Luận văn Các rào cản thương mại của Mỹ đối với hàng thuỷ sản nhập khẩu từ Việt Nam và các giải pháp vượt qua

Chia sẻ: Thuytienvang_1 Thuytienvang_1 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:95

Thêm vào BST

Báo xấu

227
lượt xem 72
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Năm 2006 được đánh giá là một năm có rất nhiều thay đổi đối với nền kinh tế Việt Nam nó được đánh dấu bằng rất nhiều sự kiện quan trọng như tháng 11/2006 Việt nam chính thúc trở thành thành viên thứ 150 của tổ chức thương mại quốc tế.Tháng 12/2006 Mỹ kí hiệp định bình thường hoá vĩnh viễn quan hệ thương mại quốc tế với Việt Nam.Những sự kiện quan trọng này đã mở ra một triển vọng mới cho quá trình hội nhập kinh tế quốc tế cho Việt Nam đây cũng là cơ hội và...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Các rào cản thương mại của Mỹ đối với hàng thuỷ sản nhập khẩu từ Việt Nam và các giải pháp vượt qua

Luận văn Các rào cản thương mại của Mỹ đối với hàng thuỷ sản nhập khẩu từ Việt Nam và các giải pháp vượt qua 1
LỜI NÓI ĐẦU N ăm 2006 được đánh giá là một năm có rất nhiều thay đổi đối với nền kinh tế Việt Nam nó được đánh dấu bằng rất nhiều sự kiện quan trọng như tháng 11/2006 Việt nam chính thúc trở thành thành viên thứ 150 của tổ chức thương mại quốc tế.Tháng 12/2006 Mỹ kí hiệp định bình thường hoá vĩnh viễn quan hệ thương mại quốc tế với Việt Nam.Những sự kiện quan trọng này đã mở ra một triển vọng mới cho quá trình hội nhập kinh tế quốc tế cho Việt N am đây cũng là cơ hội và thách thức cho kinh tế Việt Nam. H iện tại Việt Nam vẫn là một nước đang phát triển giá trị ngành nông nghiệp vẫn chiếm tỷ trọng rất lớn trong nền kinh tế quốc dân và ngành thuỷ sản trong những năm qua đã góp phần không nhỏ vào tổng sản phẩm quốc dân vào giá trị xuất khẩu chung của nền kinh tế. Đây cũng là một ngành kinh tế của Việt Nam phát triển trên thị trường nước ngoài rất sớm và cũng rất thành công nó được đánh giá là một ngành kinh tế thâm nhập sâu vào thị trường thế giới tiếp thu đ ược những thành tựu khoa học kĩ thuật hiên đại, đồng thời áp dụng nhiều tiêu chuẩn kĩ thuật của thuỷ sản thế giới để đáp ứng đòi hỏi của thị trường các nước nhập khẩu. Theo thông tin từ Bộ thương mại xuất khẩu năm 2006 xuất khẩu Việt N am đã đạt được kỉ lục mới với giá trị kim ngạch xuất khẩu đạt trên 39,5 tỷ U SD.V ới 8 mặt hàng có giá trị xuất khẩu đạt trên 1 tỷ USD thì mặt hàng thuỷ sản đứng vị trí thứ 4.Trong đó thị trường của ngành này là Nhật Bản, Mỹ,EU, N ga, Hàn Quốc, Trung Quốc…..đều là những thị trường lớn và là đ ối tác quen thuộc thường xuyên của Việt Nam. Đối với thị trường Mỹ đây được đánh giá là m ột thị trường tiềm năng, thị trường Mỹ là một thị trường tiêu thụ các sản phẩm thuỷ sản lớn d o vậy mở ra triển vọng cho ngành thuỷ sản Việt Nam thâm nhập khẳng định mình trong 2
thị trường này.Tuy nhiên thị trường Mỹ cũng là m ột thị trường tương đối phức tạp khó tính với những chính sách bảo hộ ,tiêu chuản kĩ thuật khắt khe.Trong một vài năm gần đây kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường này tăng đáng kể nó cũng trở thành một thị trường có vị trí quan trọng đối với ngành thuỷ sản Việt Nam .Tuy nhiên thị trường Mỹ cũng là một thị trường rất khó tính và phức tạp với những chính sách bảo hộ ,những tiêu chuẩn kĩ thuật khắt khe, trong một vài năm liên tiếp ngành thuỷ sản của chúng ta gặp khó khăn bởi những rào cản thương mại của Mỹ tiêu biểu là hai vụ kiên cá tra cá ba sa và vụ kiện tôm đã để lại những bài họcvà kinh nghiệm quý giá cho ngành khi xuất khẩu sang thị trường này.Chín vì vậy để hàng thuỷ sản V iệt Nam có thể thâm nhập sâu hơn vào thị trường ,vượt qua các rào cản về thương m ại tránh được những rủi ro đáng tiếc như sự kiện vụ kiện cá tra ba sa và tôm bán phá giá trên thị trường Mỹ em xin chọn đề tài: "Các rào cản thương mại