Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Huy động vốn nước ngoài cho phát triển kinh tế tư nhân tại Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:94

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là nghiên cứu lý luận chung về các loại hình kinh tế thuộc khu vực KTTN và các lý luận cơ bản về vốn nước ngoài. Từ đó, thấy được sự cần thiết phải nâng cao khả năng thu hút vốn nước ngoài đối với sự phát triển khu vực KTTN.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Huy động vốn nước ngoài cho phát triển kinh tế tư nhân tại Việt Nam

1 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP.HOÀ CHÍ MINH ⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯ DÖÔNG THÒ LEÄ HUYEÀN HUY ÑOÄNG VOÁN NÖÔÙC NGOAØI CHO PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ TÖ NHAÂN TAÏI VIEÄT NAM Chuyeân ngaønh: Kinh teá Taøi chính Ngaân haøng Maõ soá: 60.31.12 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: GS.TS DÖÔNG THÒ BÌNH MINH TP.HOÀ CHÍ MINH – NAÊM 2006
2 MUÏC LUÏC Danh muïc chöõ vieát taét Danh muïc caùc baûng, ñoà thò Lôøi môû ñaàu Chöông 1 – LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ KTTN VAØ HUY ÑOÄNG VOÁN NÖÔÙC NGOAØI ÑOÁI VÔÙI SÖÏ PHAÙT TRIEÅN KHU VÖÏC KTTN 1.1 Toång quan veà khu vöïc KTTN 1.1.1Khaùi nieäm veà KTTN 1.1.2Caùc hình thöùc cuûa KTTN 1.1.3Tính taát yeáu phaùt trieån khu vöïc KTTN trong neàn kinh teá thò tröôøng 1.2 Huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi ñoái vôùi phaùt trieån khu vöïc KTTN 1.2.1 Caùc hình thöùc huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi cho phaùt trieån khu vöïc KTTN 1.2.2 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi cho KV KTTN 1.3 Taùc ñoäng cuûa voán nöôùc ngoaøi ñoái vôùi phaùt trieån KTTN 1.4 Söï caàn thieát phaûi naâng cao khaû naêng thu huùt voán nöôùc ngoaøi ñoái vôùi söï phaùt trieån khu vöïc KTTN Chöông 2 – THÖÏC TRAÏNG HUY ÑOÄNG VOÁN NÖÔÙC NGOAØI CHO PHAÙT TRIEÅN KTTN TAÏI VIEÄT NAM 2.1 Khaùi quaùt thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa khu vöïc KTTN taïi Vieät Nam 2.1.1 Tình hình hoaït ñoäng cuûa khu vöïc KTTN taïi Vieät Nam thôøi gian qua 2.1.2 Nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc cuûa khu vöïc KTTN taïi Vieät Nam thôøi gian qua 2.1.2.1 Ñoùng goùp vaøo taêng tröôûng GDP vaø chuyeån dòch cô caáu kinh teá 2.1.2.2 Huy ñoäng moïi nguoàn voán ñaàu tö phaùt trieån 2.1.2.3 Ñoùng goùp to lôùn cho ngaân saùch 2.1.2.4 Taïo vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng
3 2.1.2.5 Phaùt trieån kinh teá ñoái ngoaïi 2.1.2.6 Quan heä saûn xuaát phuø hôïp vôùi löïc löôïng saûn xuaát 2.1.3 Nhöõng haïn cheá chuû yeáu cuûa khu vöïc KTTN taïi Vieät Nam thôøi gian qua 2.2 Thöïc traïng huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi cho phaùt trieån khu vöïc KTTN taïi Vieät Nam thôøi gian qua 2.2.1 Thöïc traïng huy ñoäng voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi 2.2.2 Thöïc traïng huy ñoäng voán ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi 2.2.2.1 Nguoàn voán hoã trôï phaùt trieån chính thöùc (ODA) 2.2.2.2 Huy ñoäng voán ñaàu tö giaùn tieáp qua thò tröôøng taøi chính (FPI) 2.2.2.3 Thu huùt kieàu hoái 2.3 Ñaùnh giaù thöïc traïng huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi cho phaùt trieån khu vöïc KTTN taïi Vieät Nam thôøi gian qua 2.3.1 Öu ñieåm 2.3.2 Haïn cheá 2.3.3 Nguyeân nhaân cuûa nhöõng haïn cheá Chöông 3 – CAÙC BIEÄN PHAÙP HOAØN THIEÄN HUY ÑOÄNG VOÁN NÖÔÙC NGOAØI CHO PHAÙT TRIEÅN KTTN TAÏI VIEÄT NAM 3.1 Ñònh höôùng phaùt trieån khu vöïc KTTN taïi Vieät Nam ñeán naêm 2010 3.2 Caùc bieän phaùp hoaøn thieän huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi cho phaùt trieån KTTN taïi Vieät Nam 3.2.1 Caùc giaûi phaùp vó moâ 3.2.2 Caùc giaûi phaùp vi moâ 3.2.2.1 Caùc giaûi phaùp thu huùt vaø söû duïng voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi 3.2.2.2 Caùc giaûi phaùp thu huùt vaø söû duïng voán ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi 3.2.3 Caùc giaûi phaùp hoã trôï Keát luaän Taøi lieäu tham khaûo
4 DANH MUÏC NHÖÕNG TÖØ VIEÁT TAÉT KTTN : Kinh teá tö nhaân KTNN : Kinh teá nhaø nöôùc ÑTNN : Ñaàu tö nöôùc ngoaøi DN : Doanh nghieäp DNNQD : Doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh DNNN : Doanh nghieäp nhaø nöôùc TNHH : Traùch nhieäm höõu haïn XHCN : Xaõ hoäi chuû nghóa FDI : Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi FPT : Ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi qua thò tröôøng taøi chính ODA : Hoã trôï phaùt trieån chính thöùc BOT : Xaây döïng – Kinh doanh – Chuyeån giao BTO : Xaây döïng – Chuyeån giao - Kinh doanh BT : Xaây döïng – Chuyeån giao WB : Ngaân haøng theá giôùi ADB : Ngaân haøng phaùt trieån Chaâu AÙ IMF : Quó tieàn teä quoác teá IFDA : Quó quoác teá veà phaùt trieån noâng nghieäp cuûa Lieân hieäp quoác NGO : Toå chöùc phi Chính phuû CG : Nhoùm tö vaán caùc nhaø taøi trôï WTO : Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi
5 DANH MUÏC CAÙC BAÛNG VAØ BIEÅU ÑOÀ Baûng Baûng 1: GDP trong nöôùc phaân theo thaønh phaàn kinh teá.......................................32 Baûng 2: Giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp caû nöôùc .....................................................33 Baûng 3: Soá DN hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh coù ñeán 31/12 .............................34 Baûng 4: Nguoàn voán cuûa DN coù ñeán 31/12 ...........................................................36 Baûng 5: Cô caáu nguoàn voán DN coù ñeán 31/12.......................................................36 Baûng 6: Thu ngaân saùch treân ñòa baøn TP.HCM .....................................................38 Baûng 7: Soá lao ñoäng trong DN coù ñeán 31/12........................................................38 Baûng 8: Cô caáu lao ñoäng trong DN coù ñeán 31/12 ................................................39 Baûng 9: FDI theo ngaønh 1988-2005-chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc...................49 Baûng 10: FDI theo hình thöùc ñaàu tö 1988-2005-chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc ..50 Baûng 11: FDI theo nöôùc 1988-2005-chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc .....................51 Baûng 12: FDI theo ñòa phöông 1988-2005-chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc ...........52 Baûng 13: Cam keát vaø thöïc hieän ODA thôøi kyø 1993-2005......................................54 Baûng 14: Danh saùch caùc Quó ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong laøn soùng ñaàu tö thöù nhaát ..61 Baûng 15: Caùc Quó ñang hoaït ñoäng taïi Vieät Nam tính ñeán thaùng 6/2006 ...............62 Bieåu ñoà Bieåu soá 1: Soá löôïng caùc DN thuoäc khu vöïc KTTN ñaêng kyù giai ñoaïn 1991- 2005 ..................................................................................................29 Bieåu ñoà 2: So saùnh soá DN ñaêng kyù hai giai ñoaïn: 1991 - 1999 vaø 2000 - 2005 ...29 Bieåu soá 3: Taêng tröôûng GDP caû nöôùc...................................................................32 Bieåu soá 4: Cô caáu DN coù ñeán 31/12/2005 ............................................................35 Bieåu soá 5: Cô caáu DN khu vöïc KTTN coù ñeán 31/12/2006...................................35 Bieåu soá 6: Taêng tröôûng DN ..................................................................................35 Bieåu soá 7: Taêng tröôûng nguoàn voán DN ................................................................37 Bieåu ñoà 8: Cô caáu lao ñoäng coù ñeán 31/12/2005 ...................................................39
6 LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi Ñeå tieán haønh nhanh söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa caàn huy ñoäng toái ña caùc thaønh phaàn kinh teá tham gia, trong ñoù coù thaønh phaàn KTTN laø moät taát yeáu khaùch quan vaø ñaây laø moät boä phaän caáu thaønh khoâng theå thieáu ñöôïc trong neàn kinh teá nöôùc ta cuõng nhö caùc nöôùc treân theá giôùi. Phaùt trieån KTTN goùp phaàn giaûi phoùng moïi löïc löôïng saûn xuaát, huy ñoäng khai thaùc caùc tieàm löïc doài daøo veà voán, kinh nghieäm quaûn lyù, ngaønh ngheà truyeàn thoáng…….thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá, phaùt trieån ñaát nöôùc. Nhöõng noã löïc cuûa khu vöïc KTTN trong thôøi gian qua ôû nöôùc ta ñaõ vaø ñang goùp phaàn xaây döïng quan heä saûn xuaát môùi phuø hôïp, thuùc ñaåy löôïng löïc saûn xuaát phaùt trieån, thöïc hieän coâng baèng xaõ hoäi. Tuy nhieân, trong quaù trình tröôûng thaønh, KTTN ñöùng tröôùc nhieàu khoù khaên vaø thaùch thöùc, caàn coù nhöõng giaûi phaùp ñoàng boä thaùo gôõ nhöõng khoù khaên vöôùng maéc, khai thaùc toái öu tieàm naêng cuûa khu vöïc naøy cho phaùt trieån kinh teá quoác gia. Trong ñoù, huy ñoäng vaø söû duïng voán nöôùc ngoaøi, moät nguoàn voán coù öu theá cho ñoåi môùi coâng ngheä vaø naâng cao söùc caïnh tranh cuûa haøng hoùa vaø doanh nghieäp Vieät Nam treân thò tröôøng quoác teá, ñang laø khoù khaên lôùn nhaát ñoái vôùi khu vöïc KTTN Vieät Nam, do nhöõng baát caäp töø cô cheá chính saùch vaø khaû naêng tieáp caän voán töø khu vöïc KTTN. Vì leõ ñoù, vaàn ñeà huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi cho phaùt trieån KTTN ñang trôû thaønh vaán ñeà maø nhieàu ngöôøi vaø xaõ hoäi quan taâm trong giai ñoaïn hieän nay. Vôùi mong muoán tìm hieåu ñeå goùp phaàn giuùp caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch, caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôc, caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø trong nöôùc, caùc doanh nghieäp coù söï quan taâm, hieåu roõ hôn veà moät khu vöïc kinh teá quan troïng ñoái
