Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:161

Thêm vào BST

Báo xấu

75
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An tập trung tìm hiểu về cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Hồ Ngọc Kiều QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ THANH TRA GIÁO DỤC BẬC PHỔ THÔNG TẠI TỈNH LONG AN Chuyên ngành: Quản lý Giáo dục Mã số: 60 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. HUỲNH VĂN SƠN Thành phố Hồ Chí Minh - 2014
LỜI CAM ĐOAN Đề tài: “Quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An” là luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý Giáo dục của tôi tại trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. Tôi xin cam đoan đây là công trình của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong các công trình nghiên cứu khác. Tác giả Hồ Ngọc Kiều
LỜI CẢM ƠN Luận văn này được hoàn thành với sự giúp đỡ của nhiều đơn vị và cá nhân. Tôi xin được gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc đến: Ban lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Long An, Văn phòng Sở, Phòng Thanh tra, Phòng Pháp chế và các Phòng GD&ĐT trực thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Long An đã hỗ trợ, tạo mọi điều kiện và cung cấp một số dữ liệu có liên quan. Các Thầy/Cô Ban Giám Hiệu, CBQL dự nguồn, giáo viên, cộng tác viên thanh tra các trường tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Long An đã nhiệt tình hỗ trợ và giúp đỡ tôi thực hiện đề tài. Đặc biệt, xin gửi lời cảm ơn đến phòng Sau Đại học Trường Đại học Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh nhiệt tình hỗ trợ. Quý thầy cô tham gia giảng dạy lớp Cao học Quản lý Giáo dục Khóa 23 đã tận tình giảng dạy và cung cấp cho tôi những kiến thức về quản lý giáo dục. Những kiến thức ấy đã trở thành cơ sở và nền tảng để tôi thực hiện đề tài này. Xin được phép cảm ơn PGS. TS. Huỳnh Văn Sơn đã quan tâm, động viên, tận tình hướng dẫn để tôi có thể hoàn thành tốt luận văn. Cảm ơn các anh chị Học viên Sau Đại học Khóa 23 và tập thể lớp Cao học Quản lý Giáo dục Khóa 23 Trường Đại học Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh đã quan tâm, động viên, chia sẻ và giúp đỡ tôi thực hiện đề tài luận văn tốt nghiệp. Trân trọng cảm ơn lãnh đạo, cán bộ quản lý, giảng viên và công nhân viên Trường Cao đẳng Sư phạm Long An đã quan tâm, động viên, chia sẻ tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn Cao học. Cảm ơn gia đình, bạn bè đã luôn ủng hộ, khuyến khích tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Tác giả
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT BCH Ban Chấp Hành CBQL Cán bộ Quản lý CNH - HĐH Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa CP Chính phủ ĐHSP Đại học Sư phạm ĐTB Điểm trung bình GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GV Giáo viên NĐ Nghị định Nxb Nhà xuất bản SPSS Phần mềm: “Statistical Package for the Social Sciences” Stt Số thứ tự THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông Tp. HCM Thành phố Hồ Chí Minh TT Thông tư UBND Ủy ban Nhân dân % Phần trăm
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Đội ngũ cộng tác viên thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh 40 Long An Bảng 2.2. Mẫu nghiên cứu của đề tài 41 Bảng 2.3. Cách tính điểm của phiếu hỏi 44 Bảng 2.4. Mức độ quan trọng của đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông 45 Bảng 2.5. Vai trò của đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông 47 Bảng 2.6. Đánh giá về đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông thông qua các 50 biểu hiện Bảng 2.7. Kết quả thực hiện các nội dung thanh tra của đội ngũ thanh tra giáo 52 dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An Bảng 2.8. Ưu, nhược điểm của đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại 55 tỉnh Long An Bảng 2.9. Mức độ quan tâm và đánh giá khái quát về công tác quản lý đội ngũ 57 thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An Bảng 2.10. Các nội dung trong công tác quy