Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp tăng thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Long An

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:110

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn cho thấy tầm quan trọng của việc tăng thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng trong tổng thu nhập hoạt động của NHTM, đồng thời đưa ra các giải pháp phù hợp với tình hình thực tế giúp BIDV Long An phát triển các dịch vụ phi tín dụng nhằm thay đổi cơ cấu nguồn thu của mình theo hướng tăng dần thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng, qua đó góp phần cải thiện hoạt động kinh doanh, tăng cường năng lực cạnh tranh của chi nhánh so với các NHTM khác trên địa bàn cũng như các chi nhánh BIDV khác trong hệ thống.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp tăng thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Long An

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ THẢO NGÂN GIẢI PHÁP TĂNG THU NHẬP TỪ DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH LONG AN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2012
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ THẢO NGÂN GIẢI PHÁP TĂNG THU NHẬP TỪ DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH LONG AN CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG MÃ SỐ: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS TRƯƠNG THỊ HỒNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2012
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ kinh tế này do chính tôi nghiên cứu và thực hiện với sự hướng dẫn của PGS.TS Trương Thị Hồng. Các số liệu trong luận văn được chính tác giả thu thập từ các báo cáo của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Long An và từ các nguồn khác. Các số liệu và thông tin trong luận văn này đều có nguồn gốc rõ ràng, trung thực và được phép công bố. Học viên Nguyễn Thị Thảo Ngân
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT AGRIBANK Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn ATM Máy rút tiền tự động BIC: Công ty bảo hiểm BIDV BIDV Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam BSMS Dịch vụ gửi tin nhắn tự động qua điện thoại di động CN Chi nhánh DV Dịch vụ DVNH Dịch vụ ngân hàng ĐVT Đơn vị tính GATS Hiệp định chung về thương mại dịch vụ WTO GDV Giao dịch viên HĐQT Hội đồng quản trị IBMB Dịch vụ ngân hàng điện tử KH Khách hàng LC Thư tín dụng NH Ngân hàng NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần PGD Phòng giao dịch POS Điểm chấp nhận thẻ QHKHCN Quan hệ khách hàng cá nhân Sacombank Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín TCTD Tổ chức tín dụng TGTT Tiền gửi thanh toán TMCP Thương mại cổ phần TTQT Thanh toán quốc tế
UNC Ủy nhiệm chi UNT Ủy nhiệm thu USD Đồng đôla Mỹ Vietcombank Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại Thương Việt Nam VIP Khách hàng quan trọng WTO Tổ chức thương mại thế giới
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Kết quả hoạt động kinh doanh của BIDV Long An (2008 – 2011) Bảng 2.2: Thu ròng từ dịch vụ thanh toán trong nước của BIDV Long An (2009- Quý II/2012) Bảng 2.3: Thu ròng từ dịch vụ thanh toán quốc tế của BIDV Long An (2009 – Quý II/2012) Bảng 2.4 : Kết quả hoạt động dịch vụ kinh doanh ngoại tệ của BIDV Long An (2009 – Qúy II/2012) Bảng 2.5 : Kết quả phát triển dịch vụ thẻ của BIDV Long An (2009- Qúy II /2012) Bảng 2.6: Thu ròng từ dịch vụ thẻ của BIDV Long An (2009 – Quý II/2012) Bảng 2.7: Thu ròng từ dịch vụ BSMS của BIDV Long An (2009 – Quý II/2012) Bảng 2.8: Kết quả hoạt động bảo hiểm của BIDV Long An (2009 – Quý II/2012) Bảng 2.9: Thu ròng từ dịch vụ khác của BIDV Long An (2009 – Qúy II/2012) Bảng 2.10: Thu ròng dịch vụ phi tín dụng theo từng dịch vụ của BIDV Long An (2009 – Qúy II/2012) Bảng 2.11: Thu ròng dịch vụ phi tín dụng BIDV Long An theo cơ cấu khách hàng (2009 – Quý II/2012) Bảng 2.12: Thu nhập BIDV Long An (2009 – Quý II/2012) Bảng 2.13: Tỷ trọng thu nhập từ DV phi tín dụng trên tổng thu của một số chi nhánh ngân hàng năm 2011
