Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Phát triển kinh tế du lịch thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:95

Thêm vào BST

Báo xấu

65
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là làm rõ thực trạng phát triển KTDL thành phố Hạ Long - tỉnh Quảng Ninh từ 2010 đến nay và từ đó đưa ra giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển KTDL ở thành phố Hạ Long trong điều kiện Việt Nam ngày càng hội nhập sâu hơn, đầy đủ hơn vào các quan hệ kinh tế quốc tế dưới góc độ kinh tế chính trị.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Phát triển kinh tế du lịch thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ----------------------- NGUYỄN THỊ THU HẰNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ DU LỊCH THÀNH PHỐ HẠ LONG - TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ CHÍNH TRỊ Hà Nội – 2016
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ----------------------- NGUYỄN THỊ THU HẰNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ DU LỊCH THÀNH PHỐ HẠ LONG - TỈNH QUẢNG NINH Chuyên ngành: Kinh tế chính trị Mã số: 60.31.01.01 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ CHÍNH TRỊ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. DƢƠNG NGỌC THANH Hà Nội – 2016
i LỜI CẢM ƠN Trƣớc tiên tôi xin đƣợc bày tỏ sự trân trọng và lòng biết ơn đối với TS. Dƣơng Ngọc Thanh, Chánh văn phòng Quận ủy Bắc Từ Liêm. Trong thời gian học và làm luận văn tốt nghiệp, thầy đã dành nhiều thời gian quí báu và tận tình chỉ bảo, hƣớng dẫn tôi trong việc nghiên cứu, thực hiện luận văn. Tôi xin đƣợc cảm ơn các GS, TS đã giảng dạy tôi trong quá trình học tập và làm luận văn. Các thầy đã giúp tôi hiểu thấu đáo hơn lĩnh vực mà mình nghiên cứu để có thể vận dụng các kiến thức đó vào trong công tác của mình. Xin cảm ơn các bạn bè, đồng nghiệp và nhất là các thành viên trong gia đình đã tạo mọi điều kiện tốt nhất, động viên, cổ vũ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu để hoàn thành tốt bản luận văn tốt nghiệp này. Học viên Nguyễn Thị Thu Hằng
ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, đây là công trình nghiên cứu của tôi trong đó có sự giúp đỡ rất lớn của thầy hƣớng dẫn và các đồng nghiệp ở cơ quan, các bạn học viên. Các nội dung nghiên cứu và kết quả trong đề tài này là hoàn toàn trung thực. Trong luận văn, tôi có tham khảo đến một số tài liệu của một số tác giả đã đƣợc liệt kê tại phần Tài liệu tham khảo ở cuối luận văn. Hà Nội, ngày 30 tháng 10 năm 2015 Học viên Nguyễn Thị Thu Hằng
iii MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN i LỜI CAM ĐOAN ii MỤC LỤC iii BẢNG CÁC CHỮ VIẾT TẮT vii DANH SÁCH CÁC BẢNG viii MỞ ĐẦU 1 1. Tính cấp thiết của đề tài 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 3 4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 3 5. Những đóng góp về khoa học và giá trị của luận văn 4 6. Kết cấu của luận văn 4 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU; CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ DU LỊCH 5 1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI 5 1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nƣớc ngoài liên quan đến phát triển kinh tế du lịch 5 1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nƣớc liên quan đến phát triển kinh tế du lịch 7 1.1.3. Các công trình nghiên cứu dƣới dạng sách và công bố khác 10 1.1.4. Khái quát kết quả các công trình nghiên cứu đã công bố và vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu về kinh tế du lịch 12 1.1.4.1. Khái quát kết quả của các công trình nghiên cứu đã công bố liên quan đến phát triển kinh tế du lịch ........................................................................... 12 1.1.4.2. Những vấn đề đặt ra cần đƣợc tiếp tục nghiên cứu............................ 14 1.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN KTDL 15
