Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển đội ngũ giáo viên các trường trung học phổ thông huyện kiến Xương tỉnh Thái Bình theo chuẩn nghề nghiệp

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:124

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên tại các trường THPT huyện Kiến Xương theo, đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường trung học phổ thông huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình theo chuẩn nghề nghiệp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển đội ngũ giáo viên các trường trung học phổ thông huyện kiến Xương tỉnh Thái Bình theo chuẩn nghề nghiệp

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN QUANG TRÌU PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN KIẾN XƯƠNG TỈNH THÁI BÌNH THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: GS. TSKH. NGUYỄN VĂN HỘ THÁI NGUYÊN - 2016
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thái nguyên, tháng 6 năm 2016 Tác giả Nguyễn Quang Trìu i
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn, tác giả luôn nhận được sự động viên khuyến khích và tạo điều kiện của các cấp lãnh đạo, các thầy giáo, cô giáo, đồng nghiệp. Với tình cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn đến các thầy giáo, cô giáo đã tham gia quản lý, giảng dạy lớp thạc sĩ chuyên ngành Quản lý Giáo dục khóa 22 (2014-2016). Xin trân trọng cảm ơn trường Đại học Thái Nguyên - Đại học sư phạm Thái Nguyên; Ban Giám đốc và lãnh đạo, chuyên viên các phòng chức năng của Sở Giáo dục - Đào tạo Thái Bình; các đồng nghiệp đã và đang công tác tại các trường THPT trên địa bàn Huyện Kiến Xương và trong tỉnh Thái Bình đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả được học tập, nghiên cứu và hoàn thành bản luận văn này. Đặc biệt, tác giả bày tỏ lòng biết ơn đến GS.TSKH Nguyễn Văn Hộ, người thầy đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Mặc dù có nhiều cố gắng trong quá trình nghiên cứu nhưng song luận văn không tránh khỏi thiếu sót, tác giả mong nhận được những ý kiến đóng góp, bổ sung của các thầy giáo, cô giáo, các bạn bè đồng nghiệp và bạn đọc để công trình nghiên cứu tiếp theo được tốt hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 6 năm 2016 Tác giả Nguyễn Quang Trìu ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii MỤC LỤC............................................................................................................iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT .............................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... v DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ ................................................................................. vi MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 4 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4 5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 5 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 6 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ......................... 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 7 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................... 9 1.2.1. Giáo viên và đội ngũ giáo viên .................................................................. 9 1.2.2. Phát triển và phát triển đội ngũ giáo viên ................................................ 11 1.2.3. Quản lý, quản lý giáo dục và quản lý nhà trường ................................... 13 1.3. Trường trung học phổ thông với yêu cầu Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học trong giai đoạn hiện nay .................................................... 18 1.3.1. Trường trung học phổ thông (trường THPT) .......................................... 18 1.3.2. Đội ngũ giáo viên ở trường trung học phổ thông .................................... 19 1.4. Những vấn đề lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ....... 22 iii
