LUẬN VĂN: Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các đơn vị cơ sở hành chính, sự nghiệp của thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Nguyen Hai | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:118

Thêm vào BST

Báo xấu

3.026
lượt xem 494
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chi bộ là đơn vị chiến đấu cơ bản của Đảng, là hạt nhân lãnh đạo của hệ thống chính trị ở cơ sở, chi bộ còn là cầu nối trực tiếp giữa Đảng với nhân dân. Chi bộ và đảng bộ cơ sở lãnh đạo đơn vị thực hiện thắng lợi đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và nhiệm vụ chính trị của đơn vị; xây dựng tổ chức đảng và phát triển đảng viên; làm công tác vận động quần chúng. Chi bộ, đảng bộ ở cơ sở có mạnh...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: LUẬN VĂN: Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các đơn vị cơ sở hành chính, sự nghiệp của thành phố Hà Nội

LUẬN VĂN: Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các đơn vị cơ sở hành chính, sự nghiệp của thành phố Hà Nội
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Chi bộ là đơn vị chiến đấu cơ bản của Đảng, là hạt nhân lãnh đạo của hệ thống chính trị ở cơ sở, chi bộ còn là cầu nối trực tiếp giữa Đảng với nhân dân. Chi bộ và đảng bộ cơ sở lãnh đạo đơn vị thực hiện thắng lợi đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và nhiệm vụ chính trị của đơn vị; xây dựng tổ chức đảng và phát triển đảng viên; làm công tác vận động quần chúng. Chi bộ, đảng bộ ở cơ sở có mạnh thì nền tảng của Đảng mới vững chắc. Sinh hoạt chi bộ có vai trò, tác dụng to lớn đối với việc xây dựng nội bộ Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo toàn diện và sức chiến đấu của tổ chức đảng; là khâu cuối cùng đảm bảo thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị đề ra. Cho nên, nếu sinh hoạt của chi bộ bị buông lỏng, rời rạc, thiếu nội dung chính trị tư tưởng cụ thể, thiết thực, thì vai trò lãnh đạo của tổ chức đảng có nguy cơ suy yếu, vai trò tiên phong gương mẫu của cán bộ đảng viên không được phát huy, kỷ luật lỏng lẻo, các hiện tượng tiêu cực nảy sinh và phát triển, sự gắn bó giữa Đảng và quần chúng bị suy yếu. Trong những năm qua, Đảng ta đã có nhiều chủ trương, giải pháp về xây dựng, củng cố, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên. Thực hiện sự chỉ đạo của Trung ương, các cấp uỷ, các tổ chức đảng đã tập trung lãnh đạo, tạo được sự chuyển biến tích cực về các mặt công tác xây dựng Đảng. Tuy nhiên, vẫn còn không ít chi bộ và tổ chức cơ sở đảng bộc lộ những khuyết điểm, yếu kém. Một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng đó là do chất lượng sinh hoạt đảng ở các chi bộ, đảng bộ cơ sở chưa đạt yêu cầu. Đại hội X của Đảng đã nhận định: “Không ít cơ sở đảng yếu kém, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu thấp, sinh hoạt đảng và quản lý đảng viên lỏng lẻo, nội dung sinh hoạt nghèo nàn; tự phê bình và phê bình yếu” [28, tr. 271]. Chỉ thị số 10-CT/TW ngày 30-3-2007 của Ban Bí thư Trung ương đã chỉ rõ “Vẫn còn không ít tổ chức cơ sở đảng và chi bộ yếu kém; một bộ phận cán bộ đảng viên, trong đó có cả đảng viên là cán bộ lãnh đạo, quản lý ở các cấp suy thoái về phẩm chất chính trị và đạo đức, lối sống; nhiều cấp uỷ, chi bộ chưa thực hiện nghiêm túc chế độ sinh hoạt đảng, buông lỏng công tác quản lý, giáo dục đảng viên; nội dung sinh hoạt chi bộ còn nghèo nàn, thiếu nội dung chính trị tư tưởng cụ thể; tính lãnh đạo, tính giáo dục, tính chiến đấu, tinh thần tự phê bình và phê bình, ý thức tổ chức, kỷ luật yếu kém; tinh thần 1
đoàn kết và tình yêu thương đồng chí bị giảm sút; chi bộ chưa thực sự là nơi sinh hoạt tư tưởng để cấp uỷ nắm và hiểu tâm tư, nguyện vọng của đảng viên; chi bộ chưa thể hiện tốt vai trò là nơi lãnh đạo, giáo dục, quản lý, giám sát và rèn luyện đội ngũ đảng viên. Tình hình đó làm suy giảm lòng tin của nhân dân đối với Đảng, giảm năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng ngay từ chi bộ.” [3] Hội nghị Trung ương 6 khoá X cũng đã chỉ ra những thiếu sót trong hoạt động của các chi bộ, đảng bộ cơ sở nói chung và trong sinh hoạt đảng nói riêng, đồng thời yêu cầu các cấp uỷ đảng phải có những biện pháp thật hiệu quả để nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ. Các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của Thủ đô giữ vị trí, vai trò trọng yếu của Đảng và Nhà nước, là chỗ dựa của nhân dân. Hoạt động của các tổ chức đảng, của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp không chỉ có tác động trong phạm vi cơ quan, đơn vị, mà vai trò và ảnh hưởng của chúng có sức lan tỏa đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp cũng là nơi rất nhạy cảm, nơi tập trung quyền lực và nguồn lực của xã hội, dễ xảy ra quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực…, dễ nảy sinh các “xung đột” xã hội. Hoạt động của các cơ quan tốt hay chưa tốt, hiệu quả cao hay thấp đều ảnh hưởng đến uy tín lãnh đạo của Đảng, năng lực quản lý điều hành của Nhà nước, đến đời sống nhân dân, nhất là lại nằm trên địa bàn Thủ đô. Vì vậy, nâng vai trò lãnh đạo của Đảng, mà trước hết là nâng cao chất lượng sinh hoạt đảng trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của Hà Nội là yêu cầu khách quan vừa bức thiết, vừa cơ bản lâu dài… Thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Trung ương về việc nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của chi bộ và tổ chức cơ sở đảng, Thành uỷ Hà Nội đã có những chủ trương, biện pháp tích cực lãnh đạo và chỉ đạo các tổ chức đảng trong các địa phương, các cơ quan, đơn vị, đẩy mạnh mọi hoạt động nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt đảng. Thực hiện nhiệm vụ xây dựng Đảng của Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ XIV, Thành uỷ đã triển khai Chương trình 02-CTr/TU cho công tác toàn khoá với nội dung nâng cao vai trò lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng của Hà Nội, trong đó đã thẳng thắn đánh giá: “Không ít nơi, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng và đảng viên chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ, vai trò lãnh đạo còn mờ nhạt, chất lượng sinh hoạt tự phê bình và phê bình yếu, kỷ cương, kỷ luật chưa nghiêm” [59, tr. 2]. Trên thực tế, chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự 2
