Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nâng cao tính minh bạch của thông tin trên báo cáo tài chính đối với các trường Đại học và Cao đẳng tại Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:174

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là nâng cao tính minh bạch của thông tin trênBCTC đối với các trường Đại học và Cao đẳng công lập tại TP.HCM nhằm nâng cao khả năng tiếp cận thông tin trên BCTC, từ đó các tổ chức và cá nhân bên ngoài có thể xem xét,đánh giá tình hình sử dụng NSNN của các đơn vị này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nâng cao tính minh bạch của thông tin trên báo cáo tài chính đối với các trường Đại học và Cao đẳng tại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH TRẦN MINH DẠ HẠNH NÂNG CAO TÍNH MINH BẠCH CỦA THÔNG TIN TRÊN BÁO CÁO TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÀ CAO ĐẲNG CÔNG LẬP TẠI VIỆT NAM TRƯỜNG HỢP NGHIÊN CỨU: CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG TẠI TP.HCM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH Trần Minh Dạ Hạnh NÂNG CAO TÍNH MINH BẠCH CỦA THÔNG TIN TRÊN BÁO CÁO TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÀ CAO ĐẲNG CÔNG LẬP TẠI VIỆT NAM TRƯỜNG HỢP NGHIÊN CỨU: CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG TẠI TP.HCM Chuyên ngành: Kế toán Mã số: 60340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHẠM XUÂN THÀNH TP. Hồ Chí Minh – Năm 2014
LỜI CAM ĐOAN Tác giả cam đoan số liệu trong luận văn này là những kết quả khảo sát xác thực, các tài liệu sử dụng được trích dẫn rõ ràng, có nguồn gốc đáng tin cậy và đề tài “Nâng cao tính minh bạch của thông tin trênbáo cáo tài chính đối với các trường Đại học và Cao đẳng công lập tại Việt Nam – Trường hợp nghiên cứu: Các trường Đại học và Cao đẳng tại TP. Hồ Chí Minh” là kết quả do chính tác giả nghiên cứu và thực hiện. Tác giả thực hiện Trần Minh Dạ Hạnh
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ PHẦN MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1:CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BÁO CÁO TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI KHU VỰC CÔNG VÀ TÍNH MINH BẠCH CỦA THÔNG TIN TRÊN BÁO CÁO TÀI CHÍNH 1.1.Tổng quan về BCTC công .................................................................................1 1.1.1. Khái niệm về BCTC công.......................................................................1 1.1.2. Mục đích của BCTC của khu vực công .................................................1 1.2. Chuẩn mực kế toán về BCTC công ..................................................................2 1.2.1. Chuẩn mực kế toán công quốc tế ............................................................2 1.2.2. Các quy định tại Việt Nam về BCTC khu vực công ..............................4 1.3. Những vấn đề chung về BCTC công ................................................................6 1.3.1. Cấu trúc của một BCTC công .................................................................5 1.3.2. Các quy định đối với BCTC trong khu vực công ...................................8 1.3.3. Những vấn đề chung về BCTC đối với các trường Đại học và Cao đẳng công lập tại Việt Nam .........................................................................................19 1.4. Các yêu cầu về BCTC minh bạch đối với khu vực công................................26 1.4.1. Tính minh bạch .........................................................................................26 1.4.2. Tính minh bạch trong BCTC ...............................................................30 1.4.3. Tính minh bạch trong BCTC đối với các trường Đại học và Cao đẳng công lập ..............................................................................................................32 1.5. Tình hình về tính minh bạch trong các BCTC của khu vực công tại các quốc gia trên thế giới và bài học kinh nghiệm ...............................................................35
