Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực hiện chính sách mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang

Chia sẻ: ViJensoo ViJensoo | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:75

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn trình bày các nội dung chính sau: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về mua sắm tài sản nhà nước theo phương thức tập trung; Thực trạng thực hiện chính sách mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang; Định hướng và mục tiêu nâng cao hiệu quả thực hiện mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực hiện chính sách mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ------------ NGUYỄN SĨ NGỌC HẢI THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH MUA SẮM TÀI SẢN CÔNG THEO PHƯƠNG THỨC TẬP TRUNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH AN GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG Hà Nội - 2021
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ------------ NGUYỄN SĨ NGỌC HẢI THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH MUA SẮM TÀI SẢN CÔNG THEO PHƯƠNG THỨC TẬP TRUNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH AN GIANG Ngành: Chính sách công Mã số: 8 34 04 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. KIỀU THANH NGA Hà Nội - 2021
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hội nghị lần thứ 3 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa X năm 2006 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí đã xác định, một trong những nguyên nhân chủ yếu của những thiếu sót, khuyết điểm trong phòng, chống tham nhũng, lãng phí là “cơ chế, chính sách, pháp luật chưa hoàn thiện, thiếu đồng bộ, còn nhiều sơ hở, nhưng chậm được sửa đổi, bổ sung”[1]. Pháp luật về quản lý tài sản công giai đoạn đó chưa được ban hành đầy đủ, cơ chế quản lý còn thiếu và chưa đồng bộ, dẫn đến việc mua sắm, sử dụng tài sản vẫn còn lãng phí. Vì vậy, Nghị quyết Hội nghị lần thứ 3 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa X đã đề ra nhiệm vụ nhằm khắc phục những bất cập trong công tác mua sắm tài sản, cụ thể: “Khắc phục tiêu cực trong hoạt động mua sắm công, đảm bảo công khai, minh bạch, kể cả việc công khai hoá các khoản hoa hồng từ mua sắm. Thực hiện thí điểm mô hình mua sắm công tập trung, nhất là đối với những loại hàng hóa có nhu cầu sử dụng nhiều và có giá trị lớn” [1]. Trên cơ sở Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 179/2007/QĐ-TTg ngày 26 tháng 11 năm 2007 về việc thực hiện thí điểm phương thức MSTT. Qua đó, một số bộ, ngành, địa phương đã tổ chức thực hiện thí điểm MSTT từ năm 2008 và đạt được những kết quả ban đầu khả quan. Ngày 20 tháng 7 năm 2016, trên cơ sở quy định tại Nghị định số 04/2016/NĐ- CP ngày 06 tháng 01 năm 2016 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 52/2009/NĐ-CP ngày 03 tháng 6 năm 2009 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Quản lý, sử dụng tài sản nhà nước, Quyết định số 08/2016/QĐ-TTg ngày 26 tháng 02 năm 2016 của Thủ tướng Chính phủ quy định việc mua sắm tài sản nhà nước theo phương thức tập trung và Thông tư số 35/2016/TT-BTC ngày 26 tháng 02 năm 2016 của Bộ Tài chính hướng dẫn việc mua sắm tài sản nhà nước theo phương thức tập trung, Ủy ban nhân dân tỉnh An Giang đã 1
ban hành Quyết định số 2074/QĐ-UBND về việc Công bố danh mục tài sản mua sắm tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang. Căn cứ các quy định này, Ủy ban nhân dân tỉnh An Giang đã ban hành Quyết định số 524/QĐ-UBND ngày 20 tháng 02 năm 2017 về việc phân công thực hiện mua sắm tài sản theo phương thức tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang và Quyết định số 1192/QĐ-UBND ngày 19 tháng 4 năm 2017 về việc bổ sung đơn vị thực hiện mua sắm tài sản theo phương thức tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang. Theo đó, UBND tỉnh đã phân công cơ quan, đơn vị thực hiện mua sắm tài sản theo phương thức tập trung; phân công cơ quan thực hiện thẩm định, phê duyệt kế hoạch, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu và kết quả lựa chọn nhà thầu mua sắm tập trung, nguồn kinh phí mua sắm tập trung và tổ chức thực hiện. Qua tổng hợp kết quả thực hiện mua sắm tài sản theo phương thức tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang do Trung tâm Thẩm định và Dịch vụ Tài chính tỉnh An Giang thực hiện từ năm 2017 đến nay cho thấy, Trung tâm Thẩm định và Dịch vụ Tài chính tỉnh An Giang đã tiết kiệm cho ngân sách 1,452 tỷ đồng so với Kế hoạch lựa chọn nhà thầu được duyệt và 1,027 tỷ đồng so với dự toán gói thầu được duyệt. Đặc biệt năm 2020, là năm đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng sâu rộng mọi hoạt động kinh tế xã hội, với sự nỗ lực của Trung tâm và nhà thầu nên công tác bàn giao, tiếp nhận tài sản cho các đơn vị đảm bảo tiến độ đề ra. Mặt khác, để đánh giá chất lượng tài sản cũng thái độ phục vụ, Trung tâm đã thực hiện lấy ý kiến các đơn vị trực tiếp sử dụng tài sản. Qua tiếp thu ý kiến đánh giá của các đơn vị cho thấy công tác này đa phần đáp ứng yêu cầu về chất lượng tài sản, thời gian bàn giao, thái độ phục vụ, ... Bên cạnh đó còn có tình trạng, sau khi Trung tâm ký thỏa thuận khung với nhà thầu, một số đơn vị sử dụng tài sản đã từ chối mua tài sản, một số lại yêu cầu điều chỉnh giảm số lượng tài sản với nhiều lý do khác nhau như không bố trí được kinh phí, không còn nhu cầu … hay đề nghị thay đổi cấu hình so với cấu hình đã đăng ký trước đó với bên mời thầu. Đồng thời, khi nhà thầu bàn giao tài sản cho đơn vị sử dụng cũng gặp không ít khó khăn, gây khó dễ trong quá trình bàn giao, nghiệm thu, bảo hành. Khi cung cấp, lắp đặt tài sản, đơn vị sử dụng nhiều lúc không hợp tác, gây mất 2
thời gian. Vì vậy, việc đánh giá tổ chức thực hiện công tác mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung để đưa ra những giải pháp phù hợp và hiệu quả hơn trong công tác này là rất cần thiết. Với ý nghĩa như vậy, tôi lựa chọn chủ đề về: “Thực hiện chính sách mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang” làm đề tài luận văn của mình, nhằm phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện chính sách này ở An Giang, nơi tôi sinh sống và công tác, từ đó đưa ra những kiến nghị, giải pháp góp phần nâng cao chất lượng thực hiện mua sắm và quản lý tài sản công trên địa bàn tỉnh An Giang trong thời gian tới. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Mua sắm tập trung là phương thức mua sắm đã được áp dụng ở nhiều nước trên thế giới và đạt được hiệu quả kinh tế cao. Theo đó, các chuyên gia cho rằng, việc đẩy mạnh mua sắm tập trung là giải pháp tối ưu nhằm giảm thời gian, chi phí, đầu mối tổ chức đấu thầu, tăng cường tính chuyên nghiệp trong đấu thầu, góp phần tăng hiệu quả kinh tế và tiết kiệm cho ngân sách quốc gia. Tại Việt Nam, bắt đầu từ Nghị quyết Hội nghị lần thứ 3 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X đã đề cập đến hình thức mua sắm tập trung (MSTT). Đây có thể xem là đường hướng chỉ đạo đúng và trúng, là nền tảng đầu tiên cho những nỗ lực nhằm đưa MSTT dần đi vào cuộc sống. Đến nay, hình thức MSTT ở nước ta đã dần được hoàn thiện về mặt cơ chế chính sách và thực tế triển khai thí điểm hình thức mua sắm này đã đạt được những hiệu quả tích cực. - Luật Đấu thầu năm 2013, đã nêu cụ thể một mục về MSTT cho thấy tầm quan trong của công tác này. Trong quá trình triển khai, nhằm cụ thể hóa những quy định liên quan tới MSTT trong Luật Đấu thầu năm 2013, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 63/2014/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu với 5 điều hướng dẫn thực hiện MSTT (Nguyên tắc trong MSTT; Trách nhiệm trong MSTT; Quy trình MSTT tổng quát; Danh mục hàng hóa, dịch vụ áp dụng 3
MSTT và Nội dung thỏa thuận khung). Đồng thời, Chính phủ, Bộ Tài chính đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn thực hiện công tác này. - Ngày 26 tháng 02 năm 2016, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 08/2016/QĐ-TTg quy định về việc mua sắm tài sản Nhà nước theo phương thức tập trung (hiệu lực thi hành từ ngày 10/4/2016). Theo đó, Thủ tướng Chính phủ quy định từ năm 2016 sẽ chính thức áp dụng mua sắm tập trung đối với các cơ quan Nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, đơn vị vũ trang nhân dân, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội... trong đó, việc mua sắm tập trung được thực hiện theo cách thức ký thỏa thuận khung; riêng đối với mua vắc xin phục vụ công tác tiêm chủng và mua tài sản thuộc các chương trình, dự án sử dụng vốn ODA, nguồn viện trợ, tài trợ của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước thuộc nguồn ngân sách Nhà nước mà nhà tài trợ có yêu cầu áp dụng theo cách thức ký hợp đồng trực tiếp. Đơn vị mua sắm tập trung có trách nhiệm tổng hợp nhu cầu; tiến hành lựa chọn nhà thầu cung cấp tài sản thuộc Danh mục mua sắm tập trung; ký thỏa thuận khung với nhà thầu được lựa chọn cung cấp tài sản, phát hành tài liệu mô tả chi tiết các tài sản được