1.4.1. Phát triển đội ngũ giáo viên phổ thông .................................................... 22 1.4.2. Yêu cầu .................................................................................................... 23 1.4.3. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên phổ thông .................................... 23 1.5. Một số vấn đề về phát triển đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học ...................................................................................... 26 1.5.1. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học .................................................. 26 1.5.2. Các quan điểm về chuẩn và chuẩn hoá .................................................... 28 1.5.3. Các lĩnh vực chuẩn hoá trong phát triển đội ngũ gắn với 6 tiêu chuẩn đã được ban hành ............................................................................ 30 1.5.4. Về quản lý đội ngũ giáo viên theo hướng chuẩn hoá .............................. 33 1.5.5. Mục tiêu, nội dung và các yếu tố tác động đến phát triển đội ngũ giáo viên trung học phổ thông theo chuẩn nghề nghiệp............................ 34 1.6. Tiểu kết chương 1 ....................................................................................... 38 Chương 2: THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN VÀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN KIÊN XƯƠNG TỈNH THÁI BÌNH THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ............. 40 2.1. Khái quát về đặc điểm kinh tế - xã hội huyện Kiến Xương ....................... 40 2.1.1. Về vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên ....................................................... 40 2.1.2. Về mặt kinh tế.......................................................................................... 40 2.1.3.Về mặt văn hóa - xã hội ............................................................................ 40 2.1.4. Về an ninh - chính trị ............................................................................... 41 2.2. Thực trạng các trường THPT và đội ngũ giáo viên trường THPT huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình ............................................................ 41 2.2.1. Thực trạng các trường THPT huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình .......... 41 2.2.2. Thực trạng về đội ngũ giáo viên các trường THPT huyện Kiến Xương ..... 44 2.3. Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên các trường THPT huyện Kiến Xương theo chuẩn nghề nghiệp ................................................................. 47 2.3.1. Về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của đội ngũ giáo viên ........... 47 iv
2.3.2. Về năng lực tìm hiểu đối tượng và môi trường giáo dục ........................ 49 2.3.3. Về năng lực dạy học của đội ngũ giáo viên............................................. 50 2.3.4. Về năng lực giáo dục ............................................................................... 53 2.3.5. Về năng lực hoạt động chính trị, xã hội .................................................. 55 2.3.6 .Về năng lực phát triển nghề nghiệp ......................................................... 56 2.4. Thực trạng về các điều kiện phát triển đội ngũ giáo viên các trường THPT huyện Kiến Xương theo chuẩn nghề nghiệp ................................ 59 2.4.1. Môi trường pháp lý .................................................................................. 59 2.4.2. Môi trường sư phạm ................................................................................ 61 2.4.3. Về quy hoạch, kế hoạch hoá đội ngũ giáo viên THPT ............................ 62 2.4.4. Về tuyển chọn đội ngũ giáo viên THPT .................................................. 63 2.4.5. Về sử dụng cơ cấu ĐNGV THPT ............................................................ 64 2.4.6. Về đào tạo, bồi dưỡng, chuẩn hoá ĐNGV .............................................. 66 2.4.7. Về chính sách, chế đ ộ đ ãi ngộ , đ ộ ng viên khích lệ , khen thư ở ng, kỷ luậ t ..................................................................... 67 2.5. Đánh giá chung về thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên các trường THPT huyện Kiến Xương ....................................................................... 68 2.5.1. Những điểm mạnh ................................................................................... 68 2.5.2. Khó khăn, tồn tại ..................................................................................... 69 2.5.3. Nguyên nhân ............................................................................................ 69 2.6. Tiểu kết chương 2 ....................................................................................... 70 Chương 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN KIẾN XƯƠNG THEO HƯỚNG CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ................................................................... 71 3.1. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp ........................................................... 71 3.1.1. Đảm bảo tính kế thừa và phát triển ......................................................... 71 3.1.2. Đảm bảo quan điểm chuẩn hoá ............................................................... 72 3.1.3. Dựa trên tính hiệu quả ............................................................................. 72 v
