Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực thi Chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh

Chia sẻ: Ocxaodua999 Ocxaodua999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:104

Thêm vào BST

Báo xấu

87
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích cơ bản của luận văn này là trên cơ sở nghiên cứu lý luận về thực thi chính sách, luận văn phân tích thực trạng thực thi chính sách NOXH trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, từ đó đề xuất giải pháp nhằm tăng cường thực thi chính sách NOXH trong giai đoạn tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực thi Chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ CÔNG CHƯƠNG THỰC THI CHÍNH SÁCH NHÀ Ở XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI – 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ CÔNG CHƯƠNG THỰC THI CHÍNH SÁCH NHÀ Ở XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 8 34 04 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. PHẠM ĐỨC CHÍNH HÀ NỘI – 2019
LỜI CAM ĐOAN Em cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng em, được Thực thi dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Phạm Đức Chính. Các số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, đánh giá, nhận xét được chính tác giả thu thập từ nhiều nguồn thông tin khác và đã nêu rõ trong phần tài liệu tham khảo. Ngoài ra, đề tài cũng sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số liệu của các tác giả, tổ chức cơ quan khác nhau và cũng đã thể hiện trong phần tài liệu tham khảo. Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào em xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước Hội đồng cũng như kết quả luận văn của mình. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Lê Công Chương
LỜI CẢM ƠN Trước hết, em xin chân thành cảm ơn đến quý thầy, cô Học viện Hành chính Quốc gia đã tận tình giúp đỡ em trong quá trình làm việc và học tập tại trường. Em xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Phạm Đức Chính đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn nghiên cứu và giúp em hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Mặc dù, em đã có nhiều cố gắng nỗ lực, tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện luận văn, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được những đóng góp tận tình của quý thầy cô và các bạn. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Lê Công Chương
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CBCC : Cán bộ công chức KCN : Khu công nghiệp NHCSXH : Ngân hàng chính sách xã hội NOXH : Nhà ở xã hội UBND : Ủy ban nhân dân
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC THI CHÍNH SÁCH NHÀ Ở XÃ HỘI......................................................................................................... 8 1.1. Nhà ở xã hội và chính sách nhà ở xã hội ...........................................8 1.1.1. Nhà ở xã hội ........................................................................................8 1.1.2. Chính sách nhà ở xã hội ......................................................................10 1.2. Thực thi chính sách nhà ở xã hội .......................................................13 1.2.1. Mục tiêu thực thi chính sách nhà ở xã hội..........................................13 1.2.2. Vai trò của thực thi chính sách nhà ở xã hội .....................................14 1.2.3. Quy trình thực thi chính sách nhà ở xã hội .......................................15 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực thi chính sách nhà ở xã hội............23 1.3.1. Sự quan tâm, chỉ đạo của các cấp uỷ Đảng.......................................23 1.3.2. Quy định pháp luật của Nhà nước về nhà ở xã hội ............................23 1.3.3. Nguồn tài chính và cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội để thực thi chính sách nhà ở xã hội .............................................................24 1.3.4. Năng