1.5.1. New Zealand .........................................................................................35 1.5.3. Malaysia ..............................................................................................36 1.5.4. Bài học kinh nghiệm............................................................................37 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 CHƯƠNG 2:THỰC TRẠNG TÍNH MINH BẠCH CỦA THÔNG TIN TRÊN BÁO CÁO TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÀ CAO ĐẲNG CÔNG LẬP HIỆN NAY TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.1.Tổng quan về hệ thống các trường Đại học và Cao đẳng công lập tại TP.HCM ...............................................................................................................................39 2.1.1. Hệ thống các trường Đại học công lập tại TP.HCM ...........................39 2.1.2. Hệ thống các trường Cao đẳng công lập tại TP.HCM ........................40 2.2. Khảo sát thực tế về tình hình lập BCTC tại các trường Đại học và Cao đẳng công lập tại TP.HCM .............................................................................................40 2.2.1. Thiết kế câu hỏi khảo sát .....................................................................40 2.2.2. Phạm vi và đối tượng khảo sát ............................................................43 2.2.3. Kết quả khảo sát ..................................................................................44 2.3. Đánh giá về tính minh bạch của thông tin trên BCTC tại các trường Đại học và Cao đẳng công lập tại TP.HCM ........................................................................57 2.3.1. Đánh giá chung ....................................................................................57 2.3.2. Đánh giá cụ thể qua kết quả khảo sát thực tế ......................................60 2.3.3. Các mặt hạn chế và nguyên nhân ........................................................65 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 CHƯƠNG 3:GIẢI PHÁP NÂNG CAO TÍNH MINH BẠCH CỦA THÔNG TIN TRÊN BÁO CÁO TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÀ CAO ĐẲNG CÔNG LẬP TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 3.1. Quan điểm về vấn đề minh bạch thông tin trên BCTC ..................................74 3.1.1. Phù hợp với thông lệ quốc tế ................................................................74 3.1.2. Phù hợp với Luật hiện hành ở Việt Nam ..............................................75 3.1.3. Quan điểm kế thừa ................................................................................75
3.1.4. Quan điểm lợi ích chi phí......................................................................75 3.2. Giải pháp nâng cao tính minh bạch của thông tin trên BCTC đối với các trường Đại học và Cao đẳng công lập tại TP.HCM ..............................................76 3.2.1. Những giải pháp chung về chính sách ................................................77 3.2.2. Những giải pháp cụ thể .......................................................................80 3.3. Một số kiến nghị .............................................................................................88 3.3.1. Kiến nghị đối với Chính phủ ...............................................................88 3.3.2. Kiến nghị đối với Bộ tài chính ............................................................89 3.3.3. Kiến nghị đối với các trường Đại học và Cao đẳng công lập tại TP.HCM .............................................................................................................89 3.4. Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo .........................................90 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 KẾT LUẬN CHUNG TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT BCTC BCTC BTC Bộ tài chính CĐ Cao đẳng CMKT Chuẩn mực kế toán ĐH Đại học FASB Financial Accounting Standards Board (Hội đồng chuẩn mực kế toán tài chính) GAAP Generally Accepted Accounting Principles (Những nguyên tắc kế toán được chấp nhận chung) GASB Governmental Accounting Standards Board (Hội đồng chuẩn mực kế toán chính phủ) HTTK Hệ thống tài khoản IAS International Accounting Standard (Chuẩn mực kế toán quốc tế) IBP International Budget Project (Tổ chức hợp tác ngân sách quốc tế) IFAC International Federation of Accountants Institutions (Liên đoàn kế toán quốc tế) INTOSAI International Organizational of Suppreme Audit Institutions (Tổ chức quốc tế về các cơ quan kiểm toán tối cao) IPSASB International Public Sector Accounting Standards (Ban Chuẩn mực kế toán công quốc tế)