nghiệp của thành phố Hà Nội vẫn còn nhiều mặt chưa đáp ứng được yêu cầu; nhiều khuyết điểm, hạn chế trong sinh hoạt đảng chưa được khắc phục. Chính vì vậy, việc đánh giá đúng thực trạng, xác định rõ nguyên nhân và đề xuất các giải pháp nhằm khắc phục một cách có hiệu quả những khuyết điểm, yếu kém, nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, trên cơ sở đó để nâng cao chất lượng lãnh đạo của chi bộ là vấn đề mang tính cấp bách. Với lý do đó, việc lựa chọn đề tài: “Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các đơn vị cơ sở hành chính, sự nghiệp của thành phố Hà Nội" để nghiên cứu là nhằm thiết thực góp phần cùng Đảng bộ, Chính quyền và nhân dân thành phố Hà Nội xây dựng Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh, xây dựng Thủ đô ngày càng văn minh, hiện đại. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến đề tài đã được các cơ quan lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, các đoàn thể chính trị - xã hội, các cơ quan tham mưu, các cơ quan nghiên cứu khoa học, các đồng chí lãnh đạo Đảng và nhiều nhà khoa học nước ta đã nỗ lực nghiên cứu, nhờ vậy, các cơ quan lãnh đạo của Đảng đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, các quy định; các cơ quan nghiên cứu, các nhà khoa học đã có nhiều quan điểm, nhiều ý kiến được thể hiện trên sách, báo, tạp chí, trên các phương tiện thông tin đại chúng. Sau đây là các công trình nghiên cứu tiêu biểu: 2.1. Các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của Đảng Đẩy mạnh cuộc vận động xây dựng và chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, các cơ quan lãnh đạo của Đảng ta đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, qui định, nguyên tắc lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn và kiểm tra công tác xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng sinh hoạt đảng trong các chi bộ: - Tiếp tục triển khai và cụ thể hóa việc thực Nghị quyết các đại hội lần thứ VIII, IX và X của Đảng về công tác xây dựng Đảng, Đảng ta ban hành nhiều nghị quyết quan trọng, trong đó Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6, khoá X về việc “Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên”, đã chỉ rõ thực trạng chất lượng cơ sở đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên, đề cập đến những hạn chế trong sinh hoạt đảng là nguyên nhân cơ bản của những yếu kém, khuyết điểm của các tổ chức đảng, đồng thời còn chỉ ra những giải pháp nâng cao chất lượng sinh hoạt đảng, góp phần nâng cao chất lượng lãnh đạo của các chi bộ, đảng bộ cơ sở. - Thực hiện Nghị quyết lần thứ 6 khóa X, Chỉ thị số 10-CT/TW ngày 30-3-2007 của Ban Bí thư Trung ương về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, kèm theo Hướng dẫn số 05-HD/BTCTW của Ban Tổ chức Trung ương về nội dung sinh hoạt trong các 3
loại hình tổ chức cơ sở đảng, đã nêu lên những yếu kém của các cơ sở đảng, chi bộ và đội ngũ cán bộ, đảng viên, những hạn chế, khuyết điểm trong việc thực hiện các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng; từ đó đề ra những nội dung, biện pháp nâng cao chất lượng sinh hoạt đảng trong các chi bộ và tổ chức cơ sở đảng. - Ban Tổ chức Trung ương: Hướng dẫn số 05-HD/BTCTW ngày 25/5/2007 về “Nội dung sinh hoạt chi bộ trong các loại hình tổ chức cơ sở đảng”là sự tiếp tục thực hiện Hướng dẫn số 57-HD/BTCTW ngày 16/3/2006 Ban Tổ chức Trung ương, hướng dẫn một số vấn đề nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ. - Trên tinh thần đó, Ban Tổ chức Trung ương đã có Hướng dẫn số 3731- CV/BTCTW ngày 16/4/2008, bổ sung một số nội dung sinh hoạt chi bộ gắn với việc thực hiện Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” . - Ban Tuyên giáo Trung ương: có Hướng dẫn số 34-HD/BTGTW ngày 12/3/2008 về nội dung sinh hoạt chi bộ nhân dịp kỷ niệm 60 năm ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc và kỷ niệm 118 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. - Thực hiện Nghị quyết của Đảng và Đại hội Đảng bộ Thành phố khóa XIV, Thành ủy Hà Nội đã xây dựng và triển khai Chương trình 02-CTr/TU cho công tác toàn khoá, tập trung chỉ đạo khắc phục những khuyết điểm và yếu kém trong công tác xây dựng Đảng, coi việc cải tiến, nâng cao chất l ượng sinh hoạt chi bộ là khâu đột phá để nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các tổ chức cơ sở đảng. Trên tinh thần đó các cấp uỷ đảng triển khai các đề án công tác lãnh đạo và chỉ đạo đổi mới và nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các loại hình tổ chức cơ sở đảng của Thành phố. - Quán triệt tinh thần này, các cấp ủy đảng, các ban, ngành của Thành phố đã xây dựng kế hoạch cụ thể, hướng dẫn các tổ chức cơ sở đảng trong các cơ quan, đơn vị, các địa phương, đẩy mạnh các hoạt động nhằm đổi mới và nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ. 2.2. Các sách, đề tài nghiên cứu khoa học, luận văn, luận án: Trong nhiều năm qua, đã có nhiều công trình bàn về những vấn đề liên quan đến hướng nghiên cứu của đề tài, tiêu biểu là các công trình sau đây: - Ban Tổ chức Trung ương Đảng: Nâng cao chất lượng tổ chức cơ sở đảng và đảng viên, Tập I, Tạp chí Xây dựng Đảng, Hà Nội, 2004. - Ban Tổ chức Trung ương Đảng: Nâng cao chất lượng tổ chức cơ sở đảng và đảng viên, Tập II, Tạp chí Xây dựng Đảng, Hà Nội, 2006. - Ban Tổ chức Trung ương, Nâng cao chất lượng tự phê bình và phê bình trong 4