7 vôùi kinh teá thò tröôøng, hoïc vieân maïnh daïn choïn ñeà taøi “ Huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi cho söï phaùt trieån khu vöïc KTTN taïi Vieät Nam” ñeå nghieân cöùu. 2. Muïc ñích cuûa luaän vaên Luaän vaên naøy nhaèm ñeán caùc muïc ñích sau: Thöù nhaát: Nghieân cöùu lyù luaän chung veà caùc loaïi hình kinh teá thuoäc khu vöïc KTTN vaø caùc lyù luaän cô baûn veà voán nöôùc ngoaøi. Töø ñoù, thaáy ñöôïc söï caàn thieát phaûi naâng cao khaû naêng thu huùt voán nöôùc ngoaøi ñoái vôùi söï phaùt trieån khu vöïc KTTN. Thöù hai: Phaân tích vaø ñaùnh giaù thöïc traïng phaùt trieån KTTN ôû Vieät Nam vaø khaû naêng huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi cuûa khu vöïc KTTN trong thôøi gian qua. Thaáy ñöôïc nhöõng öu ñieåm, haïn cheá vaø nguyeân nhaân cuûa nhöõng haïn cheá trong vieäc huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi cuûa khu vöïc KTTN. Thöù ba: Ñeà xuaát moät soá bieän phaùp hoaøn thieän huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi cho söï phaùt trieån KTTN taïi Vieät Nam. 3. Phaïm vi nghieân cöùu Nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu nghieân cöùu, noäi dung cuûa luaän vaên höôùng taäp trung vaøo caùc vaán ñeà lyù thuyeát vaø thöïc tieãn cuûa caùc doanh nghieäp thuoäc khu vöïc KTTN taïi Vieät Nam, khoâng ñi saâu vaøo moät ngaønh hay moät soá ngaønh cuï theå. Luaän vaên söû duïng soá lieäu toång hôïp coù nguoàn goác boùc taùch töø naêm 2000 ñeán naêm 2006 ñeå coù soá lieäu saùt vôùi thöïc tieãn laøm cô sôû cho phaân tích vaø ñaùnh giaù thöïc traïng vaø kieán nghò caùc bieän phaùp hoaøn thieän huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi cho phaùt trieån KTTN taïi Vieät Nam. Tuy nhieân duø hoïc vieân ñaõ raát coá gaéng trong vieäc thu thaäp soá lieäu, song keát quaû cuõng chæ döøng laïi ôû möùc ñoä maø luaän vaên ñaït ñöôïc. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu
8 Phöông phaùp nghieân cöùu chuû yeáu cuûa luaän vaên laø phöông phaùp phaân tích vaø toång hôïp. Nhôø phöông phaùp naøy coù theå nghieân cöùu ñöôïc nhöõng thaønh töïu cuõng nhö thaáy ñöôïc nhöõng haïn cheá trong quaù trình phaùt trieån cuûa KTTN vaø khaû naêng huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi cuûa khu vöïc naøy. Töø ñoù ñeà xuaát nhöõng bieän phaùp hoaøn thieän vaø naâng cao khaû naêng huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi cho söï phaùt trieån khu vöïc KTTN taïi Vieät Nam. Ngoaøi ra, luaän vaên coøn söû duïng caùc phöông phaùp khaùc nhö: phöông phaùp thoáng keâ, phöông phaùp dieãn giaûi vaø qui naïp, phöông phaùp so saùnh……. 5. Keát caáu cuûa ñeà taøi Ngoaøi phaàn môû ñaàu, keát luaän, danh muïc caùc baûng, chöõ vieát taét, luaän vaên coù 96 trang vôùi keát caáu nhö sau: Chöông 1: Lyù luaän chung veà KTTN vaø huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi ñoái vôùi söï phaùt trieån khu vöïc KTTN. Chöông 2: Thöïc traïng huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi cho phaùt trieån KTTN taïi Vieät Nam. Chöông 3: Caùc bieän phaùp hoaøn thieän huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi cho phaùt trieån KTTN taïi Vieät Nam.
9 Chöông 1: LYÙ LUAÄN VEÀ KTTN VAØ HUY ÑOÄNG VOÁN NÖÔÙC NGOAØI ÑOÁI VÔÙI SÖÏ PHAÙT TRIEÅN KHU VÖÏC KTTN 1.1 Toång quan veà khu vöïc KTTN 1.1.1 Khaùi nieäm veà KTTN Sôû höõu tö nhaân laø hình thöùc chieám höõu, trong ñoù tö lieäu saûn xuaát vaø vaät phaåm tieâu duøng laø cuûa rieâng caù nhaân. Sôû höõu tö nhaân veà tö lieäu saûn xuaát laø cô sôû naûy sinh KTTN. ÔÛ Vieät Nam, theo Luaät DN naêm 2005 thì DN ñöôïc hieåu laø toå chöùc kinh teá coù teân rieâng, coù taøi saûn, coù truï sôû giao dòch oån ñònh, ñöôïc ñaêng kyù kinh doanh theo quy ñònh cuûa phaùp luaät nhaèm muïc ñích thöïc hieän caùc hoaït ñoäng kinh doanh. Nhö vaäy, xuaát phaùt töø baûn chaát cuûa cheá ñoä sôû höõu tö nhaân, coù theå hieåu KTTN laø toång theå caùc DN, toå chöùc kinh teá ra ñôøi vaø toàn taïi treân cô sôû sôû höõu tö nhaân veà voán vaø tö lieäu saûn xuaát vaø ñöôïc goïi laø khu vöïc KTTN. KTTN hoaøn toaøn töï chuû, töï chòu traùch nhieäm veà toaøn boä hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh dòch vuï. Cuï theå nhö töï chuû veà voán, veà quy moâ hoaït ñoäng, veà phaân phoái saûn phaåm, veà phöông höôùng huy ñoäng voán, töï chuû löïa choïn phöông thöùc saûn xuaát kinh doanh, hình thöùc toå chöùc quaûn lyù………vaø töï chòu traùch nhieäm tröôùc phaùp luaät veà keát quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa mình. 1.1.2 Caùc hình thöùc cuûa KTTN Tuyø theo caùch tieáp caän khaùc nhau maø KTTN coù caùc hình thöùc khaùc nhau. - Neáu tieáp caän döôùi goác ñoä sôû höõu tö nhaân thì KTTN ñöôïc hieåu theo nghóa heïp goàm coù: DN tö nhaân, Coâng ty TNHH, Coâng ty coå phaàn. Vôùi caùch hieåu naøy chuùng ta thaáy coù hai nhöôïc ñieåm: Moät laø, veà phöông phaùp luaän voâ tình ñaõ phaân caét khu vöïc sôû höõu tö nhaân – KTTN ra hai maûng taùch rôøi nhau (maûng kinh teá caù theå – tieåu chuû vaø maûng kinh