hoạch, tuyển dụng (trưng tập) đội 60 ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông Bảng 2.11. Các hình thức quy hoạch, tuyển dụng (trưng tập) đội ngũ thanh tra 62 giáo dục bậc phổ thông Bảng 2.12. Thái độ đối với các nhận xét trong công tác quy hoạch, tuyển dụng 64 (trưng tập) đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông Bảng 2.13. Các nội dung trong công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ thanh tra 67 giáo dục bậc phổ thông Bảng 2.14. Các hình thức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ thanh tra giáo dục bậc 69 phổ thông Bảng 2.15. Thái độ đối với các nhận xét trong công tác đào tạo, bồi dưỡng đội 71 ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông Bảng 2.16. Các nội dung trong công tác sử dụng đội ngũ thanh tra giáo dục 74
bậc phổ thông Bảng 2.17. Thái độ đối với các nhận xét trong công tác sử dụng đội ngũ thanh 76 tra giáo dục bậc phổ thông Bảng 2.18. Các nội dung trong công tác kiểm tra, đánh giá đội ngũ thanh tra 79 giáo dục bậc phổ thông Bảng 2.19. Các hình thức kiểm tra, đánh giá đội ngũ thanh tra giáo dục bậc 81 phổ thông Bảng 2.20. Thái độ đối với các nhận xét trong công tác kiểm tra, đánh giá đội 83 ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông Bảng 3.1. Cách tính điểm của phiếu hỏi 107 Bảng 3.2. Tính cần thiết của các giải pháp quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục 108 bậc phổ thông tại tỉnh Long An Bảng 3.3. Tính khả thi của các giải pháp quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục 112 bậc phổ thông tại tỉnh Long An
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Mức độ quan trọng của đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông 46 Biểu đồ 2.2. Vai trò của đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông 50 Biểu đồ 2.3. Đánh giá đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông thông qua các 51 biểu hiện Biểu đồ 2.4. Kết quả thực hiện các nội dung thanh tra của đội ngũ thanh tra 53 giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An Biểu đồ 2.5. Ưu, nhược điểm của đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại 56 tỉnh Long An Biểu đồ 2.6. Mức độ quan tâm công tác quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc 58 phổ thông tại tỉnh Long An Biểu đồ 2.7. Đánh giá khái quát về công tác quản lý đội ngũ thanh tra giáo 59 dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An Biểu đồ 2.8. Các nội dung trong công tác quy hoạch, tuyển dụng (trưng tập) 61 đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông Biểu đồ 2.9. Các hình thức quy hoạch, tuyển dụng (trưng tập) đội ngũ thanh 63 tra giáo dục bậc phổ thông Biểu đồ 2.10. Thái độ đối với các nhận xét trong công tác quy hoạch, tuyển 65 dụng (trưng tập) đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông Biểu đồ 2.11. Các nội dung trong công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ thanh 68 tra giáo dục bậc phổ thông Biểu đồ 2.12. Các hình thức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ thanh tra giáo dục bậc 70 phổ thông Biểu đồ 2.13. Thái độ đối với các nhận xét trong công tác đào tạo, bồi dưỡng 72 đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông Biểu đồ 2.14. Các nội dung trong công tác sử dụng đội ngũ thanh tra giáo dục 75 bậc phổ thông Biểu đồ 2.15. Thái độ đối với các nhận xét trong công tác sử dụng đội ngũ 77
thanh tra giáo dục bậc phổ thông Biểu đồ 2.16. Các nội dung trong công tác kiểm tra, đánh giá đội ngũ thanh 80 tra giáo dục bậc phổ thông Biểu đồ 2.17. Các hình thức kiểm tra, đánh giá đội ngũ thanh tra giáo dục bậc 82 phổ thông Biểu đồ 2.18. Thái độ đối với các nhận xét trong công tác kiểm tra, đánh giá 84 đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông Biểu đồ 3.1. Tính cần thiết của các giải pháp quản lý đội ngũ thanh tra giáo 110 dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An Biểu đồ 3.2. Tính khả thi của các giải pháp quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục 114 bậc phổ thông tại tỉnh Long An
MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt Danh mục các bảng biểu Danh mục các biểu đồ MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Mục đích nghiên cứu 2 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 2 4. Giả thuyết nghiên cứu 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 3 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 3 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ THANH TRA GIÁO DỤC 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông 7 1.2. Các khái niệm có liên quan 10 1.3. Lý luận về đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông 14 1.4. Lý luận về quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông 28 Tiểu kết chương 1 38 Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ THANH TRA GIÁO DỤC BẬC PHỔ THÔNG TẠI TỈNH LONG AN 2.1. Tình hình đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An hiện nay 40 2.2. Vài nét về mẫu nghiên cứu 40 2.3. Mô tả cách thức nghiên cứu đề tài 42 2.4. Thực trạng quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An 45 Tiểu kết chương 2 86 Chương 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ THANH TRA GIÁO DỤC BẬC PHỔ THÔNG TẠI TỈNH LONG AN 3.1. Nguyên tắc đề xuất các giải pháp quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An 87 3.2. Một số giải pháp quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An 88 3.3. Khảo sát tính cần thiết và khả thi của các giải pháp quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục tại tỉnh Long An 107 Tiểu kết chương 3 115 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 116 TÀI LIỆU THAM KHẢO 121
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Xã hội càng phát triển, vị trí, vai trò của nhân tố con người càng quan trọng. Con người lại là sản phẩm của giáo dục, vì thế giáo dục trở thành động lực thúc đẩy sự phát triển xã hội loài người. Để đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới phát triển đất nước, tất yếu và cấp bách phải đổi mới sự nghiệp GD&ĐT theo đường lối mà Đảng đã chỉ ra. Đổi mới sự nghiệp GD&ĐT, trước hết phải đổi mới công tác quản lý giáo dục. Nhiều văn kiện của Đảng và Nhà nước về giáo dục và đào tạo đều xem đổi mới công tác quản lý là yêu cầu tiên quyết của đổi mới giáo dục, trong đó công tác thanh tra giáo dục là một khâu thiết yếu của công tác quản lý nhà nước về GD&ĐT. Thanh tra có mục đích giúp cơ quan lãnh đạo, vừa kiểm tra sự đúng đắn của bản thân về công tác lãnh đạo của mình, vừa kiểm tra sự chấp hành của các cơ quan thuộc quyền, nhằm tìm ra những biện pháp chỉ đạo và quản lý tốt nhất, bảo đảm cho việc thực hiện thành công chiến lược phát triển giáo dục mà Đảng và Nhà nước đề ra. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 Ban chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam khoá VIII, phần nói về định hướng chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đã ghi: “Đổi mới cơ chế quản lý, bồi dưỡng cán bộ, sắp xếp chấn chỉnh và nâng cao năng lực của Bộ máy quản lý giáo dục và đào tạo. Hoàn thiện hệ thống Thanh tra giáo dục, tăng cường cán bộ thanh tra, tập trung vào thanh tra chuyên môn” [47]. Kiểm tra, kiểm soát luôn là một bộ phận cấu thành một cách tự nhiên trong hoạt động của mọi tổ chức và cá nhân. Cùng với các hoạt động phòng ngừa và khắc phục, hoạt động kiểm tra kiểm soát đã hình thành một hệ thống “đề kháng” của mỗi tổ chức nhằm bảo vệ các tổ chức khỏi các rủi ro phát sinh trong quá trình hoạt động. Ngoài ra, hoạt động kiểm tra, kiểm soát cũng góp phần không nhỏ trong việc tạo nên hiệu quả lao động của tổ chức. Ngày nay, trong công cuộc đổi mới, thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, trước những yêu cầu nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước và nhân dân đã tin tưởng giao cho thanh tra giáo dục nhiệm vụ hết sức quan trọng đó là kiểm tra, giám sát các cơ sở giáo dục nói chung và các cơ sở giáo dục phổ thông nói riêng. Do vậy, mỗi cán bộ, công chức, viên chức thanh tra giáo dục luôn xác định rõ trách