sinh hoạt Đảng, Nxb Sự thật, 1986. - Ban Tổ chức Trung ương, Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ của Đảng, Nxb Sự thật, 1986. - Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương: Tài liệu bồi dưỡng công tác Đảng cho bí thư chi bộ và cấp uỷ viên cơ sở. - Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh - Viện Xây dựng Đảng: Tập bài giảng Hệ thống chính trị và nghiệp vụ công tác tổ chức, tập 2, Hà Nội, 2007. - Đức Lượng (Chủ biên), Về đổi mới và nâng cao chất lượng sinh hoạt Đảng, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2007. - Ngô Đức Tính: Chất lượng sinh hoạt chi bộ thôn, Đề tài nghiên cứu cấp cơ sở trọng điểm năm 2006. - Ngô Đức Tính: Hướng dẫn nghiệp vụ công tác đảng, tập I, II, Nxb Tư tưởng - Văn hoá năm 1992. - Cao Duy Tiến: Nâng cao chất lượng sinh hoạt các chi bộ khối nghiên cứu, giảng dạy ở Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Luận văn thạc sĩ, ngành Xây dựng Đảng, Hà Nội, 2001. - Huỳnh Ngọc Thanh: Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các chi bộ ở huyện Hóc Môn, thành phố Hồ Chí Minh. Luận văn thạc sĩ, ngành Xây dựng Đảng, Hà Nội, 2005. - Lê Hồng Sơn: Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của chi bộ trong các trường phổ thông công lập tại thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay. Luận văn thạc sĩ ngành Xây dựng Đảng, Hà Nội, 2005. 2.3. Hội nghị, hội thảo: - Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Báo Hưng Yên, Hội nghị bàn giải pháp "Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ thôn và cụm dân cư", ngày 14/11/2003. - Tỉnh uỷ Bình Phước, Hội thảo “Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ và tăng cường công tác kết nạp đảng viên”, 11/2007. - Đảng bộ Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hội thảo "Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ Đảng", 16/5/2008. - Đảng uỷ Đường sắt Việt Nam, Hội thảo "Cải tiến, nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ khu vực phía Bắc”, ngày 29/5/2008. - Đảng uỷ cơ quan Dân chính Đảng tỉnh Quảng Ninh, Hội thảo khoa học "Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ", 10/2006. 5
- Ban Tuyên giáo Thành uỷ Hà Nội và Ban Thường vụ Đảng uỷ khối công nghiệp Hà Nội tổ chức hội thảo “Giải pháp, kiến nghị nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các doanh nghiệp ở Thủ đô Hà Nội”, 30/6/2004. - Báo Hà Tây, Huyện ủy Ba Vì, Hội thảo "Đổi mới, nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ", 27/10/2007. - Đảng bộ phường Kim Liên, Thành phố Hà Nội, Tọa đàm "Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ ở Đảng bộ phường Kim Liên", 10/2006. Nội dung các cuộc hội thảo đều tập trung bàn về thực trạng và những giải pháp nâng cao chất lượng sinh hoạt đảng trong các loại hình tổ chức cơ sở đảng. Nhiều bài viết nêu lên cách thức tổ chức, điều hành buổi sinh hoạt như thế nào để có hiệu quả cao; lựa chọn nội dung, hình thức sinh hoạt chi bộ như thế nào cho cụ thể, thiết thực… Qua nội dung những bài viết có thể khái quát những kinh nghiệm về những biện pháp nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của Hà Nội. 2.4. Các bài viết trên báo, tạp chí: Theo dõi các bài viết đăng trên tạp chí chuyên ngành Xây dựng Đảng, nhiều tác giả của nhiều bài viết về sinh hoạt chi bộ trong các loại hình chi bộ, trong đó có những bài viết chuyên sâu về chất lượng sinh hoạt ở các cơ quan, đơn vị sự nghiệp trường học, bệnh viện. Mặc dù các bài viết về đề tài này không nhiều, nhưng đó là những quan điểm đánh giá chân thực, những ý kiến đề xuất khá sắc bén, tổng hợp những kinh nghiệm chỉ đạo và thực hiện sinh hoạt chi bộ của các cơ quan, đơn vị để có thể rút ra những yêu cầu, những nội dung, biện pháp chung nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ. Tiêu biểu là các bài viết sau đây: - Tuấn Dũng: Nên sinh hoạt chi bộ nh ư thế nào. Tạp chí Xây dựng Đảng, số 2/2000. - Phạm Văn Thảnh: Một số biện pháp nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, số 5/2002 - Bùi Trọng Vỵ: Cải tiến nội dung sinh hoạt chi bộ, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 6/2002. - TS. Bùi Văn Ngần: Tăng cường sinh hoạt chuyên đề - một biện pháp nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 8/2003. - Phương Thảo: Biện pháp nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ ở một số đảng bộ cơ quan, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 7/2004 - Nguyễn Công Huyên: Một số kiến nghị từ khảo sát sinh hoạt của gần 1.200 chi 6
bộ cơ quan, Tạp chí Xây dựng Đảng,, số 10/2004. - Nguyễn Công Huyên: Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ ở Đảng bộ Công an Trung ương, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 4/2004. - Bạch Kim: Chất lượng sinh hoạt chi bộ cơ quan - Thực trạng và giải pháp, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 8/2005. - Hà Triều: Để nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ ở cơ quan hành chính, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 1/2008. - Phạm Thu Huyền: Để nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ cơ quan khối đoàn thể, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 7/2006. - Phúc Sơn: Giải pháp nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ ở đảng bộ Ban Cơ yếu Chính phủ, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 9/2007. - Đức Anh: Nâng cao chất lượng hoạt động chi bộ ở trường cao đẳng, đại học, số 7/2006. - Trần Thu Thuỷ: Biện pháp nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ bệnh viên, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 7/2006. - ThS. Đỗ Phương Đông: Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng trong cơ quan hành chính, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 4/2008. - Nguyễn Minh Tuấn: Sinh hoạt chi bộ theo chuyên đề trong quân đội, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 7/2004. - Hoàng Định: Sinh hoạt chi bộ nông thôn, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 7/2004 - Phạm Thu Huyền: Hải Phòng nâng cao chất lượng hoạt động chi bộ khu dân cư, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 7/2004 - Nguyễn Công Huyên: Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong doanh nghiệp tư nhân, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 9/2004. - Minh Hiếu: Phát huy dân chủ trong sinh hoạt đảng ở xã ngoại thành Hà Nội, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 10/2004. - Hồng Phúc: Sinh hoạt chi bộ ở Đảng bộ khối Công nghiệp Hà Nội, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 8/2005. - Xuân Sơn: Thấy gì từ sinh hoạt chi bộ nông thôn ở Hà Tây?, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 8/2005. - Minh Hoàn: Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 9/2007. - Nguyễn Công Soái: Nâng cao năng lực của tổ chức cơ sở đảng ở Hà Nội, số 7