10 teá tö baûn tö nhaân). Nhöng trong thöïc teá söï ra ñôøi, toàn taïi, phaùt trieån cuûa chuùng laïi coù söï quan heä chaët cheõ vôùi nhau, cuï theå: chuùng ñeàu hình thaønh, phaùt trieån döïa treân sôû höõu tö nhaân, vì theá chuùng coù cuøng moät kieåu quan heä quaûn lyù, quan heä phaân phoái, chæ khaùc nhau veà quy moâ vaø trình ñoä phaùt trieån. Chuùng vaän ñoäng vaø phaùt trieån theo moät logic töø thaáp ñeán cao, töø kinh teá hoä caù theå – tieåu chuû leân DN tö nhaân, Coâng ty TNHH, Coâng ty coå phaàn theo quy luaät tích tuï vaø taäp trung saûn xuaát vaø quy luaät quan heä saûn xuaát nhaát ñònh phaûi phuø hôïp vôùi tính chaát vaø trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát. Hai laø, vôùi quan nieäm treân ñaây seõ khoâng ñaùnh giaù ñuùng tieàm löïc to lôùn veà vai troø, vò trí cuûa khu vöïc KTTN trong neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. - Neáu tieáp caän theo caùch phaân ñònh thaønh phaàn kinh teá thì KTTN goàm coù: kinh teá caù theå – tieåu chuû, kinh teá tö baûn tö nhaân vaø moät phaàn kinh teá coù voán ñaàu tö cuûa nöôùc ngoaøi. Caùch tieáp caän naøy treân thöïc teá chæ coù yù nghóa veà maët chính trò phuïc vuï cho vieäc phaân ñònh caùc thaønh phaàn giai caáp trong xaõ hoäi maø thoâi. Maø ngaøy nay vieäc phaân ñònh naøy cuõng chæ coù yù nghóa töông ñoái, bôûi vì giöõa thaønh phaàn kinh teá vaø giai caáp noù khoâng hoaøn toaøn töông ñoàng, cuï theå moät giai caáp coù theå naèm ôû hai hay ba thaønh phaàn kinh teá, chaúng haïn giai caáp noâng nhaân hieän nay gaén lieàn vôùi ba thaønh phaàn kinh teá: kinh teá nhaø nöôùc (noâng daân nhaän khoaùn cuûa noâng laâm tröôøng), kinh teá taäp theå (noâng daân trong hôïp taùc xaõ), kinh teá caù theå – tieåu chuû (noâng daân caù theå). - Neáu tieáp caän döôùi goùc ñoä toå chöùc saûn xuaát kinh doanh thì khu vöïc KTTN bao goàm: caùc hoä kinh teá caù theå, hoä tieåu chuû (trang traïi trong noâng nghieäp), caùc DN tö nhaân (caû trong vaø ngoaøi nöôùc) vaø caùc hình thöùc kinh teá hoãn hôïp cuûa chuùng nhö: Coâng ty TNHH, Coâng ty coå phaàn hoaït ñoäng trong taát caû caùc lónh vöïc noâng nghieäp, coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp, xaây döïng, giao thoâng vaän taûi, dòch
11 vuï, thöông maïi………..Vôùi quan nieäm roäng lôùn nhö treân caùc loaïi hình DN thuoäc khu vöïc KTTN coù moät soá lôïi theá nhö: coù khaû naêng thích öùng vôùi moïi ngaønh ngheà töø noâng nghieäp ñeán coâng nghieäp, thöông maïi, dòch vuï; vôùi moïi trình ñoä phaùt trieån töø thuû coâng ñeán cô khí, töï ñoäng hoùa, tin hoïc hoùa; vôùi quy moâ töø nhoû, vöøa ñeán lôùn; phuø hôïp vôùi moïi ñòa baøn töø thaønh thò ñeán noâng thoân; töø vuøng saâu, vuøng xa ñeán bieân giôùi haûi ñaûo. Toùm laïi, trong neàn kinh teá thò tröôøng ôû nöôùc ta toàn taïi nhieàu hình thöùc sôõ höõu khaùc nhau, töông öùng vôùi moãi hình thöùc sôû höõu coù theå chia caáu truùc neàn kinh teá thaønh ba khu vöïc chính: ñoù laø khu vöïc KTNN, khu vöïc KTTN vaø khu vöïc ÑTNN. Coøn moät khu vöïc kinh teá khaùc ñoù laø khu vöïc kinh teá hoãn hôïp giöõa nhaø nöôùc vaø tö nhaân. Khu vöïc naøy khi xeùt voán ñaàu tö cuûa beân naøo chieám tyû leä khoáng cheá thì coù theå xeáp vaøo khu vöïc nhaø nöôùc hay khu vöïc tö nhaân. Caùch chia cô caáu kinh teá nhö vaäy chæ mang tính töông ñoái vaø töông öùng vôùi moãi khu vöïc kinh teá coù caùc loaïi hình DN khaùc nhau. Rieâng khu vöïc KTTN bao goàm caùc loaïi hình DN: Coâng ty TNHH, Coâng ty coå phaàn, Coâng ty hôïp danh, DN tö nhaân vaø caùc nhoùm, caù theå kinh doanh. Theo Luaät DN naêm 2005, ta coù theå hieåu: - Coâng ty TNHH laø DN, trong ñoù: thaønh vieân coù theå laø toå chöùc, caù nhaân; soá löôïng thaønh vieân khoâng vöôït quaù naêm möôi; thaønh vieân chòu traùch nhieäm veà caùc khoaûn nôï vaø caùc nghóa vuï taøi saûn khaùc cuûa DN trong phaïm vi soá voán cam keát goùp vaøo DN; phaàn voán goùp cuûa thaønh vieân chæ ñöôïc chuyeån nhöôïng theo quy ñònh; coù tö caùch phaùp nhaân keå töø ngaøy ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh; coâng ty TNHH khoâng ñöôïc quyeàn phaùt haønh coå phaàn. - Coâng ty coå phaàn laø DN, trong ñoù: voán ñieàu leä ñöôïc chia thaønh nhieàu phaàn baèng nhau goïi laø coå phaàn; coå ñoâng coù theå laø toå chöùc, caù nhaân, soá löôïng coå ñoâng toái thieåu laø ba vaø khoâng haïn cheá soá löôïng toái ña; coå ñoâng chæ chòu traùch nhieäm veà nôï