IPSASs International Public Sector Accounting Standards (Chuẩn mực kế toán công quốc tế) NĐ Nghị định NSNN Ngân sách nhà nước OBI Open Budget Index (Chỉ số minh bạch ngân sách) QĐ Quyết định TA Transparency and Accountability Initative (Tổ chức sáng kiến cho minh bạch và trách nhiệm giải trình) TI Transparency International (Tổ chức minh bạch quốc tế) TP. HCM Thành phố Hồ Chí Minh TSCĐ Tài sản cố định TT Thông tư
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1 So Sánh Điểm Khác Biệt giữa BCTC Khu Vực Công Theo Quy Định Tại Việt Nam Và Chuẩn Mực Kế Toán Công Quốc Tế ..................................................15 Bảng 2.1. Kết Quả Thống Kê Số Ý Kiến Trả Lời Bảng Câu Hỏi Khảo Sát .............44 Bảng 2.2. Đánh Giá Chất Lượng BCTC Đối Với Các Trường Đại Học Và Cao Đẳng Công Lập Tại TP.HCM Tháng 10 Năm 2014 ...........................................................57 Bảng 3.1. Thay Đổi Số Hiệu Và Nội Dung Tài Khoản Tạm Ứng ............................81 Bảng 3.2. Thay Đổi Số Hiệu Và Nội Dung Tài Khoản Phải Trả Công Chức, Viên Chức ..........................................................................................................................82 Bảng 3.3. Thay Đổi Số Hiệu Và Nội Dung Tài Khoản Chi Hoạt Động ...................83
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Hình 2.1.Kết Quả Khảo Sát Mức Độ Công Bố Thông Tin Của Các Trường Đại Học Và Cao Đẳng Công Lập Qua Các Phương Tiện Thông Tin Đại Chúng Tháng 10 Năm 2014 ..................................................................................................................46 Hình 2.2.Kết Quả Khảo Sát Về Mức Độ Dễ Dàng Tiếp Cận BCTC Của Đơn Vị Tháng 10 Năm 2014 ..................................................................................................47 Hình 2.3.Kết Quả Khảo Sát Về Đánh Giá Mức Độ Cần Thiết Của BCTC Minh Bạch, Tháng 10 Năm 2014........................................................................................47 Hình 2.4.Kết Quả Khảo Sát Về Giá Trị Tiên Đoán Của BCTC Tháng 10 Năm 2014 ...................................................................................................................................48 Hình 2.5.Kết Quả Khảo Sát Về Ý Kiến Của Cơ Quan Kiểm Toán Đối Với BCTC Của Các Trường Đại Học Và Cao Đẳng Công Lập Tại TP.HCM Tháng 10 Năm 2014 ...........................................................................................................................50 Hình 2.6.Kết Quả Khảo Sát Về Mức Độ Đầy Đủ Và Dễ Hiểu Khi Giải Thích Các Thông Tin Trình Bày Trên BCTC Trong Thuyết Minh BCTC Của Các Trường Đại Học Và Cao Đẳng Công Lập Tại TP.HCM Tháng 10 Năm 2014 ............................51 Hình 2.7.Kết Quả Khảo Sát Về Khả Năng So Sánh Số Liệu Của BCTC Đối Với Các Trường Đại Học Và Cao Đẳng Công Lập Tại TP.HCM Tháng 10 Năm 2014 ........52 Hình 2.8.Kết Quả Khảo Sát Về Mức Độ Giải Thích Ảnh Hưởng Của Sự Thay Đổi Chính Sách Kế Toán Lên BCTC Đối Với Các Trường Đại Học Và Cao Đẳng Công Lập Tại TP.HCM Tháng 10 Năm 2014 ....................................................................53 Hình 2.9.Kết Quả Khảo Sát Về Sự Chính Xác Giữa Tài Sản Trên Thực Tế Và Trên Sổ Sách Kế Toán Của Các Trường Đại Học Và Cao Đẳng Công Lập Tại TP.HCM Tháng 10 Năm 2014 ..................................................................................................54 Hình 2.10.Kết Quả Khảo Sát Về Sự Đầy Đủ Chứng Từ Hợp Lệ Để Chứng Minh Nghiệp Vụ Kinh Tế Phát Sinh Của Các Trường Đại Học Và Cao Đẳng Công Lập Tại TP.HCM Tháng 10 Năm 2014 ............................................................................55