của Mỹ đối với hàng thuỷ sản nhập khẩu từ Việt Nam và các giải pháp vượt qua”. Phạm vi và đối tượng của đề tài là tìm hiểu các rào cản thương mại của thị trường Mỹ đối với hàng thuỷ sản nhập khẩu trong đó có thuỷ sản nhập khẩu từ thị trường Việt Nam,các số liệu tổng hợp từ 1990 đến 2006.Qua những hiểu biết của thị trường em xin kiến nghị một số giải pháp để giúp cho ngành thuỷ sản Việt Nam có thể vượt qua rào cản tăng kim ngạch xuất khẩu đông thời tránh những rủi ro do rào cản thương mại của thị trường Mỹ. Phương pháp được sử dụng trong quá trình thực hiện đề tài là phương pháp logic,phương pháp tổng hợp ,phương pháp thống kê,và một số phương pháp khác …đồng thời em còn kết hợp những thông tin thu thập từ sách báo, tạp chí các đề tài nghiên cứu có liên quan cùng những kiến thức đã tích luỹ trong quá trình học tập để phân tích tình hình thực tế nhằm rút ra những nhận 3
xét mang tính chất khách quan từ đó đưa ra những phương hướng giải quyết vấn đề đặt ra. Kết cấu đề tà i gồm 3 ch ương: Chương I:Những vấn đề lý luận về rào cản thương mại Chương II:Thực trạng về các loại rào cản thương mại đối với hàng thuỷ sản của Việt Nam xuất khẩu sang thị trường Mỹ Chương III: Các giải pháp vượt qua rào cản thương mại để xuất khẩu thuỷ sản vào thị trường Mỹ. 4
CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ RÀO CẢN THƯƠNG MẠI. 1.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ RÀO CẢN THƯƠNG MẠI. 1.1.1 KHÁI NIỆM VỀ RÀO CẢN THƯƠNG MẠI. Rào cản thương m ại là những quy định về thuế quan và phi thuế quan,quy định về kĩ thuật nhằm hạn chế về di chuyển hàng hoá dịch vụ giữa các quốc gia gây bóp méo thương mại. 1.1.2. CÁC HÌNH THỨC CỦA RÀO CẢN THƯƠNG MẠI. 1.1.2.1. RÀO CẢN THUẾ QUAN.  K hái niệm. Thuế quan là một loại thuế đánh vào mỗi một đơn vị hàng hoá xuất khẩu hay nhập khẩu của mỗi quốc gia .  Phân loại thuế quan. Thuế quan có thể đ ược chia làm 3 loại:  Thứ nhất: thuế quan do chính phủ đánh vào hàng hoá xuất khẩu của mình đ ược gọi thuế quan xuất khẩu.  Thứ hai:thuế quan mà chính phủ một nước đánh vào hàng hoá được chuyển qua ngang lãnh thổ nước đó trước khi đến đích cuối cùng gọi là thuế quá cảnh.  Thứ ba: thuế quan mà chính phủ một nước áp dụng đối với hàng hoá nhập khẩu vào nước đó gọi là thuế quan nhập khẩu.  Ưu nhược điểm của việc sử dụng hàng rào thuế quan.  Ưu điểm:thuế quan nhập khẩu tạo ra hàng rào bảo hộ giúp các nhà sản xuất trong nước chống lại nhập khẩu từ bên ngoài do 5
thuế nhập khẩu làm tăng chi phí của hàng hoá nhập khẩu. Đồng thời thuế tạo ra nguồn thu cho ngân sách chính phủ.  N hược điểm : do phải trả giá cao hơn cho đối với hàng nhập khẩu đo đó dẫn tới tiêu dùng giảm và cũng làm giảm lợi ích xã hội 1.1.2.2.HÀNG RÀO PHI THUẾ QUAN.  K hái niệm. H ệ thống phi thuế quan trong thương mại, đôi khi cũng được gọi là rào cản phi thuế quan, rào cản kỹ thuật, là một trong những biện pháp kỹ thuật nhằm bảo vệ người tiêu dùng trong nước, lợi ích quốc gia, bảo hộ sản xuất trong nước  Phân loại .  Hạn ngạch: hay hạn chế số lượng là biện pháp quy định số lượng hàng hoá được đưa vào hay đưa ra khỏi một nước trong một quãng thời gian nhất định.  Hạn chế xuất khẩu tự nguyện:là một biện pháp mà hạn chế xuất khẩu m à theo đó một quốc gia nhập khẩu đòi hỏi quốc gia xuất khẩu phải hạn chế bớt lượng hàng xuất khẩu sang nước m ình nếu không họ sẽ áp dụng biện pháp trả đũa kiên quyết.H ình thức này thường được áp dung riêng với từng quốc gia có khối lượng xuất khẩu lớn ở một mặt hàng nào đó.  Những quy định về tiêu chuẩn kĩ thuật: đó là những quy định về tiêu chuẩn vệ sinh, đo lường, an toàn lao động ,bao bì đóng gói , đ ặc biệt là các tiêu chuẩn vệ sinh thực phẩm,vệ sinh phòng dịch đối với động thực vật tươi sống,tiêu chuẩn bảo vệ môi trường sinh thái đối với các máy móc thiết bị và dây chuyền công nghệ… 6