12 vaø caùc nghóa vuï taøi saûn khaùc cuûa DN trong phaïm vi soá voán ñaõ goùp vaøo DN; coå ñoâng coù quyeàn töï do chuyeån nhöôïng coå phaàn cuûa mình cho ngöôøi khaùc, tröø tröôøng hôïp quy ñònh khoâng ñöôïc chuyeån nhöôïng trong Luaät naøy; coù quyeàn phaùt haønh chöùng khoaùn caùc loaïi ñeå huy ñoäng voán. - Coâng ty hôïp danh laø DN, trong ñoù: phaûi coù ít nhaát hai thaønh vieân hôïp danh (laø chuû sôû höõu chung cuûa coâng ty, cuøng nhau kinh doanh döôùi moät teân chung), ngoaøi caùc thaønh vieân hôïp danh coù theå coù caùc thaønh vieân goùp voán, thaønh vieân hôïp danh phaûi laø caù nhaân chòu traùch nhieäm baèng toaøn boä taøi saûn cuûa mình veà caùc nghóa vuï cuûa coâng ty, thaønh vieân goùp voán chæ chòu traùch nhieäm veà caùc khoaûn nôï cuûa coâng ty trong phaïm vi soá voán ñaõ goùp vaøo coâng ty. Coâng ty hôïp danh coù tö caùch phaùp nhaân keå töø ngaøy ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh danh vaø khoâng ñöôïc phaùt haønh baát kyø loaïi chöùng khoaùn naøo. - DN tö nhaân laø DN do moät caù nhaân laøm chuû vaø töï chòu traùch nhieäm baèng toaøn boä taøi saûn cuûa mình veà moïi hoaït ñoäng cuûa DN. DN tö nhaân khoâng ñöôïc phaùt haønh baát kyø loaïi chöùng khoaùn naøo. Moãi caù nhaân chæ ñöôïc quyeàn thaønh laäp moät DN tö nhaân. - Caùc nhoùm, caù theå kinh doanh khoâng caàn voán phaùp ñònh, ñoù chính laø söï khaùc nhau cô baûn vôùi chuû DN tö nhaân vaø coâng ty. 1.1.3 Tính taát yeáu phaùt trieån khu vöïc KTTN trong neàn kinh teá thò tröôøng Ngaøy nay, haàu heát caùc nöôùc treân theá giôùi ñeàu nhaän thöùc ñöôïc vai troø quan troïng cuûa khu vöïc KTTN trong neàn kinh teá quoác gia. Nhaän thöùc naøy khoâng phaûi ngay moät luùc maø coù ñöôïc, noù laø keát quaû thöïc tieãn cuûa moät quaù trình töông ñoái daøi veà söï toàn taïi vaø phaùt trieån soáng ñoäng cuûa KTTN. Coù moät thôøi kyø daøi ngöôøi ta ñaùnh giaù khoâng ñuùng vai troø cuûa khu vöïc KTTN. Do e ngaïi KTTN döïa treân cheá ñoä sôû höõu tö nhaân veà tö lieäu saûn xuaát “Haøng ngaøy haøng giôø ñeû ra chuû nghóa tö baûn” neân chuùng ta ñaõ tìm moïi caùch ñeå
13 trieät tieâu khu vöïc kinh teá naøy vaø chæ taïo ñieàu kieän ñeå KTNN, kinh teá taäp theå phaùt trieån. Haäu quaû laø neàn kinh teá trì treä, chaäm phaùt trieån, ñôøi soáng nhaân daân voâ cuøng khoù khaên. Trong khi ñoù ôû caùc nöôùc phaùt trieån theo moâ hình kinh teá thò tröôøng, KTTN phaùt trieån song song vaø boå trôï vôùi KTNN. Thaäm chí KTTN phaùt trieån nhanh, maïnh meõ, goùp phaàn quan troïng laøm cho neàn kinh teá taêng tröôûng nhanh. Ngöôøi ta nhaän thaáy roõ raøng taùc duïng khoâng theå phuû nhaän laø khu vöïc KTTN coù theå thuùc ñaåy caïnh tranh, thöïc hieän phaân boå taøi nguyeân moät caùch hôïp lyù hôn so vôùi khu vöïc KTNN vì nhöõng lyù do xuaát phaùt töø lôïi ích tröïc tieáp do tính chaát sôû höõu cuûa KTTN so vôùi KTNN. Ngay ôû trong khu vöïc, caùc con Roàng Chaâu AÙ nhö Ñaøi Loan, Hoàng Koâng, Singgapo, Haøn Quoác….. ñaït ñöôïc söï taêng tröôûng thaàn kyø veà kinh teá chính laø nhôø caùc nöôùc naøy ñaõ thaønh coâng trong vieäc phaùt trieån khu vöïc KTTN, ñoàng thôøi taïo ra söï keát hôïp haøi hoøa, boå sung laãn nhau giöõa KTTN vaø KTNN. Hieän nay ôû haàu heát caùc nöôùc, KTTN ñoùng vai troø raát quan troïng chi phoái raát lôùn ñeán coâng cuoäc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. Vieät Nam tieán haønh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc trong ñieàu kieän tieàm löïc vaø khaû naêng cuûa KTNN, kinh teá taäp theå chöa ñuû maïnh ñeå coù theå ñaûm ñöông ñöôïc vieäc ñaùp öùng nhu caàu cuûa xaõ hoäi, trong khi ñoù caùc thaønh phaàn KTTN, kinh teá caù theå, tieåu chuû….. coù khaû naêng phaùt trieån maïnh, söï coù maët cuûa khu vöïc KTTN taïo ñoäng löïc môùi trong neàn kinh teá, tieáp tuïc giaûi phoùng moïi löïc löôïng saûn xuaát, huy ñoäng khai thaùc caùc tieàm löïc doài daøo veà voán, kinh nghieäm quaûn lyù, ngaønh ngheà truyeàn thoáng ….. thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá, phaùt trieån ñaát nöôùc. Vì vaäy, khuyeán khích phaùt trieån KTTN laø noäi dung quan troïng cuûa ñoåi môùi kinh teá ôû nöôùc ta. Do vaäy, ñeå tieán haønh nhanh söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa caàn huy ñoäng toái ña caùc thaønh phaàn kinh teá tham gia, trong ñoù coù thaønh phaàn KTTN laø moät taát yeáu khaùch quan, laø moät boä phaän caáu thaønh khoâng theå
14 thieáu ñöôïc trong neàn kinh teá nöôùc ta cuõng nhö caùc nöôùc khaùc treân theá giôùi. Ñieàu naøy döïa treân caû cô sôû lyù luaän vaø cô sôû thöïc tieãn: - Veà cô sôû lyù luaän: hoïc thuyeát cuûa Leânin cuõng nhö caùc hoïc thuyeát kinh teá hoïc hieän ñaïi ñeàu chæ ra raèng caùc nöôùc caàn phaûi phaùt trieån KTTN, taïo ñoäng löïc ñeå thuùc ñaåy neàn kinh teá taêng tröôûng nhanh. - Veà cô sôû thöïc tieãn: söï caàn thieát phaùt trieån KTTN boäc loä roõ ôû vai troø, cuï theå: Thöù nhaát, huy ñoäng moïi nguoàn löïc trong daân ñeå phaùt trieån kinh teá Moät trong nhöõng muïc tieâu cuûa neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN maø Ñaûng, Nhaø nöôùc vaø nhaân daân chuû tröông thöïc hieän trong thôøi kyø quaù ñoä leân CNXH laø giaûi phoùng moïi söùc saûn xuaát ñeå laøm ra nhieàu cuûa caûi vaät chaát vaø tinh thaàn nhaèm caûi thieän khoâng ngöøng ñôøi soáng cuûa nhaân daân. Muïc tieâu aáy chæ coù theå thöïc hieän khi huy ñoäng ñöôïc caùc nguoàn löïc trong nöôùc, khai thaùc coù hieäu quaû taøi nguyeân thieân nhieân, söùc lao ñoäng tieàn voán ñeå môû roäng saûn xuaát. Phaùt trieån KTTN laø moät trong nhöõng giaûi phaùp