Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Thực trạng quản lý tổ chuyên môn các trường trung học phổ thông huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:150

Thêm vào BST

Báo xấu

91
lượt xem 20
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở hệ thống hoá lý luận, luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Thực trạng quản lý tổ chuyên môn các trường trung học phổ thông huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương khảo sát thực trạng quản lý tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương, đề xuất biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tổ chuyên môn, góp phần nâng cao chất lượng dạy học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Thực trạng quản lý tổ chuyên môn các trường trung học phổ thông huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Phạm Trọng Sang THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TỔ CHUYÊN MÔN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN BẾN CÁT, TỈNH BÌNH DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Phạm Trọng Sang THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TỔ CHUYÊN MÔN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN BẾN CÁT, TỈNH BÌNH DƯƠNG Chuyên ngành : Quản lý giáo dục Mã số : 60 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. TRẦN THỊ HƯƠNG Thành phố Hồ Chí Minh – 2014
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và nghiên cứu hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của nhiều tổ chức và cá nhân. Tôi xin trân trọng cảm ơn: - Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, Phòng Sau Đại học Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện cho tôi học tập và nghiên cứu khoa học. - PGS.TS Trần Thị Hương, khoa Tâm lý – Giáo dục trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. - Quý Thầy, Cô đã giảng dạy và hướng dẫn tôi trong suốt quá trình học tập tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. - Sở Giáo dục & Đào tạo Tỉnh Bình Dương, cán bộ quản lí và giáo viên 3 trường Trung học phổ thông là Trường THPT Bến Cát, THPT Lai Uyên, THPT Tây Nam trong huyện Bến Cát đã cung cấp tài liệu và có những ý kiến quý báu để tôi thực hiện luận văn này. - Bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã góp ý và tạo điều kiện tốt nhất để tôi hoàn thành luận văn. Dù đã rất cố gắng, song luận văn vẫn còn nhiều thiếu sót. Kính mong quý Thầy, Cô và Hội đồng chấm luận văn góp ý để luận văn được hoàn thiện hơn. Trân trọng cảm ơn ! Tác giả Phạm Trọng Sang
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ........................................................................................... 1 MỤC LỤC ................................................................................................ 2 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .................................................................... 6 DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................... 7 MỞ ĐẦU................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu ...............................................................................................2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .....................................................................2 4. Giả thuyết khoa học .................................................................................................3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...............................................................................................3 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................3 7. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................4 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ TỔ CHUYÊN MÔN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG.................................................. 7 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề...................................................................................7 1.2. Lý luận về hoạt động của tổ chuyên môn ở trường trung học phổ thông .... 11 1.2.1. Khái niệm về tổ chuyên môn, tổ trưởng chuyên môn............................... 11 1.2.2. Vai trò, nhiệm vụ của tổ chuyên môn và tổ trưởng chuyên môn trong trường THPT............................................................................................................ 13 1.2.3. Nội dung hoạt động của tổ chuyên môn ở trường Trung học phổ thông .......... 16 1.3. Lý luận về quản lý tổ chuyên môn ở trường trung học phổ thông ......... 22 1.3.1. Khái niệm quản lý, quản lý trường học, quản lý hoạt động dạy học, quản lý tổ chuyên môn ............................................................................................ 22 1.3.2. Các chức năng quản lý tổ chuyên môn ở trường trung học phổ thông .......... 29 1.3.3. Nội dung quản lý tổ chuyên môn ở trường Trung học phổ thông .......... 31 1.3.4. Điều kiện đảm bảo cho hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông ................................................................................................ 44
