Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho tỉnh Tiền Giang

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:125

Thêm vào BST

Báo xấu

98
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho tỉnh Tiền Giang tập trung tìm hiểu về cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp của việc quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho tỉnh Tiền Giang.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho tỉnh Tiền Giang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH …..o0o….. NGUYỄN THANH BÌNH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY TRONG CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC CỦA THÀNH PHỐ MỸ THO TỈNH TIỀN GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2006
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và nghiên cứu hoàn thành luận văn tốt nghiệp, tác giả đã nhận được sự động viên, giúp đỡ quý báu của nhiều đơn vị và cá nhân. Trước Tiền, tác giả xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến quý Thầy Cô tham gia giảng dạy lớp Cao học Quản lý giáo dục khóa 15, quý Thầy Cô công tác tại Phòng Khóa học Công nghệ - Sau Đại học Trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh. Tác giả cũng xin chân thành cảm ơn lãnh đạo, chuyên viên Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Tiền Giang, Phòng Giáo dục thành phố Mỹ Tho; Ban Giám hiệu, quý Thầy Cô giảng dạy tại các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho và các bạn đồng nghiệp. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng tri ân sâu sắc đến TS. Trần Thị Thu Mai, người đã hết lòng giúp đỡ và hướng dẫn tận tình đế tác giả hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện, song chắc chắn rằng luận văn này sẽ không thể tránh khỏi một vài thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được sự góp ý của quý Thầy Cô và các bạn đồng nghiệp. Nguyễn Thanh Bình 3
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ......................................................................................3 MỤC LỤC ............................................................................................4 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.................................................8 DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................9 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ...........................................................10 MỞ ĐẦU .............................................................................................11 1. Lý do chọn vấn đề nghiên cứu ..................................................................... 11 2. Mục đích nghiên cứu..................................................................................... 13 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................ 14 4. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 14 5. Giả thuyết khóa học ...................................................................................... 14 6. Phạm vi nghiên cứu....................................................................................... 14 7. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 15 8. Đóng góp của luận văn và khả năng ứng dụng .......................................... 16 9. Cấu trúc luận văn.......................................................................................... 16 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .....17 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề......................................................................... 17 1.1.1. Trên thế giới .................................................................................................. 17 1.1.2. Ở Viêt Nam .................................................................................................... 18 1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến vấn đề nghiên cứu ................... 21 1.2.1. Quản lý ........................................................................................................... 21 1.2.2. Quản lý giáo dục ........................................................................................... 23 1.2.3. Quản lý nhà trường: ..................................................................................... 25 1.2.4. Quản lý hoạt động giảng dạy ........................................................................ 26 1.3. Trường tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân ............................... 28 1.3.1. Vị trí của trường tiểu học.............................................................................. 28 1.3.2. Mục tiểu của giáo dục tiểu học ..................................................................... 28 4