quan troïng ñeå thöïc hieän muïc tieâu naøy laø vì cho pheùp khai thaùc coù hieäu quaû moïi nguoàn löïc cuûa ñaát nöôùc. KTTN coù vai troø to lôùn trong vieäc huy ñoäng voán ñaàu tö roäng raõi trong nhaân daân cho phaùt trieån saûn xuaát, taïo ñoäng löïc vaø moâi tröôøng caïnh tranh soáng ñoäng, linh hoaït, saùng taïo cho söï phaùt trieån, naâng cao hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh, taïo ra nhieàu cuûa caûi haøng hoùa cho xaõ hoäi, ñoùng goùp vaøo ngaân saùch nhaø nöôùc, goùp phaàn thuùc ñaåy quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa caùc ngaønh saûn xuaát. Theo öôùc tính cuûa caùc chuyeân gia taøi chính ngaân haøng thì nguoàn voán döôùi caùc daïng trong daân coøn raát lôùn khoaûng treân 20 tyû USD, vì theá phaùt trieån KTTN môùi coù theå khai thaùc toát ñöôïc nguoàn voán trong daân. Vaäy, söï toàn taïi KTTN ôû nöôùc ta laø moät ñoøi hoûi böùc thieát cuûa thöïc tieãn xaây döïng, phaùt trieån ñaát nöôùc nhaèm khôi daäy vaø phaùt huy caùc tieàm naêng veà voán, söùc lao ñoäng, cô sôû vaät chaát, kyõ thuaät, kinh nghieäm quaûn lyù, tính naêng ñoäng, nhaïy
15 beùn linh hoaït, saùng taïo cuûa KTTN. Goùp phaàn giaûi phoùng ñaùng keå löïc löôïng saûn xuaát xaõ hoäi, taêng tröôûng kinh teá, töøng böôùc khaéc phuïc söï ngheøo ñoùi, caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân. Thöù hai, taïo söï phuø hôïp giöõa quan heä saûn xuaát vaø löïc löôïng saûn xuaát Khu vöïc KTTN phaùt trieån veà hình thöùc sôû höõu, veà quaûn lyù vaø phaân phoái taïo neân söï phuø hôïp vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát ôû caùc ngaønh, caùc lónh vöïc saûn xuaát, töø ñoù taïo khaû naêng huy ñoäng roäng raõi tieàm naêng nguoàn löïc trong toaøn xaõ hoäi ñeå ñaåy maïnh saûn xuaát, taïo ra nhieàu cuûa caûi laøm giaøu cho mình vaø cho ñaát nöôùc. Caùc loaïi hình toå chöùc cuûa KTTN ñöôïc töï do phaùt trieån, Nhaø nöôùc taïo ñieàu kieän vaø khuyeán khích ñaàu tö saûn xuaát kinh doanh, ñöôïc luaät phaùp baûo hoä vaø laø bieåu hieän daân chuû hoùa ñôøi soáng kinh teá trong xaõ hoäi ta. Töø ñoù khôi daäy vaø phaùt huy tính naêng ñoäng , nhaïy beùn, caàn cuø saùng taïo cuûa quaàn chuùng nhaân daân trong lao ñoäng vaø saûn xuaát, thuùc ñaåy neàn kinh teá haøng hoùa phaùt trieån, goùp phaàn to lôùn vaøo söï nghieäp ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa. Maët khaùc quaù trình daân chuû hoùa ñôøi soáng kinh teá ñöôïc môû roäng noùi treân seõ taùc ñoäng vaø ñoøi hoûi söï caûi tieán veà toå chöùc, quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc theo höôùng hieän ñaïi, vaên minh, tieán boä cuõng nhö thuùc ñaåy naâng cao ñôøi soáng vaên hoùa daân trí vaø tinh thaàn trong toaøn xaõ hoäi. Phaùt trieån khu vöïc KTTN ñaët ra yeâu caàu ñoái vôùi boä maùy quaûn lyù nhaø nöôùc phaûi chuyeån ñoåi vaø thích nghi. Söï chuyeån ñoåi boä maùy vaø chöùc naêng quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc phaûi theo höôùng taêng cöôøng quaûn lyù vó moâ vaø giaûm thieåu toái ña söï can thieäp cuûa nhaø nöôùc vaøo hoaït ñoäng cuûa DN. Söï coù maët cuûa khu vöïc KTTN ñoøi hoûi phaûi coù söï hoaøn chænh heä thoáng luaät phaùp, tröôùc heát laø heä thoáng phaùp luaät veà kinh teá. Heä thoáng luaät phaùp vöøa ñaùp öùng yeâu caàu cuûa neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN vöøa phaûi phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá hieän chöa coù ñaày ñuû ôû nöôùc ta. Söï toàn taïi khu vöïc KTTN buoäc
16 nhaø nöôùc phaûi xaây döïng heä thoáng luaät phaùp hoaøn chænh, ñoàng boä, moät yeâu caàu caáp baùch cuûa quaûn lyù vó moâ cuûa nhaø nöôùc. Thöù ba, taïo ñoäng löïc cho caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc phaùt trieån Phaùt trieån khu vöïc KTTN theo cô cheá thò tröôøng döôùi söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc seõ thuùc ñaåy moïi thaønh vieân trong xaõ hoäi noã löïc ñaàu tö naêng ñoäng trong vieäc khai thaùc moïi nguoàn löïc laøm ra cuûa caûi ñaùp öùng nhu caàu cho mình vaø ñoùng goùp cho xaõ hoäi. Taùc ñoäng tích cöïc naøy taùc ñoäng nhieàu ñeán khu vöïc KTNN. Giaù thaønh saûn phaåm reû, maãu maõ haøng hoùa ña daïng vaø luoân luoân ñoåi môùi cuûa khu vöïc saûn xuaát tö nhaân coù söùc caïnh tranh maïnh meõ vaø laø ñoäng löïc thuùc ñaåy KTNN naêng ñoäng leân. Vaäy, söï hôïp taùc lieân doanh cuûa KTTN vôùi KTNN vaø kinh teá taäp theå nhö moät taát yeáu naûy sinh, khi phaùt trieån KTTN seõ taïo theâm ñoäng löïc cho hai thaønh phaàn kinh teá naøy phaùt trieån vöôït qua naêng löïc cuûa noù, khaéc phuïc nhöõng haïn cheá cuûa khu vöïc quoác doanh, nhôø ñoù seõ phaùt huy heát tieàm naêng. Thöù tö , goùp phaàn tích cöïc vaøo söï chuyeån dòch cô caáu kinh teá Phaùt trieån KTTN goùp phaàn tích cöïc vaøo söï chuyeån dòch theo höôùng hôïp lyù, hieäu quaû, hieän ñaïi. Öu theá noåi troäi cuûa KTTN laø naêng ñoäng, nhaïy beùn, linh hoaït trong ñaàu tö saûn xuaát kinh doanh, naém baét vaø ñaùp öùng nhanh nhaïy nhu caàu thò tröôøng ñeå tìm kieám hieäu quaû, lôïi nhuaän. Do vaäy hoï luoân tìm kieám phaùt hieän ngaønh, lónh vöïc maët haøng xaõ hoäi ñang thieáu, ñang caàn ñaàu tö saûn xuaát, ñoàng thôøi khoâng ngöøng caûi tieán kyõ thuaät, naâng cao naêng suaát lao ñoäng vaø chaát löôïng saûn phaåm ñeå coù öu theá trong caïnh tranh vaø thu ñöôïc lôïi nhuaän, töø ñoù thuùc ñaåy söï dòch chuyeån cô caáu kinh teá theo höôùng hôïp lyù, ngaøy caøng hieän ñaïi. Ngoaøi ra phaùt trieån KTTN seõ taïo ra moät ñoäi nguõ nhöõng nhaø DN naêng ñoäng, nhaïy beùn daùm nghó, daùm laøm, chaáp nhaän thaùch thöùc cuûa thò tröôøng. Goùp phaàn