Hình 2.11.Kết Quả Khảo Sát Về Sự Sự Trung Thực Của Các Khoản Chi So Với Chứng Từ Của Các Trường Đại Học Và Cao Đẳng Công Lập Tại TP.HCM Tháng 10 Năm 2014 .............................................................................................................55 Hình 2.12. Kết Quả Khảo Sát Về Việc Tuân Thủ Quy Chế Chi Tiêu Nội Bộ Tại Các Trường Đại Học Và Cao Đẳng Công Lập Khu Vực TP.HCM Tháng 10 Năm 2014 ...................................................................................................................................56
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong bối cảnh phát triển kinh tế và cạnh tranh trong giai đoạnhiện nay, các tổ chức hoạt động kinh doanh hay bất kỳ cá nhân nào cũng cần dữ liệu kinh tế tài chính kịp thời và đáng tin cậy để làm cơ sở cho việc đánh giá, ra quyết định. Trong đó, BCTC là một phương thức để các cá nhân, tổ chức bên ngoài có thể tiếp cận và nắm bắt tìnhhình tài chính của đơn vị. Hơn nữa, minh bạch thông tin không chỉ là vấn đề của các doanh nghiệp mà đối với các cơ quan, tổ chức, đoàn thể trong khu vực công yêu cầu này càng cao hơn để từ đó tạo dựng lòng tin của công chúng. Nghiên cứu của WordBank (2012) cho thấy thiếu minh bạch thông tin là một trong những nguyên nhân góp phần tạo ra tham nhũng ở Việt Nam. Bên cạnh đó, cũng đã có nhiều nghiên cứu trên thế giới đề cập đến vấn về minh bạch thông tin tài chính đối với khu vực công như nghiên cứu của Seyoum và Manyak (2009), Khan (2010). Tại Việt Nam, chưa có một văn bản pháp lý nào quy định đầy đủ về vấn đề minh bạch thông tin trên BCTC đối với khu vực công. Cụ thể hơn, trong khu vực công, các trường Đại học và Cao đẳng công lập là các đơn vị sự nghiệp có nguồn kinh phí hoạt động chủ yếu từNSNNcấp để thực hiện chức năng giáo dục và đào tạo các thế hệ sinh viên đáp ứng nhu cầu của xã hội. Tuy nhiên, các tổ chức và cá nhân bên ngoài trường gặp nhiều khó khăn để tiếp cận BCTC của các trường Đại học và Cao đẳng công lập, từ đó không thể xem xét, phân tích và đánh giá việc sử dụng nguồn vốn NSNN của các đơn vị này. Vấn đề này có thể dẫn đến việc sử dụng NSNN không đúng mục đích, sai quy định, lãng phí và tham nhũng. Chính vì tầm quan trọng của vấn đề này, tôi chọn nội dung “ Nâng cao tính minh bạch của thông tin trên BCTC đối với các trường Đại học và Cao đẳng tại Việt Nam – Trường hợp nghiên cứu: Các trường Đại học và Cao đẳng tại TP. HCM” để nghiên cứunhằm mục đích nâng cao khả năng tiếp cận, đánh giá các thông tin trên BCTC từ đó mà các tổ chức, cá nhân bên ngoài đơn vị có thể xem xét và đánh giá tình hình sử dụng NSNN của các trường Đại học và Cao đẳng công lập trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.
2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Nâng cao tính minh bạch của thông tin trênBCTC đối với các trường Đại học và Cao đẳng công lập tại TP.HCM nhằm nâng cao khả năng tiếp cận thông tin trên BCTC, từ đó các tổ chức và cá nhân bên ngoài có thể xem xét,đánh giá tình hình sử dụng NSNN của các đơn vị này. 2.2. Mục tiêu cụ thể Để đạt được mục tiêu chung, đề tài thực hiện các mục tiêu cụ thể như sau: - Xây dựng các yêu cầu, nội dung để đánh giá tính minh bạch của BCTC đối với các trường Đại học và Cao đẳng công lập - Khảo sát thực trạng BCTC của các trường Đại học và Cao đẳng công lập tại TP. HCM - Đưa ra những giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao tính minh bạch của thông tin trênBCTC đối với các trường Đại học và Cao đẳng công lập tại TP.HCM. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1.Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài này là tính minh bạch của thông tin trênBCTCđối với các trường Đại học và Cao đẳng công lập tại thành phố Hồ Chí Minh. 3.2.Phạm vi nghiên cứu Phạm vi không gian: Đề tài tìm hiểu vấn đề nghiên cứu tại các trường Đại học và Cao đẳngcông lập trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Phạm vi thời gian: Kết quả khảo sát, phân tích của đề tài được thực hiện trong tháng 10 năm 2014. Thời gian nghiên cứu: Để tài được thực hiện trong thời gian 5 tháng từ tháng 05 đến tháng 10 năm 2014. Phạm vi học thuật và chuyên môn: Đề tài thực hiện điều tra ở các trường Đại học và Cao Đẳng tại TP. Hồ Chí Minh chứ không khảo sát toàn bộ các trường Đại học và Cao đẳng công lập tại Việt Nam. Bên cạnh đó, đề tài nghiên cứu về tính
minh bạch của thông tin trên BCTC ở góc độ các đặc tính chất lượng của BCTC, mức độ công bố BCTC ra bên ngoài, mức độ dễ dàng tiếp cận BCTC chứ không phân tích chi tiết nghiệp vụ kinh tế phát sinh tại các đơn vị cũng như không đi sâu vào cách thức xử lý số liệu để lập BCTC nhằm hạn chế sai sót trên BCTC. 4. Câu hỏi nghiên cứu Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, đề tài giải quyết 3 vấn đề chính có mối liên hệ mật thiết với nhau, đó là: (1) Các tiêu chí nào được sử dụng để đánh giá tính minh bạch của thông tin trênBCTC đối với khu vực công nói chung và các trường Đại học và Cao đẳng công lập nói riêng ? (2) BCTC của các trường Đại học, Cao đẳng công lập tại TP.HCM đã đáp ứng được các yêu cầu đó hay chưa ? (3) Làm thế nào để nâng cao tính minh bạch của BCTC đối với các trường Đại học và Cao đẳng tại khu vực TP.HCM ? 5.Phương pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu định tính. Trong đó, tác giả đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể sau đây 5.1. Phương pháp phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa lý thuyết Trong đề tài, phương pháp này dùng để tổng hợp các công trình nghiên cứu và quan điểm của các tác giả, tổ chức uy tín trên thế giới và Việt Nam về các nội dung: khái niệm, yêu cầu đối với BCTC công, CMKT công, tính minh bạch của BCTC từ đó làm cơ sở để xây dựng bảng câu hỏi khảo sát. 5.2. Phương pháp so sánh Phương pháp này được sử dụng nhằm nhấn mạnh điểm khác biệt giữa BCTC công tại Việt Nam so với quy định của CMKT công quốc tế. Từ đó, nhìn nhận những ưu điểm và hạn chế của BCTC công Việt Nam hiện nay. 5.3. Phương pháp điều tra Trong phạm vi đề tài, phương pháp này dùng để khảo sát thực trạng minh bạch thông tin trên BCTC đối với các trường Đại học và Cao đẳng công lập tại
TP.HCM hiện nay. Mẫu được chọn theo phương pháp thuận tiện dựa trên tính dễ tiếp cận của đối tượng. Tổng thể bao gồm nhân viên kế toán, cán bộ viên chức công tác trong các trường Đại học và Cao đẳng công lập trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Mẫu được chọn bao gồm 53mẫu trong số tổng thể. 5.4. Phân tích, xử lý dữ liệu bằng phương pháp thống kê, mô tả Phương pháp phân tích, xử lý dữ liệu chủ yếu được sử dụng trong đề tài là phương pháp thống kê mô tả. Trong đó, dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua bảng câu hỏi khảo sát, tiến hành xử lý bằng phần mềm Excel và thực hiện các thống kê mô tả cho bộ dữ liệu thu thập được. Phương pháp thống kê mô tả dùng để tổng hợp, số hóa, biểu diễn các số liệu qua đó mô tả thực trạng minh bạch thông tin trên BCTC của các trường ĐH và CĐ công lập tại TP.HCM hiện nay. 5.5. Phương pháp đánh giá chất lượng BCTC của Beest và các cộng sự (2009) Để tiếp cận chất lượng BCTC, đề tài sử dụng phương pháp đánh giá được đưa ra trong nghiên cứu của Beest và các cộng sự (2009). Đề tài sẽ dựa trên bộ dữ liệu có được từ kết quả khảo sát thực tế, tính toán trung bình, trung vị, độ lệch chuẩn của từng câu hỏi. Sau đó tính toán điểm trung bình cho mỗi đặc tính chất lượng và tính điểm chất lượng BCTC. Điểm chất lượng BCTC sẽ được tính qua các bước như sau: Bước thứ nhất, tính toán điểm chuẩn hóa của các đặc tính chất lượng cơ bản và đặc tính chất lượng nâng cao. Trong đó, Điểm chất lượng cơ bản của BCTC = (Điểm chuẩn hóa của tính phù hợp + Điểm chuẩn hóa trình bày trung thực) : 2 Điểm chất lượng nâng cao của BCTC = (Điểm chuẩn hóa của tính có thể so sánh + Điểm chuẩn hóa của tính dễ hiểu + Điểm chuẩn hóa của tính có thể kiểm chứng + Điểm chuẩn hóa của tính kịp thời) : 4 Bước thứ hai, đo lường chất lượng BCTC bằng cách cộng điểm đã chuẩn hóa của đặc tính chất lượng cơ bản và đặc tính chất lượng nâng cao của BCTC như sau:
Điểm chất lượng của BCTC = (Điểm chất lượng cơ bản + Điểm chất lượng nâng cao) : 2 6. Các đóng góp của luận văn 6.1. Về mặt lý luận Luận văn xây dựng các tiêu chí để đánh giá tính minh bạch của BCTC đối với các trường Đại học và Cao đẳng công lập trên địa bàn TP.HCM ở góc độ đặc tính chất lượng của BCTC, mức độ công bố và dễ tiếp cận BCTC. Đồng thời, luận văn đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng BCTC hướng đến sự minh bạch theo định hướng CMKT công quốc tế và quy định của các tổ chức có uy tín trên thế giới. 6.2. Về mặt thực tiễn Hiện nay ở Việt Nam, có một số khó khăn nhất định để tiếp cận BCTC của khu vực công. Điều này cho thấy BCTC vẫn chưa thể hiện đúng vai trò cung cấp thông tin sẵn sàng cho người sử dụng. Đề tài đề cập đến các đặc tính chất lượng, các thông tin cần có trên BCTC, khả năng tiếp cận và công khai BCTC từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao tính minh bạch của thông tin trên BCTC đối với các trường Đại học và Cao đẳng công lập tại TP. HCM. Từ đó, các trường Đại học và Cao đẳng công lập có thể lập các BCTC thỏa mãn các tiêu chí trên. Hơn thế, khi BCTC thỏa mãn các đặc tính chất lượng, cung cấp đầy đủ thông tin cần thiết, công khai minh bạch các số liệu trọng yếu sẽ hỗ trợ rất tích cực người sử dụng khi đưa ra quyết định, đánh giá hoạt động của các trường Đại học và Cao đẳng công lập. Một khi BCTC minh bạch sẽ giảm thiểu được tình trạng tham nhũng và sử dụng NSNN lãng phí. 7. Tổng quan nghiên cứu Minh bạch thông tin trên BCTC là một chủ đề được lựa chọn nghiên cứu không chỉ riêng Việt Nam mà nhiều quốc gia trên thế giới. Trong cơ sở dữ liệu toàn văn của Thư viện ĐH Kinh tế TP.HCM đã có 8 luận văn Thạc sĩ nghiên cứu về vấn đề minh bạch thông tin trên BCTC. Trong đó, có 01 luận văn nghiên cứu tính minh bạch BCTC đối với ngân hàng, 06 luận văn nghiên
cứu tại các công ty niêm yết và sàn giao dịch chứng khoán, 01 luận văn nghiên cứu tại công ty bất động sản. Bên cạnh đó, có 01 luận án Tiến sĩ nghiên cứu về vấn đề này đối với các công ty niêm yết tại Việt Nam. Tất cả những luận văn và luận án này đều nghiên cứu về tính minh bạch của thông tin trên BCTC tuy nhiên không tập trung vào khu vực các đơn vị sự nghiệp công lập trong đó có các trường Đại học và Cao đẳng mà tập trung vào khu vực tư nhân và các loại hình kinh doanh đặc thù khác. Liên quan đến vấn đề nghiên cứu có một số đề tài tiêu biểu như sau: Đối với các nghiên cứu trong nước (1) Bài báo của Đoàn Xuân Tiên (2009) có nội dung về vấn đề Hệ thống chuẩn mực kế toán công quốc tế và quan điểm xây dựng hệ thống chuẩn mực kế toán công Việt Nam được đăng trên Tạp chí Kiểm toán, số 5, trang 22. Trong bài viết, tác giả đã trình bày các vấn đề cơ bản chung nhất liên quan đến bộ CMKT công quốc tế do IPSASB ban hành, đưa ra các đặc điểm và chính sách kế toán đang áp dụng đối với khu vực công ở Việt Nam. Từ đó, tác giả rút ra mối quan hệ với tình hình Việt Nam, đưa ra các đề xuất xây dựng bộ CMKT công tại Việt Nam và một lộ trình xây dựng các chuẩn mực. (2) Nguyễn Chí Hiếu (2010) với đề tài thiết lập hệ thống tài khoản và BCTC trong điều kiện áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế vào đơn vị hành chính sự nghiệp ở Việt Nam Luận văn có ưu điểm là đã khái quát các đặc điểm của hệ thống BCTC của các đơn vị HCSN ở Việt Nam, các yêu cầu trình bày BCTC và hệ thống tài khoản, quan điểm thiết lập hệ thống tài khoản và BCTC đối với các đơn vị HCSN ở Việt Nam. Bên cạnh đó, tác giả cũng đã giới thiệuCMKT công quốc tế về khái niệm, lý do ra đời. Tác giả cũng đã làm rõ những điểm hạn chế và những điểm chưa hợp lý của hệ thống BCTC đối với đơn vị HCSN ở Việt Nam so với quốc tế. Tuy nhiên, mục tiêu chính của luận văn vẫn là tập trung vào các giải pháp thiết lập HTTK và BCTC trong điều kiện vận dụng CMKT công quốc tế vì vậy phạm vi về tính minh bạch của thông tin trênBCTC vẫn chưa được đề cập và nghiên cứu. Phương pháp nghiên cứu của luận văn chủ yếu vẫn là thống kê mô tả.