1.3.3. Nhiệm vụ và quyền hạn của trường tiểu học ............................................... 29 1.3.4. Quan điểm phát triển giáo dục tiểu học trong thòi kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa ............................................................................................................. 30 1.4. Một số vấn đề lý luận liên quan đến công tác quản lý trường tiểu học 30 1.4.2. Cán bộ quản lý trường tiểu học .................................................................... 31 1.4.3. Vai trò, nhiệm vụ và quyền hạn của cán bộ quản lý trường tiểu học (Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng)........................................................................................ 32 1.4.4. Đặc điếm lao động sư phạm của người giáo viên tiểu học ......................... 34 1.4.5. Nội dung quản lý hoạt động giảng dạy ở trường tiểu học .......................... 35 Chương 2: THỰC TRẠNG VIỆC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY TRONG CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC CỦA THÀNH PHỐ MỸ THO TỈNH TIỀN GIANG ..............................44 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục của thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang......................................................................................... 44 2.1.1. Về kinh tế - xã hội ......................................................................................... 44 2.1.2. Về giáo dục .................................................................................................... 45 2.2. Thực trạng giáo dục tiểu học ở thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang .. 46 2.2.1. Tình hình phát triển trường lớp giáo dục tiểu học của thành phố Mỹ Tho .................................................................................................................................. 46 2.2.2. Tình hình đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học TP. Mỹ Tho ................ 48 2.2.3. Tình hình đội ngũ giáo viên tiểu học của thành phố Mỹ Tho .................... 50 2.2.4. Về chất lượng dạy học ở các trường tiểu học .............................................. 53 2.2.5. Về cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ dạy và học..................................... 54 2.3. Thực trạng công tác quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiên Giang ................................................. 55 2.3.1. Nhận thức của cán bộ quản lý trường tiểu học về tầm quan trọng của nội dung quản lý hoạt động giảng dạy ......................................................................... 55 2.3.2. Quản lý việc phân công giảng dạy cho giáo viên ........................................ 57 2.3.3. Quản lý việc thực hiện chương trình và kế hoạch giảng dạy ..................... 58 2.3.4. Quản lý việc soạn bài và chuẩn bị giờ lên lớp của giáo viên ...................... 60 2.3.5. Quản lý giờ lên lớp của giáo viên ................................................................. 62 5
2.3.6. Quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn, dự giờ và rút kinh nghiệm ................... 63 2.3.7. Quản lý hồ sơ chuyên môn của giáo viên .................................................... 65 2.3.8. Quản lý việc đổi mới phương pháp giảng dạy ............................................. 66 2.3.9. Quản lý công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên ............................................ 68 2.3.10. Quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh ................. 69 2.3.11. Quản lý phương tiện, điều kiện hỗ trợ hoạt động giảng dạy .................... 