iv 1.2.1. Khái niệm và đặc điểm chủ yếu của KTDL 15 1.2.1.1. Khái niêm KTDL ............................................................................... 15 1.2.1.2. Đặc điểm chủ yếu của KTDL ........................................................... 15 1.2.2. Các nội dung phát triển KTDL 20 1.2.4. Các nhân tố tác động đến phát triển KTDL 24 1.2.5. Vai trò của phát triển kinh tế du lịch 31 1.2.5.1. Vai trò về mặt kinh tế trong nền kinh tế quốc dân ............................. 31 1.2.5.2. Vai trò về mặt xã hội đối với đất nƣớc .............................................. 33 CHƢƠNG 2 : PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI 35 2.1. PHƢƠNG PHÁP LUẬN DUY VẬT BIỆN CHỨNG 35 2.2. PHƢƠNG PHÁP TRỪU TƢỢNG HÓA KHOA HỌC GẮN LIỀN VỚI PHƢƠNG PHÁP KẾT HỢP LOGIC VÀ LỊCH SỬ 35 2.3. PHƢƠNG PHÁP PHÂN TÍCH – PHƢƠNG PHÁP TỔNG HỢP 36 2.4. PHƢƠNG PHÁP THỐNG KÊ 36 2.5. PHƢƠNG PHÁP SO SÁNH ĐỐI CHIẾU 37 CHƢƠNG 3: NGUỒN LỰC VÀ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ DU LỊCH Ở THÀNH PHỐ HẠ LONG 38 3.1.NGUỒN LỰC CHO PHÁT TRIỂN KTDL HẠ LONG 38 3.1.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên 38 3.1.1.1. Vị trí địa lý ......................................................................................... 38 3.1.1.2. Điều kiện tự nhiên .............................................................................. 39 3.1.2. Tiềm năng phát triển kinh tế du lịch. 40 3.1.2.1. Tài nguyên du lịch tự nhiên. .............................................................. 40 3.1.2.2. Tài nguyên du lịch nhân văn. ............................................................. 43 3.1.2.3. Chính sách phát triển kinh tế du lịch Quảng Ninh. ............................ 44 3.2.PHÁT TRIỂN KTDL THÀNH PHỐ HẠ LONG 45 3.2.1. Thực trạng phát triển kinh tế du lịch Hạ Long hiện nay 45
v 3.2.1.1. Kinh doanh lữ hành ........................................................................... 45 3.2.1.2. Thực trạng kinh doanh cơ sở lƣu trú du lịch ...................................... 50 3.2.1.3. Phát triển khu du lịch, điểm du lịch và sản phẩm du lịch. ................. 53 3.2.1.4. Kinh doanh dịch vụ vận chuyển khách du lịch. ................................. 53 3.2.1.5. Hoạt động liên kết phát triển thị trƣờng du lịch nội địa và quốc tế ....... 54 3.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ DU LỊCH THÀNH PHỐ HẠ LONG HIỆN NAY 55 3.3.1. Kết quả đạt đƣợc của phát triển kinh tế du lịch thành phố Hạ Long................... 55 3.3.2. Những tồn tại, hạn chế .......................................................................... 62 3.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại và hạn chế 67 CHƢƠNG 4: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY PHÁT TRIỂN KINH TẾ DU LỊCH Ở THÀNH PHỐ HẠ LONG 70 4.1. BỐI CẢNH VÀ PHƢƠNG HƢỚNG PHÁT TRIỂN KTDL THÀNH PHỐ HẠ 70 4.1.1. Bối cảnh phát triển kinh tế du lịch thành phố Hạ Long hiện nay. 70 4.1.1.1. Xu hƣớng phát triển kinh tế du lịch của thế giới và khu vực hiện nay70 4.1.1.2. Những thuận lợi, cơ hội cho phát triển kinh tế du lịch thành phố Hạ Long hiện nay .................................................................................................. 