(3) Nguyễn Thị Minh Huệ (2012) về vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế để hoàn thiện chế độ kế toán hành chính sự nghiệp tại Việt Nam Tác giả đã nhìn nhận những khó khăn và đưa ra các biện pháp khắc phục khó khăn khi vận dụng CMKT công quốc tế vào kế toán HCSN ở Việt Nam nhằm tạo thông tin kế toán HCSN phù hợp với đặc điểm riêng của Việt Nam vừa phù hợp với thông lệ chung của thế giới. Ngoài ra, tác giả cũng đề cập đến những điểm khác biệt cơ bản của BCTC đơn vị HSCN ở Việt Nam so với CMKT công quốc tế về hàng tồn kho, chi phí đi vay, tài sản cố định, dự phòng v.v.. Tác giả tập trung phân tích những điểm còn hạn chế của HTTK và BCTC ở phương thức lập, trình bày đồng thời đề xuất đổi tên tài khoản và một số nội dung của BCTC. BCTC được đề cập trong nội dung luận văn được hoàn thiện về mặt trình bày, phương pháp lập. Tuy nhiên, tác giả chưa nghiên cứu về tính minh bạch của thông tin được cung cấp trên BCTC. (4)Nghiên cứu của Lê Thị Cẩm Hồng (2012) về xây dựng và hoàn thiện hệ thống BCTC áp dụng cho đơn vị hành chính sự nghiệp ở Việt Nam theo định hướng Chuẩn mực kế toán công quốc tế. Luận văn tìm hiểu hệ thống CMKT công quốc tế, một số kinh nghiệm khi áp dụng CMKT công đối với một số quốc gia trên thế giới. Luận văn cũng đã đề cập đến thực trạng BCTC của đơn vị HCSN ở Việt Nam hiện nay. Bên cạnh đó, tác giả đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống BCTC trong đó đơn vị sự nghiệp gắn liền với CMKT công quốc tế trên cơ sở dồn tích, định hướng xây dựng BCTC để cung cấp thông tin minh bạch, đầy đủ, đáng tin cậy. Tác giả cũng đã đề xuất các ý kiến nhằm xây dựng và hoàn thiện hệ thống BCTC trong các đơn vị HCSN để hài hòa với IPSASs và phù hợp với điều kiện thực tế ở Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên, luận văn tập trung vào những sửa đổi, bổ sung để xây dựng và ban hành thành công CMKT công, hoàn thiện hệ thống BCTC trong đơn vị HCSN gắn với cơ sở dồn tích. Những giải pháp hoàn thiện tập trung vào phương pháp lập, xây dựng HTTK, cơ sở xây dựng BCTC, danh mục báo cáo, điều kiện thực hiện và cách trình bày
thông tin trên BCTC. Tuy nhiên, luận văn chưa đi sâu nghiên cứu về tính minh bạch của thông tin trên BCTC cũng như các tiêu chí, đặc tính chất lượng của BCTC. (5) Trần Hoàng Tâm (2013) về hoàn thiện hệ thống kế toán áp dụng cho các đơn vị sự nghiệp có thu ở Việt Nam Ưu điểm của luận văn là đã khái quát cơ sở lý luận, quy định trong lĩnh vực kế toán công ở Việt Nam nói chung và kế toán áp dụng cho các đơn vị sự nghiệp có thu nói riêng. Từ đó có những nhận định làm tiền đề cho những đề xuất thay đổi cần thiết hệ thống pháp lý. Tác giả cũng đánh giá thực trạng áp dụng kế toán tại các đơn vị sự nghiệp có thu ở Việt Nam. Từ đó, tác giả đề ra các biện pháp cụ thể để hoàn thiện hệ thống kế toán áp dụng cho các đơn vị sự nghiệp có thu ở Việt Nam. Nâng cao tính minh bạch thông tin phù hợp với yêu cầu hội nhập vào CMKT quốc tế như một giải pháp để hoàn thiện hệ thống kế toán. Tác giả lý luận vai trò và sự cần thiết phải minh bạch thông tin trên BCTC nhưng chưa đưa ra những đề xuất cụ thể cho yêu cầu minh bạch thông tin trên BCTC. (6) Nghiên cứu của Phạm Quang