 Trợ cấp xuất khẩu: chính phủ có thể áp dụng biện pháp trợ cấp trực tiếp hoặc cho vay với lãi suất thấp đối với các nhà xuất khẩu trong nước.Bên cạnh đó chính phủ còn có thể thực hiện một khoản vay ưu đãi với bạn hàng nước ngoài đ ể họ có điều kiện mua các sản phẩm của nước mình sản xuất ra. Đây chính là các khoản tín dụng viện trợ mà chính phủ các nước công nghiệp phát triển áp dụng khi cho các nước phát triển vay( thường kèm theo điều kiện). Ngoài ra còn có một số công cụ khác như:  Các lo ại thuế và phí trong nước  Các quy định và thủ tục hải quan  Các hạn chế trong việc tiếp cận thị trường liên quan đến cạnh tranh  Các thủ tục và quy trình hành chính (nói chung)  Các thực tiễn về mua sắm của Chính phủ  Các hạn chế về đầu tư hoặc các yêu cầu  Quy định hoặc chi phí về vận chuyển  Các hạn chế về cung cấp dịch vụ (nói chung)  Các hạn chế về sự dịch chuyển của các thương nhân hoặc người lao động  Các công cụ bảo hộ thương m ại (chống bán phá giá, thuế đối kháng, quyền tự vệ)  Ưu điểm và nhược điểm của việc sử dụng hàng rào phi thuế quan Ưu điểm: Hạn ngạch Đ ưa tới sự hạn chế số lượng nhập khẩu, mang lại thu nhập cho chính phủ và không có tác d ụng hỗ trợ các loại thuế khác.Hạn ngạch mang tính chắc 7
chắn hơn thuế quan trong vẩn đề bảo hộ cán nhà sản xuất nội địa ưa thích vì làm cho giá hàng sản xuất nội địa cao tăng lên và cho phép các nhà sản xuất trong nước thực hiện quy mô sản xuất với hiệu quả thấp hơn trong điều kiện thương m ại tự do. Hạn chế xuất khẩu tự nguyện K hông đặt ra sự hạn chế số lượng xuất khẩu như hạn ngạch mà đ òi hỏi quốc gia xuất khẩu phải hạn chế một cách ‘tự nguyện’ xuất khẩu sang nước mình nên tránh được một số tiêu cực trong việc xin hạn ngạch xuất khẩu Những quy định về tiêu chuẩn kĩ thuật Đặt ra nhằm đáp ứng cuộc sống của con người xuất phát từ đòi hỏi thực tế đảm bảo yêu cầu chất lượng cuộc sống sức khoẻ của người tiêu dùng .Về mặt kinh tế những quy định này có tác dụng bảo hộ đối với thị trường trong nước. Trợ cấp xuất khẩu Sẽ giúp cho các nhá sản xuất trong nước có điều kiện thuận lợi phát triển sản xuất giúp cho họ có đ ược những khả năng thích ứng với môi trường kinh doanh quốc tế. Trợ cấp xuất khẩu thực sự có ích khi dùng vào những mục đích nhất định. Đồng thời một số biện pháp bảo hộ thực sự xuất phát từ nhu cầu của cuộc sống x ã hội thể hiện trình độ văn minh thương mại như đố với những tiêu chuẩn kĩ thuật đặt ra với hàng nhập khẩu. N hược điểm: Các loại rào cản này đều nhằm mục đích hạn chế số lượng hàng nhập khẩu do đó dẫn tới khan hiếm hàng hoá nhập khẩu,giá cả tăng,giảm sức mua trong nướcvà dẫn đến lợi ích xã hội giảm. Cụ thể: H ạn ngạch hạn chế số lượng hàng nhập khẩu nên sẽ làm cho giá hàng nội địa tăng lên làm giảm sức mua , lãng phí nguồn lực của x ã hội .Có thể dẫn đến tiêu cực khi “xin” hạn ngạch nhập khẩu 8
H ạn chế xuất khẩu tự nguyện cũng có tác động kinh tế như tác động của hạn ngạch nó cũng dẫn đến vấn đề giảm sức mua,giảm nguồn lực xã hội . N hững quy định về tiêu chuản kĩ thuật có thể dẫn đến hạn chế và làm méo mó dòng vận động của hàng hoá trên thị trường thế giới.Hiện nay có đến 1/3 khối lượng buôn bán quốc tế gặp trở ngại do có quá nhiều tiêu chuẩn mà các quốc gia đặt ra. Trợ cấp xuất khẩu:sẽ làm mức cung thị trường nội địa giảm do mở rộng quy mô sản xuất ,giá cả thị trường nội địa tăng lên, người tiêu dùng trong nước sẽ bị thiệt một khoản tiền nhất định. Chi phí ròng của xã hội phải bỏ ra để bảo hộ việc khuyến khích xuất khẩu gây thiệt hại cho xã hội gồm có chi phi nội địa tăng lên do sản xuất thêm nhiều sản phẩm và chi phí do giảm mức tiêu dùng trong nước . 