2 nhiệm của mình, tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp, không ngừng tu dưỡng rèn luyện, đoàn kết, phấn đấu vươn lên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ Đảng và Nhà nước giao phó. Hiệu quả công tác thanh tra giáo dục phổ thông gồm các biện pháp quản lý của lãnh đạo tổ chức thanh tra, biện pháp tác nghiệp của cán bộ thanh tra nhằm đạt được những mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra từ trước với thời gian và chi phí vật chất ít nhất. Hiệu quả công tác thanh tra gắn bó mật thiết với hiệu quả quản lý nhà nước. Đồng thời hiệu quả công tác thanh tra còn phụ thuộc rất nhiều vào đội ngũ cán bộ thanh tra. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Thanh tra là tai mắt của Đảng và Chính phủ, tai mắt sáng suốt thì người mới sáng suốt” [47]. Đổi mới công tác thanh tra giáo dục đã và đang trở thành nhu cầu bức thiết. Đội ngũ thanh tra giáo dục phải thực sự vững mạnh để thực hiện tốt công tác thanh tra, góp phần nâng cao chất lượng quản lý trường học phổ thông, qua đó giúp nhà trường đạt được mục tiêu giáo dục đã đặt ra. Long An là một tỉnh năng động. Nền kinh tế thị trường đã và đang diễn ra mạnh mẽ ở mọi lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực giáo dục và đặc biệt là giáo dục bậc phổ thông. Nhiều trường học phổ thông tư thục được thành lập và hoà nhập vào sự nghiệp giáo dục chung của cả tỉnh. Bên cạnh đó, các trường công lập cũng được sát nhập, mở rộng về quy mô trường, lớp. Do đó, ngành giáo dục Long An cần có sự kiểm tra, giám sát chặt chẽ của cán bộ thanh tra đối với sự phát triển giáo dục của tỉnh. Để đảm bảo hoạt động giáo dục của các cơ sở giáo dục phổ thông hoạt động đúng hướng phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng - Nhà nước và của Tỉnh thì nhất thiết phải phát triển đội ngũ thanh tra giáo dục đủ về số lượng và mạnh về chất lượng. Từ những phân tích trên, tác giả chọn đề tài: “Quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An” để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Đánh giá thực trạng công tác quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An. Trên cơ sở đó, đề xuất một số giải pháp quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An. 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu
3 Công tác quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An. 3.2. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý nhân lực trong ngành giáo dục tại tỉnh Long An. 4. Giả thuyết nghiên cứu Công tác quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An đã chú trọng việc tuyển chọn và sử dụng, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế nhất định: chưa chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ thanh tra; việc đánh giá và xếp loại đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông chưa được quan tâm một cách thoả đáng. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hoá lý luận về quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông. - Xác định thực trạng công tác quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An. - Đề xuất các giải pháp quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu - Đề tài chỉ nghiên cứu công tác quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An dưới góc nhìn tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng và kiểm tra, đánh giá chứ không mang tính dự báo dưới góc nhìn quản trị nguồn nhân lực. - Đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông bao gồm: thanh tra viên giáo dục và cộng tác viên thanh tra giáo dục tại Sở GD&ĐT, các Phòng GD&ĐT. - Việc đề xuất các giải pháp quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An chỉ dừng ở mức khảo sát tính cần thiết và tính khả thi mà chưa thử nghiệm hay thực nghiệm. 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận 7.1.1. Quan điểm hệ thống cấu trúc Nghiên cứu công tác quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An một cách toàn diện, trên nhiều mặt dựa vào việc phân tích đối tượng thành các bộ phận trong một chỉnh thể.
