Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Thực trạng quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học tại quận Thủ Đức, thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2012 - 2014

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:152

Thêm vào BST

Báo xấu

187
lượt xem 31
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Thực trạng quản lí hoạt động g ở trường tiểu học tại quận Thủ Đức, thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2012 - 2014 trình bày về cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp đối với việc quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học tại quận Thủ Đức, thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2012 - 2014.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Thực trạng quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học tại quận Thủ Đức, thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2012 - 2014

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Nguyễn Thị Kim Loan THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC TẠI QUẬN THỦ ĐỨC, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH GIAI ĐOẠN 2012 - 2014 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh - 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Nguyễn Thị Kim Loan THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC TẠI QUẬN THỦ ĐỨC, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH GIAI ĐOẠN 2012 - 2014 Chuyên ngành : Quản lí giáo dục Mã số : 60 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VÕ VĂN NAM Thành phố Hồ Chí Minh - 2014
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kì một công trình nào khác. Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 12 năm 2014 Tác giả Nguyễn Thị Kim Loan
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến: Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, các giảng viên, các nhà sư phạm, các nhà khoa học đã tham gia quản lí, giảng dạy, tạo điều kiện cho tôi tham gia khóa học này. Tôi xin cảm ơn các thầy cô đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ, cung cấp tài liệu, hướng dẫn tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu khoa học. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Tiến sĩ Võ Văn Nam đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn định hướng đề tài, định hướng các vấn đề nghiên cứu trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn các đồng chí lãnh đạo, các chuyên viên phòng Giáo dục đào tạo Quận Thủ Đức, các đồng chí Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, Tổ trưởng chuyên môn, giáo viên chủ nhiệm, Tổng phụ trách Đội thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, các em học sinh thân mến trên địa bàn Quận Thủ Đức… đã tạo điều kiện thuận lợi trong việc cung cấp số liệu và tư vấn khoa học cho tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè và các đồng nghiệp đã động viên, khích lệ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu. Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng, song chắc chắn luận văn không tránh khỏi những sai sót, rất mong nhận được sự đóng góp, chỉ dẫn, giúp đỡ của quí thầy cô giáo, quí đồng nghiệp cùng bạn bè để tôi sửa chữa, hoàn thiện luận văn của mình. Trân trọng.
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các sơ đồ MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 7 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP TRONG NHÀ TRƯỜNG TIỂU HỌC ............................................................................................. 13 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ...................................................................................... 13 1.1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề trên thế giới .......................................................... 13 1.1.2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ở Việt Nam .......................................................... 14 1.2. Các khái niệm cơ bản ............................................................................................. 16 1.2.1. Quản lí ............................................................................................................. 16 1.2.2. Quản lí giáo dục .............................................................................................. 17 1.2.3. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ............................................................. 18 1.3. Lí luận về HĐGDNGLL cho HS trong nhà trường Tiểu học................................ 19 1.3.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về các vấn đề liên quan đến HĐGDNGLL .................................................................................................. 19 1.3.2. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong nhà trường Tiểu học ................. 20 1.4. Lí luận về QL HĐGDNGLL cho HS trong nhà trường Tiểu học .......................... 32 1.4.1. Quan điểm về QL phát triển giáo dục toàn diện HS trong nhà trường Tiểu học .......................................................................................................... 32 1.4.2. Các chức năng QLGD ..................................................................................... 32 1.4.3. Quản lí HĐGDNGLL .......................................................................................... 38 1.4.4. Nội dung và biện pháp quản lí HĐGDNGLL cho HS trong nhà trường Tiểu học .......................................................................................................... 38