1.2. CÁC LOẠI RÀO CẢN THƯƠNG MẠI CỦA MỸ 1.2.1. RÀO CẢN THUẾ QUAN CỦA THỊ TRƯỜNG MỸ ĐỐI VỚI HÀNG NHẬP KHẨU. Biểu thuế nhập khẩu (hay còn gọi là biểu thuế quan) HTS hiện hành của Hoa K ỳ được ban hành trong Luật Thương mại và Cạnh tranh Omnibus năm 1988 và có hiệu lực từ 1 tháng 1 năm 1989. Hệ thống thuế quan (thuế nhập khẩu) của Hoa Kỳ được xây dựng trên cơ sở hệ thống thuế quan (gọi tắt là H S) của Hội đồng Hợp tác Hải quan, một tổ chức liên chính phủ có trụ sở tai Bruxen. Mức thuế nhập khẩu của Hoa Kỳ có thể thay đổi và được công bố hàng năm.  Các loại thuế :  Thu ế theo trị giá: H ầu hết các loại thuế quan của Hoa Kỳ được đánh theo tỷ lệ trên giá trị, tức là bằng một tỷ lệ phần trăm trị giá giao dịch của hàng hoá nhập khẩu. Ví dụ mức thuế tối huệ quốc năm 2004 đối với chè xanh có hương vị đóng gói không quá 3 kg/gói là 6,4%. 9
 Thu ế theo trọng lượng hoặc khối lượng: Một số hàng hoá, chủ yếu là nông sản và hàng sơ chế phải chịu thuế theo trọng lượng hoặc khối lượng. Loại thuế này chiếm khoảng 12% số dòng thuế trong biểu thuế H TS của Hoa Kỳ. Ví dụ, mức thuế MFN năm 2004 đối với cam là 1,9 cent/kg, đối với nho tươi trong khoảng 1,13 – 1,80 USD/m3 hoặc được miễn thuế tùy thời điểm nhập khẩu trong năm. (Xem thêm phần về Thuế Thời vụ dưới đây.)  Thu ế gộp: Một số hàng hóa phải chịu gộp cả thuế theo giá trị và thuế theo số lượng. H àng phải chịu thuế gộp thường là hàng nông sản. Ví dụ thuế suất MFN đối với nấm mã HTS 0709.51.01 áp dụng cho năm 2004 là 8,8 cent/kg + 20%.  Thu ế theo hạn ngạch: Hàng hoá nhập khẩu nằm trong phạm vi hạn ngạch cho phép được hưởng mức thuế thấp hơn, trong khi đó hàng nhập vượt quá hạn ngạch phải chịu mức thuế cao hơn nhiều và có hệ quả như cấm nhập khẩu. Mức thuế MFN năm 2002 áp dụng đối với số lượng trong hạn ngạch bình quân là 9%, trong khi đó mức thuế đối với số lượng vượt hạn ngạch trung bình là 53%. Thuế hạn ngạch hiện nay đang được áp dụng với thịt bò, các sản phẩm sữa, đường và các sản phẩm đ ường. Mức thuế MFN năm 2002 áp dụng đối với số lượng trong hạn ngạch bình quân là 9%, trong khi đó mức thuế đối với số lượng vượt hạn ngạch trung bình là 53%. Thuế hạn ngạch hiện nay đang đ ược áp dụng với thịt bò , các sản phẩm sữa, đường và các sản phẩm đường.  Thu ế theo thời vụ: Mức thuế đối với một số loại nông sản có thể thay đổi theo thời điểm nhập khẩu vào Hoa Kỳ trong năm. Ví dụ, mức thuế MFN năm 2004 đối với nho tươi nhập khẩu trong thời gian từ 15 tháng 2 đ ến hết ngày 31 tháng 3 là 1,13 USD/m3, trong thời gian từ 1 tháng 4 10
đến hết 30 tháng 6 là 1,80 USD/m3, và ngoài những thời gian trên được miễn thuế.  Thu ế leo thang: Một đặc điểm nữa của hệ thống thuế nhập khẩu của Hoa kỳ là áp dụng thuế suất leo thang, nghĩa là hàng càng chế biến sâu thì thuế suất nhập khẩu càng cao. m ức thuế FMN đối với cá tươi sống ho ặc ở dạng philê đông lạnh là 0%, trong khi đó mức thuế đối với cá khô và xông khói là từ 4% đến 6%. Loại thuế này cá tác dụng khuyến khích nhập khẩu nguyên liệu và hàng sơ chế hơn là hàng thành phẩm.  Luật Thuế:  Luật Thuế năm 1930: Luật này ra đời nhằm điều tiết hàng hoá nhập khẩu vào Hoa K ỳ, bảo vệ chống lại việc nhập khẩu hàng giả. Đến nay nhiều điều khoản của luật này vẫn còn hiệu lực, song thuế suất đã đ ược nhiều lần sửa đổi và hạ xuống nhiều.Luật Thuế năm 1930 quy định tất cả hàng hoá nhập khẩu có xuất xứ ngoại quốc phải được đánh dấu nước xuất xứ bằng tiếng Anh, phải ghi rõ ràng, không tẩy xoá được, ghi ở chỗ dễ nhìn thấy trên bao bì. Việc xác định xuất xứ là rất quan trọng vì hàng nhập khẩu ở những nước đang phát triển hoặc những nước đã ký hiệp định thương m ại với Hoa Kỳ sẽ được hưởng thuế suất thấp hơn. Quy định này chỉ bắt buộc với sản phẩm hoàn chỉnh, khi nhập vào Hoa K ỳ có thể bán thẳng cho người tiêu dùng.Hàng nhập khẩu vi phạm quy định ghi nhãn xuất xứ sẽ bị Hải quan giữ lại. Hải quan có thể yêu cầu người nhập khẩu nộp thuế vi phạm quy định ghi nhãn xuất xứ bằng 10% trị giá hàng hoá, trừ phi hàng đó được tái xuất, tiêu huỷ hoặc ghi nhãn xuất xứ dưới sự giám sát của Hải quan.  Luật Thương mại năm 1974: Luật này định hướng cho các hoạt động buôn bán. Luật có nhiều điều khoản cho phép đền bù tổn thất cho các ngành công nghiệp Hoa Kỳ bị cạnh tranh bởi hàng nhập khẩu. 11