71 2.3.12. Quản lý việc dạy thêm, học thêm ................................................................ 73 2.4. Đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang ............................. 75 2.4.1. Những mặt mạnh .......................................................................................... 75 2.4.2. Những hạn chế .............................................................................................. 76 2.4.3. Nguyên nhân của hạn chế ............................................................................ 77 Chương 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY TRONG CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC CỦA THÀNH PHỐ MỸ THO TỈNH TIỀN GIANG ..............................80 3.1. Cơ sở đề ra biện pháp ................................................................................ 80 3.1.1. Căn cứ vào quan điểm chỉ đạo phát triển giáo dục và đào tạo của Đảng trong thời kỳ cồng nghiệp hóa, hiện đại hóa ......................................................... 80 3.1.2. Căn cứ vào chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo của tỉnh Tiền Giang và thành phố Mỹ Tho ................................................................................................... 81 3.1.3. Căn cứ vào thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho ..................................................................................... 82 3.2. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang ............................. 83 3.2.1. Biện pháp 1: Bồi dưỡng nâng cao nhận thức, trình độ và năng lực quản lý cho cán bộ quản lý .................................................................................................. 83 3.2.2. Biện pháp 2: Kế hoạch hóa công tác quản lý hoạt động giảng dạy ........... 84 3.2.3. Biện pháp 3: Thực hiện quản lý hoạt động giảng dạy theo hướng tiếp cận khoa học ................................................................................................................... 86 3.2.4. Biện pháp 4: Quản lý quy chế chuyên môn gắn với công tác thi đua ........ 90 3.2.5. Biện pháp 5: Xây dựng hệ thống thông tin trong quản lý hoạt động giảng dạy ở trường tiểu học .............................................................................................. 92 6
3.2.6. Biện pháp 6: Tăng cường công tác quản lý đội ngũ giáo viên ................... 93 3.2.7. Biện pháp 7: Tăng cường công tác kiểm tra chuyên môn đối với giáo viên tiểu học ..................................................................................................................... 94 3.2.8. Biện pháp 8: Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ dạy và học ....................................................................................................................... 96 3.2.9. Biện pháp 9: Phát huy sức mạnh của cộng đồng tham gia quản lý hoạt động giảng dạy......................................................................................................... 97 3.3. Kết quả khảo nghiệm mức độ khả thi của các biện pháp ...................... 98 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................... 101 1. Kết luận ........................................................................................................ 101 2. Kiến nghị ...................................................................................................... 105 TÀI LIÊU THAM KHẢO ............................................................. 108 PHỤ LỤC ........................................................................................ 112 7
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT QLGD : Quản lý giáo dục CBQL : Cán bộ quản lý GV : Giáo viên HS : Học sinh CM : Chuyên môn HSCM : Hồ sơ chuyên môn CQG : Chuẩn quốc gia TP : Thành phố ĐH : Đại học CĐ : Cao đẳng TH : Trung học CC : Cao cấp TC : Trung cáp SC : Sơ cáp HT : Hiệu trưởng PHT : Phó hiệu trưởng T-K : Tốt-Khá TB : Trung bình Y : Yếu TX : Thường xuyên KTX : Không thường xuyên KTH : Không thực hiện 8
DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2. 1: Tình hình phát triên trường lớp giáo dục tiểu học từ năm học 2001- 2002 đến năm học 2005 – 2006 ............................................................ 46 Bảng 2.2: Tình hình đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho năm học 2005 - 2006 .............................................................. 48 Bảng 2.3: Tình hình đội ngũ giáo viên các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho năm học 2005-2006 .............................................................................. 50 Bảng 2.4: Thống kê kết quả xếp loại học lực của học sinh các trường tiểu học ở thành phố Mỹ Tho ................................................................................. 53 Bảng 2.5: Kết quả điều tra nhận thức của cán bộ quản lý về tầm quan trọng của các nội dung quản lý hoạt động giảng dạy............................................ 56 Bảng 2.6: Thực trạng quản lý phân công giảng dạy cho giáo viên .......................... 57 Bảng 2.7: Thực trạng quản lý việc thực hiện chương trình và kế hoạch giảng dạy . 59 Bảng 2.8: Thực trạng quản lý việc soạn bài và chuẩn bị giờ lên lóp của giáo viên. 61 Bảng 2.9: Thực trạng quản lý giờ lên lớp của giáo viên .......................................... 63 Bảng 2.10: Thực trạng quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn, dự giờ và rút kinh nghiệm................................................................................................... 63 Bảng 2.11: Thực trạng quản lý hồ sơ chuyên môn của giáo viên ............................ 65 Bảng 2.12: Thực trạng quản lý đổi mới phương pháp giảng dạy ............................. 67 Bảng 2.13: Thực trạng quản lý công tác bôi dưỡng đội ngũ giáo viên .................... 68 Bảng 2.14: Thực trạng quản lý việc kiêm tra, đánh giá Kết quả học tập cho học sinh ........................................................................................................ 69 Bảng 2.15: Thực trạng quản lý phương tiện, các điều kiện hỗ trợ hoạt động giảng dạy ......................................................................................................... 71 Bảng 2.16: Thực trạng quản lý việc dạy thêm, học thêm……………………….73 Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm mức độ khả thi của các biện pháp…………….99 9
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Trang Biểu đồ 2. 1: Số lớp học bậc tiểu học của thành phố Mỹ Tho từ năm học 2001 - 2002 đến năm học 2005 - 2006 ........................................ 47 Biểu đồ 2.2: Số lượng học sinh bậc tiểu học của thành phố Mỹ Tho từ năm học 2001 - 2002 đến năm học 2005 - 2006 .........................47 Biểu đồ 2.3: Trình độ chuyên môn của đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thành phố Mỹ Tho.............................................49 Biểu đồ 2.4: Trình độ chính trị của đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thành phố Mỹ Tho.............................................50 Biểu đồ 2.5: Tỉ lệ giáo viên/lớp ở bậc tiểu học của thành phố Mỹ Tho từ năm học 2001 - 2002 đến năm học 2005 - 2006 .................... 51 Biểu đồ 2.6: Độ tuổi của đội ngũ giáo viên các trường tiểu học thành phố Mỹ Tho ..................................................................... 52 Biểu đồ 2.7: Trình độ chuyên môn của đội ngũ giáo viên các trường tiểu học thành phố Mỹ Tho ................................................................ 52 10
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn vấn đề nghiên cứu 1.1. Nhân loại đã bước vào nền văn minh của thiên niên kỷ mới. Đại hội lần thứ IX của Đảng đã mở ra một thời kỳ phát triển mạnh mẽ của đất nước với đường lối công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhằm đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu, trở thành một nước công nghiệp, thực hiện chủ trương dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ, văn minh. Báo cáo chính trị của Đại hội Đảng lần thứ IX, tháng 4 năm 2001, đã xác định mục tiểu chiên lược phát triên kinh tế - xã hội trong l0 năm tới là: "Đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển, nâng cao rõ rệt đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp hóa theo hướng hiện đại". Trên cơ sở đánh giá thực trạng giáo dục nước nhà Đại hội IX đã khẳng định: "Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu" với mục tiểu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bôi