1.4.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lí HĐGDNGLL cho HS trong nhà trường Tiểu học .............................................................................. 42 Tiểu kết chương 1 ........................................................................................................ 45 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HĐGDNGLL Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC TẠI QUẬN THỦ ĐỨC, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH GIAI ĐOẠN 2012 - 2014 ....................................................................... 47 2.1. Khái quát về vị trí địa lí, tình hình KT, CT, VH, XH Quận Thủ Đức ................... 47 2.2. Khái quát về giáo dục Tiểu học tại Quận Thủ Đức ................................................ 48 2.2.1. Qui mô phát triển TH ..................................................................................... 48 2.2.2. Xếp loại giáo dục các môn văn hóa ............................................................... 48 2.2.3. Hoạt động ngoài giờ lên lớp: .......................................................................... 48 2.2.4. Tình hình CSVC - Thiết bị dạy học, ngân sách Tiểu học .............................. 49 2.2.5. Đặc điểm tình hình và HĐGDNGLL ở một số trường tiểu học ở Quận Thủ Đức, TP Hồ Chí Minh............................................................................. 50 2.3. Thể thức nghiên cứu ............................................................................................... 52 2.3.1. Xây dựng bộ công cụ khảo sát ........................................................................ 52 2.3.2. Mô tả phiếu khảo sát ....................................................................................... 52 2.3.3. Cách xử lí số liệu............................................................................................. 52 2.4. Kết quả khảo sát ..................................................................................................... 53 2.4.1. Tình hình đội ngũ giáo viên và học sinh, cơ sở vật chất, thiết bị của 4 trường khảo sát ............................................................................................... 53 2.4.2. Thực trạng tổ chức HĐGDNGLL ở các trường Tiểu học tại Quận Thủ Đức giai đoạn 2012 - 2014 ............................................................................. 55 2.4.3. Thực trạng quản lí HĐGDNGLL ở các trường Tiểu học tại Quận Thủ Đức giai đoạn 2012 - 2014 ............................................................................. 69 Tiểu kết Chương 2 ....................................................................................................... 80 Chương 3. CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP CỦA HIỆU TRƯỞNG Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC ....................................... 82 3.1. Những căn cứ có tính chất định hướng cho việc xây dựng các giải pháp ............. 82
3.1.1. Căn cứ cơ sở lí luận ......................................................................................... 82 3.1.2. Căn cứ cơ sở pháp lí ........................................................................................ 82 3.1.3. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................ 83 3.2. Các nhóm giải pháp thực hiện ................................................................................ 84 3.2.1. Nhóm giải pháp tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức của CB, GV, CMHS và HS về vai trò, ý nghĩa, nhiệm vụ của HĐGDNGLL ............. 84 3.2.2. Nhóm giải pháp xây dựng kế hoạch, chỉ đạo điều hành HĐGDNGLL ............. 86 3.2.3. Nhóm giải pháp nâng cao năng lực tổ chức HĐGDNGLL cho BTĐ, TPT, GV, HS .................................................................................................. 90 3.2.4. Nhóm giải pháp phát triển nguồn tài chính, CSVC, thiết bị dạy học và các điều kiện khác… phục vụ cho HĐGDNGLL .......................................... 94 3.2.5. Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thi đua, khen thưởng, kiểm tra, đánh gía .................................................................................................... 97 3.2.6. Nhóm giải pháp tăng cường phối hợp giữa nhà trường và các lực lượng trong và ngoài nhà trường ............................................................................ 100 Tiểu kết chương 3 ...................................................................................................... 109 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................... 110 TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................... 115 PHỤ LỤC