 H iệp định Thương mại năm 1979 : Bao gồm các điều khoản về sự bảo trợ của Chính phủ về các rào cản kỹ thuật trong buôn bán, các sửa đổi thuế bù trừ và thuế chống hàng thừa, ế.  Luật tổng hợp Thương m ại và Cạnh tranh năm 1988: Luật này uỷ nhiệm Tổng thống Hoa Kỳ tham gia vòng đàm phán Uruguay, đ ồng thời thiết lập thủ tục đặc biệt cho phép Hoa Kỳ áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với các quyết định không chịu mở cửa cho hàng hoá Hoa K ỳ vào và vi phạm Quyền sở hữu trí tuệ của Hoa Kỳ.  Quy định mới của Hải quan Hoa Kỳ về việc đặt cọc tiền thuế đối với hàng nhập khẩu bị đánh thuế chống bán phá giá khi xuất sang thị trường này. Theo quy định mới, khoản tiền đặt cọc sẽ tương đương với giá trị thuế chống bán phá giá tính trên tổng lượng hàng mà một công ty nhập khẩu (từ nước bị áp thuế) trong vòng 12 tháng.  Tu chính án Byrd: V ới tên gọi chính thức “Luật đền bù phá giá và trợ giá tiếp diễn 2000”, hàng năm “Tu chính án Byrd” cho phép trực tiếp rót các khoản tiền thu được từ việc áp thuế chống bán phá giá hoặc thuế chống trợ giá cho các công ty Hoa Kỳ đã tham gia khởi kiện bán phá giá để đòi phải áp đặt các loại thuế này. Tu chính án Byrd khuyến khích các nhà sản xuất của Hoa Kỳ khởi xướng các vụ kiện chống bán phá giá và chống trợ giá, vì họ biết rõ rằng họ sẽ “đủ tư cách” đ ể nhận các khoản phân bổ từ tiền thuế thu được. Ngày 21/12/2005, Thượng viện Hoa Kỳ đ ã biểu quyết thông qua việc bãi bỏ Tu chính án Byrd, nhưng phải sau 2 năm nữa hiệu lực của Tu chính án Byrd này mới thực sự bị xoá bỏ.  Luật uu đãi th ương mại Andean (Andean Trade Preference Act - ATPA) được ban hành tháng 12 năm 1991 nhằm hỗ trợ các nước Bolivia, Colombia, Ecuador và Peru trong cuộc chiến chống sản xuất 12
và buôn lậu ma tuý bằng cách phát triển kinh tế. Theo Luật này, hầu hết các sản phẩm nhập khẩu từ những các nước Adean vào Hoa Kỳ được giảm hoặc miễn thuế nhập khẩu, trong đó có khoảng 6.300 sản phẩm được miễn thuế hoàn toàn.ATPA được thay thế bằng Luật Xúc tiến Thương mại và Xoá bỏ Ma tuý (ATPDEA) đ ược ban hành tháng 8 năm 2002 là một phần của Luật Thương mại năm 2002.  Luật Hỗ trợ Phát triển Châu Phi (African Growth and Opportunity Act - AGOA). Luật này cho phép gần như toàn bộ các hàng hoá của 38 nước Châu Phi được nhập khẩu vào Hoa Kỳ miễn thuế và không bị hạn chế về số lượng. Chính quyền Mỹ đang đề nghị Quốc hội gia hạn hiệu lực của Luật này khi hết hạn vào năm 2008.  Mức thuế  Mức thuế tối huệ quốc (MFN), hay còn gọi là mức thuế dành cho các nước có quan hệ thương mại bình thường (NTR), được áp dụng với những nước thành viên Tổ chức thương mại thế giới (WTO) và những nước tuy chưa phải là thành viên WTO nhưng đã ký hiệp định thương mại song phương với Hoa Kỳ như Việt Nam. Mức thuế tối huệ quốc (MFN) nằm trong phạm vi từ dưới 1% đến gần 40%, trong đó hầu hết các mặt hàng chịu mức thuế từ 2% đến 7%. Hàng dệt may và giầy dép thường chịu mức thuế cao hơn. Mức thuế MFN theo giá trị nói chung bình quân khoảng 4%. Mức thuế MFN được ghi trong cột “General” của cột 1 trong biểu thuế nhập khẩu (HTS) của Hoa Kỳ.  Mức thuế phi tối huệ quốc (Non-MFN) được áp dung đối với những nước chưa phải là thành viên WTO và chưa ký hiệp định thương mại song phương với Hoa Kỳ như Lào, Cuba, Bắc Triều Tiên. Thuế suất Non-MFN nằm trong khoảng từ 20% đến 110%, cao hơn nhiều lần so 13