lựa chọn; tổ chức thực hiện hoặc tham gia bàn giao, tiếp nhận tài sản mua sắm tập trung; công khai việc mua sắm tài sản và tổ chức ứng dụng công nghệ thông tin để thực hiện mua sắm điện tử theo quy định… Để triển khai thực hiện quy định của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định 08/2016/QĐ-TTg, ngày 20 tháng 7 năm 2016 Ủy ban nhân dân tỉnh An Giang đã công bố danh mục tài sản mua sắm tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang (Quyết định số 2074/QĐ-UBND). Đồng thời, theo quy định tại Quyết định 08/2016/QĐ-TTg nêu trên, ngày 20 tháng 02 năm 2017 Ủy ban nhân dân tỉnh An Giang đã phân công đơn vị thực hiện mua sắm tài sản theo phương thức tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang (Quyết định số 524/QĐ-UBND). Có thể thấy, đối với các tài sản thuộc danh mục tài sản mua sắm tập trung của Tỉnh thì từ năm 2017 các cơ quan, tổ chức và đơn vị trên địa bàn tỉnh An Giang đã bắt đầu thực hiện mua sắm theo phương thức tập trung. 4
- Ngày 21 tháng 6 năm 2017, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công được Quốc hội khóa XIV thông qua (Luật có hiệu lực từ ngày 01 tháng 01 năm 2018). Đây là văn bản luật hết sức quan trọng, không chỉ bởi vì luật kế thừa và giải quyết các tồn tại của Luật Quản lý tài sản nhà nước 2008, mà còn luật hóa các nội dung mới trong Hiến pháp 2013. Lần đầu tiên khái niệm tài sản công được luật hóa một cách đầy đủ vào một văn bản pháp luật. Đồng thời, tại Điều 31 của Luật quy định việc mua sắm tài sản công được thực hiện theo phương thức mua sắm tập trung hoặc mua sắm phân tán. Trong đó, phương thức mua sắm tập trung được áp dụng bắt buộc đối với tài sản thuộc danh mục tài sản mua sắm tập trung theo quy định của pháp luật về đấu thầu. - Thực hiện quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Nghị định số 151/2017/NĐ-CP của Chính phủ, ngày 10 tháng 4 năm 2018 Ủy ban nhân dân tỉnh An Giang đã ban hành Quyết định số 09/2018/QĐ-UBND quy định về quy định danh mục tài sản mua sắm tập trung; nguồn kinh phí mua sắm tập trung; cách thức thực hiện mua sắm tập trung; phân công cơ quan, đơn vị thực hiện mua sắm tập trung; cơ quan thẩm định trong mua sắm tập trung; tổng hợp nhu cầu mua sắm tập trung và thời gian đăng ký mua sắm tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang. Có thể thấy, MSTT với những nội dung cụ thể đã được quy định trong Luật Đấu thầu năm 2013 đang từng bước đi vào cuộc sống. Mặc dù trong quá trình triển khai ở mỗi hạng mục, mỗi bộ, ngành, địa phương và cả doanh nghiệp còn có sự lúng túng và gặp một số khó khăn, trở ngại… Song với những số liệu thực tế về hiệu quả khi triển khai phương thức mua sắm này đã cho thấy đây là đường hướng đúng, được đề ra kịp thời và phù hợp với xu thế. Trong thời gian tới, để chủ trương MSTT tiếp tục thực hiện có hiệu quả, rất cần sự vào cuộc, nỗ lực của các bộ, ngành, địa phương cùng tham gia nhằm đảm bảo tính minh bạch, thuận tiện và đồng nhất trong triển khai thực hiện. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu 5
Nghiên cứu lý luận và thực tiễn về chính sách mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung; phân tích và đánh giá thực trạng thực hiện chính sách mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang; đề xuất một số kiến nghị, giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận cơ bản và các quy định pháp luật, văn bản hướng dẫn về công tác MSTT. - Phân tích và đánh giá thực trạng tổ chức và thực hiện công tác MSTT cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc cấp tỉnh tại tỉnh An Giang. - Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác MSTT tại tỉnh An Giang trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Theo quy định tại Điều 6 Quyết định số 09/2018/QĐ-UBND, trên địa bàn tỉnh An Giang có nhiều đơn vị thực hiện mua sắm tập trung (Văn phòng Tỉnh ủy, Sở Giáo dục và Đào tạo, Ủy ban nhân dân cấp huyện, Trường Đại học An Giang, Ban quản lý đấu thầu hàng hóa y tế tập trung trực thuộc Sở Y tế). Tuy nhiên, tại luận văn này tác giả chỉ phân tích, đánh giá công tác mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang do Trung tâm Thẩm định và Dịch vụ Tài chính trực thuộc Sở Tài chính An Giang thực hiện. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Công tác mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung (từ bố trí dự toán, định mức mua sắm, chủng loại tài sản, ...). - Về không gian: cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh An Giang 6