Tiểu kết chương 1 ................................................................................... 46 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN BẾN CÁT, TỈNH BÌNH DƯƠNG........................................................................................ 47 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, giáo dục Huyện Bến Cát, Tỉnh Bình Dương ....................................................................................................... 47 2.1.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội.......................................... 47 2.1.2. Khái quát về tình hình giáo dục huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương ............ 48 2.2. Thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT Huyện Bến Cát, Tỉnh Bình Dương ...................................................................................... 52 2.2.1. Thực trạng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn các trường THPT Huyện Bến Cát, Tỉnh Bình Dương ............................................................................................ 53 2.2.2. Thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT Huyện Bến Cát, Tỉnh Bình Dương .................................................................................... 56 2.3. Thực trạng quản lý tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Bến Cát, Tỉnh Bình Dương ....................................................................................................... 61 2.3.1. Công tác quy hoạch, bổ nhiệm TTCM ở các trường THPT.................... 61 2.3.2. Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên của tổ chuyên môn các trường THPT Huyện Bến Cát, Tỉnh Bình Dương ............................................... 62 2.3.3. Thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn các trường THPT Huyện Bến Cát, Tỉnh Bình Dương ........................................................................ 64 2.3.4. Thực trạng quản lý sự phối hợp giữa tổ chuyên môn và các lực lượng giáo dục khác trong các trường THPT................................................................. 67 2.3.5. Thực trạng công tác kiểm tra hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT Huyện Bến Cát, Tỉnh Bình Dương ............................................... 69 2.3.6. Đảm bảo các điều kiện cho hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Bến Cát, Tình Bình Dương ............................................................. 75 2.4. Nguyên nhân thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Bến Cát, Tình Bình Dương............................................................. 78
Tiểu kết chương 2 ................................................................................... 83 Chương 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN BẾN CÁT, TÌNH BÌNH DƯƠNG ............................................................................. 84 3.1. Căn cứ đề xuất biện pháp ................................................................................. 84 3.1.1. Cơ sở lý luận ................................................................................................ 84 3.1.2. Cơ sở thực tiễn ............................................................................................. 84 3.2. Biện pháp quản lý tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông huyện Bến Cát, Tình Bình Dương.......................................................................... 84 3.2.1. Nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn và giáo viên các trường THPT huyện Bến Cát, Tỉnh Bình Dương ..... 84 3.2.2. Nâng cao phẩm chất, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ quản lý cho tổ trưởng chuyên môn các trường THPT huyện Bến Cát, Tỉnh Bình Dương 86 3.2.3. Quy hoạch, bổ nhiệm tổ trưởng chuyên môn các trường THPT huyện Bến Cát, Tỉnh Bình Dương .................................................................................. 90 3.2.4. Tăng cường quản lý hoạt động của tổ chuyên môn các trường THPT huyện Bến Cát, Tỉnh Bình Dương ...................................................................... 93 3.2.5. Quản lý các điều kiện hỗ trợ hoạt động của tổ chuyên môn các trường THPT huyện Bến Cát, Tỉnh Bình Dương ......................................................... 96 3.2.6. Quản lý công tác kiểm tra, đánh giá tổ chuyên môn các trường THPT huyện Bến Cát, Tỉnh Bình Dương ...................................................................... 98 3.3. Khảo sát sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất .......... 100 Qua bảng kết quả khảo sát tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất chúng tôi thấy: .............................................................................. 104 Tiểu kết chương 3 ................................................................................. 107 Hệ thống các biện pháp đề xuất đề có tính cần thiết và khả thi cao...... 107 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................... 108 TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................... 114