4 Kết quả nghiên cứu được trình bày một cách hệ thống và có cấu trúc theo một trình tự khoa học. Đồng thời các giải pháp được đề xuất phải dựa trên một quy trình cụ thể. 7.1.2. Quan điểm lịch sử - logic Tìm hiểu, phát hiện sự nảy sinh phát triển của công tác quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An trong những khoảng thời gian và không gian cụ thể với những điều kiện, hoàn cảnh cụ thể để điều tra khách quan nhất. Việc đề xuất và khảo sát tính cần thiết và khả thi của các giải pháp quản lý phải được thực hiện theo một trình tự khoa học. 7.1.3. Quan điểm thực tiễn Việc nghiên cứu phải xuất phát từ việc giải quyết các vấn đề thực tiễn về công tác quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An. 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, tổng hợp lý thuyết; phân loại và hệ thống hóa lý thuyết từ tài liệu, công trình nghiên cứu, sách báo, chính sách Nhà nước, chiến lược giáo dục, các tài liệu trên internet,… nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu. 7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn a. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Sử dụng phiếu hỏi khảo sát thực trạng công tác quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An: * Phiếu 1: Phiếu khảo sát dành cho cán bộ quản lý tại Sở GĐ&ĐT và các Phòng GD&ĐT tỉnh Long An Phiếu khảo sát gồm những nội dung: - Phần 1: Thông tin cá nhân - Phần 2: Nội dung hỏi + Nhận thức về công tác quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục tại tỉnh Long An + Thực trạng (tự đánh giá) công tác quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An
5 • Thực trạng công tác tuyển dụng và sử dụng đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An • Thực trạng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An • Thực trạng công tác đánh giá và xếp loại đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An * Phiếu 2: Phiếu khảo sát dành cho đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông Phiếu khảo sát gồm những nội dung: - Phần 1: Thông tin cá nhân - Phần 2: Nội dung hỏi + Nhận thức về công tác quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục tại tỉnh Long An + Thực trạng công tác quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An • Thực trạng công tác tuyển dụng và sử dụng đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An • Thực trạng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An • Thực trạng công tác đánh giá và xếp loại đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An * Phiếu 3: Phiếu khảo sát dành cho CBQL và giáo viên phổ thông Phiếu khảo sát gồm những nội dung: - Phần 1: Thông tin cá nhân - Phần 2: Nội dung hỏi + Nhận thức về công tác quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục tại tỉnh Long An + Thực trạng công tác quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An • Thực trạng công tác tuyển dụng và sử dụng đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An
6 • Thực trạng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An • Thực trạng công tác đánh giá và xếp loại đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An Ngoài ra, phiếu điều tra khác cũng được thực hiện nhằm khảo sát tính cần thiết và khả thi của các giải pháp quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An cho cán bộ quản lý tại Sở GĐĐT và các Phòng GD&ĐT tỉnh Long An. b. Phương pháp phỏng vấn Tìm hiểu thực trạng quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An với các nhóm khách thể đối tượng khảo sát được xác lập. Phiếu phỏng vấn bao gồm: - Phần 1: Thông tin cá nhân - Phần 2: Nội dung hỏi Mục đích của các câu hỏi phỏng vấn: + Bổ sung thêm thông tin để làm sáng tỏ kết quả khảo sát + Bổ sung thêm thông tin để góp phần làm cơ sở cho các giải pháp đề xuất + Tìm hiểu sâu hơn về đối tượng nghiên cứu đối với một số khách thể điển hình. c. Phương pháp chuyên gia Xin ý kiến của một số cán bộ quản lý giáo dục có kinh nghiệm đưa ra giải pháp có tính cần thiết và khả thi liên quan đến việc quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An. d. Phương pháp thống kê toán học: Xử lý kết quả điều tra từ bảng hỏi bằng phần mềm SPSS phiên bản 16.0.