với thuế suất MFN. Mức thuế Non- FMN được ghi trong cột 2 của biểu thuế HTS của Hoa K ỳ.  Mức thuế áp dụng với Khu vực mậu dịch tự do Bắc Mỹ (NAFTA). Hàng hoá nhập khẩu từ Canada và Mexico được miễn thuế nhập khẩu hoặc được hưởng thuế suất ưu đãi thấp hơn mức thuế MFN. Ví dụ, mức thuế MFN năm 2004 áp dụng chung với dưa chuột chế biến là 9,6%, trong khi đó nếu nhập khẩu từ Canada hoặc Mêxicô thì được miễn thuế. Thuế suất ưu đãi đối với hàng nhập từ Canada và Mêxicô được ghi ở cột “Special” của cột 1 trong biểu thuế HTS trong đó (CA) là ký hiệu dành cho Canada và (MX) là ký hiệu dành cho Mêxicô  Chế độ ưu đãi độ thuế quan phổ cập (Generalized System of Preferences - G SP). Một số hàng hoá nhập khẩu từ một số nước đang phát triển được Hoa kỳ cho hưởng GSP được miễn thuế nhập khẩu vào Hoa Kỳ. Chương trình GSP của Hoa kỳ thực sự đ ược thực hiện từ 1 tháng 1 năm 1976 với thời hạn ban đầu là 10 năm. Từ đó đến nay, chương trình này đã được gia hạn nhiều lần với một số sửa đổi.Hiện nay, có khoảng 3.500 sản phẩm từ trên 140 nước và vùng lãnh thổ được hưởng ưu đãi này của Hoa kỳ, trong đó không có Việt nam. Những hàng hoá được hưởng GSP của Hoa kỳ bao gồm hầu hết các sản phẩm công nghiệp và bán công nghiệp, một số mặt hàng nông thuỷ sản, vàcác nguyên liệu công nghiệp.Những mặt hàng không được đưa vào diện hưởng GSP bao gồm một số mặt hàng hàng dệt may; đồng hồ; các mặt hàng điện tử nhập khẩu nhậy cảm; các mặt hàng thép nhập khẩu nhậy cảm; giầy dép, túi xách tay, các loại bao ví dẹt, găng tay lao động, và quần áo da; và các sản phẩm thuỷ tinh bán công nghiệp và công nghiệp nhập khẩu nhậy cảm. 14
 Sáng kiến Khu vực Lòng chảo Caribê (Caribbean Basin Initiative - CBI). Điểm mấu chốt của CBI là cho phép Tổng thống quyền đơn phương dành ưu đãi thương m ại cho hàng nhập khẩu từ các nước và lãnh thổ nằm trong khu vực Lòng chảo Caribê để hỗ trợ cho các nước và vùng lãnh thổ này phục hồi và phát triển kinh tế. Sáng kiến này được thể hiện trong các luật của Hoa Kỳ như: Luật Phục hồi Kinh tế Khu vực Lòng chảo Caribê ban hành tháng 8 năm 1983 (hay còn gọi là CBI I), Luật Mở rộng Phục hồi Kinh tế Khu vực Lòng chảo Caribê năm 1990 (hay còn gọi là CBI II), và Luật Hợp tác Thương mại Khu vực Lòng chảo Caribê, có hiệu lực tháng 10 năm 2000 (hay còn gọi là CBI III). K ể từ CBI I đến CBI III hiện nay, những ưu đãi thương mại mà Hoa kỳ đơn phương dành cho các nước và lãnh thổ được hưởng lợi ngày càng nhiều và lớn hơn. Hiện nay, có 24 nước và vùng lãnh thổ được hưởng lợi của CBI. Hầu hết các sản phẩm có xuất xứ từ những nước và vùng lãnh thổ này được nhập khẩu vào Hoa kỳ không bị hạn chế về số lượng và được miễn thuế. CBI III đã bổ xung một số loại hàng dệt may vào danh m ục hưởng lợi (không bị hạn chế số lượng và được miễn thuế), số còn lại vẫn chịu sự điều tiết của các hiệp định dệt may song phương. Các nhóm hàng chưa được miễn thuế hoàn toàn, song được hưởng mức thuế ưu đãi thấp hơn m ức MFN bao gồm: giầy dép, túi xách tay, túi hành lý, các loại túi ví dẹt, găng tay lao động, quần áo da. Đ ể được hưởng ưu đãi theo CBI, hàng hoá phải đáp ứng 3 yêu cầu xuất xứ: (1) Phải được nhập trực tiếp từ một nước được hưởng lợi vào lãnh thổ hải quan Hoa Kỳ; (2) Phải chứa ít nhất 35% hàm lượng nội địa của một hoặc nhiều nước hưởng lợi (hàm lượng nguyên liệu xuất xứ Hoa kỳ chiếm tới 15% tổng trị giá hàng hoá cũng có thể tính vào yêu cầu 35% này), và (3) Hàng hóa phải là sản phẩm được trồng, sản xuất hoặc 15
chế tạo hoàn toàn ở nước hưởng lợi hoặc nếu có nguyên liệu nước ngoài thì nó phải được biến đổi thành sản phẩm mới hoặc khác ở nước hưởng lợi.  