BẢNG CÁC CHỮ VIẾT TẮT BTĐ Bí thư đoàn CBGVCNV Cán bộ giáo viên công nhân viên CBQL Cán bộ quản lí CMHS Cha mẹ học sinh CSVC Cơ sở vật chất CT Chính trị CTCĐ Chủ tịch công đoàn ĐH Đại học GĐ-ĐT Giáo dục - Đào tạo GV Giáo viên GVCN Giáo viên chủ nhiệm GVBM Giáo viên bộ môn HĐ Hoạt động HĐGDNGLL Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp HS Học sinh HT Hiệu trưởng KT Kinh tế QL Quản lí QLGD Quản lí giáo dục TD –TT Thể dục thể thao TH Tiểu học TPT Tổng phụ trách VH Văn hóa VSCĐ Vở sạch chữ đẹp XH Xã hội
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Các chủ đề, chủ điểm năm học .................................................................. 26 Bảng 2.1. Qui mô phát triển Tiểu học ........................................................................ 48 Bảng 2.2. Xếp loại giáo dục ....................................................................................... 48 Bảng 2.3. Cơ sở vật chất - thiết bị dạy học Tiểu học ................................................. 49 Bảng 2.4. Ngân sách giáo dục Quận Thủ Đức chi cho giáo dục TH. ........................ 49 Bảng 2.5. Bảng tính điểm xếp loại trung bình ........................................................... 53 Bảng 2.6. Thống kê trình độ học vấn ......................................................................... 54 Bảng 2.7. Chất lượng học lực học sinh ...................................................................... 54 Bảng 2.8. Chất lượng hạnh kiểm học sinh ................................................................. 54 Bảng 2.9. Tình hình cơ sở vật chất ............................................................................. 55 Bảng 2.10. Tình hình thiết bị........................................................................................ 55 Bảng 2.11. Ý kiến về mức độ cần thiết của HĐGDNGLL ......................................... 56 Bảng 2.12. Ý kiến về tầm quan trọng của HĐGDNGLL ............................................. 56 Bảng 2.13. Hiểu biết của HS về HĐGDNGLL ........................................................... 57 Bảng 2.14. Ý kiến mức độ thực hiện các hình thức trong tiết chào cờ đầu tuần ......... 58 Bảng 2.15. Ý kiến về giờ sinh hoạt chủ nhiệm (sinh hoạt lớp) của GVCN ................ 59 Bảng 2.16. Ý kiến về mức độ thực hiện các hình thức tổ chức tiết HĐGDNGLL ...... 60 Bảng 2.17. Ý kiến mức độ thực hiện các hình thức áp dụng trong HĐGDNGLL ....... 61 Bảng 2.18. Ý kiến về các hình thức áp dụng để HĐGDNGLL đạt kết quả cao........... 62 Bảng 2.19. Ý kiến về mức độ tham gia các HĐGDNGLL của học sinh ..................... 63 Bảng 2.20. Ý kiến đánh giá về mức độ yêu thích của HS về các loại hình HĐGDNGLL ............................................................................................. 64 Bảng 2.21. Ý kiến về mức độ cần thiết của điều kiện cơ sở vật chất, phương tiện tổ chức HĐGDNGLL ................................................................................ 65 Bảng 2.22. Ý kiến về thời gian tổ chức HĐGDNGLL................................................. 65 Bảng 2.23. Ý kiến về những tác động xấu của yếu tố môi trường ngoài khi tổ chức HĐGDNGLL..................................................................................... 66 Bảng 2.24. Ý kiến về mức độ phối hợp với các lực lượng giáo dục trong tổ chức HĐGDNGLL ............................................................................................. 67 Bảng 2. 25. Ý kiến về mức độ đáp ứng nhu cầu về HĐGDNGLL: .............................. 68 Bảng 2. 26. Ý kiến về những khó khăn của HS khi tham gia HĐGDNGLL: ............... 68 Bảng 2.27. Ý kiến về công tác quản lí giáo viên trong các HĐGDNGLL .................. 69 Bảng 2.28. Ý kiến về công tác quản lí học sinh trong các HĐGDNGLL .................... 70
Bảng 2.29. Ý kiến về việc quản lí cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ HĐGDNGLL ............................................................................................. 71 Bảng 2.30. Ý kiến về công tác quản lí việc thực hiện nội dung chương trình HĐGDNGLL theo các chủ điểm tháng ..................................................... 72 Bảng 2.31. Ý kiến về công tác quản lí việc xây dựng kế hoạch HĐGDNGLL ........... 72 Bảng 2.32. Ý kiến về công tác quản lí việc chỉ đạo và triển khai các HĐGDNGLL ............................................................................................. 73 Bảng 2.33. Ý kiến về công tác quản lí việc kiểm tra, đánh giá HĐGDNGLL ............ 75 Bảng 2.34. Ý kiến về những thuận lợi và khó khăn trong quản lí HĐGDNGLL ........ 75 Bảng 2.35. Ý kiến về những nguyên nhân của ưu điểm và hạn chế trong công tác quản lí HĐGDNGLL ................................................................................. 77 Bảng 3.1. Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lí HĐGDNGLL (Tính cần thiết) .........................................................................................106 Bảng 3.2. Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lí HĐGDNGLL (Tính khả thi) ...........................................................................................107