5/2008. Từ những góc độ lý luận và thực tiễn, những bài viết nêu trên đã phần nào làm sáng tỏ những hạn chế, yếu kém trong sinh hoạt chi bộ, đảng bộ cơ sở hiện nay. Đồng thời, các bài viết cũng ít nhiều chỉ ra những phương hướng và giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của chi bộ, đảng bộ cơ sở. Tuy nhiên, những bài viết trên chưa phản ánh đầy đủ, chưa đánh giá hết tình hình sinh hoạt chi bộ, đặc biệt là ở các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của Hà Nội; đồng thời cũng chưa đề ra được những giải pháp mang tính toàn diện, làm luận cứ khoa học cho việc đổi mới và nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ. Nhiệm vụ xây dựng và chỉnh đốn Đảng ở Đảng bộ thành phố Hà Nội đang đòi hỏi phải có những công trình nghiên cứu mang tính hệ thống, toàn diện về những khuyết điểm, yếu kém trong sinh hoạt chi bộ, chỉ ra những giải pháp thực sự có hiệu quả nhằm thực hiện tốt các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt đảng, nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của Hà Nội hiện nay. 3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu của đề tài: Trên cơ sở đánh giá đúng thực trạng sinh hoạt cho bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của Hà Nội trong thời gian qua, đề tài nêu những phương hướng và đề xuất giải pháp khả thi nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ. 3.2. Nhiệm vụ của đề tài: - Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về vị trí, vai trò của chi bộ và sinh hoạt chi bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp; làm rõ những yêu cầu khách quan của việc đổi mới sinh hoạt chi bộ đối với việc nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp nói chung. - Làm rõ những đặc điểm về kinh tế, văn hóa, xã hội, công tác xây dựng Đảng của Thành phố Hà Nội, với tính cách là những nhân tố tác động đến hoạt động của các tổ chức đảng và tình hình sinh hoạt chi bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp. Khảo sát, đánh giá những ưu điểm và hạn chế về chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của Hà Nội, đồng thời chỉ ra những nguyên nhân của những ưu điểm và hạn chế đó. - Đề xuất một số phương hướng và giải pháp khắc phục những khuyết điểm, hạn chế nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị cơ 8
sở sự nghiệp của Hà Nội hiện nay. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 4.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài là chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các đơn vị cơ sở hành chính sự nghiệp. 4.2. Phạm vi, giới hạn nghiên cứu của đề tài là các đơn vị cơ sở hành chính sự nghiệp, bao gồm: các cơ quan quản lý hành chính của thành phố Hà Nội như: ủy ban nhân dân các cấp và các cơ quan chuyên môn thuộc ủy ban: các sở, các phòng...; các đơn vị cơ sở sự nghiệp như: các trường đại học, cao đẳng, trung học dạy nghề, các trường phổ thông các cơ sở bệnh viện (công lập), các đơn vị cơ sở nghiên cứu khoa học của thành phố Hà Nội. Trong nội dung đề tài, để thống nhất với tên gọi hiện nay trong các văn bản của Đảng và Nhà nước, chúng tôi xác định lĩnh vực nghiên cứu của đề tài là các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của thành phố Hà Nội. Với một lĩnh vực nghiên cứu khá rộng lớn, nhất là từ khi Hà Nội mở rộng (8- 2008), và do điều kiện hạn chế, nên đề tài chỉ tập trung điều tra, khảo sát sinh hoạt chi bộ trong một số cơ quan hành chính nhà nước, một số đơn vị sự nghiệp của Nhà nước ở Quận Ba Đình, Huyện Từ Liêm, Thị xã Sơn Tây, Huyện Phúc Thọ; trường đại học Sư phạm Hà Nội, trường Cao đẳng sư phạm Hà Nội, trường PTTH Yên Hòa (quận Cầu Giấy), trường PTCS và tiểu học Dịch Vọng B (Quận Cầu Giấy); bệnh viện Xanh-Pôn ; bệnh viện Phụ sản Hà Nội ; bệnh viện Đống Đa; Viện Nghiên cứu kinh tế - xã hội Hà Nội trực thuộc Thành ủy, UBND thành phố Hà Nội. Về thời gian, đề tài điều tra khảo sát thực trạng sinh hoạt chi bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của Hà Nội từ năm 2006 (từ sau Đại hội XIV của Đảng bộ Thành phố) đến nay, nhất là từ khi thực hiện Chỉ thị 10-CT/TW ngày 30-3-2007 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các loại hình cơ sở đảng. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận: Đề tài được thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng Đảng, về sinh hoạt đảng và sinh hoạt chi bộ nói riêng; kế thừa các công trình nghiên cứu đã công bố trên sách, báo, tạp chí; các nghị quyết, chương trình, các báo cáo tổng kết công tác xây dựng đảng của Thành ủy và cấp ủy các cấp. 5.2. Phương pháp nghiên cứu: 9
- Phương pháp chung: Việc nghiên cứu đề tài dựa trên cơ sở phương pháp luận của duy vật biện chứng và duy vật lịch sử; các phương pháp tư duy lôgíc để nghiên cứu và trình bày đề tài. - Phương pháp nghiên cứu xã hội học: + Phỏng vấn qua bảng hỏi: Các tác giả tiến hành trưng cầu ý kiến qua bảng hỏi khoảng trên 800 cán bộ, đảng viên ở các chi bộ và các tổ chức đảng cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của thành phố Hà Nội. + Chọn mẫu: Mẫu được chọn theo phương pháp chọn hệ thống khởi đầu ngẫu nhiên có tính tới một số đặc trưng về địa bàn công tác, sinh sống. + Phương pháp phỏng vấn sâu: Tiến hành phỏng vấn sâu đối với một số cán bộ, đảng viên ở các chi bộ, đảng bộ cơ sở tiêu biểu; một số cán bộ lãnh đạo các cấp uỷ đảng và một số chuyên gia. 6. Đóng góp khoa học của đề tài - Hệ thống hóa các quan điểm, lý luận và nghiệp vụ về chi bộ và sinh hoạt chi bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp. - Đánh giá đúng thực trạng và những nguyên nhân của thực trạng chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của thành phố Hà Nội. - Đề xuất những giải pháp khả thi nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp nói chung và của thành phố Hà Nội nói riêng. - Những kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần vào việc hoàn thiện lý luận về sinh hoạt đảng và sinh hoạt chi bộ nói riêng, đồng thời còn phục vụ giảng dạy và nghiên cứu trong các trường Đảng, trong các cơ quan lãnh đạo và các cơ quan chuyên môn công tác đảng. Kết quả nghiên cứu của đề tài đồng thời được vận dụng trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên của Hà Nội hiện nay. 10