7 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ THANH TRA GIÁO DỤC BẬC PHỔ THÔNG 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông Công tác thanh tra giáo dục từ lâu đã được Đảng và Nhà nước quan tâm và sự quan tâm đó được cụ thể hoá bằng các chủ trương, chính sách, luật: Nghị quyết Hội nghị lần 2 của BCH Trung ương Đảng khoá VIII về “Định hướng chiến lược phát triển GD&ĐT trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá” đã khẳng định những thành tích to lớn và những yếu kém tồn tại của ngành GD&ĐT trong thời gian qua. Để phát huy những thành tích đã đạt được và khắc phục những hạn chế, Nghị quyết đã chỉ ra là cần phải “Hoàn thiện hệ thống thanh tra giáo dục, tăng cường cán bộ thanh tra, tập trung vào thanh tra chuyên môn”. Nghị quyết cũng chỉ rõ: “Công tác quản lý giáo dục và đào tạo có những mặt yếu kém bất cập. Công tác thanh tra giáo dục còn yếu kém, thiếu những biện pháp hữu hiệu để kiểm tra đánh giá chất lượng đào tạo; chậm phát hiện và thiếu nghiêm túc trong xử lý và khắc phục các biểu hiện tiêu cực trong ngành `giáo dục và đào tạo” [10]. Những quan điểm chỉ đạo của Đảng đã tạo cơ hội và định hướng để GD&ĐT phát triển lành mạnh, bền vững góp phần đào tạo nguồn nhân lực phục vụ cho sự nghiệp CNH - HĐH đất nước. Sự đổi mới về nội dung chương trình, phương pháp, những thay đổi trong đánh giá xếp loại học sinh, đòi hỏi những thanh tra viên chuyên ngành phải tiếp cận và có những kỹ năng tương ứng. Trên cơ sở đánh giá những thành tựu và những mặt yếu kém trong việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 2 khoá VIII, Hội nghị BCH Trung ương lần thứ 6 khoá IX đã đưa ra kết luận: “Tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 2 khoá VIII, xác định ba nhiệm vụ cụ thể và năm giải pháp chủ yếu để thúc đẩy sự nghiệp giáo dục và đào tạo từ nay đến năm 2005 và đến năm 2010” [47]. Trong nhiệm vụ nâng cao chất lượng hiệu quả giáo dục và đào tạo nhân tài, nghị quyết xác định: “Xây dựng cơ quan kiểm định chất lượng giáo dục theo mục tiêu giáo dục” [47]. Giải pháp đầu tiên trong kết luận là đổi mới mạnh mẽ quản lý nhà nước về giáo dục:“Tăng cường trật tự kỷ cương trong các trường học và toàn bộ hệ thống giáo dục, kiên quyết ngăn chặn đẩy lùi các hiện
8 tượng tiêu cực trong giáo dục”. “Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, đổi mới cơ bản công tác thi cử, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, công tác tuyển sinh…” [47]. Luật Giáo dục năm 2005 của nước Việt Nam, tại chương VII - mục 4 đã nêu rõ quy định về tổ chức và hoạt động của Thanh tra giáo dục. Để thi hành Luật Giáo dục Chính phủ đã ban hành một số văn bản quy phạm pháp luật, trong đó có nghị định số 43/2013/NĐ-CP ngày 09 tháng 5 năm 2013 về tổ chức và hoạt động của Thanh tra giáo dục và Nghị định số 97/2011/NĐ-CP ngày 21 tháng 10 năm 2011 về thanh tra viên và cộng tác viên thanh tra. Vị trí, sức ảnh hưởng của công tác thanh tra cũng nhận được sự quan tâm của các vị lãnh đạo đất nước và vẫn còn được giữ nguyên giá trị đến ngày nay: Tại Hội nghị tổng kết thanh tra toàn miền Bắc tháng 4/1957, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn “cán bộ thanh tra giúp cấp trên hiểu biết tình hình địa phương và cấp dưới, đồng thời cũng giúp cho các cấp địa phương kịp thời sửa chữa, uốn nắn nếu làm sai, hoặc làm chậm cho nên trách nhiệm của công tác thanh tra là quan trọng” [10]. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, quản lý mà thiếu sự kiểm tra, thanh tra thì sẽ dẫn đến bệnh quan liêu, tham ô, lãng phí và chỉ có tăng cường kiểm tra, kiểm soát thì mới chống được các tệ nạn này. Thanh tra là nhằm mục đích giúp cấp trên nắm được tình hình, giúp cấp dưới sửa chữa, uốn nắn những sai lầm, lệch lạc; giúp đỡ cấp dưới thực hiện chủ trương, chính sách, pháp luật. Kế đến là Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói trong lần đến thăm và nói chuyện với Hội nghị Thanh tra ngày 24/3/1972 rằng: “Vị trí và tầm quan trọng, tác dụng của công tác thanh tra là ở chỗ nó phải phát hiện cho mình những cái mà mình cần biết, nó thường xuyên là tai mắt của mình, nó biết nhìn, biết thấy, biết phát hiện và biết chỉ cho mình những cái mà mình cần biết... các đồng chí không coi trọng thanh tra tức là tước một cái vũ khí cần thiết của người lãnh đạo, không tài gì mình thấy hết đâu” [47]. Hay Phó Tổng thanh tra Chính phủ Trần Đức Lượng đã khẳng định: “Thanh tra là khâu thiết yếu của quản lý nhà nước. Hiệu lực, hiệu quả của Thanh tra phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác thanh tra. Vì vậy, có thể nói,
9 phẩm chất, kỹ năng công tác của người cán bộ thanh tra là yếu tố quan trọng, đảm bảo hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước” [47]. Những quan điểm trên đã góp phần làm sáng tỏ và khẳng định mạnh mẽ về vai trò, vị trí của đội ngũ thanh tra nói chung và đội ngũ thanh tra giáo dục nói riêng. Nhận thức được vai trò to lớn của giáo dục trong tiến trình xây dựng và phát triển đất nước; các nhà nghiên cứu giáo dục trong nước đã có nhiều đề tài, công trình nghiên cứu về thanh tra và đặc biệt là thanh tra giáo dục. Các công trình trên thực sự là cẩm nang cho các nhà quản lý giáo dục các cấp trong lý luận cũng như thực tiễn quản lý giáo dục, quản lý nhà trường. Các tác giả: Nguyễn Ngọc Quang, Hà Sỹ Hồ, Đặng Quốc Bảo,... đã nêu lên những nguyên tắc chung của việc quản lý hoạt động Dạy - Học, từ đó chỉ rõ một số biện pháp quản lý nhà trường. Một số biện pháp hữu hiệu để duy trì, điều chỉnh hoạt động của hệ quản lý đi đúng mục tiêu, kế hoạch là các biện pháp kiểm tra, thanh tra đánh giá kết quả công việc trong từng giai đoạn nhất định. Cụ thể như tác giả Hà Sỹ Hồ: trong cuốn: “Những bài giảng về quản lý trường học” - Tập hai - Nhà xuất bản Giáo dục - 1995 đã cho rằng: “Chức năng kiểm tra đặc biệt quan trọng vì quá trình quản lý đòi hỏi những thông tin chính xác, kịp thời về thực trạng của đối tượng quản lý, về việc thực hiện các quyết định đã đề ra, tức là đòi hỏi những mối liên hệ ngược chính xác, vững chắc giữa phân hệ quản lý và phân hệ được quản lý...”. Ông khẳng định: “Quản lý mà không kiểm tra thì quản lý sẽ ít hiệu quả và trở thành quản lý quan liêu” [18]. Hay tác giả Nguyễn Ngọc Quang cho rằng: “Quá trình quản lý diễn ra trong năm giai đoạn: Chuẩn bị kế hoạch hoá; Kế hoạch hoá; Tổ chức; Chỉ đạo và Kiểm tra. Trong đó, giai đoạn kiểm tra là giai đoạn cuối cùng kết thúc chu trình quản lý. Kiểm tra giúp cho việc chuẩn bị tích cực cho kỳ kế hoạch tiếp theo. Kiểm tra tốt, đánh giá được sâu sắc và chuẩn bị trạng thái cuối cùng của hệ (nhà trường) thì đến kỳ kế hoạch (năm học) tiếp theo việc soạn thảo kế hoạch năm học mới sẽ thuận lợi, kế thừa được các mặt mạnh để tiếp tục phát huy, phát hiện được lệch lạc để uốn nắn loại trừ [33]”. Như vậy, kiểm tra giữ vai trò liên hệ nghịch trong quá trình quản lý. Kiểm tra giúp cho