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 2.1: Mô hình tổ chức của BIDV Long An Biểu đồ 2.1: Thu ròng dịch vụ phi tín dụng BIDV Long An (2009 – Quý II/2012)
MỤC LỤC GIẢI PHÁP TĂNG THU NHẬP TỪ DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH LONG AN Lời cam đoan Danh mục từ viết tắt Danh mục bảng biểu Danh mục sơ đồ, biểu đồ Mục lục Lời mở đầu CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG VÀ THU NHẬP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Tổng quan về ngân hàng thương mại ................................................................... 1 1.1.1 .. Khái niệm về ngân hàng thương mại .................................................................. 1 1.1.2 Chức năng của ngân hàng thương mại ................................................................ 2 1.1.3 Các hoạt động chủ yếu của ngân hàng thương mại ............................................. 2 1.1.3.1 Hoạt động huy động vốn .................................................................................... 2 1.1.3.2 Hoạt động cấp tín dụng ...................................................................................... 3 1.1.3.3 Cung ứng dịch vụ thanh toán và ngân quỹ......................................................... 3 1.1.3.4 Hoạt động khác .................................................................................................. 3 1.2 Tổng quan về dịch vụ phi tín dụng ....................................................................... 4 1.2.1 Dịch vụ ngân hàng .............................................................................................. 4 1.2.2 Dịch vụ phi tín dụng............................................................................................ 5 1.2.2.1 Khái niệm ........................................................................................................... 5 1.2.2.2 Đặc tính .............................................................................................................. 6 1.2.3 Các loại hình dịch vụ phi tín dụng ...................................................................... 7 1.2.3.1 Dịch vụ thanh toán ............................................................................................. 7 1.2.3.2 Dịch vụ kinh doanh ngoại tệ .............................................................................. 9 1.2.3.3 Dịch vụ thẻ ....................................................................................................... 11
1.2.3.4 Dịch vụ ngân hàng điện tử ............................................................................... 12 1.2.3.5 Dịch vụ ngân quỹ ............................................................................................. 14 1.2.3.6 Dịch vụ ủy thác và quản lý tài sản ................................................................... 15 1.2.3.7 Dịch vụ thông tin tư vấn .................................................................................. 16 1.2.3.8 Dịch vụ bảo hiểm ............................................................................................. 16 1.2.4 Sự cần thiết phát triển dịch vụ phi tín dụng ...................................................... 17 1.3 Thu nhập của ngân hàng thương mại ................................................................ 19 1.3.1 Các khoản thu nhập của ngân hàng thương mại ................................................. 19 1.3.1.1 Thu từ hoạt động kinh doanh ........................................................................... 20 1.3.1.2 Thu nhập khác .................................................................................................. 22 1.3.2 Sự cần thiết phải tăng thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng ..................................... 23 1.3.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng ............................ 25 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................... 28 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THU NHẬP TỪ DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH LONG AN 2.1 Giới thiệu sơ lược về Ngân hàng TMCP Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam – Chi nhánh Long An .................................................................................................... 