3.2. Một số biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường trung học phổ thông huyện Kiến Xương theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học .... 72 3.2.1. Biệ n pháp 1: Xây dự ng quy hoạ ch, tạ o nguồ n phát triể n đ ộ i ngũ giáo viên............................................................................ 73 3.2.2. Biện pháp 2: Thực hiện nghiêm túc, hiệu quả quy trình tuyển chọn, sử dụng đội ngũ giáo viên ....................................................................... 75 3.2.3. Biện pháp 3: Xây dựng kế hoạch và tổ chức triển khai áp dụng các Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học .................................................. 81 3.2.4. Biện pháp 4. Tăng cường kiểm tra, đánh giá đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ................................................................................... 82 3.2.5. Biện pháp 5.Tăng cường bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên đáp ứng các yêu cầu chuẩn nghề nghiệp ................................. 86 3.2.6. Biện pháp 6: Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện chính sách, chế độ động viên, khích lệ, tạo động lực phát triển đội ngũ giáo viên. .............. 91 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường trung học phổ thông huyện Kiến Xương theo Chuẩn nghề nghiệp.............. 96 3.4. Thăm dò tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp .......................... 97 3.5. Tiểu kết chương 3 ....................................................................................... 99 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................................... 99 1. Kết luận .......................................................................................................... 99 2. Khuyến nghị................................................................................................. 100 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 101 PHỤ LỤC ............................................................................................................... vi
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT QLGD : Quản lý giáo dục HĐH : Hiện đại hóa CNH : Công nghiệp hóa ĐNGV : Đội ngũ giáo viên GD&ĐT : Giáo dục và Đào tạo THPT : Trung học phổ thông CNXH : Chủ nghĩa xã hội ĐH : Đại học CĐ : Cao đẳng UBND : Ủy ban nhân dân TNCSHCM : Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh THCS : Trung học cơ sở iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thống kê chất lượng giáo dục năm học 2014-2015 ......................... 42 Bảng 2.2. Thống kê chất lượng giáo dục năm học 2014-2015 ......................... 42 Bảng 2.3. Thống kê chất lượng giáo dục năm học 2014-2015 ......................... 43 Bảng 2.4. Thống kê chất lượng giáo dục năm học 2014-2015 ......................... 43 Bảng 2.5. Thống kê số lượng giáo viên theo bộ môn của 4 trường THPT khu vực huyện Kiến Xương .............................................................. 44 Bảng 2.6. Thống kê tỷ lệ giáo viên theo độ tuổi và giới tính của 4 trường THPT khu vực Huyện Kiến Xương .................................................. 45 Bảng 2.7. Thống kê trình độ đào tạo của giáo viên các trường THPT huyện Kiến Xương ............................................................................ 47 Bảng 2.8. Bảng kết quả tự đánh giá của giáo viên về tiêu chuẩn 1 ................... 49 Bảng 2.9. Bảng kết quả tự đánh giá của giáo viên về tiêu chuẩn 2 ................... 50 Bảng 2.10. Bảng kết quả tự đánh giá của giáo viên về tiêu chuẩn 3 ................. 53 Bảng 2.11 Bảng kết quả tự đánh giá của giáo viên về tiêu chuẩn 4 .................. 55 Bảng 2.12 Bảng kết quả tự đánh giá của giáo viên về tiêu chuẩn 5 .................. 56 Bảng 2.13 Bảng kết quả tự đánh giá của giáo viên về tiêu chuẩn 6 .................. 57 Bảng 2.14. Thống kê chất lượng đội ngũ giáo viên các trường THPT trên địa bàn huyện Kiến Xương theo bộ Chuẩn nghề nghiệp .................. 58 Bảng 2.15. Số lượng giáo viên THPT các trường công lập trên địa bàn huyện Kiến Xương hiện nay.............................................................. 64 Bảng 3.1. Kế hoạch đào tạo trình độ trên chuẩn cho đội ngũ giáo viên các trường THPT khu vực huyện Kiến Xương đến năm 2020................ 89 Bảng 3.2. Kết quả thống kê sự nhận thức về tính cần thiết của các biện pháp.......... 97 Bảng 3.3. Kết quả thống kê sự nhận thức về tính khả thi của các biện pháp .... 98 v
DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ Sơ đồ1.1: Mô hình phát triển nguồn nhân lực .................................................. 22 Hình 2.1 Biểu đồ cơ cấu đội ngũ các trường THPT huyện Kiến Xương .......... 45 Hình 2.2. Biểu đồ cơ cấu giới tính các trường THPT huyện Kiến Xương ....... 46 Hình 2.3: Biểu đồ chất lượng đội ngũ giáo viên các trường THPT trên địa bàn huyện Kiến Xương so với chất lượng đội ngũ giáo viên toàn tỉnh....... 59 Sơ đồ 3.1: Mối quan hệ giữa các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường trung học phổ thông huyện Kiến Xương theo chuẩn nghề nghiệp ............ 97 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Thế kỷ XXI thế kỷ của khoa học và công nghệ hiện đại. Đất nước ta đang bước vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, với mục tiêu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Để đáp ứng mục tiêu trên, nguồn lực con người Việt Nam càng trở nên có ý nghĩa quan trọng quyết định sự thành công của công cuộc phát triển đất nước. Một trong những động lực quan trọng nhất để nước ta có những bước tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc là sự phát triển của giáo dục và đào tạo. Nhận thức sâu sắc điều đó, với tinh thần đổi mới mạnh mẽ và toàn diện, tại Đại hội toàn quốc lần thứ IX, X, XI, Đảng ta đã khẳng định: “Cùng với khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là yếu tố quyết định góp phần tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội”; “Giáo dục và đào tạo là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân và toàn xã hội”; “Phải đổi mới và phát triển toàn diện, mạnh mẽ giáo dục và đào tạo theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế”. Giáo dục phổ thông là bậc học có vị trí then chốt trong hệ thống giáo dục quốc dân. Mục tiêu của giáo dục phổ thông “là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và tính sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam XHCN, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [20]. Trong chỉ thị số 40-CT/TƯ ngày 15 tháng 6 năm 2014 của Ban bí thư Trung ương Đảng có nêu rõ:'' Mục tiêu chiến lược phát triển Giáo dục và đào tạo là xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hóa, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất lối sống, lương tâm, tay nghề nhà giáo...''[1]. 1
Trong nhiều năm qua, nhất là trong 30 năm đổi mới (1986-2016), “chất lượng giáo dục có chuyển biến tích cực, lực lượng lao động được đào tạo đã và đang góp phần có hiệu quả vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội” [22]. Tuy nhiên, cùng những khiếm khuyết về hệ thống giáo dục, quy mô giáo dục nghề nghiệp, “chất lượng giáo dục còn nhiều yếu kém, bất cập, hiệu quả giáo dục còn thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực phục vụ cho sự nghiệp phát triển đất nước…” [23]. Trước xu thế đổi mới đất nước và hội nhập quốc tế sâu rộng, giáo dục và đào tạo đang đứng trước cơ hội và thách thức. Một vấn đề mang tính thời sự hiện nay là chất lượng giáo dục - đào tạo, trong đó có chất lượng giáo dục trung học phổ thông, đã và đang được xã hội quan tâm. Nhiều cuộc hội thảo khoa học của ngành, của các tổ chức, đoàn thể từ trung ương đến địa phương; nhiều bài viết được đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng về thực trạng và các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo đã thể hiện sự băn khoăn, trăn trở đầy trách nhiệm của nhiều nhà khoa học, nhà chính trị, nhà quản lý tâm huyết với sự nghiệp giáo dục - đào tạo nước nhà. Trong bối cảnh đó, thực hiện sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, ngành Giáo dục - Đào tạo đã có nhiều giải pháp, như: thay đổi chương trình, sách giáo khoa; đổi mới phương pháp dạy - học, giáo dục, đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh; đẩy mạnh công tác bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; phát động các cuộc vận động, các phong trào thi đua. Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ XI của Đảng đã chỉ rõ: phải đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo. Để nhiệm vụ này trở thành hiện thực thì một trong những vấn đề quan trọng nhất là nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Lý luận và thực tiễn giáo dục đã khẳng định vai trò, vị trí quyết định của người thầy giáo trong sự nghiệp giáo dục - đào tạo. Giáo viên là lực lượng chủ chốt của ngành Giáo dục, giáo viên quyết định chất lượng giáo dục đồng thời quyết định sự thành bại của sự nghiệp giáo dục và 2