17 ñoàng boä vaø hoaøn thieän nhöõng tieàn ñeà, ñieàu kieän cho söï phaùt trieån kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN. Thöù naêm, giaûi quyeát vieäc laøm, chuyeån dòch cô caáu lao ñoäng vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc Khu vöïc KTTN phaùt trieån khaép caùc vuøng cuûa ñaát nöôùc taïo khaû naêng to lôùn trong giaûi quyeát vieäc laøm vaø ñôøi soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng. Trong cô cheá caïnh tranh thò tröôøng, ñeå naâng cao chaát löôïng saûn phaåm, hieäu quaû kinh doanh, KTTN phaûi tìm moïi caùch tuyeån choïn, boài döôõng, ñaïo taïo, naâng cao trình ñoä, naêng löïc, tay ngheà cuûa ngöôøi lao ñoäng, cuõng nhö boá trí söû duïng hôïp lyù, khoa hoïc….. töø ñoù goùp phaàn to lôùn vaøo söï phaùt trieån löïc löôïng lao ñoäng xaõ hoäi, ñaùp öùng yeâu caàu kinh teá thò tröôøng hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Caùc DN thuoäc KTTN ñoâng ñaûo vôùi nhieàu qui moâ, nhieàu ngaønh ngheà khoâng nhöõng thu huùt nhieàu lao ñoäng, giaûi quyeát nhieàu vieäc laøm maø coøn laø loø luyeän ñoäi nguõ caùc nhaø DN sau khi hoï toát nghieäp caùc tröôøng cao ñaúng, ñaïi hoïc vaø caùc tröôøng khaùc. Thöù saùu, phaùt trieån kinh teá ñoái ngoaïi Söï toàn taïi khaùch quan cuûa kinh teá haøng hoùa cuøng vôùi xu theá vaø ñaëc ñieåm thôøi ñaïi veà môû roäng quan heä kinh teá quoác teá laø moâi tröôøng vaø ñieàu kieän cho KTTN phaùt huy caùc öu theá, hieäu quaû cuûa mình cho neàn kinh teá. KTTN goùp phaàn môû roäng quan heä kinh teá ñoái ngoaïi, hieän ñaïi hoùa saûn xuaát: söï phaùt trieån cuûa KTTN taïo ra khoái löôïng lôùn veà haøng xuaát khaåu ñoàng thôøi môû roäng khaû naêng vaø laø ñoái taùc thu huùt caùc nguoàn voán ñaàu tö töø nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam, nhaäp veà maùy moùc thieát bò coâng ngheä tieân tieán…..qua ñoù taïo tieàn ñeà khai thaùc, taän duïng caùc tieàm naêng, nguoàn löïc roäng lôùn trong nhaân daân cho phaùt trieån saûn xuaát, goùp phaàn hieän ñaïi hoùa neàn kinh teá. Vaäy, phaùt trieån KTTN seõ taïo ra moâi tröôøng kinh teá thuaän lôïi cho vieäc thöïc hieän chieán löôïc kinh teá môû cöûa cuûa ñaát nöôùc.
18 Toùm laïi, maëc duø coøn nhöõng caùch nhìn nhaän khaùc nhau veà vai troø cuûa khu vöïc KTTN, nhöng roõ raøng laø KTTN ñang töøng böôùc trôû thaønh ñoäng löïc chính cho söï phaùt trieån kinh teá nhanh vaø beàn vöõng, taïo söï oån ñònh xaõ hoäi, laø coâng cuï quan troïng ñeå taïo coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, caûi bieán neàn coâng nghieäp laïc haäu, tieáp nhaän nhöõng tri thöùc, coâng ngheä, phöông phaùp quaûn lyù môùi, ñaùp öùng nhu caàu ña daïng cuûa thò tröøông, chuyeån dòch cô caáu kinh teá, thu huùt voán nhaøn roãi, taïo nguoàn thu cho ngaân saùch nhaø nöôùc vaø taïo ñoäng löïc caïnh tranh vaø phaùt trieån kinh teá. Noùi moät caùch khaùc, phaùt trieån KTTN laø taát yeáu trong neàn kinh teá thò tröôøng. 1.2 Huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi ñoái vôùi phaùt trieån khu vöïc KTTN 1.2.1 Caùc hình thöùc huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi cho phaùt trieån khu vöïc KTTN Caùc nguoàn voán nöôùc ngoaøi vaøo moät quoác gia thoâng qua quaù trình trao ñoåi voán quoác teá. Trong ñieàu kieän môû cöûa vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, voán ñöôïc trao ñoåi giöõa caùc quoác gia döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau, vôùi nhieàu chuû theå khaùc nhau. Quaù trình trao ñoåi voán quoác teá ñaõ laøm taêng lôïi ích cuûa caùc chuû theå kinh teá vì voán ñöôïc söû duïng moät caùch coù hieäu quaû hôn. Nhìn töø goùc ñoä lôïi ích cuûa moät quoác gia, tham gia vaøo trao ñoåi voán quoác teá seõ taïo ñieàu kieän ñeå caùc nguoàn löïc trong nöôùc ñöôïc khai thaùc moät caùch toái öu, caùc tieàm naêng chuyeån thaønh hieän thöïc taêng tröôûng kinh teá, taêng thu nhaäp cho neàn kinh teá. Voán nöôùc ngoaøi vaøo moät quoác gia thöôøng ñi keøm vôùi coâng ngheä, vì vaäy noù ñoùng vai troø cöïc kyø quan troïng khoâng chæ vôùi taêng tröôûng kinh teá cuûa moät quoác gia, vôùi chuyeån dòch cô caáu kinh teá, maø coøn taïo cô hoäi cho caùc DN saûn xuaát – kinh doanh ñoåi môùi coâng ngheä, naâng cao chaát löôïng haøng hoùa ñeå taêng söùc caïnh tranh cuûa haøng hoùa treân thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá. Caùc nguoàn voán nöôùc ngoaøi thuoäc nhieàu chuû sôû höõu ñöôïc ñöa vaøo moät quoác gia döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau. Coù nhieàu tieâu thöùc phaân loaïi, tuy