- Về thời gian: Từ năm 2017 - 2020. Tác giả lựa chọn giai đoạn này vì chính sách mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang được chính thức thực hiện từ năm 2017 theo Quyết định số 524/QĐ-UBND ngày 20 tháng 02 năm 2017 về việc phân công thực hiện mua sắm tài sản theo phương thức tập trung và Quyết định số 1192/QĐ-UBND ngày 19 tháng 4 năm 2017 về việc bổ sung đơn vị thực hiện mua sắm tài sản theo phương thức tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Luận văn vận dụng phương pháp duy vật biện chứng và phương pháp duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước… về thực hiện chính sách mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các tài liệu sẵn có từ các nguồn tài liệu chính thức, từ các công trình nghiên cứu của các tác giả đã nghiên cứu trước đây, các bài viết, tạp chí, sách báo, internet,… từ các báo cáo của cơ quan chức năng tỉnh An Giang về các vấn đề có liên quan đến thực hiện chính sách mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Ý nghĩa lý luận của luận văn thể hiện ở kết quả, kết luận rút ra từ việc nghiên cứu đề tài luận văn góp phần hệ thống hóa các quy định pháp luật về quản lý tài sản công, đồng thời làm rõ thêm những vấn đề mang tính chất mới cho công tác quản lý tài sản nói chung và mua sắm tài sản nhà nước. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn 7
Thông qua các báo cáo số liệu về kết quả nghiên cứu thực hiện mua sắm tập trung trên địa bàn tỉnh. Luận văn góp phần đề xuất một số giải pháp cơ bản phù hợp với tình hình thực tế tại An Giang trong việc thực hiện mua sắm tài sản nhà nước. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, luận văn bao gồm 03 chương: Chương 1. Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về mua sắm tài sản nhà nước theo phương thức tập trung Chương 2. Thực trạng thực hiện chính sách mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang Chương 3. Định hướng và mục tiêu nâng cao hiệu quả thực hiện mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang 8
Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ MUA SẮM TÀI SẢN CÔNG THEO PHƯƠNG THỨC TẬP TRUNG 1.1. Lý luận về mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung 1.1.1. Một số khái niệm 1.2.1.1. Tài sản công Nguồn lực của một quốc gia là có hạn, việc sử dụng nguồn lực tối ưu là cơ sở hình thành các lý thuyết kinh tế học. Một quốc gia muốn tồn tại và phát triển phải có chiến lược quản lý tốt tài sản quốc gia. Tỷ trọng tài sản công trong tổng số tài sản quốc gia lớn hay nhỏ tùy thuộc vào quan hệ sản xuất đặc trưng của các hình thái kinh tế - xã hội ở các giai đoạn lịch sử của mỗi nước. - Tại Thụy Sĩ: Tài sản công là những tài sản phục vụ lợi ích công cộng nói chung, chẳng hạn cơ sở hạ tầng, trang thiết bị và nhà cửa. Trong nhóm này có trụ sở hành chính, trường học, trung tâm văn hóa, thư viện, sân chơi và trung tâm thể thao, bệnh viện và nhà cho người già, đường xá, hè phố và khu vực dành cho người đi bộ, các công viên công cộng để giải trí, các hệ thống cung cấp nước, trang thiết bị xử lý nước, rừng phòng hộ, khu bảo tồn sinh thái và các công viên tự nhiên. Những tài sản này không thể cho thuê hoặc bán chừng nào chúng còn cần cho mục đích công cộng – chúng chỉ có giá trị sử dụng. - Tại Pháp, tài sản công bao gồm tất cả các bất động sản. Nhà nước là chủ sở hữu bất động sản lớn nhất ở Pháp (khoảng 150 triệu m2 sàn) và khoảng 80% số đất hiện có do các Bộ thuộc Chính phủ và các tổ chức hành chính công sử dụng. Tài sản công có thể được phân loại theo rất nhiều quy tắc, chẳng hạn: bất động sản có thể được phân biệt theo vùng sở hữu, nếu một tài sản được sở hữu bởi nhà nước, vùng, huyện, xã…thì nó sẽ thuộc danh mục công cộng (tài sản công) của bang, vùng, huyện hoặc xã. Tài sản công nói chung không phải để chuyển nhượng, nó được quản lý bởi 9
một hệ thống pháp luật và thể chế đặc biệt nhằm mục đích bảo vệ tài sản khỏi bị chia cắt, xâm phạm và thiệt hại. - Tại Việt Nam, Điều 53 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, nguồn lợi ở vùng biển, vùng trời, tài nguyên thiên nhiên khác và các tài sản do Nhà nước đầu tư, quản lý là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý.”. Theo quy định tại khoản 1 Điều 3 Luật quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017 về giải thích từ ngữ “Tài sản công là tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý, bao gồm: tài sản công phục vụ hoạt động quản lý, cung cấp dịch vụ công, bảo đảm quốc phòng, an ninh tại cơ quan, tổ chức, đơn vị; tài sản kết cấu hạ tầng phục vụ lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng; tài sản được xác lập quyền sở hữu toàn dân; tài sản công tại doanh nghiệp; tiền thuộc ngân sách nhà nước, các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, dự trữ ngoại hối nhà nước; đất đai và các loại tài nguyên khác.”. * Phân loại tài sản công: Tài sản công trong cơ quan, đơn vị công cũng được phân loại dựa trên những tiêu thức khác nhau, song nhìn chung có các cách phân loại phổ biến sau đây: - Dựa vào đặc điểm, tính chất, giá trị, thời gian hoạt động của tài sản, người ta chia thành: tài sản cố định và tài sản khác hoặc bất động sản và động sản. - Theo nguồn gốc để hình thành nên tài sản công, người ta chia thành: tài sản công mua sắm bằng nguồn NSNN và tài sản công mua sắm bằng nguồn vốn khác. - Dựa vào đặc điểm, công dụng của tài sản, người ta chia thành: + Trụ sở làm việc gồm: đất đai, nhà, công trình xây dựng khác gắn liền với đất đai, các tài sản khác gắn liền với đất đai. Đây là những tài sản có giá trị lớn và sử dụng trong nhiều năm hay vĩnh viễn không mất đi. Tài sản loại này thường có nguồn gốc do lịch sử để lại hoặc đầu tư mới với thời gian đầu tư dài, kinh phí lớn nên một số nước có những cách quản lý riêng. 10
+ Phương tiện vận tải gồm: xe ô tô phục vụ công tác và các phương tiện vận tải khác. Đây là những tài sản có giá trị khá lớn, cần thiết trong công việc hàng ngày. Giá trị hao mòn hàng năm, thời gian sử dụng ngắn hơn nhóm TSCĐ là trụ sở làm việc. Ở mỗi quốc gia khác nhau có cách quản lý tài sản này khác nhau do quan niệm về giá trị tài sản và quy mô kinh tế. + Máy móc, trang thiết bị, phương tiện làm việc và các tài sản khác: đây là nhóm tài sản có thể hao mòn hết ngay trong năm. Nhóm này rất đa dạng tùy thuộc vào từng cơ quan, đơn vị. Việc quản lý được thông qua ghi sổ theo dõi hay phiếu tài sản đơn giản. - Theo đối tượng quản lý và sử dụng tài sản, người ta chia tài sản công thành: + Tài sản công trong khu vực hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp là những tài sản Nhà nước giao cho các cơ quan, đơn vị sự nghiệp, các đơn vị lực lượng vũ trang, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp quản lý và sử dụng gồm: Đất đai; Nhà, công trình xây dựng khác gắn liền với đất đai; Các tài sản khác gắn liền với đất đai; Các phương tiện giao thông vận tải, trang thiết bị làm việc và các tài sản khác. + Tài sản thuộc kết cấu hạ tầng phục vụ lợi ích công cộng, lợi ích quốc gia bao gồm: Hệ thống các công trình giao thông vận tải; Hệ thống các công trình thủy lợi; Hệ thống chiếu sáng, cấp thoát nước; Các công trình văn hoá; Các công trình kết cấu hạ tầng khác. + Tài sản nhà nước tại doanh nghiệp; + Tài sản được xác lập sở hữu của Nhà nước theo quy định của pháp luật bao gồm: Tài sản là tang vật, phương tiện vi phạm pháp luật bị tịch thu. 1.2.1.2. Mua sắm tài sản theo phương thức tập trung Theo Điều 44, Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13 ngày 26 tháng 11 năm 2013: “Mua sắm tập trung là cách tổ chức đấu thầu rộng rãi để lựa chọn nhà thầu thông qua đơn vị mua sắm tập trung nhằm giảm chi phí, thời gian, đầu mối tổ chức đấu thầu, tăng cường tính chuyên nghiệp trong đấu thầu, góp phần tăng hiệu quả kinh tế”. 11
Mục tiêu chính của MSTT là nhằm thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí, chống tham nhũng trong sử dụng ngân sách nhà nước; bảo đảm tài sản, hàng hóa được trang bị đồng bộ, hiện đại phù hợp với yêu cầu, nội dung hoạt động và quá trình cải cách nền hành chính nhà nước, cải cách tài chính công, nâng cao hiệu quả, hiệu lực trong các hoạt động của cơ quan nhà nước; bảo đảm công khai, minh bạch trong mua sắm, trang bị và sử dụng tài sản nhà nước; bảo đảm giá mua sắm thống nhất trong cùng đơn vị và trên cùng địa bàn. Thực tế các mục tiêu nêu trên được thể hiện thông qua việc rà soát chi tiết nhu cầu hàng hóa, cắt giảm các loại hàng hóa không cần thiết, đảm bảo đúng tiêu chuẩn, định mức trong sử dụng tài sản; đấu thầu mua sắm theo lô lớn với giá cả và chất lượng hàng hóa, dịch vụ tốt nhất; đội ngũ chuyên gia mua sắm được chuyên nghiệp hóa, cắt giảm nhân sự mua sắm ở từng cơ quan, đơn vị; các thông tin về mua sắm công được tổng hợp đầy đủ, kịp thời để cung cấp cho các cơ quan chức năng và được công khai theo quy định; việc kiểm tra, giám sát với số ít cơ quan mua sắm thuận lợi hơn việc kiểm tra, giám sát trên diện rộng. Ngoài ra, hiệu quả của việc mua sắm tài sản theo phương thức tập trung không chỉ thể hiện ở số tiền giảm chi do mua sắm theo lô lớn mà còn thể hiện ở chất lượng tài sản được trang bị tốt hơn, đảm bảo giá được thống nhất, tương đồng về kỹ thuật, việc sử dụng tài sản đạt hiệu quả cao, hạn chế các phát sinh kỹ thuật phải sửa chữa bất thường trong quá trình sử dụng tài sản và chủ động hơn về nguồn cung trong thời gian ổn định. Việc tập trung đầu mối thực hiện mua sắm, tổ chức mua sắm với khối lượng tài sản lớn thông qua hình thức đấu thầu rộng rãi sẽ góp phần đảm bảo tính công khai, minh bạch, tạo điều kiện cho nhiều nhà thầu cung cấp tài sản, hàng hóa tham gia; cơ chế công khai, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm được quy định chặt chẽ; từ đó góp phần vào việc phòng, chống tham nhũng trong mua sắm tài sản nhà nước theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 3 (Khóa X). Bên cạnh đó, MSTT góp phần đảm bảo việc quản lý, sử dụng tài sản nhà nước chặt chẽ, đúng pháp luật. Tại các bộ, ngành, địa phương thực hiện MSTT sẽ không còn tình trạng trang bị tài sản vượt tiêu chuẩn, 12
định mức do Nhà nước quy định, hoặc trang bị tài sản tràn lan, không hiệu quả do khi xây dựng kế hoạch MSTT, các cơ quan quản lý đã rà soát kỹ lưỡng hiện trạng, nhu cầu trang bị tài sản của các cơ quan, đơn vị, đối chiếu với tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản. * Danh mục tài sản mua sắm tập trung Theo quy định tại khoản 1, Điều 67 Nghị định số 151/2017/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công quy định Danh mục tài sản mua sắm tập trung: “Tài sản được đưa vào danh mục tài sản mua sắm tập trung là tài sản công tại cơ quan, tổ chức, đơn vị và đáp ứng các điều kiện quy định tại Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu, yêu cầu thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, chống tham nhũng của Đảng và Nhà nước, năng lực của đơn vị mua sắm tập trung, điều kiện phát triển của thị trường cung cấp tài sản.”. Việc ban hành danh mục tài sản mua sắm tập trung quy định khoản 2, Điều 67 Nghị định số 151/2017/NĐ-CP được thực hiện như sau: “a) Bộ Tài chính ban hành danh mục mua sắm tập trung cấp quốc gia (trừ thuốc) theo lộ trình được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; b) Bộ Y tế ban hành danh mục thuốc mua sắm tập trung (bao gồm danh mục thuốc mua sắm tập trung cấp quốc gia và danh mục thuốc mua sắm tập trung cấp địa phương); c) Bộ, cơ quan trung ương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành danh mục tài sản mua sắm tập trung cấp bộ, cơ quan trung ương, địa phương (trừ thuốc).”. Theo đó, ngày 10 tháng 4 năm 2018, Ủy ban nhân dân tỉnh An Giang đã ban hành Quyết định số 09/2018/QĐ-UBND Quy định mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang. 1.2.1.3. Đơn vị mua sắm tập trung Tại Nghị định số 151/2017/NĐ-CP, Chính phủ đã quy định cụ đơn vị mua sắm tập trung tại Điều 67 như sau: 13
“1. Đơn vị mua sắm tập trung quốc gia: Là đơn vị mua sắm tập trung thuộc Bộ Tài chính để thực hiện nhiệm vụ mua sắm tài sản thuộc danh mục mua sắm tài sản tập trung cấp quốc gia (trừ thuốc). 2. Đơn vị mua sắm tập trung thuốc quốc gia: Là đơn vị thuộc Bộ Y tế hoặc đơn vị khác được Thủ tướng Chính phủ giao thực hiện nhiệm vụ mua sắm tập trung thuốc thuộc danh mục thuốc mua sắm tập trung cấp quốc gia. 3. Đơn vị mua sắm tập trung của các bộ, cơ quan trung ương, các tỉnh: Là đơn vị thuộc các bộ, cơ quan trung ương, các tỉnh được giao nhiệm vụ thực hiện mua sắm tài sản thuộc danh mục mua sắm tập trung cấp bộ, cơ quan trung ương, địa phương. 4. Bộ Tài chính, Bộ Y tế, các bộ, cơ quan trung ương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định theo thẩm quyền đơn vị mua sắm tập trung để thực hiện mua sắm đối với tài sản thuộc danh mục mua sắm tập trung cấp quốc gia, cấp Bộ, cơ quan trung ương, địa phương trên cơ sở tổ chức sắp xếp lại, giao bổ sung nhiệm vụ cho một cơ quan, tổ chức, đơn vị hiện có (không thành lập mới, không bổ sung biên chế của bộ, cơ quan trung ương, địa phương).” Tại An Giang, các đơn vị mua sắm tập trung trên địa bàn tỉnh An Giang (Điều 6 Quyết định số 09/2018/QĐ-UBND ngày 10 tháng 4 năm 2018 của Ủy ban nhân dân tỉnh An Giang) như sau: (1) Văn phòng Tỉnh ủy, (2) Trung tâm Thẩm định và Dịch vụ tài chính trực thuộc Sở Tài chính, (3) Sở Giáo dục và Đào tạo, (4) Ủy ban nhân dân huyện, thị xã, thành phố, (5) Trường Đại học An Giang, (6) Ban quản lý đấu thầu thuốc, vắc - xin sinh phẩm, hóa chất, vật tư y tế và trang thiết bị y tế tập trung tỉnh An Giang trực thuộc Sở Y tế. * Thẩm quyền ban hành tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản công và Nguyên tắc áp dụng tiêu chuẩn, định mức sử dụng máy móc, thiết bị Theo quy định tại khoản 2, Điều 26 Luật Quản lý, sử dụng tài sản công thì Thủ tướng Chính phủ quy định tiêu chuẩn, định mức sử dụng đối với các tài sản công: Tài sản đặc biệt tại đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân; Nhà ở công vụ; Máy móc, thiết bị và các loại tài sản công được sử dụng phổ biến tại cơ quan, tổ chức, đơn vị. Theo 14
đó, ngày ngày 31 tháng 12 năm 2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 50/2017/QĐ-TTg quy định tiêu chuẩn, định mức sử dụng máy móc, thiết bị làm cơ sở cho các cơ quan, đơn vị căn cứ để lập kế hoạch và dự toán ngân sách; giao, đầu tư, mua sắm, thuê, khoán kinh phí sử dụng máy móc, thiết bị; quản lý, sử dụng máy móc, thiết bị. Đồng thời, quy định cụ thể về tiêu chuẩn, định mức sử dụng máy móc, thiết bị văn phòng phổ biến được xác định theo từng chức danh và phòng làm việc của chức danh; Số lượng và đơn giá của máy móc, thiết bị văn phòng phổ biến trang bị cho các chức danh và phòng làm việc của các chức danh. 1.1.2. Mục đích, yêu cầu, tầm quan trọng của công tác mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung Theo Điều 44, Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13 ngày 26/11/2013: “Mua sắm tập trung là cách tổ chức đấu thầu rộng rãi để lựa chọn nhà thầu thông qua đơn vị mua sắm tập trung nhằm giảm chi phí, thời gian, đầu mối tổ chức đấu thầu, tăng cường tính chuyên nghiệp trong đấu thầu, góp phần tăng hiệu quả kinh tế”. Do vậy, mục tiêu chính của MSTT là nhằm thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí, chống tham nhũng trong sử dụng ngân sách nhà nước; bảo đảm tài sản, hàng hóa được trang bị đồng bộ, hiện đại phù hợp với yêu cầu, nội dung hoạt động và quá trình cải cách nền hành chính nhà nước, cải cách tài chính công, nâng cao hiệu quả, hiệu lực trong các hoạt động của cơ quan nhà nước; bảo đảm công khai, minh bạch trong mua sắm, trang bị và sử dụng tài sản nhà nước; bảo đảm giá mua sắm thống nhất trong cùng đơn vị và trên cùng địa bàn. Các mục tiêu nêu trên được hiện thực hóa thông qua việc rà soát chi tiết nhu cầu hàng hóa, dịch vụ, cắt giảm các loại hàng hóa, dịch vụ không cần thiết, đảm bảo tiêu chuẩn, định mức trong sử dụng tài sản; đấu thầu mua sắm theo lô lớn với giá cả và chất lượng hàng hóa, dịch vụ tốt nhất; đội ngũ chuyên gia mua sắm được chuyên nghiệp hóa, cắt giảm nhân sự mua sắm ở từng cơ quan, đơn vị; các thông tin về mua sắm công được tổng hợp đầy đủ, kịp thời để cung cấp cho các cơ quan chức năng hoặc công khai theo quy định; việc kiểm tra, giám sát với số ít cơ quan mua sắm thuận 15
lợi hơn việc kiểm tra, giám sát trên diện rộng; giải quyết được các mục tiêu kinh tế vĩ mô thông qua các chính sách gắn với mua sắm công. Ngoài ra, hiệu quả của việc mua sắm tài sản, hàng hóa theo phương thức tập trung không chỉ thể hiện ở số tiền giảm chi do mua sắm theo lô lớn mà còn thể hiện ở chất lượng đầu vào tốt hơn, đảm bảo giá được thống nhất, tương đồng về kỹ thuật, việc sử dụng tài sản đạt hiệu quả cao, hạn chế các phát sinh kỹ thuật phải sửa chữa bất thường trong quá trình sử dụng tài sản và chủ động hơn về nguồn cung trong thời gian ổn định. Việc tập trung đầu mối thực hiện mua sắm, tổ chức mua sắm với khối lượng tài sản lớn thông qua hình thức đấu thầu rộng rãi là chủ yếu sẽ góp phần đảm bảo tính công khai, minh bạch, tạo điều kiện cho nhiều nhà thầu cung cấp tài sản, hàng hóa tham gia; cơ chế công khai, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm được quy định chặt chẽ; từ đó góp phần vào việc phòng, chống tham nhũng trong mua sắm tài sản nhà nước theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 3 (Khóa X). Bên cạnh đó, MSTT góp phần đảm bảo việc quản lý, sử dụng tài sản nhà nước chặt chẽ, đúng pháp luật. Tại các bộ, ngành, địa phương thực hiện MSTT sẽ không còn tình trạng trang bị tài sản vượt tiêu chuẩn, định mức do Nhà nước quy định, hoặc trang bị tài sản tràn lan, không hiệu quả do khi xây dựng kế hoạch MSTT, các cơ quan quản lý đã rà soát kỹ lưỡng hiện trạng, nhu cầu trang bị tài sản của các cơ quan, đơn vị, đối chiếu với tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản. Thực hiện đúng các quy định của pháp luật trong việc mua sắm, trang bị tài sản, hàng hoá từ ngân sách Nhà nước, việc đấu thầu mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung được thực hiện theo quy định của Luật đấu thầu số 43/2013/QH13 và Nghị định số 63/2014/NĐ-CP ngày 26/6/2014 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu. Tuỳ theo giá trị gói thầu, tính chất, đặc điểm của tài sản, việc mua sắm được thực hiện theo một trong các hình thức: đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế, mua sắm trực tiếp, chào hàng cạnh tranh, chỉ định thầu. Dù thực hiện theo bất kỳ hình thức nào thì việc mua sắm tài sản công cũng phải đảm bảo các nguyên tắc sau: 16