lực của cán bộ, công chức trong thực thi chính sách ..............25 1.4. Kinh nghiệm thực thi chính sách nhà ở xã hội ở một số địa phương và một số giá trị tham khảo rút ra ............................................................25 1.4.1. Kinh nghiệm thực thi chính sách nhà ở xã hội ở một số địa phương..25 1.4.2. Một số giá trị rút ra từ nghiên cứu về kinh nghiệm thực thi chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh...................................................... 29 Tiểu kết Chương 1........................................................................................31
Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC THI CHÍNH SÁCH NHÀ Ở XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC NINH.........................................................32 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của tỉnh Bắc Ninh ảnh hưởng việc thực thi chính sách nhà ở xã hội ....................................32 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ..............................................................................32 2.1.2. Điều kiện về kinh tế - xã hội ..............................................................33 2.2. Tình hình thực thi chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh............................................................................................................. 36 2.2.1. Về ban hành văn bản, kế hoạch hướng dẫn triển khai thực thi chính sách nhà ở xã hội ..........................................................................................36 2.2.2.Về phổ biến, tuyên truyền chính sách nhà ở xã hội .............................39 2.2.3. Về phân công, phối hợp thực thi chính sách nhà ở xã hội………….40 2.2.4. Tổ chức thực thi các nội dung của chính sách nhà ở xã hội...............43 2.2.5.Về đôn đốc, kiểm tra thực thi chính sách nhà ở xã hội .......................58 2.3. Đánh giá chung về thực thi chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh .............................................................................................60 2.3.1. Những mặt tích đực đã đạt được............................................................... 60 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế .....................................62 Tiểu kết Chương 2.........................................................................................70 Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THỰC THI CHÍNH SÁCH NHÀ Ở XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC NINH …………………………………………………………………………….71 3.1. Quan điểm, định hướng thực thi chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh……….........................................................................71 3.1.1. Quan điểm thực thi chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh ..............................................................................................................71 3.1.2. Yêu cầu đối với việc phát triển kinh tế - xã hội nhằm phát triển nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh...............................................................74
3.1.3. Định hướng phát triển nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.........78 3.2. Một số giải pháp nhằm tăng cường thực thi chính sách phát triển nhà ở xã hội tại Bắc Ninh ..........................................................................79 3.2.1. Giải pháp tăng cường sự quan tâm của các cấp ủy Đảng ................. 79 3.2.2. Giải pháp hoàn thiện các quy định pháp luật .................................... 79 3.2.3. Giải pháp về tài chính, cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội................................................................................................................ 81 3.2.4. Giải pháp về năng lực cán bộ công chức thực thi chính sách ...........85 3.2.5. Giải pháp về tuyên truyền, phổ biến và phân công phối hợp để Thực thi chính sách .....................................................................................86 3.2.6. Giải pháp về cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin.......................................................................................................86 3.3. Kiến nghị……………………………..……………………………...87 Tiểu kết Chương 3....................................................................................... 90 KẾT LUẬN ................................................................................................ 91 TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................ 93
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Danh sách các đơn vị hành chính cấp huyện, thị xã và thành phố của tỉnh Bắc Ninh sau tháng 8 năm 2008 ......................................................33 Bảng 2.2: Mật độ dân số tại các huyện, thị xã và thành phố Bắc Ninh năm 2014.............................................................................................................. 35 Bảng 2.3: Diện tích sử dụng đất của tỉnh Bắc Ninh năm 2013 (nghìn ha) ... 36 Bảng 2.4: Giá tham khảo một số dự án nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh năm 2018 .............................................................................................. 51
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nhà ở là một trong những nhu cầu tối thiểu, cơ bản của con người. Đó không chỉ là không gian cư trú, nơi đảm bảo môi trường sống, tái tạo sức lao động mà còn là môi trường văn hóa, giáo dục, là tổ ấm hạnh phúc của mọi gia đình, là thước đo sự tiến bộ xã hội. Đối với mỗi quốc gia, nhà ở không chỉ là nguồn tài sản có giá trị mà nó còn thể hiện trình độ phát triển, tiềm năng kinh tế và góp phần không nhỏ làm thay đổi diện mạo đô thị. Trong nhiều năm qua, Nhà nước ta đã có rất nhiều cố gắng trong việc tạo dựng nhà ở cho các đối tượng khó khăn về chỗ ở trong xã hội, những văn bản, chính sách đã được ban hành nhằm khuyến khích các cá nhân tự tạo dựng nhà ở, các thành phần kinh tế tham gia tạo dựng nhà ở để giải quyết nhu cầu bức thiết của các đối tượng trong xã hội. Bắc Ninh là một trong những địa phương đầu tiên của cả nước đã xây dựng và Thực thi tích cực chương trình phát triển nhà ở để giải quyết vấn đề nhà ở cho các đối tượng dân cư trên địa bàn. Trong những năm qua, chính quyền tỉnh đã có nhiều nỗ lực trong việc giải quyết vấn đề nhà ở cho các đối tượng có thu nhập thấp, các hộ nghèo tại khu vực đô thị. Trong khi đó các doanh nghiệp chỉ chú trọng phát triển các dự án nhà ở thương mại đề bán cho các đối tượng có thu nhập cao, vì vậy các đối tượng có khó khăn về nhà ở tại khu vực đô thị không đủ khả năng tài chính để cải thiện chỗ ở. Việc thông qua Luật Nhà ở và Nghị định 90/2006/NĐ-CP ngày 6/9/2006 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Nhà ở đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc ra đời những chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển nhà ở cho các đối tượng khó khăn trong xã hội trên địa bàn tỉnh. Trong đó quy định chi tiết việc Thực thi cơ chế Nhà nước hoặc các tổ chức, cá nhân thuộc các thành phần kinh tế đầu tư xây dựng quỹ nhà ở xã hội (NOXH) để cho một số đối tượng có thu nhập thấp gặp khó khăn về nhà ở thuê hoặc thuê mua. Tuy nhiên, quá trình triển khai chính 1
sách NOXH theo quy định của Luật Nhà ở và Nghị định 90/2006/NĐ-CP cũng đã bộc lộ những bất cập trước sự vận động và phát triển không ngừng của thực tế thị trường. Bắc Ninh vẫn còn thiếu nhà ở nghiêm trọng cho người lao động, nhất là đối với người nghèo, người thu nhập thấp, công chức, viên chức... Nguyên nhân những vướng mắc trong quá trình triển khai chính sách NOXH cơ bản là do chi phí đầu tư xây dựng các dự án nhà ở đòi hỏi phải có nguồn vốn lớn và dài hạn, lãi suất cùng những chi phí phát sinh luôn đẩy giá thuê nhà lên cao khiến rất nhiều đối tượng thu nhập thấp không thể tiếp cận được quỹ NOXH, ngoài ra là nhiều thủ tục mua nhà vẫn còn rườm rà, những bất cập trong cơ chế quản lý và điều hành khiến chính sách NOXH rất thiết thực nhưng chưa thật sự đến được với người dân. Chính vì vậy, học viên đã lựa chọn đề tài: “ Thực thi Chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh”, nhằm phân tích được những mặt mạnh, yếu của chính sách NOXH trên địa bàn Bắc Ninh hiện nay, đưa ra một số giải pháp tích cực với mong muốn đóng góp vào quá trình hoàn thiện hơn cho chính sách NOXH. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Thực thi chính sách NOXH luôn là vấn đề được Đảng, Nhà nước và xã hội quan tâm để kiện toàn hơn nữa vấn đề an sinh xã hội trong giai đoạn hiện nay và những năm tiếp theo. Để Thực thi được những nhiệm vụ đó, cần có sự phối hợp từ phía Nhà nước, cộng đồng xã hội và người dân để từ đó cùng tìm ra các giải pháp tối ưu nhất khắc phục những hạn chế, yếu kém, những điểm chưa phù hợp của chính sách để có sự điều chỉnh hợp lý nhằm nâng cao hiệu quả chính sách khi vận dụng vào thực tiễn. Có rất nhiều các tài liệu bao gồm sách, luận văn, bài viết trên các tạp chí chuyên ngành. Dưới đây là tổng quan một số bài viết, đề tài có liên quan đến nội dung luận văn. 2
* Các bài viết đăng trên báo, tạp chí: TS. Nguyễn Thị Quỳnh Anh, Trần Ngọc Cương - Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội (2018), Kinh nghiệm phát triển nhà ở xã hội của một số nước và thực tiễn Việt Nam,Tạp chí Tài chính. Tác giả cung cấp thông tin về việc triển khai có hiệu quả chính sách nhà ở tại các quốc gia phát triển, qua đó làm bài học cho việc xây dựng chính sách nhà ở tại Việt Nam, đặc biệt là tại các thành phố lớn. Nguyễn Ngọc Điện (2010), nhà ở xã hội Kinh nghiệm của các nước phát triển,Tạp chí Xây dựng. Bài báo phân tích các hình mẫu của việc xây dựng triển khai các dự án về NOXH của nhiều nước phát triển trên thế giới, ví dụ như Singapore, Hà Lan, Hàn Quốc,... thông qua đó gợi ý về cách thức áp dụng thực tiễn tại Việt Nam nhằm sử dụng có hiệu quả chính sách đầu tư của Nhà nước cho vấn đề phát triển NOXH tại Việt Nam hiện nay, trong đó phải kể đến vấn đề NOXH của tỉnh Bắc Ninh. Nguyễn Mạnh Hà (2008), Phát triển nhà ở xã hội một chính sách an sinh xã hội, Tạp chí Thông tin đối ngoại. Bài báo khẳng định sự cần thiết của chính sách NOXH đối với một bộ phận cán bộ, công nhân viên chức đang làm việc tại các cơ quan nhà nước, các đối tượng trong danh sách được hưởng chế độ NOXH mà Nhà nước ban hành. Qua đó cho thấy sự cần thiết phải xây dựng và hoàn thiện chính sách này cho phù hợp với yêu cầu thực tế, đảm bảo an sinh xã hội đi vào cuộc sống, đạt được hiệu quả như mong muốn. Đỗ Phú Hải (2016), Những vấn đề lý luận và thực tiễn về năng lực xây dựng và Thực thi chính sách công, Tạp chí Tổ chức Nhà nước. Bài viết nghiên cứu năng lực xây dựng và Thực thi chính sách công trong đó phân tích về năng lực quản lý và năng lực chính trị từ đó đưa ra các tiêu chí về năng lực chính sách của đội ngũ cán bộ công chức (CBCC). *Các đề tài khoa học cấp bộ, cơ sở: 3
Nhóm Nghiên cứu Trường Đại học Xây dựng (2016), Nghiên cứu các giải pháp công nghệ nhằm tạo lập mô hình phát triển nhà ở xã hội. Đề tài nghiên cứu các giải pháp công nghệ tiên tiến và đồng bộ, tạo lập mô hình phát triển NOXH phù hợp điều kiện thực tiễn Việt Nam và xu hướng phát triển NOXH trên thế giới, cụ thể hóa các quan điểm, đường lối chính sách của Đảng, Nhà nước về phát triển NOXH, cung cấp luận cứ khoa học phục vụ cho việc triển khai Thực thi hiệu quả chiến lược phát triển nhà ở quốc gia, và các chương trình, kế hoạch phát triển NOXH. Viện Xã hội học, nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp – Những vấn đề chính sách và thực tiễn. Ðề tài khoa học cấp cơ sở do Trần Nguyệt Minh Thu và Hồ Ngọc Châm đồng chủ nhiệm. Kết quả nghiên cứu của đề tài đã gợi mở cho các nhà hoạch định chính sách trong việc giải quyết vấn đề về NOXH tại tỉnh Bắc Ninh như: có cơ chế, chính sách để tập trung hơn nữa nguồn vốn, quỹ đất đầu tư xây dựng NOXH cho người có thu nhập thấp; đơn giản hóa thủ tục đăng ký, đặc biệt là những thủ tục liên quan tới việc xác nhận điều kiện để chứng nhận vay vốn; phát triển thêm quỹ nhà cho thuê phục vụ cho nhu cầu của nhóm nghèo đô thị đặc biệt là công nhân, người lao động; nâng cao tính công bằng, công khai trong xét duyệt bởi sự chênh lệnh giá giữa NOXH và nhà ở thương mại có thể là nguyên nhân làm nảy sinh tiêu cực; có thêm những chính sách ưu đãi hấp dẫn, kích thích doanh nghiệp quan tâm đầu tư vào lĩnh vực NOXH; phát triển mô hình nhà ở thương mại giá rẻ. * Một số luận án tiến sỹ, luận văn thạc sĩ: Đỗ Thanh Tùng (2008), Chính sách tài chính nhà ở trên địa bàn đô thị Hà Nội, Luận án tiến sĩ. Luận án giới thiệu cơ sở khoa học về chính sách tài chính nhà ở, kinh nghiệm ở một số quốc gia và bài học rút ra cho Việt Nam trong chính sách tài chính nhà ở. Thực trạng tài chính nhà ở trên địa bàn Hà Nội, cách tạo lập vốn, phân phối, sử dụng vốn và các văn bản quy phạm pháp luật 4
liên quan đến chính sách nhà ở để từ đó đánh giá đúng thực trạng chính sách nhà ở trên địa bàn thành phố Hà Nội. Huỳnh Nguyên Dạ Quyên (2011), Giải pháp phát triển nhà ở xã hội ở thành phố Đà Nẵng, Luận văn thạc sỹ. Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về phát triển NOXH thông qua việc nghiên cứu đánh giá thực trạng phát triển NOXH ở thành phố Đà Nẵng, luận văn cũng chỉ ra những thành công và những vấn đề tồn tại cần phải giải quyết trong phát triển NOXH tại thành phố Đà Nẵng và đưa ra những đề xuất các giải pháp kiến nghị nhằm thúc đẩy phát triển NOXH tại Đà Nẵng. Đặng Thị Hằng (2013), Giải pháp tài chính phát triển nhà ở cho người thu nhập thấp ở Việt Nam, Luận văn thạc sĩ. Luận văn đã hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về giải pháp tài chính phát triển nhà ở cho người thu nhập thấp. Phân tích thực trạng sử dụng giải pháp tài chính phát triển nhà ở cho người thu nhập thấp ở Việt Nam. Đề xuất một số kiến nghị nâng cao hiệu quả sử dụng giải pháp tài chính để phát triển nhà ở cho người thu nhập thấp ở Việt Nam: chính sách thuế, chính sách tín dụng, chính sách giá, thành lập quỹ tiết kiệm nhà ở. Lê Khánh Linh (2018), Thực thi chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn thành phố Hà nội, Luận văn thạc sĩ. Luận văn đã hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản tồn tại trong chính sách NOXH trên địa bàn thành phố Hà Nội, làm rõ đối tượng cần hướng đến của chính sách. Đề xuất một số kiến nghị nâng cao hiệu quả của việc khuyến khích xây dựng và phát triển NOXH trên địa bàn thành phố. Tóm lại, các công trình nghiên cứu trên chỉ tập trung phân tích ở những khía cạnh khái quát, tổng quan, chưa triển khai chi tiết, cụ thể hoá vấn đề NOXH. Trong quá trình tìm hiểu thông tin, tài liệu liên quan tới lĩnh vực chính sách NOXH, người viết nhận thấy chưa có đề tài nào tập trung vào việc nghiên cứu, 5
phân tích và đưa ra những giải pháp cụ thể cho chính sách NOXH trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về thực thi chính sách, luận văn phân tích thực trạng thực thi chính sách NOXH trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, từ đó đề xuất giải pháp nhằm tăng cường thực thi chính sách NOXH trong giai đoạn tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận về Thực thi chính sách NOXH. - Phân tích thực trạng thực thi chính sách về NOXH hiện nay trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, chỉ ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế. - Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện thực thi chính sách NOXH trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận văn là thực thi chính sách NOXH trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. 4.2.Phạm vi nghiên cứu Về mặt không gian: Phạm vi nghiên cứu của luận văn tập trung xem xét việc thực thi chính sách NOXH của tỉnh Bắc Ninh. Về mặt thời gian: số liệu nghiên cứu từ 2014 đến nay, đề xuất giải pháp cho những năm tiếp theo. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử kết hợp với chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. 5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể 6
Phương pháp khảo cứu tài liệu dựa trên các tài liệu thống kê, các chính sách hiện có của Đảng và Nhà nước và chính sách của tỉnh Bắc Ninh trong việc Thực thi chính sách NOXH. Sử dụng phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận về thực thi chính sách NOXH. Phân tích, đánh giá thực trạng quá trình tổ chức thực thi chính sách NOXH. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn giúp hoàn thiện chính sách NOXH. Thông qua thực trạng thực thi chính sách NOXH có những nội dung chưa phù hợp cần điều chỉnh cho phù hợp với thực tế và tăng tính khả thi cho chính sách. Luận văn làm rõ những hạn chế, nguyên nhân từ đó đề xuất một số giải pháp khắc phục khó khăn trong thực thi chính sách NOXH trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. 7. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 3 Chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về Thực thi chính sách nhà ở xã hội Chương 2: Thực trạng Thực thi chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn Tỉnh Bắc Ninh. Chương 3: Giải pháp và phương hướng tăng cường thực thi chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. 7
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC THI CHÍNH SÁCH NHÀ Ở XÃ HỘI 1.1. Nhà ở xã hội và chính sách nhà ở xã hội 1.1.1. Nhà ở xã hội 1.1.1.1.Khái niệm nhà ở xã hội Theo từ điển Việt Nam: NOXH là một loại hình nhà ở thuộc sở hữu của cơ quan nhà nước (có thể trung ương hoặc địa phương) hoặc các loại hình nhà được sở hữu và quản lý bởi nhà nước, các tổ chức phi lợi nhuận được xây dựng với mục đích cung cấp nhà ở giá rẻ cho một số đối tượng được ưu tiên trong xã hội như công chức của nhà nước chưa có nhà ở ổn định, người có thu nhập thấp... và được cho thuê hoặc cho ở với giá rẻ so với giá thị trường. Có thể hiểu, NOXH là nhà ở do Nhà nước hoặc các tổ chức, cá nhân thuộc các thành phần kinh tế tham gia đầu tư xây dựng trên cơ sở nhu cầu thuê và thuê mua thực tế trên thị trường của các đối tượng có thu nhập thấp và sinh sống trên địa bàn phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của từng địa phương. Theo Điều 3 của Nghị định 71/2010/NĐ- CP, pháp luật nước ta quy định như sau: "Nhà ở xã hội là nhà ở do Nhà nước hoặc tổ chức, cá nhân thuộc các thành phần kinh tế đầu tư xây dựng cho các đối tượng quy định tại Điều 53, Điểu 54 của Luật Nhà ở và quy định tại Nghị định này mua, thuê, hoặc thuê mua theo cơ chế do Nhà nước quy định". Vậy theo tác giả luận văn: Nhà ở xã hội là loại hình nhà ở thuộc sở hữu của cơ quan nhà nước, địa phương hoặc một tổ chức được xây dựng với mục đích cung cấp nhà ở dưới hình thức bán hoặc cho thuê với giá rẻ đến một số đối tượng được ưu tiên trong xã hội như công chức của nhà nước chưa có nhà ở ổn định, người có thu nhập thấp. 1.1.1.2. Đặc điểm nhà ở xã hội 8
Về quy mô, số lượng: NOXH được xây dựng tùy thuộc nhu cầu thuê và thuê mua của các đối tượng sinh sống trên địa bàn, phù hợp điều kiện kinh tế, xã hội của từng địa phương. Theo đó, ủy ban nhân dân (UBND) cấp tỉnh có trách nhiệm phê duyệt và công bố kế hoạch xây dựng, quy hoạch phát triển NOXH, xác định cụ thể loại nhà ở, nhu cầu về diện tích nhà ở, cơ cấu căn hộ dành để cho thuê, cho thuê mua, cân đối cụ thể với các nguồn vốn đầu tư và cơ chế khuyến khích để kêu gọi đầu tư phát triển quỹ NOXH. Về nguồn vốn phát triển NOXH: Vốn cấp cho loại hình nhà ở này được hình thành từ tiền bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở thuộc sở hữu Nhà nước trên địa bàn, trích từ 30% đến 50% tiền sử dụng đất của các dự án phát triển nhà ở thương mại và các dự án khu đô thị mới trên địa bàn (mức cụ thể do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh xem xét, quyết định), ngân sách địa phương hay huy động từ các nguồn vốn hợp pháp khác theo quy định của pháp luật và tiền tự nguyện của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước. Về thiết kế xây dựng: Theo quy định của pháp luật Việt Nam, NOXH tại đô thị phải là nhà chung cư được thiết kế bảo đảm những tiêu chuẩn chung của pháp luật về xây dựng và có số tầng theo quy định sau đây: Thứ nhất, tại đô thị loại đặc biệt không quy định số tầng, hay không giới hạn số tầng. Thứ hai, tại các đô thị loại 1, loại 2, loại 3, loại 4 và loại 5 phải là nhà không quá sáu tầng. Thứ ba, diện tích mỗi căn hộ chung cư không quá 70m2 sàn và được hoàn thiện theo cấp, hạng nhà ở nhưng không thấp hơn 25m2 sàn. Thứ tư, NOXH phải bảo đảm các tiêu chuẩn hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội. 1.1.1.3. Đối tượng thụ hưởng nhà ở xã hội 9
Đối tượng được ở NOXH tùy theo quy định của các nước nhưng tựu chung lại thường là các viên chức nhà nước, người nghèo, người có thu nhập thấp. Ở Việt Nam, tất cả các đối tượng đã được quy định trong Luật nhà ở bao gồm: - Cán bộ, công chức, viên chức, sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp thuộc lực lượng vũ trang nhân dân hưởng lương từ ngân sách nhà nước. - Công nhân làm việc tại các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao. - Các đối tượng trả lại nhà công vụ mà có khó khăn về nhà ở. - Người thu nhập thấp, hộ nghèo, cận nghèo tại khu vực đô thị và một số đối tượng khác theo quy định trong luật nhà ở 2014 Để được thuê hoặc thuê mua NOXH, những người thuộc diện kể trên phải bao gồm các điều kiện trong điều 51 luật nhà ở 2014 - Chưa có sở hữu nhà ở và chưa thuê hoặc chưa thuê mua nhà ở thuộc sở hữu Nhà nước. - Đã có nhà ở thuộc sở hữu của mình nhưng diện tích bình quân đầu người trong gia dình dưới 8m2 sàn/người hoặc nhà ở tạm, hư hỏng, dột nát. - Có mức thu nhập bình quân hàng tháng của hộ gia đình không vượtt quá 5 lần tổng số tiền thuê NOXH phải trả hàng tháng (đối với căn hộ có diện tích tối đa 70m2 sàn) và không thấp hơn 4 lần số tiền thuê nhà phải trả hàng tháng (đối với diện tích căn hộ có diện tích tối thiểu là 30m2) tính theo mức giá thuê do UBND cấp tỉnh quy định. 1.1.2. Chính sách nhà ở xã hội 1.1.2.1. Khái niệm Để hiểu khái niệm chính sách NOXH cần phải hiểu về các khái niệm chính sách, chính sách công. - Khái niệm chính sách 10
"Chính sách" là thuật ngữ được sử dụng phổ biến trong các tài liệu, trên các phương tiện truyền thông và trong đời sống xã hội. Theo từ điển Việt Nam:"Chính sách là tập hợp các chủ trương và hành động về phương diện nào đó của chính phủ nó bao gồm các mục tiêu mà chính phủ muốn đạt được và cách làm để thực thi các mục tiêu đó. Những mục tiêu này bao gồm sự phát triển toàn diện trên các lĩnh vực kinh tế - văn hóa - xã hội - môi trường". ― Chính sách là đường lối cụ thể của một chính đảng hoặc một chủ thể quyền lực về một lĩnh vực nhất định cùng các biện pháp, kế hoạch Thực thi đường lối ấy [20, tr3]. Theo Từ điển bách khoa Việt Nam: Chính sách là những chuẩn tắc cụ thể để Thực thi đường lối, nhiệm vụ. Chính sách được Thực thi trong một thời gian nhất định, trên những lĩnh vực cụ thể nào đó. Bản chất, nội dung và phương hướng của chính sách tùy thuộc vào tính chất của đường lối, nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa [29, tr457]. Tuy có nhiều quan điểm khác nhau về chính sách, nhưng các quan điểm đều có điểm chung: Chính sách là sự lựa chọn hành động của Nhà nước (hay chủ thể) tác động lên đối tượng để đạt mục tiêu nhất định. - Khái niệm chính sách công "Chính sách công là kết quả ý chí chính trị của Nhà nước được thể hiện bằng một tập hợp các quyết định có liên quan với nhau, bao hàm trong đó định hướng mục tiêu và cách thức giải quyết các vấn đề công trong xã hội" [16, tr51]. - Chính sách công là những hành động ứng xử của Nhà nước đối với các vấn đề phát sinh trong cộng đồng, được thể hiện bằng nhiều hình thức khác nhau nhằm thúc đẩy xã hội phát triển [15, tr14]. Hay, Chính sách công là một tập hợp các quyết định chính trị có liên quan nhằm lựa chọn các mục tiêu cụ thể với các 11