PHỤ LỤC 1............................................................................................... 1
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT 1. BGD&ĐT : Bộ giáo dục và đào tạo 2. BGH : Ban giám hiệu 3. CBQL : Cán bộ quản lý 4. CNTT : Công nghệ thông tin 5. ĐLC : Điểm lệch chuẩn 6. GV : Giáo viên 7. HS : Học sinh 8. KTXH : Kinh tế xã hội 9. MĐKH : Mức độ khả thi 10. MĐTH : Mức độ thực hiện 11. TB : Trung bình 12. TCM : Tổ chuyên môn 13. THCS : Trung học cơ sở 14. THPT : Trung học phổ thông 15. TT : Thứ tự 16. TTCM : Tổ trưởng chuyên môn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Quy mô, cơ cấu các trường THPT huyện Bến Cát ....................51 Bảng 2.2. Mẫu kháo sát ..........................................................................52 Bảng 2.3. Thực trạng chất lượng đội ngũ TTCM các trường THPT ..........53 Bảng 2.4. Thời gian sinh hoạt của tổ chuyên môn các trường THPT.........56 Bảng 2.5. Thực trạng nội dung hoạt động của TCM các trường THPT......57 Bảng 2.6. Thực trạng quy hoạch, bổ nhiệm TTCM ở các trường THPT ....61 Bảng 2.7. Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên của TCM các trường THPT ..........................................................................62 Bảng 2.8. Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn các trường THPT ..........64 Bảng 2.9. Quản lý sự phối hợp giữa các TCM và các lực lượng giáo dục khác ....67 Bảng 2.10. Công tác kiểm tra hoạt động của TCM ở các trường THPT.......70 Bảng 2.11. Đảm bảo các điều kiện cho hoạt động TCM các trường THPT..75 Bảng 2.12. Nguyên nhân thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn .......78 Bảng 3.1. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp về quản lý hoạt động tổ chuyên môn .......................................... 101
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Hiện nay, cuộc cách mạng khoa học công nghệ phát triển ngày càng nhanh, kinh tế tri thức có vai trò ngày càng nổi bật trong quá trình phát triển của xã hội. Trong bối cảnh đó, giáo dục đã trở thành nhân tố quyết định đối với sự phát triển kinh tế - xã hội. Các nước trên thế giới đều coi giáo dục là nhân tố hàng đầu quyết định sự phát triển nhanh và bền vững của mỗi quốc gia. Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục nêu rõ: “Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, trong đó nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là lực lượng nòng cốt, có vai trò quan trọng”. Hoạt động dạy học ở nhà trường phổ thông giữ một vị trí trung tâm bởi nó chiếm hầu hết thời gian, khối lượng công việc của thầy và trò trong một năm học; nó là nền tảng quan trọng để thực hiện thành công mục tiêu giáo dục toàn diện của nhà trường phổ thông; đồng thời, nó quyết định kết quả đào tạo của nhà trường. Chính vì thế, nhiệm vụ trọng tâm của hiệu trưởng trường phổ thông là phải quản lý tốt họat động dạy học trong nhà trường nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội. Để thực hiện tốt nhiệm vụ đó thì công tác quản lý hoạt động dạy học là một trong những công tác trọng tâm của nhà trường, trong đó có nội dung là quản lý hoạt động tổ chuyên môn. Tổ chuyên môn là một bộ phận cấu thành, nơi thực thi trực tiếp nhiệm vụ dạy học và giáo dục học sinh. Một nhà trường chỉ có thể thay đổi, phát
2 triển bằng chính nội lực của mình. Đối với trường THPT động lực quan trọng để phát triển chính là do yếu tố tăng trưởng chất lượng giáo dục của đơn vị tổ quyết định. Nhưng trong thực tế, vì nhiều lý do khách quan và chủ quan, nên công tác quản lý tổ chuyên môn chưa được quan tâm đúng mức, chính vì vậy hoạt động của tổ chuyên môn chưa thực sự phát huy hết sức mạnh nội lực vốn có của mình để tạo ra những sản phẩm giáo dục có chất lượng cho xã hội. Hoạt động quản lý tổ chuyên môn trong quản lý hoạt động dạy học các trường trung học phổ thông Huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương trong những năm gần đây đã có những bước chuyển biến đáng kể, song hiệu quả chưa cao, cán bộ quản lý đã nhận thức được vai trò, vị trí của tổ chuyên môn nhưng các biện pháp xây dựng và quản lý tổ chuyên môn chưa thật chặt chẽ, khoa học. Việc bố trí tổ trưởng còn mang tính chủ quan, cảm tính, chưa có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng một cách cụ thể đối với đội ngũ này... Những nguyên nhân trên dẫn tới tồn tại, bất cập nhất định trong công tác quản lý hoạt động dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục của nhà trường. Xuất phát từ những cơ sở lý luận và thực tiễn trên đây, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Thực trạng quản lý tổ chuyên môn các trường trung học phổ thông huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương.” 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở hệ thống hoá lý luận, khảo sát thực trạng quản lý tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương, đề xuất biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tổ chuyên môn, góp phần nâng cao chất lượng dạy học. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông.
3 3.2. Đối tượng nghiên cứu Thực trạng quản lý tổ chuyên môn các trường trung học phổ thông huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương. 4. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý tổ chuyên môn ở nhà trường trung học phổ thông đã được thực hiện và bước đầu đạt một số kết quả nhất định. Tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế và bất cập trong nhận thức, trong việc xây dựng kế hoạch thực hiện, hoạt động tổ chức, chỉ đạo cũng như công tác kiểm tra đánh giá tổ chuyên môn trong quản lý hoạt động dạy học. Nguyên nhân của thực trạng này có thể do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan trong công tác quản lý ở trường trung học phổ thông. Khi đánh giá đúng thực trạng và đề xuất biện pháp cần thiết và khả thi thì sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lí tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương hiện nay. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống hoá cơ sở lý luận về quản lý tổ chuyên môn ở trường trung học phổ thông. 5.2. Khảo sát thực trạng quản lý tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương. 5.3. Đề xuất biện pháp quản lý tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông huyện Bến Cát – tỉnh Bình Dương. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu - Đề tài tập trung khảo sát thực trạng và đề xuất các biện pháp quản lý tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương. - Đối tượng khảo sát là cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn và giáo viên ở các trường trung học phổ thông ở huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương.
4 - Địa bàn khảo sát: 03 trường THPT là THPT Bến Cát, THPT Lai Uyên và THPT Tây Nam thuộc huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Quan điểm phương pháp luận 7.1.1. Quan điểm hệ thống - cấu trúc Vận dụng quan điểm này vào đề tài nghiên cứu là tìm hiểu mối quan hệ chặt chẽ giữa công tác quản lí tổ chuyên môn với quản lí các hoạt động khác trong quản lý hoạt động dạy học và hoạt động sư phạm. Từ đó giúp tìm hiểu chính xác thực trạng quản lí tổ trưởng chuyên môn. 7.1.2. Quan điểm lịch sử - logic Tìm hiểu sự hình thành và phát triển của đối tượng nghiên cứu, cụ thể là hoạt động quản lý tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông với những ưu điểm cần phát huy và tồn tại cần khắc phục. Nghiên cứu xác định phạm vi không gian, thời gian và điều kiện hoàn cảnh cụ thể để điều tra thu thập số liệu chính xác, đúng với mục đích nghiên cứu đề tài, trình bày công trình nghiên cứu theo một trật tự logic. 7.1.3. Quan điểm thực tiễn Qua khảo sát thực tế, phân tích để phát hiện những bất cập, tồn tại trong thực tiển về hoạt động quản lý tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông và trên cơ sở thực tiễn đó, đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả quản lí tổ chuyên môn, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học ở các trường trung học phổ thông huyện Bến cát, tỉnh Bình Dương. 7.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích và tổng hợp các văn bản, tài liệu, sách báo và các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài; phân loại và hệ thống hoá những nội dung lý
5 luận nói trên làm cơ sở lí luận về hoạt động quản lý tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông. 7.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi - Mục đích: thu thập các thông tin về thực trạng quản lý tổ chuyên môn các trường trung học phổ thông huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương nhằm xác định thực trạng quản lý hoạt động này. - Nội dung: tập trung khảo sát thực trạng quản lí tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương; những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân; đồng thời khảo sát tính cần thiết và khả thi của hệ thống các biện pháp đề xuất. - Công cụ khảo sát: xây dựng các bảng hỏi nhằm thu thập thông tin từ các đối tượng khảo sát gồm cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn và giáo viên. 7.2.2.2. Phương pháp quan sát sư phạm Thu thập thông tin qua việc quan sát hoạt động quản lí, hoạt động sinh hoạt tổ chuyên môn ở các trường khảo sát. 7.2.2.3. Phương pháp phỏng vấn Thu thập thông tin thông qua phỏng vấn các nhà quản lí và các giáo viên đang công tác ở các trường THPT. Các đối tượng gồm hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn, một số giáo viên. 7.2.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động Thu thập thông tin từ các sản phẩm hoạt động của hoạt động quản lý tổ chuyên môn, gồm các bản kế hoạch, hồ sơ chuyên môn, quy chế làm việc, văn bản về kiểm tra đánh giá tổ chuyên môn, ... của các trường trung học phổ thông được khảo sát.
6 7.3. Phương pháp thống kê toán học: nhằm xử lý kết quả nghiên cứu 8. Cấu trúc luận văn Mở đầu Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông. Chương 2: Thực trạng quản lý tổ chuyên môn các trường trung học phổ thông huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương. Chương 3: Một số biện pháp quản lý tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông Kết luận và kiến nghị. Tài liệu tham khảo. Phụ lục.
7 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ TỔ CHUYÊN MÔN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Nghiên cứu quản lý hoạt động chuyên môn trường THPT là một vấn đề tưởng như đơn giản nhưng lại rất khó khăn, phức tạp, vì thực chất công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn với mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên THPT. Việc nâng cao chất lượng dạy học trong các nhà trường nói chung và nhà trường THPT nói riêng từ lâu đã trở thành vấn đề quan tâm của các nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển Giáo dục và Đào tạo, nâng cao chất lượng giảng dạy, vai trò đóng góp của các biện pháp đó là hết sức quan trọng. Đây là vấn đề luôn luôn được các nhà khoa học trong và ngoài nước quan tâm. Họ nghiên cứu thực tiễn các nhà trường để tìm ra biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn sao cho có hiệu quả nhất. Các nhà nghiên cứu quản lý giáo dục Xô Viết đã cho rằng: “ Kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác hoạt động của đội ngũ giáo viên”. Với kinh nghiệm 26 năm làm hiệu trưởng VAXukhomlinxki (VA.Xukhomilinxki - Một số kinh nghiệm lãnh đạo của hiệu trưởng THPT) đã tổng kết được những thành công cũng như thất bại của mình. Cùng với nhiều tác giả khác ông đã đưa ra một số biện pháp quản lý của trường THPT như việc phân công công việc hợp lý qua các thành viên trong BGH, hiệu trưởng và hiệu phó phụ trách chuyên môn. Các tác giả nhấn mạnh đến sự phối hợp chặt chẽ, sự thống nhất quản lý giữa hiệu trưởng và hiệu phó để đạt mục tiêu đề ra. Các tác giả đều khẳng định vai trò lãnh đạo toàn diện của hiệu trưởng. Tuy nhiên, trong thực tế cùng tham gia quản lý nhà trường với hiệu trưởng còn có vai trò của phó hiệu trưởng, đặc biệt là phó hiệu trưởng phụ trách công tác hoạt động chuyên môn. Tất nhiên
8 công việc của hiệu trưởng, và phó hiệu trưởng đều nhằm tiến tới mục tiêu chung của nhà trường nhưng làm thế nào để công việc của hiệu trưởng và phó hiệu trưởng đạt được kết quả cao nhất tránh “dẫm chân” lên nhau, tránh bị “lấn sân” của nhau. Làm được như vậy là đã huy động tốt nhất sức mạnh của tập thể giáo viên. Vì vậy V.A.Xukhom linki cũng như nhiều tác giả đã chú trọng đến sự phân công hợp lý giữa Hiệu trưởng và các phó hiệu trưởng, ở đây được hiểu theo nghĩa: Hiệu trưởng là người lãnh đạo tập thể sư phạm của nhà trường chịu trách nhiệm về các vấn đề chung, song không xa rời công tác giảng dạy. Bằng việc hiệu trưởng có thể trực tiếp quản lý một công tác chuyên môn cụ thể nào đó và am hiểu công tác dạy môn học chuyên ngành thuộc lĩnh vực chuyên môn của mình. Phó hiệu trưởng cùng với hiệu trưởng đề ra kế hoạch công tác dạy học tối ưu nhất trong điều kiện cụ thể và là người tổ chức thực hiện kế hoạch này. Trong những trang viết của mình,V.A.Xukhomlinxki cũng như các tác giả V.PXtrehicodin, Gigoocscaia, Hakhonôp... đều cho rằng muốn nâng chất lượng giảng dạy là phải xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, phát huy được tính chủ động, sáng tạo trong lao động và tạo ra khả năng ngày càng hoàn thiện vì tay nghề sư phạm của mình. Muốn xây dựng đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn, tâm huyết với nghề, người hiệu trưởng phải có quyền lựa chọn đội ngũ giáo viên cho trường mình, đó là những người yêu trẻ, phải biết giao tiếp với trẻ, nắm vững chuyên môn giảng dạy, nắm vững các khoa học có liên quan các môn trong nhà trường, vận dụng linh hoạt lý luận dạy học, lý luận giao tiếp, tâm lý học... Một trong những biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy mà các nhà nghiên cứu quan tâm chính là tổ chức hội thảo khoa học. Bởi vì hội thảo khoa học là biện pháp tốt nhất để nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên vì “ Giáo viên càng hiểu biết nhiều thì anh ta vạch ra trước học sinh
9 những triển vọng của khoa học thường xuyên hơn, càng làm cho học sinh hiểu kỹ, tính ham hiểu biết của học sinh bộc lộ ra nhiều hơn, ở các em sẽ nảy sinh ra nhiều câu hỏi, nhiều thắc mắc hơn, những câu hỏi các em đặt ra sẽ thông minh hơn, thú vị hơn và khó khăn hơn”. Tuy nhiên để hoạt động này đạt hiệu quả cao, nội dung các cuộc hội thảo khoa học được chuẩn bị kỹ và có tác dụng thiết thực đến việc dạy học, tổ chức hội thảo sinh động thu hút được nhiều giáo viên tham gia thảo luận, trao đổi, vấn đề đưa ra thảo luận phải mang tính thực tiễn cao, phải là vấn đề được nhiều giáo viên quan tâm và có tác dụng thiết thực đối với việc dạy học. Qua các buổi hội thảo hiệu trưởng hiểu thêm được các quan điểm của giáo viên về việc dạy học. Bản thân giáo viên cũng nắm vững hơn, sâu hơn về khoa học cơ bản, về các vấn đề còn mơ hồ và họ sẽ mở rộng hơn về tầm nhìn, tầm hiểu biết vận dụng vào trong giảng dạy và từ đó nâng cao được chất lượng dạy học. V.A.Xukhomlinki và Xvecxlenrơ nhấn mạnh tầm quan trọng của biện pháp dự giờ, phân tích bài học. Xvecxlenrơ cho rằng việc dự giờ và phân tích bài học là đòn bẩy quan trọng nhất trong công tác quản lý quá trình dạy học của giáo viên. Việc phân tích bài học trước hết phải nêu cho giáo viên biết cách khắc phục thiếu sót, phát huy các mặt mạnh để nâng cao chất lượng bài giảng. Tác giả đã đề ra các yêu cầu và quy trình phân tích một giờ dạy để giúp cho hiệu trưởng thực hiện có hiệu quả biện pháp quản lý này. Tác giả V.AXukhomlinki đã nêu lên rất cụ thể cách tiến hành dự giờ và phân tích sư phạm của sách giáo khoa, nội dung dạy trong chương trình. Tiếp theo là giáo viên và hiệu trưởng dự giờ lẫn nhau và cùng nhau dự giờ giáo viên giỏi, cứ như vậy giáo viên đã được hiệu trưởng hướng dẫn cho rất nhiều về phương pháp dạy học, về cách thức tổ chức dạy học để nâng cao trình độ học vấn của học sinh.