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG SINH HOẠT CHI BỘ TRONG CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH, ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CỦA THÀNH PHỐ HÀ NỘI 1.1. CHI BỘ VÀ SINH HOẠT CHI BỘ 1.1.1. Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của chi bộ Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đại biểu trung thành cho lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc. Đảng được tổ chức hết sức chặt chẽ trên nguyên tắc tập trung, thống nhất. Trong hệ thống tổ chức Đảng, chi bộ nằm ở cấp cơ sở nhưng có vai trò vô cùng quan trọng. Nói về vị trí, vai trò của chi bộ với tính cách là tổ chức nền móng của Đảng, C.Mác và Ph.Ăngghen - những người sáng lập chủ nghĩa cộng sản và chính đảng độc lập của giai cấp vô sản, cho rằng: Các chi bộ của Liên đoàn những người cộng sản được thành lập dưới hình thức bí mật của các hiệp hội công nhân, nếu các chi bộ này bị buông lỏng về mặt tổ chức sẽ dẫn đến cắt đứt liên lạc với Ban Chấp hành Trung ương, làm cho Đảng mất chỗ dựa vững mạnh và duy nhất. Vì thế các ông nhấn mạnh: phải ra sức củng cố tổ chức chi bộ, biến mỗi chi bộ thành một trung tâm hạt nhân của các hiệp hội công nhân trong đó lập trường và lợi ích của của giai cấp công nhân được đưa ra thảo luận phải độc lập với những ảnh hưởng của giai cấp tư sản. Trong điều kiện Liên đoàn chuyển từ bí mật sang công khai, C.Mác và Ph.Ăngghen cũng khẳng định, phải tổ chức lại Liên đoàn mà khâu đặc biệt quan trọng là củng cố chi bộ, biến mỗi chi bộ thành trung tâm và hạt nhân của các hiệp hội công nhân, là mắt xích quan trọng, là chỗ dựa vững chắc của Đảng. Kế thừa và phát triển những tư tưởng của C.Mác và Ph.Ăngghen về xây dựng Đảng Cộng sản, V.I.Lênin đặc biệt quan tâm xây dựng tổ chức cơ sở của Đảng. Người chỉ ra rằng, việc thành lập các tổ chức cách mạng trong các xí nghiệp, nhà máy là nhiệm vụ đầu tiên, cấp bách của Đảng Công nhân dân chủ -xã hội Nga, mỗi xí nghiệp, nhà máy phải là thành trì của Đảng; là nơi rèn luyện, phân công công tác, quản lý, sàng lọc đảng viên để họ luôn luôn là chiến sĩ tiên phong của giai cấp. Chi bộ còn là nền tảng, là hạt nhân chính trị của các tập thể lao động. Khi Đảng cầm quyền, tiến hành xây dựng CNXH, các tổ chức đảng tăng về số lượng, đa dạng về chức năng, nhiệm vụ, nội dung, phương thức hoạt động, V.I. Lênin chỉ 11
ra rằng: “Những chi bộ ấy liên hệ chặt chẽ với nhau và với Trung ương đảng, phải trao đổi kinh nghiệm lẫn cho nhau, phải làm công tác cổ động, tuyên truyền, công tác tổ chức phải thích ứng với mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, với tất cả các loại và mọi tầng lớp quần chúng lao động, mỗi chi bộ ấy phải thông qua công tác muôn hình muôn vẻ để mà rèn luyện bản thân mình, rèn luyện đảng, giai cấp, quần chúng một cách có hệ thống” [50, tr. 232 - 233]. Người khẳng định mỗi chi bộ và mỗi ủy ban công nhân của Đảng phải là một điểm tựa để tiến hành công tác tuyên truyền, cổ động và tổ chức thực hiện trong quần chúng, tức là nhất định phải đi đến nơi mà quần chúng đi và trong mỗi bước đi phải cố gắng làm cho ý thức quần chúng hướng về chủ nghĩa xã hội. Vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào thực tiễn cách mạng Việt Nam, xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam, Hồ Chí Minh cũng hết sức coi trọng vị trí, vai trò của chi bộ. Người viết: “Chi bộ là nền móng của Đảng, chi bộ tốt thì mọi việc sẽ tốt” [59, tr. 92]. Chi bộ là gốc rễ của Đảng. Ngay từ khi thành lập Đảng, Điều lệ Đảng đã qui định: “Ở mỗi xưởng máy, hầm mỏ, xí nghiệp, cơ quan, trường học, đường phố, đại đội - có 3 đảng viên trở lên thì lập một chi bộ. Chi bộ là đồn lũy của Đảng chiến đấu trong quần chúng” [56, tr. 242]. “Mỗi cơ sở là hạt nhân lãnh đạo của quần chúng của cơ sở, đoàn kết chặt chẽ, liên hệ mật thiết với quần chúng, phát huy trí tuệ và lực l ượng vĩ đại của quần chúng” [58, tr.23]. “Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng dưới sự lãnh đạo của Đảng, tác dụng của chi bộ là cực kỳ quan trọng vì nó là sợi dây chuyền để liên hệ Đảng với quần chúng”[58, tr.23]. Theo Hồ Chí Minh, nhiệm vụ của chi bộ là luôn luôn tuyên truyền cho nhân dân, để thực hiện khẩu hiệu và chính sách của Đảng, luôn luôn chú ý đến tư tưởng và nhu cầu của nhân dân và kịp thời báo cáo cho cấp trên biết rõ; luôn quan tâm đến đời sống kinh tế, chính trị và văn hóa của nhân dân, đồng thời giáo dục nhân dân, tổ chức nhân dân để giải quyết các vấn đề cho nhân dân. Chi bộ cần làm đầy đủ những công việc ấy thì Đảng mới liên hệ chặt chẽ với quần chúng. Như vậy, cả trong quan điểm của C.Mác, Ph.Ăngghen, V.I.Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh đều khẳng định vị trí, vai trò cực kỳ quan trọng của chi bộ, là nền tảng của Đảng, hạt nhân chiến đấu của Đảng, nơi tuyên truyền, cổ động quần chúng, giáo dục thức tỉnh quần chúng và tổ chức cho quần chúng đấu tranh cách mạng; chi bộ là tế bào của Đảng; là cầu nối, sợi dây chuyền liên hệ giữa Đảng với quần chúng nhân dân. Chi bộ mạnh thì Đảng mạnh, chi bộ yếu thì Đảng yếu. Vì vậy, chăm lo xây dựng chi bộ đảng trong sạch, vững mạnh là nhiệm vụ cực kỳ quan trọng của công tác xây dựng Đảng. 12
Đối với Đảng ta, ngay từ thời kỳ đầu thành lập, trong Điều lệ đầu tiên của Đảng ghi rõ: “Căn bổn tổ chức của Đảng là chi bộ (lò máy, công sở, nhà buôn, trường học…” [29, tr. 121]. Trong điều kiện hoạt động bí mật, Đảng ta chú trọng tổ chức, phát triển các chi bộ cộng sản ở các khu công nghiệp tập trung đông công nhân, những vùng nông thôn và trong học sinh, sinh viên, trí thức nhằm tuyên truyền, cổ động và tổ chức quần chúng đứng lên đấu tranh giành chính quyền. Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương của Đảng Cộng sản Đông Dương (25-28/2/1943) đã đề ra nhiệm vụ cần ra sức tổ chức chi bộ xí nghiệp, đó là phương pháp chính làm cho cơ sở của Đảng được vững và thành phần của Đảng được tốt đẹp. Vì vậy đảng bộ nào cũng phải đưa đồng chí của mình vào những xí nghiệp lớn nơi mình hoạt động gây ra phong trào công nhân hóa theo khẩu hiệu: "Đi vào xí nghiệp, chiếm lấy xí nghiệp”, phải làm cho các chi bộ đảng có sinh hoạt thực tế theo chỉ thị về sinh hoạt chi bộ. Đại hội Đảng lần thứ III (9/1960) quyết định hệ thống tổ chức đảng gồm 4 cấp: Trung ương, tỉnh (thành phố trực thuộc Trung ương), huyện (thị xã, khu) và cơ sở đảng, hệ thống đó được duy trì cho đến nay. Do đó chi bộ trở thành tổ chức đảng trực thuộc đảng ủy cơ sở. Tuy nhiên, các chi bộ trong các xí nghiệp, cơ quan, trường học, khu phố và trong quân đội đã được củng cố một bước, các chi bộ trở thành những đơn vị lãnh đạo và chiến đấu bảo vệ tổ quốc và xây dựng CNXH. Trong Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam được trình bày tại Đại hội lần thứ IV của Đảng đã tổng kết 5 bài học kinh nghiệm về xây dựng tổ chức cơ sở đảng đã khẳng định phải nắm chắc khâu trung tâm của công tác củng cố cơ sở đảng là chi bộ, thường xuyên giữ vững chế độ và nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, làm cho chi bộ, tổ chức tế bào đầu tiên của Đảng thực sự là hạt nhân lãnh đạo chính trị, là đơn vị chiến đấu ở cơ sở và là trường học giáo dục, rèn luyện đảng viên. Trong các Điều lệ Đảng từ Đại hội IV đến nay đều có qui định riêng về vị trí, nhiệm vụ của chi bộ dưới đảng ủy cơ sở: Chi bộ là tổ chức tế bào cơ bản của Đảng, là hạt nhân lãnh đạo và chiến đấu của Đảng trong quần chúng, là trường học giáo dục, rèn luyện mọi đảng viên, nơi kết nạp đảng viên và thi hành kỷ luật đối với đảng viên, phân công và kiểm tra công tác đảng viên. Điều 27, Điều lệ Đảng thông qua Đại hội VII xác định: “Chi bộ là nơi trực tiếp nối liền Đảng với quần chúng, được tổ chức theo nơi làm việc hoặc nơi ở của đảng viên. Chi 13
bộ có nhiệm vụ giáo dục, rèn luyện, quản lý, phân công và kiểm tra công tác của đảng viên, kết nạp đảng viên mới và thi hành kỷ luật đảng viên, lãnh đạo việc thực hiện nhiệm vụ trong phạm vi đơn vị”. Điểm 2 Điều 24 của Điều lệ Đảng thông qua tại Đại hội Đảng lần thứ VIII, lần thứ IX qui định: Chi bộ lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị của đơn vị; giáo dục, quản lý và phân công công tác cho đảng viên; làm công tác vận động quần chúng và công tác phát triển đảng viên; kiểm tra, thi hành kỷ luật đảng viên; thu, nộp đảng phí. Hiện nay, vị trí, vai trò quan trọng của chi bộ đảng vẫn được Đảng ta khẳng định. Điều 21 Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam thông qua tại Đại hội X đã xác định: Tổ chức cơ sở đảng (chi bộ cơ sở, đảng bộ cơ sở) là nền tảng của Đảng, là hạt nhân chính trị ở cơ sở. Ở xã, phường, thị trấn, cơ quan, hợp tác xã, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp, đơn vị cơ sở trong quân đội, công an và các đơn vị cơ sở khác, có từ ba đảng viên chính thức trở lên lập tổ chức cơ sở đảng. Tổ chức cơ sở đảng dưới ba mươi đảng viên, lập chi bộ cơ sở; tổ chức cơ sở đảng có từ ba mươi đảng viên lập đảng bộ cơ sở, có các chi bộ trực thuộc đảng ủy. Về chức năng, nhiệm vụ của chi bộ, Điều lệ Đảng thông qua tại Đại hội lần thứ X của Đảng cũng qui định: Chi bộ có nhiệm vụ lãnh đạo đơn vị thực hiện thắng lợi đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và nhiệm vụ chính trị của đơn vị; giáo dục, quản lý và phân công công tác cho đảng viên; làm công tác vận động quần chúng và công tác phát triển đảng viên; kiểm tra, thi hành kỷ luật đảng viên; thu, nộp đảng phí. Những qui định trong các Văn kiện của Đảng đã nói lên tầm quan trọng của chi bộ, đặc biệt với nhiệm vụ then chốt là công tác xây dựng Đảng. Chi bộ là nơi gần dân, sát dân nhất, trực tiếp lắng nghe, tiếp thu ý kiến và giải quyết những vấn đề quần chúng đặt ra hàng ngày và báo cáo kịp thời lên cấp trên, tiến hành vận động nhân dân. Từng chi bộ có mạnh thì nền tảng của Đảng mới vững chắc. Chi bộ là “tế bào” của cơ thể Đảng, chi bộ có mạnh, hoạt động có hiệu quả thì toàn bộ “cơ thể” Đảng mới có sức sống mạnh mẽ, mới có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao. 1.1.2. Sinh hoạt chi bộ và nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ 1.1.2.1. Khái niệm, vai trò của sinh hoạt chi bộ Khái niệm sinh hoạt chi bộ liên quan mật thiết với các khái niệm hoạt động của Đảng và sinh hoạt đảng. Nói đến hoạt động của Đảng là nói đến nhiều mặt: từ hoạt động xây dựng nội bộ 14
Đảng, xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức, công tác kiểm tra, giám sát, khen thưởng và kỷ luật, công tác văn phòng cấp ủy, đến hoạt động lãnh đạo xã hội của Đảng: lãnh đạo đối với Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân; lãnh đạo các lãnh vực của đời sống xã hội và vận động quần chúng nhân dân… Hoạt động xây dựng nội bộ Đảng nhằm làm cho Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và tăng cường sức chiến đấu để Đảng tiến hành lãnh đạo Nhà nước, các đoàn thể nhân dân và xã hội có hiệu quả, gắn bó mật thiết với nhân dân. Sinh hoạt đảng là một mặt hoạt động của Đảng. Quan niệm sinh hoạt đảng hiện nay vẫn còn những ý kiến khác nhau. Có ý kiến cho rằng sinh hoạt đảng chỉ là những cuộc họp đảng, cuộc họp chi bộ đảng, tổ đảng và các hoạt động khác như học tập nghị quyết, thông tin, thời sự... Trong cuốn “Về đổi mới và nâng cao chất lượng sinh hoạt Đảng”, tác giả Đức Lượng quan niệm: “Sinh hoạt Đảng là sự phản ánh quá trình xây dựng đường lối, chủ trương, chính sách thông qua hoạt động tập hợp trí tuệ, sức mạnh của tập thể các tổ chức và các thành viên của Đảng để thực hiện lý tưởng, mục tiêu của Đảng; là sự phản ánh quá trình hoạt động xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức; xây dựng đội ngũ cán bộ và tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh, đủ sức gánh vác trọng trách đối với giai cấp, đối với dân tộc; là sự phản ánh mối quan hệ gắn bó mật thiết với nhân dân thông qua các hoạt động vì dân, tìm sức mạnh của tổ chức đảng, đảng viên từ nhân dân” [51]. Theo đó, tác giả nêu ba loại hình sinh hoạt đảng thường gặp: sinh hoạt trong đại hội đảng các cấp; sinh hoạt của các cấp ủy đảng; sinh hoạt của các ban xây dựng Đảng, các ban tham mưu của Đảng, thông qua sinh hoạt để nghiên cứu, tổng hợp, đề xuất làm tham mưu cho các cấp ủy. Quan điểm trên có nhiều yếu tố hợp lý, nhưng chưa đề cập đến quan niệm sinh hoạt chi bộ là hoạt động của tất cả đảng viên để bàn bạc, thảo luận và quyết định các chủ trương, biện pháp nhằm thực hiện nhiệm vụ ở đơn vị, xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh. Về nội dung, sinh hoạt đảng phản ánh các hoạt động chủ yếu của các tổ chức đảng và đảng viên: sinh hoạt lãnh đạo đề ra đường lối, chủ trương, chính sách, xây dựng các nghị quyết, chương trình hành động; sinh hoạt xây dựng đội ngũ đảng viên và tổ chức đảng: giáo dục, học tập, rèn luyện lập trường, quan điểm, phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống; sinh hoạt lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan Nhà nước, Mặt trận, các đoàn thể nhân dân để thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng, tổ chức và vận động nhân dân, phát huy quyền làm chủ của dân, xây dựng mối quan hệ mật thiết với nhân dân. Như vậy, sinh hoạt đảng là nội dung rất cơ bản trong hoạt động của Đảng, sinh 15
hoạt đảng thể hiện những nội dung cốt lõi trong hoạt động của Đảng. Sinh hoạt chi bộ là một trong những loại hình sinh hoạt đảng diễn ra ở cơ sở đảng, đó là hoạt động tập thể của tất cả đảng viên để bàn bạc, thảo luận, quyết định các chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo nhằm thực hiện nhiệm vụ của đơn vị, đồng thời để xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh. Theo qui định của Điều lệ Đảng hiện hành, chi bộ sinh hoạt thường kỳ mỗi tháng một lần, sinh hoạt bất thường khi cần thiết. Sinh hoạt chi bộ lấy nguyên tắc tập trung dân chủ làm nguyên tắc c ơ bản, lấy tự phê bình và phê bình làm qui luật phát triển. Sinh hoạt chi bộ là một trong những biện pháp về tổ chức và tư tưởng rất cơ bản, chi phối trực tiếp, toàn bộ quá trình hoạt động của tổ chức đảng và từng đảng viên. Sinh hoạt chi bộ trước hết nhằm giáo dục, rèn luyện nâng cao trình độ trí tuệ, năng lực công tác, phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cho đội ngũ đảng viên, tạo điều kiện cho đảng viên thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị được giao. Sinh hoạt chi bộ là biện pháp tích cực để quản lý, giáo dục đảng viên. Để Đảng có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu thì phải thường xuyên sinh hoạt để giáo dục rèn luyện, không ngừng nâng cao năng lực, trình độ, phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cho đảng viên. Sinh hoạt chi bộ vì vậy được coi là trường học giáo dục cộng sản và rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên. Sinh hoạt chi bộ là diễn đàn dân chủ nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo của từng đảng viên và tổ chức đảng, đảm bảo cho mỗi đảng viên và tổ chức đảng thực hiện chức năng lãnh đạo của mình ở cơ sở. Trong sinh hoạt đảng, mỗi đảng viên và cán bộ được thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình, được dân chủ bàn bạc, thảo luận đề ra các chủ trương, biện pháp và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ chính trị của tổ chức đảng, vì vậy, sinh hoạt chi bộ là khâu cuối cùng đảm bảo thực hiện thắng lợi nhiệm vụ đề ra. Sinh hoạt chi bộ đảm bảo tăng cường ý thức tổ chức kỷ luật của đảng viên và tổ chức đảng. Thông qua sinh hoạt đảng và bằng sinh hoạt đảng xây dựng mối đoàn kết, thống nhất trong Đảng, sự gắn bó giữa đảng viên với tổ chức và giữa đảng viên với nhau, xây dựng nội bộ Đảng trong sạch, vững mạnh. Sinh hoạt chi bộ là phương thức để giáo dục và thi hành kỷ luật đối với những đảng viên vi phạm kỷ luật, đồng thời là phương thức để xem xét, giới thiệu và kết nạp đảng viên. Sinh hoạt chi bộ có vai trò, tác dụng to lớn đối với việc nâng cao năng lực lãnh đạo toàn diện và sức chiến đấu của tổ chức đảng. Thông qua sinh hoạt chi bộ để xây dựng nội bộ Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu, đảm 16
bảo cho tổ chức đảng lãnh đạo thắng lợi nhiệm vụ chính trị được giao. Sinh hoạt chi bộ trở thành yêu cầu có tính nguyên tắc, bắt buộc mọi tổ chức đảng, mọi cán bộ, đảng viên, đảm bảo cho chi bộ vừa là tổ chức lãnh đạo, vừa là tổ chức chiến đấu và là một tổ chức hành động. Sinh hoạt chi bộ là cơ sở tồn tại của Đảng. Nếu coi Đảng là một cơ thể sống, trong đó chi bộ, đảng bộ cơ sở là tế bào cấu thành tổ chức đảng, thì sinh hoạt chi bộ, đảng bộ thường xuyên là quá trình trao đổi chất trong mỗi tế bào, là dấu hiệu của sự sống, không sinh hoạt hoặc sinh hoạt không thường xuyên cũng có nghĩa là quá trình trao đổi chất không liên tục, bị ngắt quãng, sự sống sẽ ngưng trệ. Đảng ta đã khẳng định, mỗi đảng viên, mỗi chi bộ trước hết là cán bộ cao cấp phải không ngừng rèn luyện, nâng cao tính tổ chức, tính kỷ luật, tính tự giác đặt mình trong sự quản lý của tổ chức đảng, thường xuyên tham gia sinh hoạt chi bộ, tự giác ghép mình vào khuôn khổ kỷ luật của Đảng, không để một đảng viên nào đứng ngoài trách nhiệm quản lý của một tổ chức, một tập thể. Thực tế cho thấy: “Hễ nơi nào, lúc nào mà sinh hoạt của chi bộ buông lỏng, rời rạc, hoặc không có nội dung chính trị, tư tưởng cụ thể, thiết thực, thì nơi đó, lúc đó đã bắt đầu có nguy cơ đi chệch đường lối, chính sách của Đảng, hạ thấp vai trò tiên phong gương mẫu của cán bộ đảng viên, làm kỷ luật lỏng lẻo, các hiện tượng tiêu cực nảy sinh và phát triển, sự gắn bó giữa Đảng và quần chúng bị suy yếu” [23, tr. 131]. Hội nghị lần thứ 9 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá IX tiếp tục khẳng định: “Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, nhất là chi bộ. Toàn Đảng tập trung chỉ đạo xây dựng, củng cố tổ chức