30 2.1.1 Giới thiệu về Ngân hàng TMCP Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam ..................... 30 2.1.2 Giới thiệu về Ngân hàng TMCP Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam – Chi nhánh Long An........................................................................................................................ 31 2.1.3 Kết quả hoạt động kinh doanh của BIDV Long An giai đoạn 2008 – 2011 ....... 33 2.2 Thực trạng thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng tại BIDV Long An ................... 34 2.2.1 Dịch vụ thanh toán .............................................................................................. 35 2.2.2 Dịch vụ kinh doanh ngoại tệ ............................................................................... 40 2.2.3 Dịch vụ thẻ .......................................................................................................... 42 2.2.4 Dịch vụ ngân hàng điện tử .................................................................................. 45 2.2.5 Dịch vụ khác ....................................................................................................... 47 2.3 Đánh giá thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng của BIDV Long An ..................... 50
2.3.1 Đánh giá tổng quát thu nhập theo loại dịch vụ ................................................... 50 2.3.2 Đánh giá tổng quát thu nhập dịch vụ phi tín dụng theo cơ cấu khách hàng ....... 51 2.3.3 Đánh giá tỷ trọng thu nhập dịch vụ phi tín dụng so với tổng thu nhập............... 52 2.4 Hạn chế trong việc gia tăng thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng ........................ 54 2.4.1 Những hạn chế .................................................................................................... 54 2.4.2 Nguyên nhân của những hạn chế ........................................................................ 58 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................... 60 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP TĂNG THU NHẬP TỪ DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH LONG AN 3.1 Định hướng hoạt động của BIDV Long An đến năm 2015 .............................. 61 3.2 Giải pháp tăng thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng tại BIDV Long An ............. 62 3.2.1 Xây dựng kế hoạch phát triển dịch vụ phi tín dụng ............................................ 62 3.2.2 Hoàn thiện và tăng cường các dịch vụ phi tín dụng đang cung cấp ................... 63 3.2.2.1 Dịch vụ thanh toán .......................................................................................... 63 3.2.2.2 Dịch vụ kinh doanh ngoại tệ ............................................................................ 67 3.2.2.3 Dịch vụ thẻ ....................................................................................................... 69 3.2.2.4 Dịch vụ BSMS ................................................................................................. 71 3.2.3 Tăng cường triển khai các dịch vụ phi tín dụng mới của BIDV ......................... 73 3.2.4 Phát triển hình thức bán chéo sản phẩm.............................................................. 75 3.2.5 Tăng cường công tác quản lý, chăm sóc khách hàng .......................................... 77 3.2.6 Đẩy mạnh hoạt động marketing .......................................................................... 82 3.2.7 Mở rộng thị trường, đầu tư cơ sở vật chất cho chi nhánh ................................... 84 3.2.8 Xây dựng cơ chế khuyến khích hoạt động dịch vụ phi tín dụng ........................ 85 3.2.9 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực .................................................................. 85 3.3 Kiến nghị với BIDV .............................................................................................. 87 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ........................................................................................... 88
KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong những năm gần đây, nền kinh tế Việt Nam gặp nhiều khó khăn, lạm phát tăng vọt, kinh tế vĩ mô tiềm ẩn nhiều rủi ro bất ổn. Năm 2012, để tiếp tục góp phần hiện thực hóa mục tiêu kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô của chính phủ, ngành ngân hàng đã chủ động điều hành chính sách tiền tệ chặt chẽ, linh hoạt và phù hợp với tình hình thực tế, thực hiện kiểm soát tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng ở mức 15-17%/năm, giao chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cho các tổ chức tín dụng theo mức hoạt động lành mạnh. Việc kiểm soát tốc độ tăng trưởng tín dụng cùng với nợ xấu ngân hàng đang có xu hướng gia tăng, tín dụng tăng trưởng thấp do nền kinh tế gặp khó khăn, sản xuất kinh doanh đình đốn dẫn đến nguy cơ lợi nhuận của các ngân hàng sẽ giảm đáng kể vì đối với đa số các ngân hàng Việt Nam, tín dụng vẫn là kênh sinh lời chủ yếu. Bên cạnh đó, việc gia nhập WTO của Việt Nam đã tháo bỏ mọi rào cản cho các ngân hàng nước ngoài, tạo ra một sân chơi lành mạnh hơn cho các ngân hàng, sự cạnh tranh cũng ngày càng khốc liệt hơn khi thị trường không chỉ dành cho các ngân hàng trong nước mà còn có sự góp mặt của các ngân hàng nước ngoài không chỉ mạnh về tài chính mà còn có nhiều kinh nghiệm trong việc phát triển các dịch vụ ngân hàng hiện đại. Dịch vụ phi tín dụng được xếp vào lĩnh vực kinh doanh tương đối an toàn, ít rủi ro hơn so với hoạt động cấp tín dụng của ngân hàng. Trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng thấp và bị kiểm soát chặt chẽ, sự gia nhập và cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các ngân hàng trong nước với nhau và cạnh tranh với các ngân hàng nước ngoài, việc phát triển các dịch vụ phi tín dụng để tăng nguồn thu từ hoạt động này trong tổng nguồn thu cần được các ngân hàng chú trọng nhằm giúp các ngân hàng phát triển ổn định, gia tăng nguồn thu ít rủi ro cho mình. Nhận thức được tầm quan trọng của việc phát triển các dịch vụ phi tin dụng trong bối cảnh hiện nay và xuất phát từ yêu cầu thực tế nơi chi nhánh tôi đang làm
việc, tôi đã chọn đề tài: “Giải pháp tăng thu nhập từ dich vụ phi tín dụng tại Ngân Hàng thương mại cổ phần Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam - chi nhánh Long An” để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu đề tài - Tìm hiểu về dịch vụ phi tín dụng, các loại hình dịch vụ phi tín dụng mà ngân hàng thương mại Việt Nam đã và đang cung cấp đến khách hàng, các nguồn thu nhập của ngân hàng thương mại, tầm quan trọng của việc gia tăng thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng trong thu nhập hoạt động của ngân hàng. - Phân tích thực trạng thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại cổ phần Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam – Chi nhánh Long An. Đánh giá thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng, tỷ trọng của nguồn thu này so với các nguồn thu khác của chi nhánh, những hạn chế trong việc gia tăng nguồn thu nhập này. - Đề xuất các giải pháp tạo điều kiện cho ngân hàng thương mại cổ phần Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam chi nhánh Long An gia tăng nguồn thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: đề tài tập trung vào thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng tại BIDV Long An. - Phạm vi nghiên cứu: thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng của BIDV Long An từ 2009 đến quý 2/2012. 4. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng chủ yếu các phương pháp như mô tả - giải thích, so sánh – đối chiếu, phân tích – tổng hợp. Dựa vào hoạt động kinh doanh dịch vụ phi tín dụng của BIDV Long An làm cơ sở để phân tích và đề xuất giải pháp để tăng thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng. Ngoài ra luận văn còn sử dụng các tài liệu tham khảo từ các sách giáo trình, sách tham khảo, công trình nghiên cứu khoa học, tạp chí, báo điện tử, các báo cáo hoạt động kinh doanh của ngân hàng để thu thập thông tin và số liệu về dịch vụ phi tín dụng.