dưỡng nhân tài; giáo dục phải gân chặt với yêu câu phát triên kinh tế xã hội. Báo cáo nêu rõ: "Phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực thúc đây sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, là điêu kiện để phát huy nguồn lực con người - yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững" [14]. Trên cơ sở phân tích một cách sâu sác những cơ hội và thách thức đối với đất nước ta trong bối cảnh phát triên mạnh mẽ về kinh tế - xã hội, về khóa học - công nghệ và xu thế toàn cầu hóa, Đại hội lân thứ X của Đảng tiêp tục khẳng định: "Giáo dục và đào tạo cùng với khóa học và công nghệ là quôc sách hàng đàu, là nền tảng và động lực thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước". Đồng thời văn kiện Đại hội cũng đã đề ra phương hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2006 - 2010, trong đó định hướng phát triên cho giáo dục là: "Ưu Tiền hàng đầu cho việc nâng cao chất lượng dạy và học. Đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và tăng cường cơ sở vật chất của nhà trường, phát huy khả năng sáng 11
tạo và độc lập suy nghĩ của học sinh, sinh viên". Đối với vấn đề quản lý giáo dục, văn kiện Đại hội X của Đảng nêu rõ: " Đổi mới và nâng cao năng lực quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo" và "Tập trung khắc phục những tiểu cực trong dạy thêm, học thêm, thi cử, tuyển sinh, đánh giá kết quả học tập và cấp chứng chỉ, văn bằng" [16]. 1.2. Việt Nam là một nước có xuất phát điểm về trình độ kinh tế - xã hội thấp, đời sống của nhân dân còn nhiều khó khăn. Để có thể bắt kịp với các nước khác và hòa nhập với xu hướng phát triển chung của thế giới, công tác giáo dục và đào tạo cần được xác định là quốc sách hàng đầu. Điều này có nghĩa là giáo dục và đào tạo phải được đặt ở vị trí then chốt nhất nhằm tạo ra nguồn nhân lực thực hiện thắng lợi các mục tiểu kinh tế - xã hội. Trong lĩnh vực giáo dục thì đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục các cấp là lực lượng nòng cốt, giữ vai trò quyết định trong việc biến mục tiểu giáo dục thành hiện thực, quyết định hiệu quả và chất lượng giáo dục. Muốn nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường thì một trong các khâu then chốt là phải nâng cao chất lượng quản lý hoạt động giảng dạy. Chất lượng và hiệu quả của hoạt động giảng dạy là một thành tố quan trọng trong cấu thành chất lượng và hiệu quả giáo dục. Khi nói về thực trạng giáo dục Việt Nam, nguyên Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Minh Hiển đã đánh giá: "Chất lượng và hiệu quả giáo dục nhìn chung còn thấp so với yêu cầu phát triển của đất nước và so với trình độ Tiền tiến của các nước trong khu vực". Để khắc phục thực trạng giáo dục nói trên, một trong những công việc cấp thiết là có sự đánh giá đúng về thực trạng công tác quản lý ở các nhà trường. 1.3. Trong hệ thống giáo dục quốc dân, tiểu học là bậc học có ý nghĩa rất quan trọng liên quan đến mọi nhà, mọi người, mọi tầng lớp trong xã hội. Đây là bậc học nền tảng có nhiệm vụ xây dựng và phát triển tình cảm, đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ, thể chất cho trẻ em nhằm hình thành cơ sở ban đầu cho sự phát triển toàn diện nhân cách con người. Một trong những mục tiểu giáo dục và đào tạo đến năm 2020 được Đảng ta xác định là: "Nâng cao chất lượng toàn diện bậc 12
tiểu học". Mục tiểu này có đạt được hay không? cần có những biện pháp nào để thực hiện mục tiểu đó? Để trả lời những câu hỏi như vậy cần phải có sự đánh giá đúng thực trạng công tác quản lý hoạt động giảng dạy và phải xây dựng được các biện pháp quản lý đê từ đó nâng cao chất lượng hoạt động giảng dạy ở bậc tiểu học. 1.4. Trong những năm qua, bên cạnh thành tích đã đạt được, ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh Tiền Giang nói chung và thành phố Mỹ Tho nói riêng đang đứng trước những vấn đề cấp thiết cần phải giải quyết. Tuy chất lượng giáo dục ở các trường tiểu học những năm gần đây đã khá đồng đều nhưng chất lượng dạy học các môn vẫn còn bộc lộ rõ sự chênh lệch không chỉ giữa các nhà trường mà còn ở ngay trong một nhà trường. Hoạt động giảng dạy của đội ngũ giáo viên trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho tuy đã đi