19 nhieân, thoâng thöôøng söû duïng 2 tieâu thöùc phaân loaïi caùc nguoàn voán nöôùc ngoaøi vaøo moät quoác gia: Tieâu thöùc 1: Caên cöù vaøo noäi dung vaän ñoäng cuûa caùc nguoàn voán nöôùc ngoaøi, vôùi muïc ñích xaùc ñònh quyeàn sôû höõu vaø quyeàn söû duïng voán thì voán nöôùc ngoaøi coù caùc hình thöùc sau: - Caùc nguoàn voán töø quan heä thanh toaùn quoác teá, bao goàm: caùc quan heä traû tieàn ñoái öùng vôùi caùc luoàng haøng hoùa, dòch vuï maø trong nöôùc ñaõ cung caáp cho nöôùc ngoaøi. Nguoàn voán naøy gaén lieàn vôùi hoaït ñoäng ngoaïi thöông (xuaát – nhaäp khaåu haøng hoùa), du lòch quoác teá, hôïp taùc lao ñoäng quoác teá, caùc quan heä quoác teá veà vaên hoùa – xaõ hoäi, quaân söï, chính trò, ngoaïi giao…. Trong ñoù lieân quan tröïc tieáp ñeán voán cung caáp cho hoaït ñoäng cuûa caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh laø caùc nguoàn voán coù ñöôïc töø hoaït ñoäng xuaát – nhaäp khaåu, voán ñöôïc göûi veà töø caùc ngöôøi thaân ñi lao ñoäng ôû nöôùc ngoaøi (kieàu hoái). - Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI), laø doøng voán maø chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöa voán ñaàu tö vaøo moät quoác gia khaùc vaø tröïc tieáp quaûn lyù, ñieàu haønh hoaït ñoäng söû duïng voán. Caùc chuû ñaàu tö tröïc tieáp coù theå laø moïi toå chöùc vaø caù nhaân cuûa nöôùc ngoaøi döôùi caùc hình thöùc ñaàu tö khaùc nhau tuøy theo luaät phaùp nöôùc chuû nhaø. Hieän nay, ôû Vieät Nam cho pheùp aùp duïng caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø hôïp taùc kinh doanh treân cô sôû hôïp ñoàng, DN lieân doanh, DN 100% voán nöôùc ngoaøi. Beân nhaän ñaàu tö coù theå laø moïi toå chöùc vaø caù nhaân trong nöôùc. FDI laø moät hình thöùc ñaàu tö mang ñeán nhieàu taùc ñoäng coù lôïi cho caû hai beân. Ñoái vôùi caùc nöôùc nhaän ñaàu tö seõ taïo cô hoäi thu huùt coâng ngheä tieân tieán, kinh nghieäm quaûn lyù kinh doanh nöôùc ngoaøi, khai thaùc toát lôïi theá trong nöôùc, coù theå naâng cao hieäu quaû phaàn voán ñoùng goùp, taêng tích luyõ, môû roäng caïnh tranh….thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá. Tuy vaäy, maët traùi cuûa vieäc tieáp nhaän FDI laø nöôùc chuû nhaø khoù chuû ñoäng boá trí cô caáu ñaàu tö theo ngaønh vaø vuøng laõnh thoå, taøi nguyeân
20 bò khai thaùc quaù möùc, coù theå du nhaäp coâng ngheä thöù yeáu vaø oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng. Ñoái vôùi caùc DN saûn xuaát kinh doanh, khi lieân keát lieân doanh vôùi caùc chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi seõ coù theâm nguoàn voán ñeå ñoåi môùi coâng ngheä vì quyeàn lôïi cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi gaén lieàn vôùi keát quaû saûn xuaát kinh doanh neân coù nhieàu khaû naêng thu huùt coâng ngheä tieán boä hôn so vôùi vieäc nhaäp khaåu, hoïc taäp ñöôïc caùc kinh nghieäm veà toå chöùc kinh doanh, veà tieáp caän thò tröôøng ….taêng theâm söùc maïnh caïnh tranh treân thò tröôøng. Nhöng neáu khoâng coù moät cô cheá traùch nhieäm vaø kieåm soaùt toát, thì phaàn lôïi ích mang laïi cho caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc seõ khoâng töông xöùng, vì caùc chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi vöøa giaøu kinh nghieäm vöøa maïnh veà tieàm löïc seõ laán aùt baïn lieân doanh cuûa mình, chaúng haïn voán goùp cuûa hoï chæ laø coâng ngheä thaûi loaïi trong khi xaùc ñònh giaù trò ñoùng goùp laïi quaù cao so vôùi giaù trò thöïc. Khai thaùc tính hai maët cuûa FDI vaøo muïc ñích tìm ra maët tích cöïc cuûa doøng voán naøy, hoã trôï cho söï lôùn maïnh cuûa caùc DN saûn xuaát kinh doanh trong nöôùc. - Ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi laø hình thöùc chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi boû voán ñaàu tö nhöng khoâng tröïc tieáp quaûn lyù vaø ñieàu haønh hoaït ñoäng söû duïng voán. Taát caû caùc chuû theå kinh teá – xaõ hoäi cuûa moïi quoác gia ñeàu coù theå tham gia ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi, ñoù laø caùc chöông trình vaø caùc döï aùn cuûa caùc ngaønh ñöôïc thöïc hieän baèng nguoàn voán tín duïng cuûa Chính phuû; caùc toå chöùc taøi chính tieàn teä quoác teá nhö WB, ADB, IMF, IFDA….; caùc toå chöùc phi Chính Phuû, caùc chuû ñaàu tö tö nhaân…….Trong ñieàu kieän thò tröôøng taøi chính phaùt trieån vôùi toác ñoä nhanh choùng nhö hieän nay, caùc hình thöùc ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi seõ ngaøy caøng phong phuù vaø ña daïng, goàm: vieän trôï quoác teá khoâng hoaøn laïi, ODA, ñaàu tö chöùng khoaùn quoác teá. Töông öùng vôùi moãi moät hình thöùc ñaàu tö thì chuû theå ñaàu tö vaø nhaän ñaàu tö, cuõng nhö muïc ñích ñaàu tö coù khaùc nhau. Cuï theå: