại cấu trúc tổ chức thành các trung tâm trách nhiệm, trên cơ sở đó đánh giá kết quả của từng bộ phận dựa trên trách nhiệm được giao cho bộ phận đó. Như vậy, kế toán trách nhiệm là hệ thống thu thập, xử lý và truyền đạt thông tin có thể kiểm soát theo phạm vi trách nhiệm của từng nhà quản trị nhằm đ ạt đ ược mục tiêu chung của tổ chức. Thông tin có thể kiểm soát của một bộ phận là những thông tin về doanh thu, chi phí, vốn đầu tư ... và các thông tin phi tài chính khác mà nhà quản trị bộ phận đó có thể đưa ra các quyết định tác động lên nó. Thông tin có thể kiểm soát cụ thể đối với từng nhà quản trị phụ thuộc vào trách nhiệm quản lý của nhà quản trị đó.
Trang 20 Kế toán trách nhiệm là một nội dung cơ bản của kế toán quản trị do vậy quá trình hình thành và phát triển của kế toán trách nhiệm gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của kế toán quản trị. Năm 1989, Liên đoàn kế toán quốc tế (IFAC) đã ban hành một bản báo cáo tóm tắt về phạm vi, mục đích của kế toán quản trị và các khái niệm cơ bản của kế toán quản trị qua ấn phẩm “Management Accounting Concepts”. Một trong những nội dung quan trọng được trình bày trong ấn phẩm này là sự phân chia tiến trình phát triển của Kế toán quản trị thành 4 giai đoạn. Việc phân chia quá trình hình thành và phát triển của kế toán quản trị thành 4 giai đoạn như vậy dựa trên trọng tâm thông tin mà Kế toán quản trị cung cấp trong từng thời kỳ. + Giai đoạn 1 (Trước năm 1956): Thông tin để kiếm soát và định hướng chi phí, sản xuất; + Giai đoạn 2 (Từ năm 1956 đến cuối năm 1980): Thông tin để hoạch đ ịnh và kiểm soát tài chính hoạt động sản xuất kinh doanh; + Giai đoạn 3 (Từ năm 1980 đến cuối năm 1995): Thông tin để giảm những tổn thất nguồn lực kinh tế sử dụng của quy trình sản xuất kinh doanh; + Giai đoạn 4 (Từ 1995 đến nay): Thông tin để sử dụng có hiệu quả các nguồn lực kinh tế tạo ra giá trị. Từ sau cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất vào cuối thế kỷ 18 đến đầu thế kỷ 19 đã đặt ra nhiều thách thức lớn đối với những người hành nghề kế toán. Vào thời điểm này, nhờ có sự phát triển của khoa học kỹ thuật, các xưởng dệt thủ công chuyển sang nhà máy dệt, hình thành ngành công nghiệp sợi, dệt. Và khi có sự xuất hiện của ngành giao thông đường sắt thì hầu hết tất cả các hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực dệt, luyện kim, đường sắt đều trở nên phức tạp, khối lượng nghiệp vụ kế toán bùng nổ đáng kể. Lúc này, nhiệm vụ của nhân viên kế toán không còn là việc ghi bút toán kép một cách đơn thuần nữa mà họ đ ược yêu cầu phải làm sao đơn giản hóa thông tin, cung cấp thông tin có th ể ki ểm soát được chi phí và định giá bán sản phẩm. Cũng vào thời điểm này, thuật ngữ “kế toán quản trị” tuy chưa xuất hiện trong hệ thống kế toán Anglo – Saxon nhưng thay vào đó, thuật ngữ “kế toán chi phí” đã xuất hiện đ ể đ ịnh nghĩa quy trình tính