vào nền nếp song hiệu quả còn khá khiêm tốn do các biện pháp quản lý hoạt động này của các nhà quản lý giáo dục còn nhiều bất cập, chưa phù họp với yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Xuất phát từ những lý do nêu trên và từ thực tế công tác quản lý hoạt động giảng dạy ở các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: "Quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho tỉnh Tiền Giang" nhằm đánh giá đúng thực trạng và từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy ở các trường tiểu học góp phân nâng cao chát lượng và phát triên giáo dục ở thành phố Mỹ Tho nói riêng và tỉnh Tiền Giang nói chung, đáp ứng với yêu cầu đòi hỏi của xã hội đối với giáo dục và đào tạo trong giai đoạn hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu làm rõ thực trạng việc quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang và đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy cho các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang. 13
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý hoạt động giảng dạy của cán bộ quản lý và hoạt động giảng dạy của giáo viên trong các trường tiểu học thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Thực trạng và biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận liên quan đến đề tài. - Khảo sát làm rõ thực trạng về công tác quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang. - Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao công tác quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang. 5. Giả thuyết khóa học Công tác quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho tỉnh Tiền Giang hiện nay vẫn còn những hạn chế, bất cập so với yêu cầu của giáo dục - đào tạo trong giai đoạn hiện nay. Nếu đánh giá đúng thực trạng công tác quản lý hoạt động giảng dạy và xác định được các biện pháp quản lý một cách phù hợp thì sẽ góp phần cải thiện, nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học của thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang. 6. Phạm vi nghiên cứu - Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu về thực trạng công tác quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang, không nghiên cứu việc quản lý hoạt động học tập của học sinh và các hoạt động giáo dục khác. 14
- Đề tài được nghiên cứu ở tất cả các trường tiểu học (19 trường: 10 trường nội thành; 09 trường ngoại thành) của thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang; trong đó có 04 trường đạt chuẩn quốc gia. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Thu thập các loại sách, báo, tạp chí, tài liệu có liên quan đèn đê tài. - Đọc và khái quát các tài liệu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu - Nghiên cứu Nghị quyết của Đảng, các văn bản về chủ trương chính sách của Nhà nước và các văn bản của ngành giáo dục. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp quan sát Phương pháp này thực hiện bằng cách dự họp hội đồng sư phạm ở các trường, dự giờ một sô giáo viên đê tìm hiêu thêm vê thực trạng dạy học và thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy của cán bộ quản lý các trường tiểu học. 7.2.2. Phương pháp điều tra, khảo sát bằng phiếu Sử dụng hệ thống bảng câu hỏi, các phiếu trưng cầu ý kiến đối với lãnh đạo và cán bộ chuyên môn Phòng Giáo dục, cán bộ quản lý và giáo viên ở các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho nhằm thu thập số liệu để đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động giảng dạy và đề xuất các biện pháp. 7.2.3. Phương pháp phỏng vấn Phỏng vấn, trao đổi trực tiếp với cán bộ quản lý, giáo viên và tham khảo ý kiên các chuyên gia với mục đích tìm các Kết luận thỏa đáng trong việc đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động giảng dạy và đê xuât một số biện pháp giúp cho việc quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho có hiệu quả. 7.3. Phương pháp thông kê toán học Sau khi thu thập các phiếu thăm dò ý kiến, dựa vào kết quả điều tra, tác giả sử dụng phần mềm SPSS for Windows để xử lý số liệu, tính tần số xuất hiện 15