5. Ý nghĩa của đề tài Luận văn cho thấy tầm quan trọng của việc tăng thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng trong tổng thu nhập hoạt động của NHTM, đồng thời đưa ra các giải pháp phù hợp với tình hình thực tế giúp BIDV Long An phát triển các dịch vụ phi tín dụng nhằm thay đổi cơ cấu nguồn thu của mình theo hướng tăng dần thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng, qua đó góp phần cải thiện hoạt động kinh doanh, tăng cường năng lực cạnh tranh của chi nhánh so với các NHTM khác trên địa bàn cũng như các chi nhánh BIDV khác trong hệ thống. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các bảng biểu, biểu đồ, từ viết tắt, phụ lục, tài liệu tham khảo, nội dung luận văn được chia làm ba chương:  Chương 1: Tổng quan về dịch vụ phi tín dụng và thu nhập của ngân hàng thương mại.  Chương 2: Thực trạng thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam – chi nhánh Long An  Chương 3: Giải pháp tăng thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam – chi nhánh Long An
1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG VÀ THU NHẬP CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1 TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1.1 Khái niệm về ngân hàng thƣơng mại Ngân hàng có lịch sử ra đời rất lâu, 3000 năm trước công nguyên. Xuất phát từ nghề đổi tiền của các thương nhân dần dần hình thành nên các tổ chức nhận tiền gửi, cho vay, chuyển tiền, thanh toán…v.v hoạt động như các ngân hàng thương mại(NHTM). Sự có mặt của NHTM trong hầu hết các mặt hoạt động của nền kinh tế, xã hội đã chứng minh rằng: ở đâu có một hệ thống NHTM phát triển thì ở đó sẽ có sự phát triển với tốc độ cao của nền kinh tế, xã hội và ngược lại. Có nhiều khái niệm về NHTM: Tại Hoa Kỳ: NHTM là một tổ chức kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ, chuyên cung cấp các dịch vụ về tài chính như nhận tiền gửi, chuyển tiền, thanh toán, cho vay, đầu tư, đổi tiền, mua bán ngoại hối và các dịch vụ khác liên quan đến tiền như bảo quản, ủy thác, làm đại lý trong nước và quốc tế. Theo đạo luật ngân hàng của cộng hóa Pháp 1941 đã định nghĩa: NHTM là những cơ sở mà nghề nghiệp thường xuyên là nhận tiền bạc của công chúng dưới hình thức ký thác hoặc dưới các hình thức khác và sử dụng các nguồn lực đó cho chính họ trong các nghiệp vụ chiết khấu, tín dụng và tài chính. Tại Việt Nam, Luật tổ chức tín dụng (TCTD) 2010 được quốc hội khóa XII thông qua đã định nghĩa: Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật TCTD 2010 nhằm mục tiêu lợi nhuận. Như vậy, có thể nói rằng ngân hàng thương mại là một định chế tài chính trung gian cực kỳ quan trọng trong nền kinh tế thị trường. Nhờ hệ thống định chế tài chính trung gian này mà các nguồn tiền nhàn rỗi nằm rải rác trong xã hội sẽ được huy động, tập trung lại với số lượng đủ lớn để cấp tín dụng cho các tổ chức kinh tế, cá nhân nhằm mục đích phục vụ phát triển kinh tế- xã hội.
2 1.1.2 Chức năng của ngân hàng thƣơng mại NHTM thực hiện ba chức năng cơ bản: trung gian tín dụng, trung gian thanh toán và chức năng tạo tiền.  Chức năng trung gian tín dụng: là chức năng quan trọng và cơ bản nhất của NHTM. Trong chức năng này NHTM đóng vai trò một tổ chức trung gian đứng ra tập trung, huy động các nguồn vốn tiền tệ tạm thời nhàn rỗi trong nền kinh tế (bao gồm tiền gửi tiết kiệm của các tầng lớp dân cư, các đơn vị, tổ chức kinh tế,v.v…) biến những nguồn vốn nhỏ, rải rác trong nền kinh tế thành nguồn vốn tín dụng đủ lớn để cho vay, đáp ứng các các nhu cầu vốn kinh doanh và vốn đầu tư cho các ngành kinh tế, nhu cầu vốn tiêu dùng cho xã hội.  Chức năng trung gian thanh toán: Với chức năng này, NHTM đóng vai trò một tổ chức trung gian thực hiện việc thanh toán, chi trả thay cho khách hàng có nhu cầu thanh toán qua ngân hàng theo sự ủy nhiệm của khách hàng. Chức năng trung gian thanh toán mang lại sự tiện lợi cho khách hàng trong hoạt động thanh toán đồng thời góp phần thu hút lượng tiền nhàn rỗi trong nền kinh tế, nâng cao uy tín thương hiệu ngân hàng trên thị trường.  Chức năng tạo tiền: Ngoài hai chức năng là một trung gian tín dụng và trung gian thanh toán, NHTM còn có chức năng tạo tiền. Trong chức năng này đòi hỏi phải có sự tham gia của nhiều ngân hàng và nhiều khách hàng. Khi kết hợp chức năng trung gian tín dụng với chức năng trung gian thanh toán, NHTM có khả năng tạo ra một lượng tiền trên tài khoản tiền gửi thanh toán của khách hàng lớn hơn gấp nhiều lần so với lượng tiền gửi ban đầu của khách hàng, góp phần gia tăng khối tiền tệ phục vụ cho nhu cầu chu chuyển và phát triển nền kinh tế. 1.1.3 Các hoạt động chủ yếu của ngân hàng thƣơng mại Hoạt động kinh doanh của NHTM là hoạt động kinh doanh tiền tệ và các hoạt động khác có liên quan bao gồm: 1.1.3.1 Hoạt động huy động vốn Huy động vốn là hoạt động tiền đề có ý nghĩa đối với bản thân ngân hàng cũng như đối với xã hội. Thông qua hoạt động này, ngân hàng thương mại thực hiện huy
3 động các nguồn tiền nhàn rỗi trong xã hội làm nguồn vốn để thực hiện hoạt động cấp tín dụng. NHTM được huy động vốn theo nguyên tắc hoàn trả đầy đủ cả gốc lẫn lãi cho khách hàng theo đúng thời hạn thỏa thuận dưới các hình thức như:  Nhận tiền gửi của tổ chức, cá nhân và các TCTD khác dưới hình thức tiền gửi không kỳ hạn, có kỳ hạn và các loại tiền gửi khác.  Phát hành chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu và giấy tờ có giá khác để huy động vốn của tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước.  Các hình thức huy động vốn khác theo quy định. 1.1.3.2 Hoạt động cấp tín dụng NHTM được cấp tín dụng cho tổ chức, cá nhân dưới các hình thức cho vay, chiết khấu thương phiếu và các giấy tờ có giá khác, cho thuê tài chính, bảo lãnh ngân hàng, phát hành thẻ tín dụng, bao thanh toán và các hình thức cấp tín dụng khác... Trong hoạt động cấp tín dụng, cho vay là hoạt động quan trọng và chiếm tỷ trọng lớn nhất. 1.1.3.3 Cung ứng dịch vụ thanh toán và ngân quỹ Với hoạt động này NHTM thực hiện các dịch vụ như: mở tài khoản thanh toán cho khách hàng; cung ứng các phương tiện thanh toán; các dịch vụ thanh toán như dịch vụ thanh toán trong nước bao gồm séc, lệnh chi, ủy nhiệm chi, nhờ thu, ủy nhiệm thu, thẻ ngân hàng, thư tín dụng, dịch vụ thu hộ và chi hộ; các dịch vụ thanh toán quốc tế và các dịch vụ thanh toán khác, dịch vụ ngân quỹ (thu phát; kiểm đếm tiền mặt; phân loại, bảo quản, vận chuyển tiền mặt..) 1.1.3.4 Hoạt động khác Ngoài các hoạt động huy động vốn, cấp tín dụng, cung cấp dịch vụ thanh toán, dịch vụ ngân quỹ, NHTM còn thực hiện các hoạt động kinh doanh khác như: dịch vụ quản lý tiền mặt, tư vấn tài chính; các dịch vụ quản lý, bảo quản tài sản, cho thuê tủ, két an toàn; kinh doanh ngoại hối và vàng; lưu ký chứng khoán; góp vốn, mua cổ phần và hoạt động kinh doanh khác liên quan đến hoạt động ngân hàng.
