Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến việc sử dụng hệ thống kế toán quản trị nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:124

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được thực hiện nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng và mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến việc sử dụng hệ thống KTQT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế TPHCM. Từ việc nhận diện nhân tố ảnh hưởng và mức độ ảnh hưởng của chúng, tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm tăng tính khả thi của việc sử dụng KTQT nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý, hoạch định tài chính, hỗ trợ nâng cao chất lượng y tế.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến việc sử dụng hệ thống kế toán quản trị nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH --------------------- LÊ CHÂU XUÂN MAI CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC SỬ DỤNG HỆ THỐNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ TẠI CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TRỰC THUỘC SỞ Y TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Thành Phố Hồ Chí Minh, năm 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH --------------------- LÊ CHÂU XUÂN MAI CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC SỬ DỤNG HỆ THỐNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ TẠI CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TRỰC THUỘC SỞ Y TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Kế toán Mã ngành: 60340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : TS. TRẦN VĂN THẢO Thành Phố Hồ Chí Minh, năm 2017
LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan luận văn thạc sĩ kinh tế “Các nhân tố ảnh hưởng đến việc sử dụng hệ thống kế toán quản trị nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh” là công trình nghiên cứu của riêng tác giả, không sao chép bất kỳ ai, với sự hỗ trợ từ người hướng dẫn khoa học là TS. Trần Văn Thảo. Các tài liệu, đoạn trích dẫn được sử dụng trong luận văn đều được dẫn nguồn và có độ chính xác cao nhất trong phạm vi hiểu biết của tác giả. Tp. Hồ Chí Minh, tháng 04 năm 2017 Tác giả luận văn Lê Châu Xuân Mai
MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu .............................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu ....................................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..............................................................2 4. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................3 5. Ý nghĩa của đề tài ........................................................................................3 6. Kết cấu của luận văn ...................................................................................3 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC ......................... 5 1.1. Các nghiên cứu công bố ở nước ngoài .......................................................5 1.2. Các bài nghiên cứu tại Việt Nam ...............................................................9 1.3. Xác định khe hổng nghiên cứu .................................................................10 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG BỆNH VIỆN CÔNG LẬP .................................................. 14 2.1. Tổng quan về KTQT .................................................................................14 2.1.1. Khái niệm về KTQT................................................................................. 14 2.1.2. Vai trò và chức năng của KTQT .............................................................. 15 2.2. Tổng quan về đơn vị sự nghiệp y tế công lập ..........................................16 2.2.1. Khái niệm đơn vị sự nghiệp y tế công lập................................................ 16 2.2.2. Đặc điểm của bệnh viện công lập ............................................................ 16 2.2.3. Chức năng, nhiệm vụ của bệnh viện công lập ......................................... 16 2.2.4. Phân loại đơn vị sự nghiệp y tế ................................................................ 17 2.2.5. Cơ chế tài chính đơn vị sự nghiệp ............................................................ 18 2.3. Việc sử dụng hệ thống kế toán quản trị trong các bệnh viện công lập .21
2.3.1. Sự cần thiết của việc sử dụng hệ thống KTQT vào các bệnh viện công lập21 2.3.2. Sử dụng hệ thống KTQT trong việc lập dự toán ...................................... 21 2.3.3. Sử dụng KTQT trong quá trình thực hiện kế hoạch, dự toán .................. 22 2.3.4. Sử dụng hệ thống KTQT kiểm tra đánh giá thực hiện dự toán ................ 22 2.3.5. Sử dụng hệ thống KTQT trong việc ra quyết định................................... 23 2.4. Yêu cầu về quản lý tài chính bệnh viện ...................................................23 2.5. Các nhân tố tác động đến việc sử dụng hệ thống KTQT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập ......................................................24 2.6. Lý thuyết nền về việc nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng .....................28 2.6.1. Lý thuyết dự phòng (Contingency theory) ............................................... 28 2.6.2. Lý thuyết quan hệ lợi ích – chi phí (Cost benefit theory) ........................ 29 2.6.3. Lý thuyết lợi ích xã hội (public interest theory) ...................................... 29 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................. 31 3.1 Phương pháp nghiên cứu và quy trình nghiên cứu ................................31 3.1.1. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 31 3.1.2. Thiết kế nghiên cứu .................................................................................. 32 3.1.3. Quy trình nghiên cứu................................................................................ 32 3.2 Mô hình nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu........................................34 3.3.1. Mô hình nghiên cứu ................................................................................. 34 3.3.2. Giả thuyết nghiên cứu .............................................................................. 35 3.3 Phương pháp nghiên cứu định tính .........................................................36 3.4 Phương pháp nghiên cứu định lượng ......................................................37 3.4.1 Xây dựng thang đo ................................................................................... 37 3.4.2 Xây dựng bảng câu hỏi............................................................................. 39
3.4.3 Phương pháp đo lường và tính toán dữ liệu ............................................. 40 3.4.4 Thiết kế nghiên cứu định lượng ............................................................... 41 3.4.5 Mô hình hồi quy ....................................................................................... 42 Chương 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................................................. 44 4.1 Mẫu nghiên cứu .........................................................................................44 4.2 Thực trạng việc sử dụng hệ thống KTQT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế TP. HCM qua phân tích thống kê 44 4.3 Đo lường độ tin cậy của thang đo.............................................................47 4.3.1 Xây dựng thang các nhân tố ảnh hưởng đến việc sử dụng hệ thống KTQT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập ............................. 47 4.3.2 Đo lường độ tin cậy thang đo với từng nhân tố cấu thành ....................... 48 4.4 Phân tích nhân tố khám phá EFA............................................................52 4.5 Phân tích hồi quy đa tuyến tính ...............................................................62 4.6 Những phân tích thống kê bổ sung ..........................................................68 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP....................................... 73 5.1. Kết luận ......................................................................................................73 5.2. Giải pháp đề xuất .......................................................................................73 5.2.1. Đối với nhân tố môi trường triển khai sử dụng hệ thống KTQT ............. 74 5.2.2. Đối với nhân tố vai trò của lãnh đạo trong quan tâm, tổ chức triển khai sử dụng hệ thống KTQT ......................................................................................... 75 5.2.3. Đối với nhân tố mức độ phân quyền trong tổ chức triển khai sử dụng hệ thống KTQT ....................................................................................................... 76 5.3. Hạn chế của đề tài và định hướng nghiên cứu trong tương lai .............76 5.3.1. Hạn chế của đề tài .................................................................................... 76
5.3.2. Hướng nghiên cứu trong tương lai ........................................................... 77
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nội dung ĐVSN Đơn vị sự nghiệp IFAC International Federation of Accountants Liên đoàn kế toán quốc tế KTQT Kế toán quản trị KTT Kế toán trưởng KTTC Kế toán tài chính HTTT Hệ thống thông tin NSNN Ngân sách nhà nước OECD Organization for Economic Co-operation and Development Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế TP. HCM Thành phố Hồ Chí Minh
DANH MỤC BẢNH BIỂU, SƠ ĐỒ Danh mục bảng biểu Bảng số Tên bảng Bảng 1.1 Tổng hợp kết quả của các nghiên cứu liên quan Bảng 3.1 Bảng tổng hợp biến phụ thuộc và các biến độc lập Bảng 3.2 Kết quả khảo sát chuyên gia Thang đo khảo sát các nhân tố ảnh hưởng đến việc sử dụng KTQT Bảng 3.3 nhằm đạt hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế Tp. HCM Cấu trúc bảng câu hỏi khảo sát về các nhân tố ảnh hưởng đến việc Bảng 3.4 sử dụng KTQT nhằm đạt hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế Tp. HCM Bảng 4.1 Kết quả khảo sát chức danh người trả lời phỏng vấn Bảng 4.2 Kết quả khảo sát loại hình bệnh viện Bảng 4.3 Kết quả khảo sát triển khai “Kế toán quản trị” Bảng 4.4 Phân tích đánh giá nhân tố sự hỗ trợ của lãnh đạo bệnh viện Bảng 4.5 Phân tích đánh giá nhân tố Hiệu quả kỹ thuật của thông tin KTQT Bảng 4.6 Phân tích đánh giá nhân tố Mức độ phân quyền trong tổ chức Phân tích đánh giá nhân tố Nhận thức về môi trường không chắc Bảng 4.7 chắn Bảng 4.8 Phân tích đánh giá nhân tố Quy mô bệnh viện Bảng 4.9 Kiểm định KMO and Bartlett's Test của phân tích nhân tố lần 1 Bảng 4.10 Lượng biến thiên giải thích bởi các nhân tố (phân tích lần 1) Bảng 4.11 Ma trận nhân tố (Component Matrixa) Bảng 4.12 Kiểm định KMO lần thứ 2 (KMO and Bartlett's Test) Bảng 4.13 Lượng biến thiên được giải thích bởi nhân tố (phân tích lần hai) Bảng 4.14 Bảng xoay ma trận nhân tố (Rotated Component Matrixa) Bảng 4.15 Rút trích nhân tố mới Bảng 4.16 Kiểm định KMO của phân tích nhân tố chung
Bảng 4.17 Hệ số tải nhân (Component Matrixa) của nhân tố chung Bảng 4.18 Đánh giá độ phù hợp của mô hình hồi quy Bảng 4.19 Đánh giá sự phù hợp của mô hình hồi quy Bảng 4.20 Phân tích hệ số hồi quy Kiểm định sự khác biệt trung bình của HTKTQT với loại hình bệnh Bảng 4.21 viện Bảng 4.22 Kiểm định phương sai của HTKTQT với chức danh công việc Bảng 4.23 Phân tích One Way Anova của HTKTQT với chức danh công việc Bảng 4.24 Bảng điểm đánh giá các yếu tố cấu thành nhân tố F1 Bảng 4.25 Bảng điểm đánh giá các yếu tố cấu thành nhân tố F2 Bảng 4.26 Bảng điểm đánh giá các yếu tố cấu thành nhân tố F3
Danh mục sơ đồ, biều đồ Sơ đồ/biều Tên đồ số Sơ đồ 3.1 Quy trình nghiên cứu Sơ đồ 3.2 Mô hình nghiên cứu Biểu đồ 4.1 So sách tỷ lệ các chức danh người trả lời phỏng vấn Biểu đồ 4.2 So sách tỷ lệ loại hình bệnh viện khảo sát Biểu đồ 4.3 Triển khai “Kế toán quản trị” Biểu đồ 4.4 Biểu đồ phân tán giá trị phần dư Biểu đồ 4.5 Biểu đồ Histogram thể hiện phân phối chuẩn của phần dư Biểu đồ 4.6 Normal P-P Plot of Regression Standardized Residual
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu Việt Nam đang trong quá trình hội nhập quốc tế, để nền kinh tế phát triển vươn đến tầm cao thì không thể nào thiếu được nguồn nhân lực có chất lượng, với đầy đủ thể lực và trí tuệ. Nhận thấy được tầm quan trọng đó Đảng và Nhà nước đã tập trung phát triển, nâng cao chất lượng y tế tại các bệnh đa khoa, chuyên khoa đầu ngành…trên cả nước để phục vụ nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân. Trong những năm gần đây, Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách mới đối với hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn ngân sách nhà nước, tạo hành lang pháp lý cho các đơn vị sự nghiệp phát huy quyền tự chủ để phát triển đơn vị và giảm dần sự phụ thuộc vào ngân sách nhà nước. Đầu năm 2015, Chính phủ ban hành Nghị định 16/2015/NĐ-CP ngày 14/02/2015, quy định quyền tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công lập và xác định rõ lộ trình thực hiện cơ chế tự chủ của các đơn vị này. Tự chủ tài chính là xu thế tất yếu của xã hội phát triển và các đơn vị sự nghiệp công lập có thu buộc phải thích nghi. Trong môi trường mới này các đơn vị sự nghiệp công lập có thu nói chung và bệnh viện công lập nói riêng sẽ có nhiều cơ hội để tự khẳng định mình nhưng cũng phải chịu không ít áp lực cạnh tranh vốn có của kinh tế thị trường. Kế toán quản trị công là một phân hệ trong hệ thống kế toán có chức năng tính đúng, tính đủ các yếu tố đầu vào và tổ chức công tác thu thập, xử lý, phân tích, cung cấp thông tin để phục vụ yêu cầu quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các bệnh viện công lập có thu. Ở Việt Nam, kế toán quản trị trong đơn vị sự nghiệp công lập nói chung và bệnh viện công lập nói riêng chưa phát triển mạnh và chỉ dừng lại ở giai đoạn lập kế hoạch, kiểm soát chi phí là chủ yếu. Vận dụng kế toán quản trị sẽ mang lại nhiều lợi ích cho các đơn vị, giúp các đơn vị có thêm thông tin để ra quyết định tài chính, lập kế hoạch hoạt động, kiểm soát ngân sách nhưng việc vận dụng đó còn chịu sự ảnh hưởng của nhiều nhân tố khác nhau từ các nhân tố bên trong lẫn bên ngoài.
2 Để làm sáng tỏ phần nào tình hình sử dụng hệ thống KTQT và nhận diện các nhân tố ảnh hưởng đến việc sử dụng hệ thống KTQT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh nói riêng cũng như ở Việt Nam nói chung, từ đó đề xuất giải pháp nhằm thúc đẩy việc sử dụng hệ thống KTQT trong các bệnh viện công lập hiện nay. Vì vậy tác giả đã lựa chọn đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến việc sử dụng hệ thống kế toán quản trị nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh” để làm luận văn tốt nghiệp. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Luận văn được thực hiện nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng và mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến việc sử dụng hệ thống KTQT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế TPHCM. Từ việc nhận diện nhân tố ảnh hưởng và mức độ ảnh hưởng của chúng, tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm tăng tính khả thi của việc sử dụng KTQT nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý, hoạch định tài chính, hỗ trợ nâng cao chất lượng y tế. 2.2. Câu hỏi nghiên cứu Trên nền tảng các mục tiêu nghiên cứu, tác giả đặt ra câu hỏi nghiên cứu như sau: Thứ nhất, nhân tố nào ảnh hưởng đến việc sử dụng hệ thống KTQT tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế TPHCM? Thứ hai, mức độ tác động của từng nhân tố đến việc sử dụng hệ thống KTQT tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế TPHCM? 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu
3 Đối tượng nghiên cứu của luận văn là các nhân tố có khả năng ảnh hưởng đến việc sử dụng hệ thống KTQT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế TPHCM. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế TP. HCM. Thời gian nghiên cứu từ tháng 11 năm 2016 đến tháng 3 năm 2017. Thời gian khảo sát được tiến hành trong vòng 2 tháng kể từ tháng 01 năm 2017. 4. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu đã nêu trên, tác giả đã sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng, trong đó phương pháp chính là phương pháp nghiên cứu định lượng. Phương pháp nghiên cứu định tính nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến việc sử dụng hệ thống KTQT. Phương pháp nghiên cứu định lượng nhằm kiểm định lại các nhân tố tác động và đo lường mức độ tác động của các nhân tố đến việc sử dụng hệ thống KTQT. 5. Ý nghĩa của đề tài Kết quả nghiên cứu trong luận văn này nếu được các bệnh viện công lập quan tâm sử dụng có thể thúc đẩy việc sử dụng hệ thống KTQT trong đơn vị từ đó nâng cao chất lượng quản lý và phục vụ người bệnh. Thông qua kết quả nghiên cứu, tác giả đã đề xuất các giải pháp góp phần làm tăng tính khả thi của việc sử dụng hệ thống KTQT trong bệnh viện công lập và mang lại những đóng góp cho các nghiên cứu tiếp theo trong tương lai. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và phụ lục, bố cục của bài nghiên cứu gồm 5 chương:
4 Chương 1: Tổng quan các nghiên cứu trước đây Chương 2: Cở sở lý thuyết về kế toán quản trị và lý thuyết nền Chương 3: Phương pháp nghiên cứu Chương 4: Kết quả nghiên cứu và bàn luận Chương 5: Kết luận và đề xuất giải pháp
5 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC Trên thế giới KTQT hình thành và phát triển rất mạnh mẽ, kéo theo đó cũng có rất nhiều những nghiên cứu về KTQT được thực hiện. Phần lớn các các bài nghiên cứu về kế toán quản trị trong lĩnh vực doanh nghiệp, những nghiên cứu để hoàn thiện hệ thống KTQT cho đến những hạn chế còn tồn tại trong các doanh nghiệp ảnh hưởng đến công tác tổ chức thực hiện kế toán quản trị. Ngoài ra còn có rất nhiều nghiên cứu nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến việc sử dụng kế toán quản trị cũng như mức ảnh hưởng của từng nhân tố trong doanh nghiệp. Mặc dù trước đây chưa có nhiều nhà nghiên cứu quan tâm đến thực trạng vận dụng KTQT trong khu vực công nói chung và bệnh viện công nói riêng, tuy nhiên với xu hướng thương mại hóa trong khu vực công, ngày càng có nhiều các nghiên cứu về thực trạng vận dụng KTQT lĩnh vực y tế công ở các nước đã và đang phát triển. Các khảo sát nghiên cứu không những đã chỉ ra mức độ vận dụng cũng như các công cụ kỹ thuật được sử dụng trong các bệnh viện mà bên cạnh đó, bằng các phương pháp định tính và định lượng, cũng đã chỉ ra một số các nhân tố tác động đến việc sử dụng hệ thống KTQT vào khu vực công nói chung và các bệnh viện công nói riêng. Để có cái nhìn tổng quát hơn về các nghiên cứu này, tác giả tổng hợp những nghiên cứu trong nước và trên thế giới như sau: 1.1. Các nghiên cứu công bố ở nước ngoài Theo thống kê chi phí chăm sóc sức khỏe đã tăng gấp 3 lần ở các nước trong Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) trong 30 năm qua (OECD 2011) đã khuyến khích tập trung vào nền kinh tế (Ashton 2001; Bates và Brignall 1993; Bourn và Ezzamel 1986; Covaleski và Dirsmith 1983; Groot 1999; Lowe 2000; Preston et al. 1992) với định hướng nhấn mạnh hiệu quả của KTQT, kiểm soát chi phí, ngân sách và kiểm soát quản lý (Hood 1995; Jackson và Lapsley 2003; Lapsley và Wright 2004; Pettersen 2001, 2004). Đồng thời mức sống và hiểu biết của bệnh nhân nâng cao làm cho nhu cầu được chăm sóc sức khỏe tăng. Điều này đã dẫn đến xu hướng thương mại hóa trong khu vực công (Walker et al. 2011). Kết quả là các
6 nhà hoạch định đã không ngừng theo đuổi các giải pháp quản lý tốt hơn trong lĩnh vực y tế công, đồng nghĩa với vai trò của KTQT ngày càng được mở rộng và đa đạng hóa (Baldvinsdottir et al. 2009; Baldvinsdottir et al. 2010; Jeacle 2008; Pierce and Odea 2003). Bài nghiên cứu thứ nhất, Salah A. Hammad và cộng sự (2010) “Management accounting system for hospitals: a research framework” Cho đến nay, rất ít nghiên cứu thực nghiệm để kiểm chứng mối quan hệ giữa các biến theo ngữ cảnh với hệ thống KTQT và tác động của chúng lên tổ chức hoặc hiệu quả của nhà quản lý trong bệnh viện (Abernethy và Brownell, 1999; Abernethy và Lillis, 2001; Cardinaels et al, 2004; Count và Glandon, 1988; Devaraj và Kohli, 2000; Hill 2000; Hill và Johns, 1994; Kim, 1988, Lawrence, 1990; Pizzini, 2006). Chính vì vậy tác giả đã đề xuất khuôn mẫu nghiên cứu để giúp các học viên phát triển các phương pháp tiếp cận mới trong việc thiết kế các hệ thống KTQT trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe. Bằng phương pháp định tính và lý thuyết dự phòng tác giả đã đề xuất một khuôn mẫu thể hiện mối quan hệ giữa các nhân tố ngữ cảnh, hệ thống kế toán quản trị và hiệu quả quản lý trong bệnh viện Hy Lạp. Tác giả đã đề xuất 5 nhân tố tác động đến hiệu quả quản lý thông qua việc thiết kế hệ thống KTQT: - Chiến lược; - Kỹ thuật; - Cấu trúc tổ chức; - Mô trường bên ngoài; - Quy mô bệnh viện.
7 Chiến lược Công nghệ Hệ thống KTQT Hiệu quả Cấu trúc tổ chức (MAS) quản lý Môi trường bên ngoài Quy mô bệnh viện Tác giả mô tả mối quan hệ giữa các biến độc lập (chiến lược, công nghệ, cơ cấu tổ chức, môi trường bên ngoài và quy mô bệnh viện) và biến trung gian (hệ thống kế toán quản trị), quan hệ giữa biến trung gian và biến phụ thuộc (hiệu quả quản lý). Tác giả cho rằng mối quan hệ trực tiếp giữa các biến độc lập và hiệu quả quản lý sẽ không đáng kể nếu như sử dụng hệ thống kế toán quản trị là biến trung gian. Bằng phương pháp nghiên cứu định tính và lý thuyết dự phòng tác giả đã đề xuất khuôn mẫu lý thuyết về hệ thống kế toán quản trị cho bệnh viện làm tiền đề cho các nghiên cứu thực nghiệm trong tương lai nhằm khắc phục hạn chế ở các nghiên cứu trước trong bối cảnh ở các nước đang phát triển. Bài nghiên cứu thứ hai, Salah A.Hammad và cộng sự (2013) “Decentrallization, perceived environmental uncertainty, managerial performance and management accounting system information in Egyptian hospitals.” Phát triển từ nghiên cứu của chính tác giả và cộng sự (2010) và thừa kế từ các nghiên cứu trước, Salah A. Hammad đã đưa ra mô hình và cung cấp bằng chứng thực nghiệm về mối quan hệ giữa phân quyền trong tổ chức, nhận thức về sự bất ổn của môi trường với hệ thống kế toán quản trị và mối quan hệ giữa hệ thống kế toán quản trị và với hiệu quả quản lý trong bệnh viện ở Ai Cập. Tác giả đã đưa ra 2 nhân tố tác động đến đặc điểm thông tin (phạm vi, tính kịp thời, tổ hợp và tích hợp) của thiết kế hệ thống kế toán quản trị và những đặc điểm này ảnh hưởng đến hiệu quả
8 quản lý trong bệnh viện Ai Cập là (1) phân quyền trong tổ chức và (2) nhận thức về sự không chắc chắn của môi trường. Hệ thống KTQT Cấu trúc (MAS) tổ chức Phân Hợp lệ quyền Kịp thời Hiệu quả quản lý Nhận thức Tích hợp về môi trường không chắc chắn Tổ hợp Nghiên cứu đã đưa ra những bằng chứng thực nghiệm rằng phân quyền và nhận thức về sự không chắc chắn của môi trường là những yếu tố quan trọng trong việc thiết kế hệ thống KTQT hiệu quả. Bệnh viện với cấu trúc phân quyền tốt hơn sẽ sử dụng thông tin hệ thống KTQT kịp thời, tổng hợp và tích hợp. Môi trường bệnh viện hoạt động ảnh hưởng không đáng kể đến loại thông tin mà hệ thống KTQT cung cấp. Các nghiên cứu hiện nay cung cấp cho các nhà quản lý bệnh viện một khía cạnh hữu ích liên quan đến các chức năng thông tin của hệ thống KTQT để nâng cao hiệu quả quản lý. Việc cung cấp thông tin KTQT trên phạm vi rộng và kịp thời giúp cho việc ra quyết định quản lý hiệu quả hơn. Tác giả cũng nhấn mạnh về phân quyền ra quyết định bằng cách ủy quyền đầy đủ cho các nhà quản lý cấp dưới càng nhiều càng tốt. Bên cạnh đó bài nghiên cứu còn tồn tại hạn chế như đối tượng khảo sát là cá nhân những nhà quản lý bệnh viện dẫn đến mẫu bị hạn chế và không đảm bảo tính đại diện.
9 1.2. Các bài nghiên cứu tại Việt Nam Bài nghiên cứu thứ nhất, Nguyễn Phong Nguyên và cộng sự (2016) “Factor affecting the use of costing systems toward managerial performance in Vietnamese public hospitals” Tác giả nghiên cứu các nhân tố theo ngữ cảnh và hành vi ảnh hưởng đến việc sử dụng các hệ thống chi phí đối với hiệu quả quản lý trong các bệnh viện công lập tại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu PLS – SEM dựa trên dữ liệu khảo sát 262 nhà quản lý cấp trung của các phòng ban khác nhau cho thấy các nhân tố hỗ trợ của lãnh đạo, phân cấp việc ra quyết định, nhận thức về hiểu quả của kỹ thuật và nhận thức về sự không chắc chắn của môi trường là những nhân tố thúc đẩy việc sử dụng các hệ thống chi phí, từ đó tăng hiệu suất công việc. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng bệnh viện công lập tại Việt Nam không nên đánh giá thấp các nhân tố ngữ cảnh và hành vi liên quan đến việc tạo điều kiện cho hoạt đổng của hệ thống chi phí để đạt kết quả tốt hơn. Nghiên cứu này đã khắc phục được hạn chế về kế toán hành vi trong các bệnh viện công lập tại Việt Nam. Bên cạnh đó nghiên cứu cũng tồn tại những hạn chế sau: thứ nhất, kết quả bị hạn chế do sử dụng các biện pháp chủ quan và tự báo cáo. Thứ hai, tồn tại hạn chế phương pháp luận về phát triển quy mô. Và hạn chế cuối cùng, một số biến có thể đã bị bỏ qua đáng chú ý là các yếu tố tổ chức. Bài nghiên cứu thứ hai, Nguyễn Thị Lan Anh (2016) “Vận dụng kế toán trách nhiệm trong các bệnh viện công lập”. Trong bài nghiên cứu tác giả đã khái quát bản chất kế toán trách nhiệm là một nội dung cơ bản của KTQT, là quá trình thu thập, xử lý, tổng hợp, phân tích và cung cấp các thông tin tài chính, phi tài chính dưới dạng báo cáo, việc vận dụng kế toán trách nhiệm sẽ mang lại hiệu quả cao hơn nữa trong việc quản lý tài chính tại bệnh viện nếu bệnh viện đó có sự kết hợp giữa kế toán tài chính và KTQT. Khi vận dụng kế toán trách nhiệm trong bệnh viện công lập trực thuộc Bộ Y tế ở các tỉnh miền núi phía Bắc cẩn phải đảm bảo các yệu cầu về (1) hệ thống kế toán trách nhiệm cần phải xem xét mô hình tổ chức bộ máy quản lý bệnh viện, (2) hệ thống kế toán trách nhiệm đặc biệt chú trọng đến yếu tố nguồn