cơ sở và hướng về cơ sở, gắn xây dựng tổ chức đảng với xây dựng, củng cố hệ thống chính trị ở cơ sở, nhất là đổi mới, nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ” [27, tr. 144, 146, 156]. Chính vì vậy, Đảng ta luôn coi trọng việc xây dựng và củng cố chi bộ, th ường xuyên chăm lo cải tiến và nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, coi đó là một khâu đột phá trong quá trình chỉnh đốn và đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng ta hiện nay. 1.1.2.2. Nội dung, hình thức và tính chất của sinh hoạt chi bộ * Nội dung sinh hoạt chi bộ Nội dung sinh hoạt chi bộ là tổng hợp những mặt hoạt động chính trị, tư tưởng và tổ chức, nhằm xây dựng nội bộ đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng. Nội dung sinh hoạt chi bộ bao gồm nhiều mặt hoạt động khác nhau, nhưng có những nội dung cơ bản sau đây: - Học tập, quán triệt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của 17
Nhà nước, chỉ thị, nghị quyết của tổ chức đảng cấp trên. Phổ biến quán triệt đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, chỉ thị, nghị quyết của cấp trên, nhất là những vấn đề có liên quan đến nhiệm vụ chính trị của ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị, quyền và nghĩa vụ của đảng viên; thông tin về tình hình thế giới trong nước và địa phương có liên quan đến tư tưởng của đảng viên trong chi bộ và trong quần chúng, theo hướng dẫn của ban tuyên giáo cấp uỷ cấp trên và những tài liệu để đảng viên nghiên cứu, tham khảo. Thực hiện nội dung này làm cho mọi đảng viên quán triệt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các chỉ thị, nghị quyết, kế hoạch, chương trình công tác của cấp trên. Nắm thông tin thời sự, chính sách để đảng viên định hướng tư tưởng đúng đắn, chủ động và tự giác thực hiện nhiệm vụ chính trị và tiến hành công tác tư tưởng, tạo nên sự thống nhất về nhận thức và hành động trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của tổ chức đảng. - Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ đề ra trong kỳ sinh hoạt của chi bộ tháng trước. Căn cứ vào nghị quyết của chi bộ tháng trước để đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ của chi bộ, nêu rõ mặt làm được, chưa được, nguyên nhân chủ quan, khách quan, làm rõ trách nhiệm của chi uỷ, của bí thư và của đảng viên... Trong đó chú ý đến các nội dung cụ thể sau: + Đánh giá tình hình tư tưởng và những diễn biến tư tưởng của đảng viên, quần chúng thuộc phạm vi lãnh đạo của chi bộ, nhất là những vấn đề nổi cộm cần phải giải quyết. + Đánh giá tình hình đảng viên trong chi bộ, đảng bộ thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà n ước, các chỉ thị, nghị quyết của cấp uỷ cấp trên và thực hiện các nhiệm vụ được tổ chức đảng phân công. + Tình hình thực hiện qui chế dân chủ ở cơ sở và những đề xuất, kiến nghị của cán bộ, đảng viên và quần chúng ở địa phương, cơ quan, đơn vị mà chi bộ cần quan tâm chỉ đạo giải quyết. + Tổng hợp ý kiến nhận xét, phản ánh của quần chúng về sự lãnh đạo của chi bộ, vai trò tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên và những biểu hiện tiêu cực có liên quan đến cán bộ, đảng viên ở cơ quan, đơn vị, địa phương để chi bộ biết, nhằm phát huy những mặt tốt đồng thời áp dụng những biện pháp lãnh đạo để phòng ngừa và giúp đỡ đảng viên sai phạm sửa chữa (nếu có). Trên cơ sở tâm tư, nguyện vọng và những khó khăn, vướng mắc của bản thân và gia đình đảng viên để chi bộ bàn bạc và có biện pháp 18
giúp đỡ kịp thời trên tinh thần đoàn kết và tình đồng chí yêu thương lẫn nhau. - Đề ra phương hướng nhiệm vụ công tác của chi bộ tháng tới. Căn cứ vào chương trình, kế hoạch công tác của chi bộ trong toàn khóa và từng quí; trên cơ sở kết quả thực hiện nhiệm vụ tháng trước và những yêu cầu nhiệm vụ mới đặt ra, cũng như từ sự chỉ đạo của cấp uỷ cấp trên để chi bộ xác định và chọn ra một số nhiệm vụ cụ thể thực hiện trong tháng tới. Trong đó, tập trung vào những vấn đề về tư tưởng nổi lên, những nhiệm vụ chính trị trọng tâm, bức xúc trước mắt cần phải thực hiện; những giải pháp để xây dựng chi bộ, đảng bộ trong sạch, vững mạnh... Sinh hoạt chi bộ cần chú trọng thảo luận, quyết định những vấn đề xây dựng nội bộ Đảng, chủ trương, biện pháp xây dựng chi bộ trong sạch, vững mạnh, thực hiện tự phê bình, phê bình; công tác kiểm tra, giám sát, giữ gìn kỷ luật, kỷ cương trong Đảng, tăng cường đoàn kết trong chi bộ và thực hiện những nội dung của công tác đảng viên. Sinh hoạt chi bộ bàn về những vấn đề xây dựng nội bộ được tiến hành định kỳ hàng tháng, hàng quí, hàng năm, hoặc sinh hoạt đột xuất khi có những vấn đề nảy sinh về chính trị, tư tưởng và tổ chức cần phải giải quyết kịp thời. Để thực hiện tốt nội dung trên, chi bộ mà trước hết là chi ủy, bí thư cấp ủy cần nắm vững đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, những chỉ thị, nghị quyết, chương trình, kế hoạch của cấp trên. Đồng thời nắm vững tình hình chính trị, tư tưởng, đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội và những vấn đề nảy sinh ở cơ quan, đơn vị, để bàn bạc, thảo luận, đưa ra những quyết định đúng đắn, không trái với quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước. * Hình thức sinh hoạt chi bộ Hình thức là phương thức, cách thức thể hiện và thực hiện nội dung. Hình thức sinh hoạt chi bộ diễn ra rất đa dạng. Trong sinh hoạt chi bộ có những hình thức sinh hoạt cơ bản như sinh hoạt chính trị, tư tưởng, sinh hoạt học tập, sinh hoạt chuyên đề và sinh hoạt tổng hợp. Sinh hoạt chính trị, tư tưởng nhằm bồi dưỡng phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cho đảng viên. Loại hình sinh hoạt này thường được tổ chức tập trung toàn thể chi bộ hoặc tổ đảng để bí thư chi bộ hay báo cáo viên phổ biến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, chỉ thị của cấp trên, tình hình thời sự trong nước và thế giới... Đảng viên trong chi bộ tự giác, tích cực học tập, nghiên cứu và xây dựng chương trình hành động thực hiện thắng lợi nghị quyết của Đảng. Sinh hoạt học tập nhằm nâng cao trình độ lý luận, kiến thức, chuyên môn, nghiệp 19