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Cơ cấu CBQL, GV và HS........................................................................ 53 Biểu đồ 3.1. Biểu đồ về tính cần thiết của các giải pháp ........................................... 107 Biểu đồ 3.2. Biểu đồ về tính khả thi của các giải pháp .............................................. 108
7 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài: Bậc Tiểu học là bậc học đầu tiên và được xác định là “bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân.”(Điều 2, Luật giáo dục phổ cập Tiểu học). Mục tiêu giáo dục phổ thông cấp Tiểu học là: “Giáo dục Tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học Trung học cơ sở.”(Điều 2, Luật Giáo dục, 2005) [10]. Thật vậy, bậc học này tạo những cơ sở ban đầu rất cơ bản và bền vững cho trẻ em tiếp tục học lên bậc học trên, hình thành những cơ sở ban đầu của nhân cách. Những gì thuộc về tri thức và kĩ năng, về hành vi và tính người, được hình thành và định hình từ khi HS còn ở lứa tuổi Tiểu học. Mục tiêu chiến lược phát triển giáo dục giai đọan 2010 - 2020 là: Đến năm 2020, nền giáo dục nước ta được đổi mới căn bản và toàn diện theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế; chất lượng giáo dục được nâng cao một cách toàn diện, gồm: giáo dục đạo đức, kĩ năng sống, năng lực sáng tạo, năng lực thực hành, năng lực ngoại ngữ và tin học; đáp ứng nhu cầu nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây nền kinh tế tri thức; đảm bảo công bằng xã hội trong giáo dục và cơ hội học tập suốt đời cho mỗi người dân, từng bước hình thành xã hội học tập [1]. Muốn thực hiện đươc mục tiêu này, xã hội phải quan tâm chất lượng giáo dục ngay từ bậc học Mầm non và Tiểu học. Quá trình dạy học giúp cho học sinh không những lĩnh hội các tri thức khoa học một cách có hệ thống mà còn nhằm hình thành nhân cách toàn diện thông qua các môn học cụ thể trong chương trình, đồng thời tạo cơ sở cho toàn bộ quá trình giáo dục đạt hiệu quả. Cùng với việc dạy học trên lớp, thì HĐGDNGLL là một bộ phận rất quan trọng và vô cùng cần thiết trong toàn bộ quá trình dạy học - giáo dục ở nhà trường phổ thông nói chung và của trường TH nói riêng để thực hiện mục tiêu giáo dục. Các HĐGDNGLL được tổ chức giúp cho HS được những nội dung như: hệ thống tri thức, thái độ, kĩ năng, hành vi ứng xử và thói quen thể hiện trong cuộc sống của cộng đồng, của XH. Từ đó, hình thành ở HS những mặt xã hội, tâm lí, thể chất, cách ứng xử đúng đắn thông qua các mối quan hệ cùng nhau trong tập thể, trong nhóm, trong các hoạt động học tập, lao động, vui chơi, văn nghệ,
8 thể dục thể thao, hoạt động xã hội. HĐGDNGLL là cầu nối giữa hoạt động giảng dạy và học tập ở trên lớp với giáo dục HS ở ngoài lớp thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp. Nói cụ thể hơn đó là sự chuyển hóa giữa giáo dục với tự giáo dục, chuyển hóa những yêu cầu về những chuẩn mực hành vi được qui định thành hành vi và thói quen tương ứng ở người học. Muốn cho sự chuyển hóa này diễn ra thì phải thông qua các hoạt động học tập, lao động, sinh hoạt tập thể, xã hội, vui chơi giải trí và qua giao lưu với bạn bè, với thầy cô, với cha mẹ và mọi người xung quanh... Nói cách khác, học sinh phải có một môi trường, một sân chơi để trải nghiệm, để thể hiện mình. Xuất phát từ những lí do trên, tác giả chọn đề tài: “Thực trạng quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường Tiểu học tại Quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2012 - 2014” làm đề tài luận văn thạc sĩ. HĐGDNGLL rất cần thiết và quan trọng nhằm giúp trẻ làm quen với các hoạt động, tích lũy dần dần những kinh nghiệm thực tiễn của cuộc sống. Đồng thời, HĐGDNGLL cũng đáp ứng những nhu cầu, quyền lợi của trẻ. Đây chính con đường để giúp trẻ hình thành và phát triển toàn diện nhân cách. Tuy nhiên, trong thực tế ở các trường Tiểu học, nội dung HĐGDNGLL chưa đáp ứng nhu cầu thực tế, chương trình còn đơn điệu, cứng nhắc. Ở quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh, việc tổ chức các HĐGDNGLL chưa thực sự được coi trọng đúng mức, các HĐGDNGLL được tổ chức không thường xuyên, chưa đồng bộ, chưa đạt được mục tiêu giáo dục. Hầu hết cán bộ quản lí, giáo viên và các bộ phận làm công tác giáo dục coi đây là một hoạt động của Đội, với mục đích vui chơi giải trí là chính. Giáo viên chủ nhiệm thường dành tiết sinh hoạt lớp, tiết hoạt động ngoài giờ lên lớp để dạy bài mới hoặc luyện tập các môn học… Vì thế, hình thức tổ chức và công tác quản lí các HĐGDNGLL chưa được quan tâm, cũng như chưa được đầu tư đúng mức, dẫn đến hiệu quả các giờ HĐGDNGLL chưa cao. Do đó, đề tài : “ Thực trạng quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường Tiểu học tại Quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2012 - 2014 ” là một đề tài cần nghiên cứu một cách cấp thiết.
9 2. Mục đích nghiên cứu Xác định thực trạng quản lí HĐGDNGLL ở các trường Tiểu học tại Quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2012-2014, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lí HĐGDNGLL ở trường Tiểu học. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu Khách thể nghiên cứu: Công tác quản lí hoạt động giáo dục của HT. Đối tượng nghiên cứu: Thực trạng quản lí HĐGDNGLL ở trường Tiểu học tại Quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2012-2014. 4. Giả thuyết nghiên cứu Thực trạng việc tổ chức các HĐGDNGLL ở các trường TH tại quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh có thể đã thực hiện tốt trên các mặt như đảm bảo nội dung chương trình, lồng ghép trong các tiết dạy, GV đã có cố gắng chỉ đạo, điều khiển HS tham gia các hoạt động; việc quản lí các HĐ này đã có sự quan tâm hơn của các cấp lãnh đạo, sự chỉ đạo, phân cấp quản lí khá rõ ràng, kịp thời. Bên cạnh đó vẫn còn những mặt hạn chế như việc tổ chức chưa thường xuyên, chưa đồng bộ, cách thức tổ chức chưa mang tính sáng tạo, còn đơn điệu nên chưa thu hút HS chưa; chưa xây dựng cách thức quản lí HĐGDNGLL một cách khoa học; sự kiểm tra, đánh giá chưa sát thực tế, chưa khuyến khích được tinh thần cho GV và HS. Nguyên nhân có thể là do một số CBQL và GV chưa quan tâm nhiều đến tầm quan trọng của HĐGDNGLL; công tác tuyên truyền, xây dựng kế hoạch và chỉ đạo thực hiện chưa hiệu quả; sự phối các lực lượng giáo dục còn hạn chế; năng lực tổ chức chưa đáp ứng yêu cầu HS. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống hóa cơ sở lí luận về công tác quản lí HĐGDNGLL cho HS trong nhà trường Tiểu học. 5.2. Khảo sát thực trạng quản lí HĐGDNGLL ở trường Tiểu học tại Quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2012 - 2014. 5.3. Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lí HĐGDNGLL ở trường Tiểu học.
10 6. Phạm vi và giới hạn nghiên cứu - Đề tài được nghiên cứu ở bốn trường tiểu học tại quận Thủ Đức, thành phố Hồ Chí Minh: TH Trần Văn Vân (phường Bình Chiểu), TH Đặng Văn Bất (phường Linh Đông), TH Đặng Thị Rành (phường Hiệp Bình Phước), TH Đào Sơn Tây (phường Hiệp Bình Phước, mới thành lập). Số lượng người được khảo sát như sau: * CBQL bao gồm: HT, Phó HT (10 người). * GV bao gồm: GVCN, GVBM, TPT (133 người). * Học sinh lớp 2, 3, 4, 5 (235 em) - Phạm vi nghiên cứu: Tập trung nghiên cứu thực trạng công tác tổ chức và quản lí HĐGDNGLL của HT ở các trường Tiểu học trên địa bàn quận Thủ Đức. 7. Phương pháp luận nghiên cứu 7.1 Cơ sở phương pháp luận nghiên cứu 7.1.1 Quan điểm hệ thống - cấu trúc Quan điểm này được vận dụng trong nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết và nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn của đề tài. Vận dụng quan điểm hệ thống - cấu trúc vào việc hình thành cơ sở lí luận và phân tích thực trạng quản lí HĐGDNGLL với các hoạt động quản lí khác của HT ở các trường Tiểu học tại Quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2012 - 2014. Công tác quản lí lớp học bao gồm nhiều nội dung quản lí có quan hệ mật thiết với nhau như quản lí hoạt động học tập, quản lí cơ sở vật chất trang thiết bị lớp học, quản lí hoạt động giáo dục cho học sinh, quản lí học sinh trong các hoạt động giáo dục (nghĩa hẹp)... trong đó quản lí HĐGDNGLL có quan hệ mật thiết và có tác động qua lại với các nội dung quản lí khác. Vì vậy các biện pháp quản lí HĐGDNGLL phải được xem xét trong hệ thống những tác động quản lí của giáo viên đến các hoạt động khác nhằm đạt được mục tiêu giáo dục đã đề ra. 7.1.2. Quan điểm lịch sử - logic Giúp người nghiên cứu xác định phạm vi không gian, thời gian và điều kiện, hoàn cảnh cụ thể để điều tra, thu thập số liệu chính xác về thực trạng quản lí HĐGDNGLL cho HS ở trường TH, bảo đảm quan điểm lịch sử - cụ thể và tính logic - hợp lí của chúng.