Luật ưu đãi thương mại Andean (Andean Trade Preference Act - ATPA) được ban hành tháng 12 năm 1991 nhằm hỗ trợ các nước Bolivia, Colombia, Ecuador và Peru trong cuộc chiến chống sản xuất và buôn lậu ma tuý bằng cách phát triển kinh tế. Theo Luật này, hầu hết các sản phẩm nhập khẩu từ những các nước Adean vào Hoa Kỳ đ ược giảm hoặc miễn thuế nhập khẩu, trong đó có khoảng 6.300 sản phẩm được miễn thuế hoàn toàn. ATPA được thay thế bằng Luật Xúc tiến Thương mại và Xoá bỏ Ma tuý (ATPDEA) được ban hành tháng 8 năm 2002 là một phần của Luật Thương mại năm 2002. ATPDEA đ ã mở rộng diện các mặt hàng được miễn thuế nhập khẩu. ATPDEA có hiệu lực đến 31 tháng 12 năm 2006. Tổng thống Hoa Kỳ có thể huỷ hoặc tạm ngừng quyền hưởng lợi, hoặc huỷ, tạm ngừng hoặc thu hẹp một số lợi ích của một nước nào đó nếu như nước này không thỏa m ãn các tiêu chuẩn hưởng lợi đặt ra trong Luật. Bốn nước Adean nói trên cũng đ ược hưởng GSP, song diện mặt hàng được ưu đãi theo ATPA rộng hơn GSP và qui định về xuất xứ trong ATPA cũng rộng rãi hơn. Ví dụ, nguyên phụ liệu nhập khẩu từ Puerto Rico, Virgin Islands thuộc Mỹ, và các nước hưởng lợi của Luật Phục hồi Kinh tế Khu vực Lòng chảo Carib ê có thể được tính vào yêu cầu 35% trị giá gia tăng nội địa. Những mặt hàng không được ưu đãi theo Luật ATPA và ATPDEA cũng tương tự như những mặt hàng không được hưởng lợi theo CBI. 16
 Luật Hỗ trợ Phát triển Châu Phi (African Growth and Opportunity Act - AGOA). Luật này cho phép gần như toàn bộ các hàng hoá của 38 nước Châu Phi được nhập khẩu vào Hoa Kỳ miễn thuế và không bị hạn chế về số lượng. Chính quyền Mỹ đang đề nghị Quốc hội gia hạn hiệu lực của Luật này khi hết hạn vào năm 2008.  Các hiệp định th ương mại tự do song phương. Tính đến hết tháng 1 năm 2004, Hoa K ỳ đã ký hiệp định thương mại tự do song phương với Israel (1985), Jordan (2000), Singapore (2002), Chi lê (2002), và Australia (2004). Hoa Kỳ đang tiếp tục đàm phán các hiệp định tương tự với nhiều khu vực và nước trên thế giới, trong đó có khu vực mậu dịch tự do toàn Châu Mỹ. Nhìn chung, hàng hoá nhập khẩu vào Hoa K ỳ từ những nước có hiệp định thương mại tự do với Hoa Kỳ đều được miễn thuế nhập khẩu hoặc có mức thuế thấp hơn nhiều so với mức thuế MFN  Các ưu đãi thuế quan khác. Hoa Kỳ còn dành ưu đãi thuế quan cho những hàng hóa nhập khẩu vào Hoa Kỳ thuộc diện hưởng lợi của Luật Thương mại các Sản phẩm Ô tô .Hiệp định Thương mại Máy bay Dân dụng .Hiệp định Thương mại các Sản phẩm Dược và những cam kết giảm thuế của Vòng Uruguay đối với hoá chất nguyên liệu trực tiếp của thuốc nhuộm Các mặt hàng kim loại chế biến ở nước ngoài từ kim loại mua của Hoa Kỳ khi nhập khẩu vào Hoa Kỳ đ ược miễn thuế nhập khẩu đối với phần trị giá mua của Hoa Kỳ. H àng lắp ráp từ các bộ phận mua của Hoa Kỳ khi nhập khẩu vào Hoa Kỳ được miễn thuế nhập khẩu đối với phần trị giá mua của Hoa Kỳ. 17
1.2.2. RÀO CẢN PHI THUẾ QUAN ĐỐI VỚI HÀNG NHẬP KHẨU. Theo nghiên cứu của OECD thì việc sử dụng các loại rào cản phi thuế quan là một trong những cách phổ biến để thay thế cho các quy định cắt giảm thuế quan của WTO . Đúng đầu thế giới về một nền kinh tế phát triển Mỹ đ ã áp dụng những biện pháp rào cản phi thuế quan đa dạng như : 1.2.2.1. Rào cản kĩ thuật trong thương mại  Các quy đ ịnh về dịch tễ vệ sinh an toàn (Sanitary and phytosanitary): các quy định này được các nước đưa ra để bảo vệ sức khoẻ cho người, vật nuôi và cây trồng.  Các biện pháp đối với người tiêu dùng: các biện pháp quy định về chất lượng và an toàn thực phẩm bao gồm nhãn mác, đóng gói, dư lượng thuốc trừ sâu, hàm lượng dinh dưỡng và tạp chất. Các quy định này có thể cho phép một quốc gia sử dụng các rào cản nhằm đảm bảo hàng hoá an toàn.  Các biện pháp thương mại: các biện pháp được thực hiện nhằm ngăn chặn gian lận thương mại bao gồm các chứng từ vận chuyển và tài chính, các tiêu chuẩn nhận dạng và các tiêu chuẩn đo lường. Sự trỗi dậy của các hàng rào kỹ thuật vô hình trong thương m ại đã tạo ra một môi trường thương mại không tích cực, thông thoáng. Trong khi một số các rào cản kỹ thuật trong thương mại có cơ sở khoa học thì rất nhiều hàng rào khác lại không có cơ sở và chúng được sử dụng ngày càng nhiểu để hạn chế tự do thương mại. Từ giữa những năm 1990, Bộ Nông nghiệp Mỹ đã đánh giá rằng các sản phẩm nông nghiệp xuất khẩu của Mỹ đạt trị giá 5 tỷ đô la Mỹ là đối tượng bị áp dụng các rào cản kỹ thuật trong thương m ại của 63 nước trên thế giới. Mặt khác, trong vài năm gần đây, Mỹ đã gia tăng đáng kể việc 18