Huy (2013b) về hoàn thiện hệ thống thu chi ngân sách Nhà nước Tác giả đã hệ thống hóa các nghiên cứu về kế toán công và kế toán thu chi ngân sách trên thế giới, tổng quát các cơ sở lý luận liên quan đến những nội dung chính bao gồm khu vực công, tài chính công, kế toán thu chi ngân sách và việc quản lý ngân sách trên thế giới cũng như đang áp dụng tại Việt Nam hiện nay. Sau đó, tác giả đã phân tích làm rõ thực trạng về kế toán thu chi ngân sách, hệ thống tài chính công, các nội dung về kế toán thu chi ngân sách chứng minh Việt Nam cần hoàn thiện hệ thống thu chi ngân sách qua khảo sát thực tế tại các đơn vị. Kết quả khảo sát thực tế của luận án cho thấy rằng 95.48 % người được khảo sát cho rằng thông tin cần có sự minh bạch và thấy rằng Việt Nam nên học tập các quốc gia về việc minh bạch số liệu để có những thay đổi trong hệ thống pháp lý thời gian tới. Luận án cũng đã đưa ra những giải pháp góp phần hoàn thiện kế toán thu, chi ngân sách ở Việt Nam và các đề xuất căn bản nhằm công khai minh bạch thông tin ngân sách, theo đó, Việt Nam nên tiếp cận các hệ thống đánh giá tính minh bạch theo hệ số
minh bạch ngân sách (Open Budget Index) của tổ chức ngân sách quốc tế (IBP). Nhìn chung, những giải pháp của tác giả đưa ra là những giải pháp lâu dài nhằm hoàn thiện kế toán thu chi ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, tính minh bạch thông tin ngân sách được đề cập đến như một yêu cầu cấp thiết và là một giải pháp để hoàn thiện kế toán thu chi ngân sách. Minh bạch thông tin ngân sách không phải là đối tượng nghiên cứu của luận án vì vậy tác giả không nghiên cứu các giải pháp nâng cao tính minh bạch của thông tin trên BCTC đối với một địa bàn cụ thể hay một tổ chức công cụ thể. Đánh giá chung Tóm lại, các nghiên cứu trên đã đưa ra những giải pháp rất khả thi nhằm hoàn thiện BCTC, HTTK và chế độ kế toán theo định hướng CMKT công quốc tế. Những giải pháp tương đối phù hợp với đặc điểm kinh tế, tài chính và xã hội của Việt Nam. Những nghiên cứu này đã góp phần làm nổi bật sự khác biệt của CMKT công quốc tế so với quy định của mỗi quốc gia vềBCTC, HTTK.Nâng cao tính minh bạch của BCTC đối với khu vực công được đề cập đến trong các nghiên cứu trên đóng vai trò là một giải pháp và kiến nghị mà chưa được định nghĩa, khái quát, xây dựng tiêu chí để đánh giá hay nói cách khác, tính minh bạch của BCTC không phải là chủ đề mà các đề tài này hướng đến. Mặc dù có đề cập đến tính minh bạch nhưng các nghiên cứu này chưa có những phân tích sâu sắc về tính minh bạch, một số nghiên cứu xây dựng bảng câu hỏi khảo sát nhưng chưa bám sát vào cơ sở lý luận đã xây dựng trước đó. Các nghiên cứu của nước ngoài (1)Nghiên cứu của Cangiano (1996) Nghiên cứu này đã mô tả công cuộc cải cách khu vực công ở New Zealand trong đó có các doanh nghiệp nhà nước. Bên cạnh đó, bài báo trình bày việc chuyển đổi cơ sở kế toán từ cơ sở tiền mặt sang cơ sở kế toán dồn tích, thay đổi trong cơ chế kiểm soát chi phí và những tác động của việc cải cách lên mô hình thu nhập, chi tiêu của chính phủ cùng những bài học kinh nghiệm.Việc chuyển đổi từ cơ sở tiền mặt sang cơ sở dồn tích đem lại một BCTC phản ánh minh bạch hơn chi tiêu của