73 4.1.1.3. Những khó khăn cho phát triển kinh tế du lịch thành phố Hạ Long hiện nay ........................................................................................................... 73 4.1.2. Phƣơng hƣớng phát triển kinh tế du lịch thành phố Hạ Long. 74 4.2. GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM THÚC ĐẨY PHÁT TRIỂN KTDL Ở THÀNH PHỐ HẠ LONG THỜI GIAN 75 4.2.1. Giải pháp về phía Nhà nƣớc. 75 4.2.2. Giải pháp của các doanh nghiệp hoạt động trong ngành du lịch. 79 4.2.2.1. Thành lập công ty chuyên cung cấp hƣớng dẫn viên cho các doanh nghiệp lữ hành. ................................................................................................ 79
vi 4.2.2.2. Các đơn vị kinh doanh trên thị trƣờng du lịch cần tập trung xây dựng thƣơng hiệu...................................................................................................... 80 4.2.2.3. Thực hiện tốt công tác truyền thông, quảng bá về điểm đến du lịch thành phố Hạ Long nhằm phát triển kinh tế du lịch thành phố. ..................... 81 KẾT LUẬN 82 TÀI LIỆU THAM KHẢO 83
vii BẢNG CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Tên đầy đủ Ý nghĩa KTDL Kinh tế du lịch KT-XH Kinh tế - xã hội DNDL Doanh nghiệp du lịch KH-CN Khoa học - công nghệ
viii DANH SÁCH CÁC BẢNG Bảng Trang Bảng 3.1. Số doanh nghiệp kinh doanh lữ hành du lịch tại Hạ Long từ 46 năm 2010 - 2014 Bảng 3.2. Tình hình tăng trƣởng trên thị trƣờng du lịch Quảng Ninh từ 48 2010 - 2014 Bảng 3.3. Doanh thu du lịch so với GDP trong tỉnh từ năm 2010 - 2014 49 Bảng 3.4. Lƣợt khách quốc tế đến Hạ Long tháng 7/2015 và 7 tháng đầu 50 năm 2015 Bảng 3.5: Thống kê số lƣợng cơ sở lƣu trú tại tỉnh Quảng Ninh 52
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Kinh tế du lịch là ngành kinh tế tổng hợp, có tính liên ngành, liên vùng và xã hội hóa cao. Hoạt động của ngành kinh tế này không chỉ đáp ứng nhu cầu du lịch ngày càng tăng của ngƣời dân mà còn đóng vai trò quan trọng ―xuất khẩu tại chỗ‖ các sản phẩm hàng hóa và dịch vụ ra ngƣớc ngoài. Nhiều nƣớc đã coi KTDL là ngành ―công nghiệp không khói‖, mang lại lợi ích vô cùng to lớn. KTDL không chỉ đóng góp vào tăng trƣởng kinh tế của đất nƣớc, mà còn tạo động lực phát triển các ngành kinh tế khác, tạo nhiều cơ hội việc làm và thu nhập cho ngƣời dân, là phƣơng tiện quảng bá hiệu quả hình ảnh đất nƣớc. Du lịch Hạ Long là một trong những điểm sáng vô cùng tiềm năng, nơi hội tụ những vẻ đẹp tiềm ẩn, đầy quyến rũ; đã, đang và sẽ là một điểm đến tuyệt cho những du khách thích chiêm ngƣỡng cái đẹp, thích khám phá cảnh quan thiên nhiên kỳ thú nơi đây. Tuy nhiên, đứng dƣới góc độ nào đó, du lịch Hạ Long phát triển chƣa thực sự tƣơng xứng với tiềm năng to lớn này. Du lịch chƣa thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn nhƣ đã đƣ ợc xác định trong Nghị quyết của các cấp ủy Đảng của các địa phƣơng trong vùng, chƣa có bƣớc phát triển đột phá và khai thác có hiệu quả tiềm năng và lợi thế về du lịch của các tỉnh. Chất lƣợng sản phẩm du lịch chƣa cao, loại hình chƣa thật sự phong phú, đặc sắc với bản sắc văn hoá riêng, chƣa có đƣợc những sản phẩm du lịch có giá trị gia tăng cao. Giá cả so sánh trong một số khâu dịch vụ còn cao dẫn tới kém sức cạnh tranh quốc tế. Nhiều khu du lịch, điểm du lịch còn khai thác ở dạng tự phát, chƣa đƣợc đầu tƣ đúng tầm. Chƣơng trình du lịch còn đơn điệu, trùng lặp, chƣa đáp ứng nhu cầu của từng đối tƣợng khách, của mỗi thị trƣờng. Dịch vụ du lịch chƣa đa dạng, chất lƣợng hạn chế, ít hấp
2 dẫn. Chƣa có nhiều thƣơng hiệu mạnh, có uy tín trên thị trƣờng. Việc bảo tồn, tôn tạo, nâng cấp các di tích lịch sử văn hoá, lịch sử cách mạng và giữ gìn cảnh quan môi trƣờng chƣa thực sự đƣợc chú trọng đầu tƣ, thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, các ngành. Hoạt động tuyên truyền quảng bá du lịch trong nƣớc, khu vực và quốc tế còn nhiều hạn chế, tính chuyên nghiệp chƣa cao, cung cấp chƣa đủ và kịp thời thông tin cho du khách và các nhà đầu tƣ. Vấn đề đặt ra hiện nay là làm nhƣ thế nào để phát triển kinh tế du lịch thành phố Hạ Long? Trong bối cảnh đó việc học viên lựa chọn đề tài: ―Phát triển kinh tế du lịch thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh” để nghiên cứu làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành kinh tế chính trị tại trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội sẽ không chỉ có ý nghĩa lý luận mà còn có ý nghĩa thực tiễn góp phần cho phát triển KTDL ở thành phố Hạ Long trong thời gian tới. Câu hỏi nghiên cứu: Kinh tế du lịch thành phố Hạ Long - tỉnh Quảng Ninh đang có những tồn tại, khó khăn nào? Giải pháp nào để phát triển ngành kinh tế này? 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn - Mục đích nghiên cứu: Làm rõ thực trạng phát triển KTDL thành phố Hạ Long - tỉnh Quảng Ninh từ 2010 đến nay và từ đó đƣa ra giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển KTDL ở thành phố Hạ Long trong điều kiện Việt Nam ngày càng hội nhập sâu hơn, đầy đủ hơn vào các quan hệ kinh tế quốc tế dƣới góc độ kinh tế chính trị. - Nhiệm vụ nghiên cứu: Để đạt mục đích nêu trên, luận văn có các nhiệm vụ: + Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển KTDL của thành phố dƣới góc độ kinh tế chính trị. + Đánh giá thực trạng phát triển KTDL của thành phố Hạ Long, chỉ ra những kết quả đạt đƣợc, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong phát triển KTDL ở thành phố này.
3 + Đề xuất phƣơng hƣớng và giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển KTDL ở thành phố Hạ Long. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Các quan hệ trong KTDL và phát triển KTDL bao gồm: kinh doanh lữ hành, kinh doanh lƣu trú du lịch, kinh doanh vận chuyển khách du lịch, kinh doanh phát triển khu du lịch, điểm du lịch và kinh doanh dịch vụ du lịch khác ở thành phố Hạ Long. - Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: Luận văn nghiên cứu sự phát triển KTDL ở thành phố Hạ Long đƣợc xác định trong Chiến lƣợc phát triển du lịch của Việt Nam thời kỳ 2011 - 2020, tầm nhìn 2030. + Về thời gian: Phần phân tích, đánh giá thực trạng tính từ năm 2010 đến nay; phần phƣơng hƣớng, giải pháp xác định đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. 4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn - Cơ sở lý luận: Chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và những quan điểm, đƣờng lối, chính sách đổi mới của Đảng và Nhà nƣớc ta về phát triển KTDL. - Phương pháp nghiên cứu: + Học viên sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu của kinh tế chính trị bao gồm: phƣơng pháp trừu tƣợng hóa, phân tích - tổng hợp, lôgic kết hợp với lịch sử... + Ngoài ra, nghiên cứu sinh còn sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu của kinh tế học hiện đại gồm: phƣơng pháp thống kê, phân tích định lƣợng, phƣơng pháp chuyên gia, phƣơng pháp so sánh, đồng thời tiếp thu có chọn lọc một số kết quả của các công trình khoa học đã công bố trong quá trình nghiên cứu luận văn.
4 5. Những đóng góp về khoa học và giá trị của luận văn - Hệ thống hóa lý luận về phát triển KTDL thành phố du lịch ở tỉnh dƣới góc độ kinh tế chính trị. Trong đó, luận văn đã khái quát các yếu tố cấu thành KTDL, phân tích làm rõ vai trò phát triển KTDL với sự phát triển KT - XH và các nhân tố ảnh hƣởng đến phát triển KTDL. - Đánh giá thực trạng về phát triển KTDL, luận văn phân tích những thành tựu, hạn chế của thành phố Hạ Long. Từ đó, phân tích những nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan dẫn đến những thành tựu, hạn chế đó. - Đề xuất phƣơng hƣớng và giải pháp thúc đẩy phát triển KTDL ở thành phố Hạ Long trong thời gian tới. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn gồm 4 chƣơng: Chƣơng 1: Tổng quan nghiên cứu; cơ sở lý luận về phát triển kinh tế du lịch Chƣơng 2: Phương pháp nghiên cứu của đề tài Chƣơng 3: Thực trạng phát triển kinh tế du lịch ở thành phố Hạ Long Chƣơng 4: Giải pháp phát triển kinh tế du lịch ở thành phố Hạ Long.
5 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU; CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ DU LỊCH 1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI 1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nƣớc ngoài liên quan đến phát triển kinh tế du lịch ―Tourism in Developing Countries” (Du lịch ở các nƣớc đang phát triển) của hai tác giả Martin Oppermann và Kye - Sung Chon, đƣợc xuất bản bởi Nxb International Thomson Business Press vào năm 1997. Nội dung cuốn sách tập trung phân tích những vấn đề sau: sự phát triển du lịch ở các nƣớc đã và đang phát triển, trong đó tác giả nhấn mạnh về quá trình nghiên cứu du lịch tại các đất nƣớc đang phát triển theo nhiều giai đoạn: 1930-1960, 1970-1985 và 1985-1993. Đồng thời, công trình này còn đề cập đến mối liên hệ giữa chính phủ và du lịch, các mô hình phân tích phát triển du lịch, các phƣơng pháp đo lƣờng phát triển du lịch quốc tế, sự phát triển các điểm đến du lịch nhƣ khu nghỉ mát ven đồi hay ven biển, các khu du lịch vùng ngoại ô. Công trình: “Global Tourism - The next decade” (Du lịch toàn cầu - Thập kỷ tới) do tác giả William Theobald viết và đƣợc Nxb Butterworth - Heinemann Ltd xuất bản năm 1994. Công trình này giới thiệu về khái niệm và phân loại du lịch; xác định những ảnh hƣởng tích cực và tiêu cực của du lịch; định hƣớng và kế hoạch phát triển du lịch; vai trò du lịch đối với hòa bình thế giới. Ở công trình nghiên cứu này, tác giả đã làm rõ du lịch là một trong những nguồn lực lớn thúc đẩy nền hòa bình, hữu nghị và hiểu biết lẫn nhau. Khi mọi ngƣời đi du lịch khắp nơi trên thế giới và hiểu biết về nhau, về phong tục tập quán của nhau cũng nhƣ đánh giá cao về cá nhân con ngƣời của mỗi quốc gia, từ đó các quốc gia sẽ xây dựng đƣợc sự hiểu biết quốc tế, điều này có thể cải thiện rõ rệt nền hòa bình thế giới.
6 Công trình: “The Business of Rural Tourism International Perspectives” (Quan điểm quốc tế về việc phát triển kinh doanh du lịch tại khu vực nông thôn) của hai tác giả Stephen J. Page và Don Getz, đƣợc Nxb International Thomson Business Press xuất bản năm 1997. Nội dung nghiên cứu đề cập đến những vấn đề chính nhƣ: chính sách, kế hoạch, các tác động của nghiên cứu về việc thƣơng mại du lịch tại khu vực nông thôn, trong đó tác giả phân tích về vấn đề tài chính cũng nhƣ qu ảng bá cho du lịch tại khu vực nông thôn, đồng thời nêu ra một số mô hình mẫu tại các nƣớc nhƣ Mỹ, Canada, Trung Quốc, Đức, Úc, Niu Dilân… và một số tác động đối với việc phát triển loại hình du lịch tại khu vực này. Công trình: ―Commercial Recreation & Tourism - An Introduction to Business Oriented Recreation‖ (Giải trí Thƣơng mại và Du lịch - Sự giới thiệu về giải trí định hƣớng kinh doanh), của tác giả Susan A.Weston, Nxb Brown & Benchmark, đƣợc xuất bản năm 1996. . Nội dung nghiên cứu đƣa ra khái niệm và phân tích nguồn gốc của ngành thƣơng mại giải trí và du lịch, trong đó tác giả nêu ra các tên gọi đa dạng đƣợc sử dụng để miêu tả về ngành thƣơng mại giải trí và du lịch; miêu tả sứ mệnh của ngành này; giải thích sự khác biệt giữa sản phẩm và dịch vụ; giới thiệu những địa điểm mà thƣơng mại giải trí và du lịch có thể diễn ra; giới thiệu các cơ hội nghề nghiệp cho các ứng viên tốt nghiệp ngành này. Bên cạnh đó, tác giả cũng đề cập đến vấn đề quản lý và tổ chức sự kiện, vấn đề về lƣu trú; thực phẩm và đồ uống, vấn đề quản lý nghề nghiệp, đồng thời cuốn sách cũng phân tích về các ngành công nghiệp có tính chất tƣơng đồng. Công trình: “The Economics of Leisure and Tourism‖ (Kinh tế học về Giải trí và Du lịch) của tác giả John Tribe, đƣợc Nxb Butterworth - Heinemann Ltd xuất bản vào năm 1995. Nội dung công trình xoay quanh các vấn đề về tổ chức và quảng bá hoạt động Giải trí và Du lịch; Giải trí và Du lịch tƣơng quan với môi trƣờng quốc tế; tác động của Giải trí và Du lịch đối với nền kinh tế quốc gia; Giải trí và Du lịch với các vấn đề về môi trƣờng, sự đầu tƣ về Giải trí và Du lịch. Trong tiểu mục: Sự đầu tƣ về Giải trí, tác giả đề
7 cập đến các nhân tố tác động đến sự đầu tƣ các dự án nhƣ: lợi nhuận, doanh thu, chi phí vận hành v.v… Các công trình trên nghiên cứu về du lịch, du lịch giải trí ngoài trời, marketing du lịch, luật du lịch, du lịch ở các nƣớc đang phát triển, các yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển du lịch… trong đó đã có một số quan tâm đến KTDL và quản lý KTDL. Ngoài ra, bằng tiếng Anh và một số thứ tiếng khác, đã có một số công trình nghiên cứu về du lịch và KTDL đã đƣ ợc dịch ra Tiếng Việt nhƣ: Công trình: ―Kinh tế du lịch‖ của tác giả Robert Lanquar, Nxb Thế giới, năm 1993. Trong công trình này tác giả đã kh ẳng định: KTDL đó là ngành công nghiệp vì nó là toàn bộ những hoạt động nhằm khai thác các của cải của du lịch, nhằm biến các tài nguyên nhân lực, tƣ bản và nguyên liệu thành dịch vụ và sản phẩm. Đồng thời, tác giả cuốn sách đã giới thiệu những vấn đề về tình hình và ảnh hƣởng của du lịch đến nền kinh tế. Yêu cầu về du lịch, sự tiêu dùng của du lịch, sản xuất cho du lịch, đầu tƣ du lịch. Những công cụ và phƣơng tiện phân tích kinh tế học du lịch và kinh doanh du lịch. Công trình: ―KTDL và du lịch học‖ của hai tác giả Trung Quốc là Đổng Ngọc Minh, Vƣơng Lôi Đình, Nxb Đại học Giao thông Thƣợng Hải, năm 2000, đƣợc Nxb Trẻ dịch ra Tiếng Việt vào năm 2001. Nội dung công trình đề cập đến những vấn đề lý luận cơ bản về du lịch và KTDL nhƣ: khái niệm về du lịch, khái quát về KTDL, sản phẩm du lịch, thị trƣờng du lịch, vai trò của KTDL, quy hoạch xây dựng khu du lịch, v.v... Ngoài các công trình đã đƣ ợc công bố nêu trên, còn có những bài viết về kinh doanh du lịch, dịch vụ du lịch công bố trên các thông tin khác của UNWTO, trên các Tạp chí, các website bằng tiếng nƣớc ngoài. 1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nƣớc liên quan đến phát triển kinh tế du lịch Luận án Tiến sĩ Kinh tế của Nguyễn Anh Tuấn (2010), “Năng lực cạnh tranh điểm đến của du lịch Việt Nam”, bảo vệ tại Đại học Quốc gia Hà Nội.
8 Tác giả luận án đã tập trung nghiên cứu khái quát một số vấn đề lý luận cơ bản về cạnh tranh điểm đến trong phát triển du lịch nhƣ: cạnh tranh, năng lực cạnh tranh, điểm đến và năng lực cạnh tranh điểm đến. Tác giả áp dụng một số mô hình và phƣơng pháp nghiên cứu mới để phân tích, đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh điểm đến của ngành du lịch Việt Nam; chỉ ra những mặt mạnh, mặt yếu, cơ hội và áp lực đối với ngành du lịch Việt Nam cũng nhƣ nguyên nhân của hạn chế về năng lực cạnh tranh điểm đến của ngành du lịch Việt Nam. Đề xuất 4 quan điểm nâng cao năng lực cạnh tranh điểm đến của ngành du lịch Việt Nam xác đáng và phù hợp với thực tiễn Việt Nam: (i)Ngành du lịch phải trở thành một trong những ngành kinh tế hàng đầu, đóng góp quan trọng vào sự thịnh vƣợng quốc gia; (ii) Môi trƣờng chính sách phải tạo thuận lợi cho du lịch phát triển; (iii) Ngành du lịch phải đƣợc phát triển theo hƣớng năng động, thích ứng nhanh và ứng phó kịp thời với những thay đổi; (iv) Ngành du lịch phải đƣợc phát triển theo hƣớng chất lƣợng, hiệu quả, bền vững. Trên cơ sở các quan điểm này và kết quả nghiên cứu lý luận, thực tiễn, tác giả luận án đã đề xuất 7 nhóm khuyến nghị về chính sách và giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh điểm đến của ngành du lịch Việt Nam với những luận cứ chặt chẽ, toàn diện và có tính khả thi. Luận án Tiến sĩ Kinh tế của Trần Xuân Ảnh (2011),“Thị trường du lịch Quảng Ninh trong hội nhập kinh tế quốc tế”, bảo vệ tại Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Tác giả luận án đã hƣớng nghiên cứu vào làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về thị trƣờng du lịch trong HNKTQT; phân tích thực trạng của thị trƣờng du lịch Quảng Ninh trong HNKTQT, trong đó tác giả đã phác họa rõ nét về những thành tựu, đặc biệt là nêu rõ những vấn đề đặt ra cần khắc phục để mở rộng thị trƣờng du lịch Quảng Ninh đến năm 2015 và tầm nhìn đến năm 2020. Nêu rõ xu hƣớng phát triển của thị trƣờng du lịch quốc tế và quốc gia, từ đó đề xuất phƣơng hƣớng trọng tâm phát triển thị trƣờng du lịch Quảng Ninh trong HNKTQT là: (i)
9 Xây dựng chƣơng trình thị trƣờng trong đó xây dựng chính sách thị trƣờng phù hợp nhằm đẩy mạnh công tác quy hoạch chiến lƣợc và kế hoạch ngắn hạn cho từng giai đoạn, từng thị trƣờng khách du lịch; (ii) Tăng cƣờng hợp tác du lịch trong nƣớc và quốc tế; (iii) Phát triển không gian lãnh thổ của thị trƣờng du lịch; (iv) Định hƣớng đầu tƣ phát triển cơ sở hạ tầng cho du lịch; (v) Dự báo các chỉ tiêu phát triển thị trƣờng du lịch Quảng Ninh trong giai đoạn 2006 - 2010, định hƣớng đến 2020 tầm nhìn 2030. Cuối cùng, luận án đã đề xuất 4 nhóm giải pháp nhằm phát triển thị trƣờng du lịch trong thời gian tới bao gồm: (i) Nhóm các giải pháp tạo lập nguồn cung hàng hóa du lịch; (ii) Nhóm các giải pháp kích cầu; (iii) Nhóm giải pháp điều tiết giá cả; (iv) Nhóm giải pháp tạo lập môi trƣờng du lịch trong HNKTQT. Luận án Tiến sĩ Kinh tế của Nguyễn Trùng Khánh (2012), “Phát triển dịch vụ lữ hành du lịch trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế: Kinh nghiệm của một số nước Đông Á và gợi ý chính