11 7.1.3. Quan điểm thực tiễn Luận văn khảo sát cụ thể trong thực tiễn những vấn đề cơ bản về các HĐGDNGLL ở các trường TH tại Quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2012 - 2014 như: nhận thức, sự cần thiết, vai trò, những mâu thuẫn tồn tại và thái độ trong quản lí các HĐGDNGLL ở các trường Tiểu học, cũng như các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lí các HĐGDNGLL của các Trường TH trên. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp quản lí các HĐGDNGLL phù hợp với thực tiễn ở các trường Tiểu học tại Quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh. 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận - Dùng để khảo sát, phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các tài liệu, sách báo có liên quan nhằm xây dựng cơ sở lí luận cho đề tài. - Nhóm phương pháp nghiên cứu gồm phương pháp: phân tích; tổng hợp lí thuyết; phân loại hệ thống hóa lí thuyết; giả thuyết; khái quát hóa lí luận. 7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết kinh nghiệm công tác quản lí các HĐGDNGLL của Phòng GD - ĐT, của Hiệu trưởng và các trường Tiểu học trên địa bàn quận Thủ Đức từ các sáng kiến kinh nghiệm của CBQL, GV, các báo cáo của Phòng GD - ĐT và những kinh nghiệm trong quá trình công tác của tác giả. - Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: Trao đổi, tham khảo ý kiến và chỉ dẫn của các CBQL, các chuyên gia trong một số lĩnh vực như: Giáo dục học, tâm lí học nhằm làm cơ sở lí luận vững chắc cho luận văn. - Phương pháp điều tra: + Sử dụng phiếu điều tra đối với CBQL, GV, HS và Tổng phụ trách Đội để tìm hiểu mức độ quản lí các HĐGDNGLL ở các trường Tiểu học tại Quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh. Mẫu phiếu điều tra được soạn thảo đúng qui chuẩn (Xem phụ lục ) + Sử dụng phương pháp quan sát (quan sát hình thức tổ chức của GV và thái độ tham gia của HS trong các HĐGDNGLLL) để thu thập thông tin, phân tích thực trạng
12 quản lí các HĐGDNGLL ở các trường TH tại Quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh. Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính, kết hợp với phương pháp nghiên cứu định lượng. Thu thập dữ liệu từ số liệu thống kê của các cơ quan quản lí giáo dục, sách báo, tài liệu có liên quan đến đề tài và thông qua việc điều tra mức độ hài lòng của CBQL, GV, và HS. 7.2.3. Phương pháp thống kê Dữ liệu sau khi thu thập sẽ được phân tích thông qua các phương pháp như: thống kê, mô tả, phân tích lịch sử, so sánh, hệ thống hóa…để thấy được tình hình cần thiết phải nghiên cứu các HĐGDNGLL tạị Quận Thủ Đức, trên cơ sở đó tìm ra những vướng mắc bất cập và đề xuất các giải pháp để giải quyết các vướng mắc bất cập đó. Phương pháp này giúp tác giả sử dụng các phép toán thống kê để xử lí số liệu thu thập được từ các cuộc điều tra để tổng hợp kết quả điều tra về mức độ quản lí các HĐGDNGLL và mức độ hài lòng của GV, HS về các HĐGDNGLL ở các trường Tiểu học tại Quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh. Phương pháp thống kê toán học cũng được sử dụng để xử lí số liệu từ phương pháp nghiên cứu lí luận.
13 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP TRONG NHÀ TRƯỜNG TIỂU HỌC 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề trên thế giới Trong quá trình phát triển của khoa học giáo dục, hoạt động dạy- học được nghiên cứu một cách có hệ thống từ thời J.A.Cômenxki tới nay; nhưng HĐGDNGLL dường như chưa được sự quan tâm của các nhà khoa học. Tuy nhiên, trong lịch sử cũng có những nghiên cứu đề cập tới vấn đề này. Thomas More (1478 - 1535) là một trong những nhà giáo dục thời kì Phục hưng, ông đòi hỏi giáo dục phát triển nhiều mặt ở trẻ em: về thể chất, đạo đức, trí tuệ và kĩ năng lao động. Theo ông lao động là nghĩa vụ của mọi người, song mỗi ngày chỉ làm việc 6 giờ, thời gian còn lại để học văn hoá và sinh hoạt xã hội. Đây chính là tiếng nói tiến bộ của loài người về lĩnh vực giáo dục trong thời kì văn hoá Phục hưng. Rabơle (1494 -1553) là một trong những đại biểu xuất sắc của chủ nghĩa nhân đạo Pháp và tư tưởng GD thời kì văn hóa Phục hưng. Ông đòi hỏi việc giáo dục phải bao hàm các nội dung: “Trí dục, đạo đức, thể chất và thẩm mĩ và đã có sáng kiến tổ chức các hình thức giáo dục như ngoài việc học ở lớp và ở nhà, còn có các buổi tham quan các xưởng thợ, các cửa hàng, tiếp xúc với các nhà văn, các nghệ sĩ” [20]. Đến thế kỷ XX, A.S. Macarenkô(1888-1939) - nhà sư phạm nổi tiếng của Ukraina vào thập niên 20, 30 đã nói về tầm quan trọng của công tác giáo dục ngoài giờ lên lớp: “Tôi kiên trì nói rằng các vấn đề giáo dục, phương pháp giáo dục không thể hạn chế trong các vấn đề giảng dạy, lại càng không thể để cho quá trình giáo dục chỉ thực hiện trên lớp học, mà đáng ra phải trên mỗi mét vuông của đất nước chúng ta... Nghĩa là trong bất kì hoàn cảnh nào cũng không được quan niệm rằng công tác giáo dục chỉ được tiến hành trên lớp. Công tác giáo dục chỉ đạo toàn bộ cuộc sống của trẻ” [32]. Thực tế tại Trại Gorki của Makarenco đã là sáng tỏ con đường và các nhân tố quyết định đế sự hình thành nhân cách xã hội của trẻ. Đó là: cuộc sống xã hội, hoạt động lao dộng sản xuất và hoạt dộng tập thể nói chung.
14 Trong thực tiễn công tác của mình, A.S. Macarenkô đã tổ chức các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ HS ở trại M. Gorki và công xã F.E. Dzerjinski như: “Tổ đồng ca, tổ văn học Nga, tổ khiêu vũ, xưởng tự do, tổ thử nghiệm khoa học tự nhiên, tổ vật lí - hoá học, thể thao... Việc phân phối các em vào các tổ ngoại khóa, câu lạc bộ được tổ chức trên cơ sở hoàn toàn tự nguyện, các em có thể xin ra khỏi tổ bất cứ lúc nào, nhưng các tổ phải có kỉ luật trong quá trình hoạt động” [33]. Theo T.A. Ilina thì: “ Tập thể HS nhà trường (hoặc tập thể lớp) không phải đơn thuần chỉ là hình thức tổ chức để tập hợp HS trong HĐ học tập chung và HĐ ngoại khóa mà nó còn đồng thời là biện pháp chủ yếu nhất để giáo dục chủ nghĩa tập thể. Nếu việc giáo dục chủ nghĩa tập thể cho HS là nhiệm vụ của nhà trường và GV thì việc xây dựng tập thể sẽ giúp cho việc bồi dưỡng phẩm chất đó, nó đặt HS vào những hoàn cảnh mà ở đó phẩm chất này sẽ được giáo dục và biểu hiện”[36]. 