10 chủ thể quản lý điều khiển một cách tối ưu hệ quản lý. Không có kiểm tra, không có quản lý. Việc quản lý, phát triển đội ngũ cán bộ thanh tra giáo dục và đội ngũ cộng tác viên thanh tra giáo dục đã được nhiều tác giả lựa chọn làm luận văn thạc sĩ như: tác giả Đoàn Kim Xuyến (2002) với đề tài “Biện pháp quản lý đội ngũ cộng tác viên thanh tra của phòng giáo dục và đào tạo thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La”; tác giả Dương Tiến Công (2004) với “Biện pháp tổ chức, xây dựng lực lượng thanh tra các phòng giáo dục tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn hiện nay; hay tác giả Nguyễn Văn Thanh (2008) trong đề tài “Biện pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ cộng tác viên thanh tra giáo dục cấp THPT của Sở Giáo dục và Đào tạo Ninh Bình”;… Các đề tài trên đã đưa ra một số biện pháp quản lý cũng như phát triển đội ngũ cán bộ thanh tra, cộng tác viên thanh tra về năng lực và phẩm chất, đạo đức. Tuy nhiên, các đề tài chưa tiếp cận việc quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục dựa trên việc tuyển dụng, bồi dưỡng, sử dụng và đánh giá đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông. Đề tài “Quản lý đội ngũ thanh tra giáo dục bậc phổ thông tại tỉnh Long An” được xác lập như một nghiên cứu cụ thể trên bình diện quản lý nhân lực về đội ngũ này. 1.2. Các thuật ngữ có liên quan 1.2.1. Quản lý và Quản lý Giáo dục 1.2.1.1. Quản lý Theo Từ điển Tiếng Việt của Nhà xuất bản Hồng Đức, quản lý nghĩa là: - Trông coi và giữ gìn theo yêu cầu nhất định. - Tổ chức và điều khiển các hoạt động theo những yêu cầu nhất định [43]. Theo F. Taylor: “Quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn người khác làm, và sau đó hiểu được rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rõ nhất” [20]. Theo H. Fayol: “Quản lý nghĩa là dự kiến, tổ chức, lãnh đạo, phối hợp và kiểm tra” [22]. Ngoài ra còn nhiều quan điểm khác nhau về quản lý. Có thể kể ra một số quan điểm sau:
11 Quản lý là tác động có định hướng, có kế hoạch của chủ thể quản lý lên đối tượng bị quản lý trong tổ chức để vận hành tổ chức nhằm đạt mục tiêu nhất định [25]. Hoạt động có sự tác động qua lại giữa hệ thống và môi trường. Do đó, quản lý được hiểu là việc đảm bảo hoạt động của hệ thống trong điều kiện có sự biến đổi liên tục của hệ thống và môi trường là chuyển động của hệ thống đến trạng thái mới thích ứng với hoàn cảnh mới [23]. Theo tác giả Trần Kiểm thì quản lý là những tác động của chủ thể quản lý trong việc huy động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức hiệu quả cao nhất [20]. Những quan điểm đều mang những dấu hiệu chung: - Hoạt động quản lý được tiến hành trong một tổ chức hay một nhóm xã hội. - Hoạt động quản lý là những hoạt động có tính hướng đích. - Hoạt động quản lý là những tác động phối hợp nỗ lực của các cá nhân nhằm thực hiện mục tiêu của tổ chức. Tóm lại, quản lý là sự tác động có tính tự giác, tính mục đích, tính kế hoạch, tính phương pháp của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm đạt được mục đích của tổ chức trong một môi trường luôn biến động. 1.2.1.2. Quản lý Giáo dục Thuật ngữ “quản lý giáo dục” ít nhất được hiểu theo hai cấp độ: vĩ mô và vi mô. * Đối với cấp độ vĩ mô: Quản lý giáo dục được hiểu là những tác động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tất cả các mắt xích của hệ thống (từ cao nhất đến các cơ sở giáo dục là nhà trường) nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu phát triển giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ mà xã hội đặt ra cho ngành giáo dục [20]. Khái niệm trên tương ứng với sự phát triển hệ thống giáo dục trên quy mô cả nước hay hệ thống giáo dục của một Tỉnh/Thành phố hoặc đối với hệ thống giáo dục của một ngành học, cấp học cụ thể nào đó.