10 Ở Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu chủ yếu về mặt lý luận như quản lý và chức năng quản lý, về tiêu chuẩn và phẩm chất cần có của người quản lý, vai trò người quản lý. Các công trình nghiên cứu riêng về người hiệu trưởng trường học, có thể kể đến các tác giả: Nguyễn Ngọc Quang, Hà Sỹ Hồ, Lê Tuấn, Nguyễn Văn Lê... Biện pháp giáo dục chính trị tư tưởng cho giáo viên và bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ để xây dựng tiềm lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên cũng là biện pháp không thể thiếu được mà phải làm thường xuyên liên tục. Công tác thi đua và khen thưởng trong quá trình quản lý là vấn đề rất quan trọng. Bởi vì thi đua là động lực cho mọi thành viên phát huy hết khả năng, trí tuệ, động viên lẫn nhau dạy thật tốt, học thật tốt, làm cho chất lượng và hiệu quả giáo dục ngày một nâng cao hơn. Về vai trò công tác quản lý trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. Phải không ngừng cải tiến nâng cao chất lượng, điều hành và quản lý của mình để qua đó tác động có hiệu quả vào quá trình cả tiến chất lượng ở các khâu, các bộ phận của hệ thống giáo dục cấp vi mô cũng như cấp vĩ mô. Các công trình khoa học này với tầm vóc quy mô cũng như ý nghĩa, lý luận và thực tiễn nhất định trong quản lý, quản lý giáo dục, quản lý trường học. Tuy nhiên các công trình này chỉ nghiên cứu về mặt lý luận, song nghiên cứu về biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên THPT chưa được đề cập cụ thể đầy đủ và chi tiết trong khoa học giáo dục. Gần đây một số luận văn thạc sỹ khoa học giáo dục chuyên ngành quản lý giáo dục bước đầu tổ chức nghiên cứu thực trạng và hệ thống được một số vấn đề về quản lý cũng như đề xuất một số biện pháp quản lý như đề tài: “Biện pháp quản lý hoạt động dạy và giao lưu thầy trò nhằm nâng cao chất
11 lượng giáo dục học sinh THPT tỉnh Gia Lai” của Trần Ngọc Chi (1997); “ Một số biện pháp quản lý chuyên môn của hiệu trưởng nhằm góp phần nâng cao kết quả học tập cho các học sinh THPT thị xã Sơn La” của Nguyễn Khai Tâm (2000); “Các biện pháp quản lý hoạt động dạy của hiệu trưởng trường THPT tỉnh Thái Nguyên” của Đinh Thị Tuyết Mai (2002)”; “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng các trường THPT huyện Yên Khánh - Ninh Bình trong bối cảnh hiện nay” của Đỗ Văn Thông (2008); “Biện pháp quản lý chuyên môn của hiệu trưởng trường THPT Ngô Gia Tự tỉnh Bắc Ninh” của Nguyễn Hữu Hùng (2010); Thực trạng quản lý tổ chuyên môn của Hiệu trưởng các trường THPT huyện Vĩnh Hưng, tỉnh Long an của Phạm Tuấn Dũng ... Nhìn chung các đề tài đã nghiên cứu lý luận quản lý, quản lý giáo dục, quản lý trường học, quản lý tổ chuyên môn nhưng chưa có đề tài nào nghiên cứu “Thực trạng quản lý tổ chuyên ở các trường THPT huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương”. 1.2. Lý luận về hoạt động của tổ chuyên môn ở trường trung học phổ thông 1.2.1. Khái niệm về tổ chuyên môn, tổ trưởng chuyên môn 1.2.1.1. Khái niệm về tổ chuyên môn Tổ chuyên môn là tổ giáo viên theo bộ môn hoặc nhóm bộ môn, là một bộ phận chính thức trong cơ cấu tổ chức của nhà trường, giúp hiệu trưởng điều hành và thực hiện các hoạt động nghiệp vụ sư phạm và trực tiếp quản lý lao động của các giáo viên trong tổ. Theo điều 16 - Điều lệ trường Trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học của Bộ Giáo dục và Đào tạo năm 2011: “Hiệu trưởng, các Phó Hiệu trưởng, giáo viên, viên chức làm công tác thư viện, thiết bị giáo dục, cán bộ làm công tác tư vấn cho học sinh của trường trung học được tổ chức thành tổ chuyên môn theo môn học, nhóm môn