đào tạo. Vì vậy, trong những năm gần đây, ngành Giáo dục - Đào tạo luôn coi phát triển đội ngũ nhà giáo đủ về số lượng, hợp lý về cơ cấu và chuẩn hóa về chất lượng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành. Để xây dựng và quản lý đội ngũ giáo viên đạt hiệu quả, đồng thời giúp giáo viên tự đánh giá, xếp loại bản thân, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư quy định Chuẩn nghề nghiệp giáo viên các cấp học, trong đó có Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học. Thái Bình là một tỉnh có truyền thống văn hiến, hiếu học. Mặc dù nền kinh tế của tỉnh phát triển còn nhiều khó khăn, nhưng được sự quan tâm, chăm lo của cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể các cấp và nhân dân trong tỉnh, đặc biệt là sự cố gắng, nỗ lực không ngừng của đội ngũ nhà giáo, Giáo dục và Đào tạo tỉnh Thái Bình phát triển rất mạnh cả về quy mô, chất lượng, hiệu quả. Song, Giáo dục - Đào tạo Thái Bình cũng còn nhiều hạn chế, khuyết điểm. Đó là, mâu thuẫn giữa quy mô và chất lượng giáo dục; Chất lượng giáo dục toàn diện, nhất là giáo dục trí dục giữa các trường, giữa các loại hình trường, giữa các vùng, miền chưa đồng đều… Quy mô trường lớp, chất lượng đội ngũ giáo viên và chất lượng giáo dục của các trường THPT ở huyện Kiến Xương có nhiều nét tương đồng với các trường THPT công lập trong tỉnh. Khảo sát, nghiên cứu các trường THPT huyện Kiến xương tỉnh Thái Bình vừa góp phần trực tiếp nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường này vừa có thể rút kinh nghiệm, chỉ đạo nhân rộng ra các trường trong toàn tỉnh Thái Bình. Xuất phát từ lý do trên, tôi chọn đề tài “Phát triển đội ngũ giáo viên các trường trung học phổ thông huyện kiến Xương tỉnh Thái Bình theo chuẩn nghề nghiệp” với mong muốn tìm ra những biện pháp tốt nhất để có được đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên tại các trường THPT huyện Kiến Xương theo, đề xuất các biện 3
pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường trung học phổ thông huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình theo chuẩn nghề nghiệp. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động phát triển đội ngũ giáo viên THPT theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường THPT huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình theo chuẩn nghề nghiệp. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Hệ thống hoá những vấn đề lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên THPT theo chuẩn nghề nghiệp. 4.2. Khảo sát thực trạng về đội ngũ giáo viên THPT và phát triển đội ngũ giáo viên trường THPT huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình theo chuẩn nghề nghiệp. 4.3. Đề xuất những biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường THPT huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình theo chuẩn nghề nghiệp. 5. Giả thuyết khoa học Phát triển đội ngũ giáo viên là việc làm quan trọng của các cấp quản lý. Nếu xác định được các biện pháp về qui hoạch, tạo nguồn, đặc biệt là biện pháp nâng cao chất lượng đội ngũ… thì đội ngũ giáo viên trung học phổ thông huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình sẽ đáp ứng được các yêu cầu chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học do Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành. 6. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung khảo sát thực trạng quản lý đội ngũ giáo viên tại 04 trường THPT huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình, bao gồm các trường: THPT Nguyễn Du, THPT Bắc Kiến Xương, THPT Chu Văn An và THPT Bình Thanh. Đề tài sử dụng các số liệu về đội ngũ giáo viên của các trường THPT Nguyễn Du, THPT Bắc Kiến xương, THPT Chu Văn An, THPT Bình Thanh. 4