sách cho Việt Nam”, bảo vệ tại Viện Khoa học Xã hội Việt Nam, Hà Nội. Nội dung chính của luận án hƣớng vào hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến việc phát triển dịch vụ lữ hành du lịch trong điều kiện HNKTQT nhƣ: du lịch, khách du lịch, dịch vụ lữ hành du lịch, dịch vụ lữ hành du lịch quốc tế inbound... Tác giả luận án đã xác định phạm vi dịch vụ lữ hành du lịch theo nghĩa rộng, khẳng định tính chất dịch vụ thƣơng mại của hoạt động lữ hành du lịch; chỉ ra các điều kiện phát triển dịch vụ lữ hành du lịch, bao gồm các điều kiện về cung và cầu. Kinh nghiệm phát triển dịch vụ lữ hành du lịch trong HNKTQT của một số nƣớc Đông Á mà Việt Nam có thể tham khảo nhƣ: (i) Hệ thống hóa và bằng các số liệu cập nhật đến 2010 phân tích kinh nghiệm phát triển dịch vụ lữ hành của Trung Quốc, Malaixia và Thái Lan trên các mặt nguồn lực, sự thay đổi của chính sách qua các giai đoạn và sự tác động của chúng tới sự phát triển của dịch vụ lữ hành du lịch; từ đó, rút ra những nhận xét về kết quả tích cực và những hạn chế đối với sự phát triển của dịch vụ lữ hành du lịch trong
10 quá trình HNKTQT; (ii) Qua nghiên cứu sự tác động từ chính sách của Nhà nƣớc tới phát triển ngành du lịch, trong đó có dịch vụ lữ hành du lịch, luận án đã đƣa ra 7 bài h ọc thành công về chiến lƣợc phát triển, marketing, cung cấp dịch vụ, xây dựng kết cấu hạ tầng, đảm bảo an ninh, phát triển nguồn nhân lực và bảo vệ môi trƣờng. Tác giả luận án đã phân tích thực trạng phát triển ngành du lịch của Việt Nam, chỉ ra những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân trong lĩnh vực dịch vụ lữ hành du lịch. Từ đó, đề xuất một số giải pháp cơ bản và kiến nghị về chính sách phát triển dịch vụ lữ hành du lịch cho Việt Nam trong điều kiện HNKTQT hiện nay. 1.1.3. Các công trình nghiên cứu dƣới dạng sách và công bố khác Cuốn ―Thị trường du lịch” của tác giả Nguyễn Văn Lƣu, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 2009. . Cuốn sách đã nêu những vấn đề tổng quan về thị trƣờng du lịch: khái niệm và những đặc điểm của thị trƣờng du lịch, các loại thị trƣờng du lịch, phân tích một số yếu tố cơ bản trên thị trƣờng du lịch. Theo tác giả, thị trƣờng du lịch là bộ phận của thị trƣờng chung, phạm trù của sản xuất và lƣu thông hàng hóa, dịch vụ du lịch, phản ánh toàn bộ quan hệ trao đổi giữa ngƣời mua với ngƣời bán, giữa cung với cầu và toàn bộ các mối quan hệ, thông tin kinh tế, kỹ thuật gắn với mối quan hệ đó trong lĩnh vực KTDL. Đồng thời, tác giả đã phân tích khá kỹ hai yếu tố quan trọng của thị trƣờng du lịch đó là cầu du lịch và cung du lịch. Từ đó, tác giả đã đi sâu phân tích thị trƣờng du lịch thế giới, thị trƣờng du lịch các nƣớc ASEAN làm cơ sở để so sánh, đánh giá thị trƣờng du lịch của Việt Nam. Cuối cùng, tác giả kết luận: du lịch Việt Nam đang đứng trƣớc nhu cầu lớn của khách nƣớc ngoài và nhân dân trong nƣớc, khách hàng có sẵn; đồng thời có nhiều thuận lợi để phát triển. Thị phần về khách của Việt Nam trong thị trƣờng ASEAN và Đông Á - Thái Bình Dƣơng sẽ tăng. Thị trƣờng du lịch nội địa của Việt Nam trong thời gian tới cũng phát triển mạnh với tốc độ tăng trƣởng cao.