4 1.2 TỔNG QUAN VỀ DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG 1.2.1 Dịch vụ ngân hàng Bên cạnh lĩnh vực nông nghiệp và công nghiệp thì lĩnh vực dịch vụ ngày càng trở nên quan trọng trong nền kinh tế. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có một định nghĩa thống nhất về dịch vụ do tính chất phức tạp, đa dạng và vô hình của nó. Không chỉ ở Việt Nam mà cả trên thế giới mỗi quốc gia có một cách hiểu khác nhau về dịch vụ. Vì lẽ đó, Tổ chức thương mại thế giới(WTO) đã không cố gắng đưa ra một khái niệm chung về dịch vụ mà thay vào đó WTO đã liệt kê dịch vụ thành 12 ngành lớn, trong mỗi ngành lớn lại bao gồm các phân ngành, tổng cộng có 155 phân ngành. - Theo WTO thì:“DV tài chính là bất kỳ DV nào có tính chất tài chính được một nhà cung cấp DV tài chính cung cấp”. Dịch vụ tài chính theo cách phân loại dịch vụ của WTO được xếp ở ngành 7 trong 12 ngành DV. Dịch vụ tài chính bao gồm mọi dịch vụ bảo hiểm và liên quan đến bảo hiểm, dịch vụ ngân hàng (DVNH) và các dịch vụ tài chính khác. - Như vậy DVNH là một bộ phận của dịch vụ tài chính và là một trong những loại hình dịch vụ xuất hiện sớm nhất. Giống như khái niệm DV, hiện nay vẫn có nhiều cách hiểu khác nhau về khái niệm DVNH. Theo David Cox “hầu hết các hoạt động nghiệp vụ của NHTM gọi là DVNH hoặc là cơ sở, điều kiện để mở rộng và phát triển DVNH”. Ông cũng giải thích: “Mọi NH hoạt động với ba chức năng cơ bản là nhận và giữ các khoản tiền gửi; cho phép rút tiền và vận hành hệ thống chuyển tiền; cho vay các khoản tiền gửi tới khách hàng có nhu cầu vay vốn. Đây là chức năng cơ bản nhất nhưng bước sang đầu những năm 90, hệ thống NH hiện đại còn có các DV khác rộng rãi hơn, tinh vi hơn nhiều. Trong thực tế, một NH lớn thường có khoảng 300 DV khác nhau cho khách hàng là các cá nhân hay doanh nghiệp. Như vậy, có thể hiểu dịch vụ ngân hàng là tất cả các hoạt động của ngân hàng, bao gồm cả các hoạt động truyền thống và các dịch vụ thu phí mang tính chất kinh doanh.
5 Trong hiệp định về thương mại - dịch vụ (GATS) thì DVNH gắn liền với hoạt động NH như: tiền gửi, cho vay, cho thuê tài chính, chuyển tiền, thanh toán thẻ, séc, bảo lãnh và cam kết, mua bán các công cụ thị trường tài chính, phát hành chứng khoán, môi giới tiền tệ, quản lý tài sản, DV thanh toán và bù trừ, cung cấp và chuyển giao các thông tin tài chính, DV tư vấn và trung gian hỗ trợ tài chính khác. Ở Việt Nam, hoạt động ngân hàng chịu sự điều tiết của Luật TCTD 2010. Tuy nhiên, luật lại không đưa ra định nghĩa và giải thích như thế nào DVNH mà chỉ đề cập đến thuật ngữ hoạt động ngân hàng, cụ thể trong chương 4-luật TCTD 2010 đề cập đến hoạt động ngân hàng của NHTM bao gồm các hoạt động nhận tiền gửi, cấp tín dụng, cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản. Qua những phân tích trên, chúng ta có thể hiểu DVNH bao gồm toàn bộ những hoạt động tiền tệ, tín dụng, thanh toán, ngoại hối…. của NH nhằm thỏa mãn nhu cầu của khách hàng và tìm kiếm lợi nhuận. Trên thực tế, dịch vụ và sản phẩm không phải là hai khái