7. Phương pháp nghiên cứu Quá trình thực hiện đề tài tác giả sử dụng kết hợp các nhóm nghiên cứu sau: 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu các văn kiện, nghị quyết của Đảng về giáo dục; Luật Giáo dục và các văn bản của Quốc hội, Nhà nước, Chính phủ về giáo dục; các văn bản chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, các tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu. Phân tích, tổng hợp các tài liệu để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài, nghiên cứu các tư liệu liên quan đến đề tài, lựa chọn những khái niệm, luận điểm cơ bản làm cơ sở cho lý luận của đề tài, hình thành giả thuyết khoa học, dự đoán những thuộc tính của đối tượng nghiên cứu, tổng hợp các tài liệu để giúp cho việc xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp điều tra xã hội học, phỏng vấn, quan sát, trao đổi kinh nghiệm, lấy ý kiến chuyên gia, phân tích tổng hợp, đánh giá bình luận và tổng kết kinh nghiệm giáo dục. Điều tra bằng bảng hỏi để đánh giá thực trạng ĐNGV và các vấn đề về phát triển đội ngũ giáo viên tại các trường THPT huyện Kiến Xương. Sử dụng phương pháp so sánh đối chiếu để đánh giá chất lượng đội ngũ chất lượng giáo dục. 7.3. Nhóm phương pháp thống kê toán học Thực hiện phân tích, xử lý các số liệu và tính toán xác suất thống kê liên quan đến số liệu trên cơ sở hai nguồn thông tin: nguồn thông tin mang tính định tính và nguồn thông tin mang tính định lượng. 7.4. Nhóm phương pháp dự báo Thực hiện phương pháp ngoại suy, phương pháp dự báo qua ý kiến các chuyên gia. 5
8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, phần nội dung của luận văn được trình bày trong 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên trung học phổ thông theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học. Chương 2: Thực trạng đội ngũ giáo viên và phát triển đội ngũ giáo viên các trường THPT huyện Kiến Xương theo chuẩn nghề nghiệp. Chương 3: Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường trung học phổ thông huyện Kiến Xương theo chuẩn nghề nghiệp. 6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Trong thời đại ngày nay - thời đại của nền văn minh trí tuệ, các quốc gia trên thế giới đều nhận thức sâu sắc vai trò then chốt của giáo dục và đào tạo đối với sự phát triển của đất nước mình. Nhật Bản là cường quốc ở châu Á, là quốc gia đã tạo nên hiện tượng phát triển thần kỳ về kinh tế từ những năm 60, 70 của thế kỷ XX, nay là quốc gia đứng hàng thứ 3 thế giới về tiềm lực kinh tế, đã coi giáo dục như là biện pháp chiến lược hàng đầu để phát triển kinh tế - xã hội. Họ đề ra “Bộ ba chiến lược”: Giáo dục - Khoa học - Chính sách mở cửa. Ở Việt Nam, Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm đến công tác giáo dục - đào tạo. Qua một loạt công trình tổng kết thực tiễn, chúng ta nhận thức rằng, trong những năm tới, chúng ta chỉ có thể phát triển kinh tế - xã hội khi dựa vào giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ. Vì thế, Đảng và Nhà nước đã coi giáo dục- đào tạo là một trong những quyết sách hàng đầu để xây dựng và phát triển đất nước. Đảng ta đã khẳng định: “Phát triển khoa học công nghệ cùng phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu” và “Đầu tư cho giáo dục và đào tạo là đầu tư cho phát triển”. Như vậy, sứ mệnh lịch sử của ngành Giáo dục - Đào tạo rất nặng nề và lớn lao. Tuy nhiên, để thực hiện được sứ mệnh đó, Giáo dục - Đào tạo phải nhanh chóng thoát khỏi tình trạng lạc hậu, yếu kém hiện nay; phải theo kịp với trình độ, xu thế phát triển, hội nhập của khu vực và thế giới, nhất là phải đáp ứng được nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Thực tiễn và lý luận giáo dục đã khẳng định rằng: Một trong những giải pháp quan trọng bậc nhất để nâng cao chất lượng giáo dục, nhất là để đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục nước ta là công tác xây dựng đội ngũ giáo viên. 7
“Công tác xây dựng đội ngũ giáo viên phải được xem là giải pháp cốt lõi, quan trọng nhất vì chính đội ngũ này quyết định sự thành bại của việc đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục” [5, tr 1]. Những năm gần đây, Chính phủ, Bộ Giáo dục & Đào tạo đã có nhiều đề án, nhiều giải pháp nhằm tăng cường chỉ đạo phát triển sự nghiệp giáo dục, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành “Chiến lược phát triển giáo dục 2011-2020” (QĐ số 711/QĐ-TTg ngày 13 tháng 6 năm 2012 của Thủ tướng Chính phủ) và đề án “Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục giai đoạn 2005-2010” (QĐ số 09/2005/QĐ-TTg ngày 11 tháng 01 năm 2005 của Thủ tướng Chính phủ). Việc nghiên cứu xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên, trong đó có đội ngũ giáo viên THPT đã có nhiều đề tài nghiên cứu, trong đó có một số đề tài như: - Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường THPT Huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình theo hướng chuẩn hóa (Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục của tác giả Trần Ánh Nguyệt, ĐHSP - ĐHTN) - Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên Tiếng Anh các trường THPT trển địa bàn thị xã Sơn Tây trong giai đoạn phát triển mới của Thủ đô (Luận văn Thạc sĩ Quản lý Giáo dục của tác giả Đặng Thị Mai Hoa. Khoa Sư phạm. ĐHQGHN). - Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên trường trung học phổ thông thành phố Nam Định theo chuẩn nghề nghiệp, (Luận văn Thạc sĩ Quản lý Giáo dục của tác giả Trần Thu Trang, ĐHGD- ĐHQGHN). - Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Nam Định đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay (Luận văn Thạc sĩ Quản lý Giáo dục của tác giả Nguyễn Tiến Dũng. Khoa Sư phạm. ĐHQGHN). 8
- Áp dụng chuẩn nghề nghiệp trong phát triển đội ngũ giáo viên trường trung học phổ thông Hạ Long tỉnh Quảng Ninh (Luận văn Thạc sĩ Quản lý Giáo dục của tác giả Nguyễn Đắc Tứ, ĐHSP-ĐHTN). - Biện pháp phát triển giáo viên các trường trung học phổ thông huyện Tiền Hải tỉnh Thái Bình đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay (Luận văn Thạc sĩ Quản lý Giáo dục của tác giả Nguyễn Văn Thạo, ĐHGD- ĐHQGHN). Các đề tài trên đã tiếp cận nghiên cứu về xây dựng, bồi dưỡng và quản lý phát triển đội ngũ giáo viên. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên THPT được ban hành từ tháng 10 năm 2009 nên mới có một số đề tài nghiên cứu phát triển đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp. Ở Thái Bình cho đến nay chưa có đề tài nào nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp; vì vậy tôi nghiên cứu cơ sở lý luận, tìm hiểu thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên các trường THPT huyện Kiến Xương; trên cơ sở đó đề ra biện pháp phát triển đội ngũ THPT để áp dụng khả thi trên đại bàn huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình. 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Giáo viên và đội ngũ giáo viên 1.2.1.1. Giáo viên Giáo viên (danh từ) là người dạy học ở bậc phổ thông hoặc tương đương.Từ điển Tiếng Việt (Nhà xuất bản Khoa học xã hội - Hà Nội 1994) - Luật Giáo dục 2005 của nước Cộng hòa XHCN Việt Nam đã đưa ra định nghĩa pháp lý đầy đủ về nhà giáo và những tiêu chuẩn của nhà giáo: 1. Nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường, cơ sở giáo dục khác. 2. Nhà giáo phải có những tiêu chuẩn sau đây: - Phẩm chất đạo đức, tư tưởng tốt. - Đạt trình độ chuẩn, được đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ. - Đủ sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp. - Lý lịch bản thân rõ ràng. (Điều 70 - Luật Giáo dục) 9
3. Nhiệm vụ của giáo viên: - Giữ gìn phẩm chất, uy tín, danh dự của nhà giáo tôn trọng nhân cách của người học, đối xử công bằng với người học, bảo vệ các quyền, lợi ích chính đáng của người học. - Gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân, các quy định của pháp luật và điều lệ nhà trường. - Giáo dục, giảng dạy theo mục tiêu, nguyên lý giáo dục, thực hiện đầy đủ và có chất lượng chương trình giáo dục. - Không ngừng học tập, rèn luyện để nâng cao phẩm chất đạo đức trình độ chính trị, chuyên môn, nhiệm vụ đổi mới phương pháp giáo dục nêu gương tốt cho người học. - Các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật. (Điều 72 - Luật Giáo dục). Luật Giáo dục được sửa đổi, bổ sung (được Quốc hội thông qua ngày 25 tháng 11 năm 2009, có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 07 năm 2010) thì: “Nhà giáo giảng dạy trong các cơ sở giáo dục mầm non; giáo dục phổ thông; giáo dục nghề nghiệp trình độ sơ cấp nghề, trung cấp nghề, trung cấp chuyên nghiệp gọi là giáo viên. Nhà giáo giảng dạy ở cơ sở giáo dục đại học, trường cao đẳng nghề gọi là giảng viên” (khoản 3, điều 70). 1.2.1.2. Đội ngũ giáo viên Ngày nay khái niệm về đội ngũ dùng cho các tổ chức xã hội rộng rãi như đội ngũ cán bộ công chức, đội ngũ trí thức, ...đều xuất phát từ cách hiểu thuật ngữ quân sự về đội ngũ “Đó là một tổ chức gồm nhiều người, tập hợp thành một lực lượng: Đội ngũ chỉnh tề”. Lý luận về khoa học quản lý thì đây là một đội công tác, trong đó các cá nhân kết hợp với nhau, thường xuyên trau dồi kinh nghiệm học hỏi lẫn nhau để đạt được mục tiêu và kế hoạch của tổ chức đặt ra, Vậy đội ngũ lao động gồm những người lao động tức là nguồn nhân lực được sử dụng vào một công việc nào đó. 10