1.1.2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ở Việt Nam Nghiên cứu về HĐGDNGLL đã thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu, của các nhà giáo trong cả nước bắt đầu từ những năm 80 của của thế kỉ XX đến nay. Song, từ năm 1979 trở về trước đã có một số tài liệu đề cập đến. Ở giai đoạn này mô tả tên gọi và nội dung khái niệm “hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp” chưa được định hình, nhưng nội hàm cơ bản của khái niệm đã được đề cập trong “Thư gửi học sinh” nhân ngày khai trường tháng 9/1945 của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Người viết: “... Nhưng các em cũng nên, ngoài giờ học ở trường, tham gia vào các Hội cứu quốc để tập luyện thêm cho quen với đời sống chiến sĩ và để giúp đỡ một vài việc nhẹ nhàng trong cuộc phòng thủ đất nước”. Trong “ Thư gửi Hội nghị các cán bộ phụ trách nhi đồng toàn quốc”, Hồ Chủ tịch nhắc tới một khía cạnh khác của nội hàm khái niệm khi Người viết: “Trong lúc học, cũng cần làm cho chúng vui, trong lúc vui cũng cần làm cho chúng học. Ở trong nhà, trong trường, trong xã hội chúng đều vui học” . Trong cuộc cải cách giáo dục lần thứ ba (1979) có nêu mục tiêu cơ bản của giáo dục là thực hiện tốt hơn nữa nguyên lí giáo dục: Học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, với đào tạo nghề và nghiên cứu, thực nghiệm khoa học [15]. Và cũng sau cuộc cải cách giáo dục này, tên gọi HĐGDNGLL mới chính thức xuất hiện.
15 Ngoài ra, HĐGĐNGLL còn được các tác giả khóa luận tốt nghiệp Đại học, luận văn Thạc sĩ chọn làm đề tài nghiên cứu: - Đề tài “Thực trạng quản lí HĐGDNGLL tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả Phạm Thị Tuyến (năm 2012) nghiên cứu thực trạng vai trò quản lí của GV trong HĐGDNGLL để tìm giải pháp nâng cao hiệu quả tổ chức HĐGDNGLL của giáo viên ở trường TH tại Thành phố Hồ Chí Minh. - Đề tài “Thực trạng quản lí HĐGDNGLL ở các trường trung học phổ thông tại quận 12 thành phổ Hồ Chí Minh” của tác giả Nguyễn Tấn Tài (năm 2011). Tác giả đã tập trung nghiên cứu lí luận và thực trạng công tác quản lí HĐGDNGLL ở các trường trung học phổ thông tại Quận 12 Thành phố Hồ Chí Minh, phân tích nguyên nhân và đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác này. - Đề tài “Thực trạng quản lí HĐGDNGLL ở các trường TH bán trú quận 8 thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả Nguyễn Quốc Hưng (năm 2010) tập trung nghiên cứu lý luận quản lí HĐGDNGLL ở trường TH, xác định thực trạng QL các HĐGDNGLL ở các trường TH học bán trú quận 8 Thành phố Hồ Chí Minh, từ đó đề xuất một số giải pháp quản lí cho HĐ này. - Đề tài “Thực trạng và biện pháp quản lí HĐGDNGLL của HT các trường trung học phổ thông huyện Trảng Bàng tỉnh Tây Ninh” của tác giả Phan Thị Hiền (năm 2008) đã tập trung tìm ra ưu điểm, hạn chế và những nguyên nhân dẫn đến thực trạng để từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lí HĐGDNGLL ở các trường trung học phô thông huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh. Các công trình và các luận văn nghiên cứu trên đã tập trung giải quyết các vấn đề thực tiễn về công tác quản lí HĐGDNGLL của hiệu trưởng và công tác tổ chức HĐGDNGLL của giáo viên ở các địa bàn, các đối tượng khác nhau. Tuy nhiên chưa có tác giả nào nghiên cứu quản lí HĐGDNGLL của HT các trường TH có bán trú, hai buổi và một buổi tại Quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh. Do vậy, để nâng cao hiệu quả quản lí HĐGDNGLL ở bậc tiểu học, việc nghiên cứu thực trạng, tổng kết kinh nghiệm thực tiễn và đề xuất các giải pháp quản lí HĐGDNGLL của HT các trường TH là cần thiết và phù hợp.