niệm đồng nhất. Tuy nhiên, đối với NHTM, sản phẩm mà các NH kinh doanh thực chất là các DV – một loại lợi ích không tồn tại dưới dạng vật chất liên quan đến tài chính. Do đó, trong phạm vi đề tài này, sản phẩm và dịch vụ trong hoạt động NH sẽ có cách hiểu tương tự nhau. 1.2.2 Dịch vụ phi tín dụng 1.2.2.1 Khái niệm Trong từ điển thuật ngữ ngân hàng của nhà xuất bản giáo dục Barron, xuất bản lần thứ 5 của Thomas P.Fitch, dịch vụ phi tín dụng là các dịch vụ ngân hàng dựa trên lệ phí không liên quan đến việc mở rộng tín dụng mà ngân hàng cung cấp cho các ngân hàng đại lý hoặc các khách hàng doanh nghiệp. Theo tài liệu dự án: “Khảo sát và đánh giá dịch vụ phi tín dụng ngân hàng Việt Nam” của tổ chức Deloitte Touche Tohmatsu, dịch vụ phi tín dụng là bất cứ dịch vụ hoặc sản phẩm nào cung cấp bởi ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính mà không phải là những dịch vụ tín dụng. Dịch vụ phi tín dụng là dịch vụ được ngân hàng cung cấp tới khách hàng đáp ứng nhu cầu về tài chính, tiền tệ của khách hàng nhằm trực tiếp hoặc
6 gián tiếp đem lại cho ngân hàng một khoản thu nhập nhất định, không bao gồm dịch vụ tín dụng. Trong phạm vi đề tài này, dịch vụ phi tín dụng được hiểu là những dịch vụ mà khi NHTM cung cấp theo yêu cầu của khách hàng sẽ mang lại cho ngân hàng một khoản thu nhập nhất định; không bao gồm hoạt động huy động vốn và cấp tín dụng của NHTM. 1.2.2.2 Đặc tính Cũng giống như dịch vụ, dịch vụ phi tín dụng mang đầy đủ những thuộc tính chung của dịch vụ, cụ thể:  Tính vô hình: đây là điểm phân biệt cơ bản với các sản phẩm của các ngành sản xuất vật chất, nếu như sản phẩm là những hàng hóa hữu hình thì dịch vụ lại không tồn tại dưới dạng vật chất bằng những vật phẩm cụ thể, không nhìn thấy được và do đó không thể xác định chất lượng dịch vụ trực tiếp bằng những chỉ tiêu kỹ thuật được lượng hóa. Khách hàng khi sử dụng các dịch vụ của ngân hàng sẽ khó biết được chất lượng của dịch vụ trước khi tiêu dùng, chỉ có thể đánh giá chất lượng dịch vụ sau khi đã mua và sử dụng dịch vụ thông qua các tiện ích mà dịch vụ đó mang lại.  Quá trình cung ứng dịch vụ và tiêu dùng dịch vụ xảy ra đồng thời: khác với quá trình sản xuất hàng hóa – một quá trình tách khỏi lưu thông và tiêu dùng, hàng hóa có thể được lưu kho để dự trữ, có thể vận chuyển đi nơi khác theo nhu cầu của thị trường. Dịch vụ của NH cung cấp thường không có sản phẩm dở dang, không thể dự trữ để khi thị trường cần thì đưa ra tiêu thụ như hàng hóa vì quá trình sản xuất và tiêu dùng diễn ra đồng thời. DV của NH chỉ bắt đầu khi khách hàng đến NH đưa ra các yêu cầu được phục vụ và kết thúc khi yêu cầu đó được đáp ứng.  Tính không đồng nhất: chất lượng dịch vụ mang tính không đồng nhất. Dịch vụ gắn chặt với người cung cấp dịch vụ, chất lượng dịch vụ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như uy tín của doanh nghiệp cung cấp, công nghệ, cá nhân thực hiện dịch vụ(trình độ, kỹ năng…) mà các yếu tố này lại thường xuyên biến động do đó mà chất lượng dịch vụ cũng thường thay đổi.