- Thực hiện đúng chế độ quản lý tài chính, quản lý tài sản công của các cơ quan, đơn vị có sử dụng Ngân sách Nhà nước; đồng thời thực hiện các quy định về công khai, minh bạch trong mua sắm tài sản, hàng hóa. Theo nguyên tắc này, toàn bộ quá trình đầu tư, mua sắm cũng như sử dụng, hiệu quả sử dụng tài sản công phải công khai (trừ một số nội dung không được công khai theo quy định của pháp luật bảo vệ bí mật quốc gia). Đây là nội dung rất quan trọng để tăng cường sự giám sát của cán bộ, công chức và nhân dân đối với việc quản lý, sử dụng tài sản công. Để đảm bảo công khai, minh bạch trong mua sắm công, tại Điều 13 Văn bản hợp nhất 10/VBHN-VPQH hợp nhất Luật Phòng, chống tham nhũng do Văn phòng Quốc hội ban hành, theo đó: Việc mua sắm công phải được công khai theo quy định của pháp luật; trường hợp mua sắm công mà pháp luật quy định phải đấu thầu thì nội dung công khai bao gồm: - Kế hoạch đấu thầu, mời sơ tuyển và kết quả sơ tuyển, mời thầu; - Danh mục các dự án chỉ định thầu, lý do chỉ định thầu, thông tin về nhà thầu được chỉ định; danh mục các dự án đấu thầu hạn chế, nhà thầu tham gia đấu thầu hạn chế, danh sách ngắn nhà thầu tham gia đấu thầu hạn chế, lý do đấu thầu hạn chế, kết quả lựa chọn nhà thầu; - Thông tin về cá nhân, tổ chức thuộc chủ dự án, bên mời thầu, nhà thầu, cơ quan quản lý hoặc đối tượng khác vi phạm pháp luật về đấu thầu; thông tin về nhà thầu bị cấm tham gia và thông tin về xử lý vi phạm pháp luật về đấu thầu; - Văn bản quy phạm pháp luật về đấu thầu, hệ thống thông tin dữ liệu về đấu thầu; - Báo cáo tổng kết công tác đấu thầu trên phạm vi toàn quốc của Bộ Kế hoạch và Đầu tư; báo cáo tổng kết công tác đấu thầu của bộ, ngành, địa phương và cơ sở; - Thẩm quyền, thủ tục tiếp nhận và giải quyết khiếu nại, tố cáo trong đấu thầu. 17
Ngoài ra, theo Nghị định số 151/2017/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công đã dành hẳn Mục 2 Chương XIV quy định về Công khai tài sản công. * Thực hiện mua sắm trong phạm vi dự toán ngân sách được giao hàng năm Nguồn kinh phí mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung của tỉnh An Giang chủ yếu từ nguồn: Kinh phí được cơ quan, người có thẩm quyền giao trong dự toán ngân sách hàng năm của cơ quan, tổ chức, đơn vị; Nguồn kinh phí từ quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp của đơn vị sự nghiệp công lập do Nhà nước bảo đảm chi thường xuyên; Nguồn kinh phí từ quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp của đơn vị sự nghiệp công lập do Nhà nước bảo đảm một phần chi thường xuyên Nguồn quỹ bảo hiểm y tế, nguồn thu từ dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh và nguồn thu hợp pháp khác của cơ sở y tế công lập trong trường hợp mua thuốc tập trung. Căn cứ tiêu chuẩn, định mức, chế độ quản lý, sử dụng tài sản do cơ quan, người có thẩm quyền quy định, nhu cầu và hiện trạng sử dụng tài sản, cơ quan, tổ chức, đơn vị trực tiếp sử dụng tài sản đề xuất nhu cầu mua sắm tài sản cùng với việc lập dự toán ngân sách hàng năm, trình cơ quan, người có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước; trong đó, xác định cụ thể chủng loại, số lượng, dự toán kinh phí mua sắm tài sản thuộc danh mục mua sắm tập trung. Căn cứ văn bản phân bổ dự toán của cơ quan, người có thẩm quyền, cơ quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm lập văn bản đăng ký mua sắm tập trung, gửi cơ quan quản lý cấp trên (sau đây gọi là đầu mối đăng ký mua sắm tập trung) để tổng hợp gửi đơn vị mua sắm tập trung (ví dụ: Trung tâm Thẩm định và Dich vụ Tài chính) để tổng hợp, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt kế hoạch đấu thầu mua sắm. Đơn vị mua sắm tập trung có trách nhiệm: Tổng hợp nhu cầu mua sắm tập trung của cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc phạm vi quản lý để lập kế hoạch lựa chọn nhà thầu và hồ sơ mời thầu đối với tài sản thuộc danh mục mua sắm tập trung; Tổng hợp nhu cầu mua sắm tập trung của cơ quan, tổ chức, đơn vị và tổ chức thực hiện mua sắm tập trung theo quy định. 18