và tỉ lệ phân trăm các nội dung trong phiếu hỏi nhằm đánh giá thực trạng và định hướng nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang. 8. Đóng góp của luận văn và khả năng ứng dụng Luận văn cung cấp một số thực trạng về công tác quản lý hoạt động giảng dạy, rút ra những kết quả đạt được và phân tích những hạn chế của công tác quản lý hoạt động giảng dạy ở các trường tiểu học trong tình hình hiện nay. Luận văn đề xuất một số biện pháp nhằm ứng dụng vào công tác quản lý hoạt động giảng dạy, từng bước nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang. 9. Cấu trúc luận văn Luận văn gồm 103 trang (phần chính văn 100 trang, tài liệu tham khảo 3 trang). Ngoài phần mở đầu; phần kết luận và kiến nghị, phần nội dung của luận văn gôm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu. Chương 2: Thực trạng việc quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang. Chương 3: Một số biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy trong các trường tiểu học của thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang. 16
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Ngay từ thời cổ đại, vấn đề dạy học đã được nhiều nhà triết học đồng thời là nhà giáo dục ở cả phương Đông và phương Tây đề cập đến. Có thể kể đến các tư tưởng và công trình chủ yếu dưới đây: Ở phương Tây, từ trước công nguyên, Xôcrat (469 - 339) đã quan niệm giáo dục phải giúp con người tìm thấy và tự khẳng định chính bản thân mình. Ông cho rằng để nâng cao hiệu quả dạy học cần có phương pháp giúp thế hệ trẻ từng bước tự khẳng định, tự phát hiện tri thức mới mẻ, phù hợp với chân lý. Còn Platon (429 - 347 trước CN) xác nhận vai trò tất yếu của giáo dục trong xã hội, tính quyết định của chính trị đối với giáo dục. Ở phương Đông, Khổng Tử (551 - 479 trước CN) quan niệm phương pháp dạy học là dùng cách gợi mở, đi từ gần đến xa, từ đơn giản đến phức tạp, nhưng vẫn đòi hỏi người học phải tích cực suy nghĩ, phải hình thành nề nếp, thói quen trong học tập. Đến cuối thế kỷ XIV, khi mà chủ nghĩa tư bản bắt đầu xuất hiện, vấn đề dạy học và quản lý dạy học đã được nhiều nhà giáo dục thực sự quan tâm nổi bật nhất là Cômenxki (1952 - 1670). Ông đã đưa ra các nguyên tắc dạy học như: nguyên tắc trực quan, nguyên tắc nhất quán, nguyên tác đảm bảo tính khóa học và tính hệ thống; đồng thời đã khẳng định hiệu quả dạy học có liên quan đến chất lượng người dạy thông qua việc vận dụng có hiệu quả các nguyên tắc dạy học. Vào cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, khóa học giáo dục thực sự có sự biến đổi về lượng và chất. Trên cơ sở lí luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, các 17
nhà nghiên cứu giáo dục đã đi sâu nghiên cứu về vai trò và trách nhiệm của đội ngũ cán bộ quản lý trong việc quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường. V.A.Xukhomlinxki, V.P. Xtrezicondin, Jaxapob đã nghiên cứu và đề ra một số vấn đề quản lý của hiệu trưởng ở trường phổ thông như vấn đề phân công nhiệm vụ giữa hiệu trưởng và phó hiệu trưởng. Các tác giả đã thống nhất và khẳng định Hiệu trưởng phải là người lãnh đạo toàn diện và chịu trách nhiệm trong công tác quản lý nhà trường. P.V. Zimin, M.I.Konđakôp, N.I.Saxerđôtôp đã đi sâu nghiên cứu công tác lãnh đạo hoạt động giảng dạy, giáo dục trong nhà trường và xem đây là khâu then chốt trong công tác quản lý của hiệu trưởng [34]. Đối với công tác xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, các nhà nghiên cứu đều cho rằng trong những nhiệm vụ của hiệu trưởng thì nhiệm vụ hét sức quan trọng là xây dựng và bôi dưỡng đội ngũ giáo viên. Hiệu trưởng phải biết lựa chọn đội ngũ giáo viên bằng nhiều nguồn khác nhau và bồi dưỡng họ trở thành những giáo viên tốt theo tiểu chuẩn nhất định bằng những biện pháp khác nhau. Đối với việc tổ chức dự giờ và phân tích sư phạm bài dạy của giáo viên, tác giả V.A.Xukhomlinxki đã thừa nhận tâm quan trọng của biện pháp này và chỉ rõ thực trạng yếu kém của việc phân tích sư phạm bài dạy, cho dù hoạt động dự giờ và góp ý với giáo viên sau giờ dự của hiệu trưởng diễn ra thường xuyên. Từ thực trạng đó, tác giả đã đưa ra nhiêu cách phân tích sư phạm bài dạy của giáo viên. 1.1.2. Ở Viêt Nam Trước hết phải nói đến quan điểm về giáo dục của Chủ tịch Hô Chí Minh (1890 - 1969). Bằng việc kế thừa những tinh hóa của các tư tưởng giáo dục Tiền tiến và vận dụng sáng tạo phương pháp luận của triêt học Mác-Lênin, Người đã để lại cho chúng ta những nền tảng lý luận vê vai trò giáo dục, định hưởng phát triển giáo dục, mục đích dạy học, các nguyên lý dạy học, các 18