giám sát nhập khẩu tại các cửa khẩu dẫn đến kết quả là danh m ục các sản phẩm nhập khẩu bị giám sát đã không ngừng tăng lên. 1 .2.2.2.Luật thực phẩm: Các thực phẩm nhập khẩu vào Mỹ không chỉ là đối tượng chịu thuế nhập khẩu mà còn phải đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng và phẩm cấp để đảm b ảo cung cấp thực phẩm an toàn. 1 .2.2.3Đạo luật chống khủng bố sinh học năm 2002 (BTA).Việc ban hành đạo luật này tạo điều kiện cho FDA phản ứng nhanh chóng trước các nguy cơ khủng bố và ra các báo hiệu khẩn cấp liên quan đến việc cung cấp thực phẩm. Đạo luật này quy định rằng FDA và H ải quan cửa khẩu (CBP) có thể cấm nhập các thực phẩm nhập khẩu không đăng ký theo quy định và các sản phẩm không có đủ những thông tin cần thiết. FDA và CBP đã ban hành hướng dẫn thực hiện trong đó giải thích các cơ quan chức năng làm thế nào để thực thi các quy định này. Đ ạo luật bắt đầu có hiệu lực từ 12/8/2004 và được áp dụng rộng rãi từ 1/11/2004. Đạo luật này có nhiều quy định được xem như những rào cản thương mại đối với hàng hóa hiện đang và sẽ được nhập khẩu vào Mỹ. 1 .2.2.4.Luật về nhãn hiệu hàng hóa Ở Mỹ tồn tại nhiều quy định do các cơ quan chức năng khác nhau ban hành nhằm bảo vệ lợi ích của các chủ sở hữu về nhãn hiệu, tên thương mại, tácquyền và sáng chế. Đạo luật về Nhãn hiệu năm 1946 cấm nhập khẩu những sản phẩm làmnhái theo những thương hiệu đã được đăng ký tại Hoa kỳ, hoặc gây tương tự đến mức gây nhầm lẫn. Đ ạo luật Thuế quan năm 1930 cho phép các cơ quan hải quan Mỹ cấm nhập các sản phẩm từ nước ngoài mang nhãn hiệu đã đựơc các tổ chức, công dân Mỹ đăng ký tại Hoa Kỳ. Các quy định của Mỹ cũng cho phép các chủ sở hữu những đối tượng như nhãn hiệu hàng hóa và tác giả nộp đ ơn xin bảo hộ tại cơ quan có thẩm quyền và nộp phí đăng ký theo quy định. 19
1.2.2.5.Hệ thống đăng ký quốc gia Hoa kỳ Có hai đạo luật quy định về chức năng cơ bản của hệ thống đăng ký quốc gia và phạm vi ban hành các quy phạm pháp luật liên quan là Đạo luật về đăng ký toàn liên bang và Đạo luật về các thủ tục hành chính. Đạo luật về về các thủ tục hành chính ban hành năm 1934 thiết lập một hệ thống đồng bộ các quy định cho các cơ quan quản lý hành chính, còn Đ ạo luật đăng ký toàn liên bang ban hành năm 1946 đã bổ sung những yêu cầu quan trọng áp dụng cho Hệ thống đăng ký liên bang. 1 .2.2.6.Các yêu cầu về dán nhãn hàng hóa. Theo Đ ạo luật về Thực phẩm, D ược phẩm và Mỹ phẩm toàn liên bang (FD&C Act), mỗi nhãn hiệu thực phẩm phải chứa đựng các thông tin cụ thể, dễ nhận biết mà các khách hàng bình thường cũng có thể đọc và hiểu theo những điều kiện thông thường khi mua và sử dụng. Tất cả các thực phẩm phải có nhãn hiệu bằng tiếng Anh, chứa đựng các thông tin về thành phần, dinh d ưỡng, cách sử dụng, giá trị chuẩn khi sử dụng hàng ngày, nước xuất xứ, tên và địa chỉ của nhà sản xuất ho ặc nhà nhập khẩu v.v… bằng tiếng Anh. 1 .2.2.7.Các quy định về phụ gia thực phẩm. Các phụ gia thực phẩm phải được kiểm duyệt trước khi đưa ra thị trường. Trước khi chào bán một loại thực phẩm hoặc phụ gia tạo màu vào thị trường Mỹ, nhà sản xuất phải nộp đơn yêu cầu lên FDA đ ể được phê duyệt. Một đơn xin phê duyệt về thực phẩm hoặc phụ gia tạo màu phải có các bằng chứng thuyết phục rằng chất phụ gia đó thực sự có tác dụng như dự kiến. FDA sau đó dựa trên cơ sở tiến bộ khoa học hiện có sẽ chấp thuận nếu chất phụ gia đó an toàn theo các điều kiện sử dụng đã đề xuất. 1 .2.2.8 Luật thuế chống phá giá Thuế chống phá giá được áp dụng đối với hàng nhập khẩu khi nó đ ược xác đ ịnh là hàng nước ngoài được bán “phá giá” vào Hoa Kỳ, hoặc sẽ bán phá giá ở Hoa Kỳ với giá “thấp hơn giá trị thông thường”. Thấp hơn giá trị thông 20