phương thức dạy học, vai trò của quản lý và cán bộ quản lý giáo dục, phương pháp lãnh đạo và quản lý. Hệ thông các tư tưởng của Chủ tịch Hô Chí Minh về giáo dục có giá trị cao trong quá trình phát triển lý luận dạy học, lý luận giáo dục của nên giáo dục cách mạng Việt Nam. Trong luận văn này, chúng tôi chỉ xin đề cập đến một số quan điểm cụ thể của Người như sau: Thứ nhất, Người rất quan tâm đến chính sách giáo dục và dạy học. Người cho rằng: "Muốn lãnh đạo cho đúng, tất nhiên phải theo đường lối chung" , và " Chính sách đúng là nguồn gốc của thắng lợi". Theo cách hiểu trên, trong quản lý giáo dục cần phải có chính sách đúng. Thứ hai, về việc bồi dưỡng nâng cao trình độ cho cán bộ, Người dạy: "Những cán bộ giáo dục phải luôn luôn cố gắng học tập thêm, học chính trị, học chuyên môn. Nếu không tiến bộ mãi thì sẽ không theo kịp đà tiến chung, sẽ trở thành lạc hậu". Như vậy, muốn dạy học đạt kết quả cao thì phải chăm lo đến việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên bằng việc tạo điều kiện cho giáo viên được học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Thứ ba, Người đã nói rõ về phương pháp dạy học "Phải nâng cao và hướng dẫn việc tự học" hoặc "Lấy tự học làm cốt, do thảo luận và chỉ đạo giúp vào". Quan điểm này cho thấy: Muốn mang lại hiệu quả dạy học thì cần phải lựa chọn những phương pháp dạy học đề cao năng lực tự học, phát huy tinh thần độc lập suy nghĩ và sáng tạo của người học. Thứ tư, về mối quan hệ giữa điều kiện và phương tiện dạy học với hoạt động dạy học, Người khẳng định: "Kinh tế tiến bộ thì giáo dục mới tiến bộ, kinh tế không phát triển thì giáo dục cũng không phát triển được,...hai việc đó có quan hệ mật thiết với nhau" [29]. Trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hô Chí Minh, đã có nhiêu nhà khóa học, nhà giáo dục Việt Nam nghiên cứu về quản lý nhà trường, quản lý hoạt động dạy học như Nguyễn Ngọc Quang, Hoàng Chúng, Hà Sĩ Hồ, Nguyễn Văn Lê, Hoàng Tâm Sơn, Nguyễn Văn Tường,...Mặc dù mỗi 19
tác giả đi sâu vào những bình diện khác nhau của hoạt động dạy học nhưng tất cả đều hướng đến việc giải quyết mối quan hệ giữa giáo viên và nhà quản lý, những nội dung quản lý hoạt động dạy học của người hiệu trưởng. Tác giả Nguyễn Ngọc Quang xác định: "Dạy học và giáo dục trong sự thống nhất là hoạt động trung tâm của nhà trường, quản lý nhà trường thực chất là quản lý quá trình lao động sư phạm của người thầy" [35]. Tác giả Hà Sĩ Hồ và Lê Tuấn khi nghiên cứu về mục tiểu, nội dung, biện pháp quản lý nhà trường cũng đã khẳng định: "Việc quản lý hoạt động dạy và học (hiểu theo nghĩa rộng) là nhiệm vụ quản lý trung tâm của nhà trường" và "Người hiệu trưởng phải luôn luôn kết hợp một cách hữu cơ quá trình dạy và học" [22]. Tác giả Hoàng Tâm Sơn thì quan tâm đến việc tổ chức các hoạt động khóa học cho giáo viên để phát huy yếu tố nội lực của chính đội ngũ [36]. Tác giả Nguyễn Văn Lê tập trung nghiên cứu công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên về tư tưởng chính trị, về chuyên môn nghiệp vụ để nâng cao năng lực giảng dạy cho họ [41]. Gần đây nhất, vào năm 2001, Viện Khóa học giáo dục Việt nam đã cho xuất bản tuyển tập "Giáo dục học - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn" của cố giáo sư Hà Thế Ngữ (1929 - 1990). Trong công trình này, thông qua việc trình bày về đối tượng nghiên cứu và cấu trúc của khóa học quản lý giáo dục, các khái niệm cơ bản của lý luận quản lý giáo dục, những nguyên tắc quản lý giáo dục và những quy luật giáo dục, tác giả đã giới thiệu nhiều tri thức về phương pháp luận nghiên cứu hiệu quả giáo dục và dạy học. Ngoài ra, qua nghiên cứu ở các bộ phận lưu trữ của trường Cán bộ quản lý giáo dục thuộc Bộ Giáo dục - Đào tạo và trường Đại học Sư phạm thành phố Hô Chí Minh, chúng tôi nhận thấy có một sô tác giả đã chọn vấn đề nghiên cứu gần với đề tài chúng tôi nghiên cứu để làm luận văn tốt nghiệp cao học chuyên ngành Quản lý Giáo dục. Trong các đề tài này, các nhà nghiên cứu quan tâm đến việc bồi dưỡng nâng cao trình độ, nghiệp vụ quản lý cho đội ngũ cán bộ 20