Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý chi ngân sách nhà nước Việt Nam trong hội nhập kinh tế toàn cầu

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:73

Thêm vào BST

Báo xấu

39
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài có cấu trúc gồm 3 chương trình bày lý luận tổng quan về ngân sách nhà nước và quản lý chi ngân sách nhà nước Việt Nam; thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước Việt Nam; quản lý chi ngân sách nhà nước - Những giải pháp trong thời kỳ hội nhập.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý chi ngân sách nhà nước Việt Nam trong hội nhập kinh tế toàn cầu

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM NGUYỄN THÁI HÀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRONG HỘI NHẬP KINH TẾ TOÀN CẦU LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2007
1 Môc lôc Danh môc c¸c ký hiªu, ch÷ viÕt t¾t Danh môc c¸c b¶ng, biÓu Danh môc c¸c h×nh vÏ, ®å thÞ Më ®Çu Ch−¬ng 1 Lý luËn tæng quan vÒ Ng©n s¸ch Nhμ n−íc (NSNN) vμ qu¶n lý chi NSNN ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ…………………………………………..1 1.1. Quan niÖm NSNN vμ qu¶n lý NSNN trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng………………1 1.1.1. Quan niÖm NSNN trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng………………………………..1 1.1.2. Qu¶n lý NSNN trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng…………………………………...3 1.2. Thu vμ qu¶n lý thu NSNN…………………………………………………….….5 1.2.1. Néi dung thu NSNN……………………………………………………………5 1.2.2. Nguyªn t¾c qu¶n lý thu NSNN…………………………………………………5 1.3. Chi vμ qu¶n lý chi NSNN…………………………………………………………5 1.3.1. Néi dung chi NSNN…………………………………………………………….5 1.3.2. Nguyªn t¾c qu¶n lý chi NSNN…………………………………………………6 1.4. Ph©n cÊp qu¶n lý NSNN………………………………………………………….8 1.5. Môc lôc NSNN……………………………………………………………………8 1.6. Chu tr×nh vμ qu¶n lý chu tr×nh NSNN……………………………………………..9 KÕt luËn ch−¬ng 1…………………………………………………………………….11 Ch−¬ng 2 Thùc tr¹ng qu¶n lý chi NSNN ViÖt Nam……………………………12 2.1. Thùc tr¹ng qu¶n lý chi NSNN ViÖt Nam giai ®o¹n 1986 – 2000………………12 2.1.1. §Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi………………………………………………………..12 2.1.2. Thùc tr¹ng qu¶n lý NSNN giai ®o¹n nμy………………………………………13 2.2. Thùc tr¹ng qu¶n lý chi NSNN tõ n¨m 2000 ®Õn nay…………………………….16 2.2.1. §Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi………………………………………………………..16 2.2.2. Nh÷ng thμnh tùu trong qu¶n lý NSNN nãi chung vμ qu¶n lý chi ng©n s¸ch nhμ n−íc nãi riªng…………………………………………………………………………19 2.2.3. Nh÷ng tån t¹i trong qu¶n lý chi NSNN…………………………………………22 2.2.3.1. Nh÷ng khã kh¨n kh¸ch quan…………………………………………………22 2.2.3.2. Nh÷ng tån t¹i mang tÝnh chÊt chñ quan………………………………………24 2.2.3.2.1. Trong viÖc ph©n cÊp qu¶n lý NSNN………………………………………...24 Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu
2 2.2.3.2.2. Trong viÖc lËp dù to¸n NSNN………………………………………………26 2.2.3.2.3. Trong HÖ thèng ®Þnh møc ph©n bæ NSNN………………………………….29 2.2.3.2.4. Trong viÖc kiÓm to¸n, quyÕt to¸n NSNN…………………………………...30 2.2.3.2.5. Trong néi dung chi th−êng xuyªn…………………………………………..32 2.2.3.2.6. Trong néi dung chi ®Çu t− ph¸t triÓn cho x©y dùng c¬ b¶n…………………38 2.2.3.2.7. Trong viÖc xö lý béi chi NSNN……………………………………………..47 2.2.3.2.8. Trong viÖc thùc hiÖn c¸c néi dung kh¸c…………………………………….48 KÕt luËn ch−¬ng 2……………………………………………………………………..49 Ch−¬ng 3 - Qu¶n lý chi NSNN - Nh÷ng gi¶i ph¸p trong thêi kú héi nhËp……….50 3.1. Ph−¬ng h−íng vμ môc tiªu cña Nhμ n−íc vÒ qu¶n lý ng©n s¸ch…………………50 3.2. Nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ qu¶n lý chi NSNN thêi kú héi nhËp…………………………51 3.2.1. Hoμn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õn NSNN vμ ph¸t huy quyÒn h¹n vμ nhiÖm vô cña Quèc héi ®èi víi NSNN………………………………………………...51 3.2.2. §æi míi c«ng t¸c kÕ ho¹ch hãa kÕt hîp víi ph¸t huy hiÖu qu¶ qu¶n lý chi NSNN th«ng qua kÕt hîp lËp dù to¸n NSNN gi÷a ph−¬ng ph¸p lËp ng©n s¸ch theo kho¶n môc, theo ch−¬ng tr×nh vμ theo kÕt qu¶ ®Çu ra……………………………………………..53 3.2.3. §Èy m¹nh x· héi hãa c¸c dÞch vô c«ng………………………………………..60 3.2.4. Béi chi NSNN, môc tiªu vμ ph−¬ng h−íng thùc hiÖn………………………….64 3.2.5. N©ng cao tÝnh minh b¹ch, t¨ng c−êng gi¸m s¸t vμ cã chÕ tμi râ rμng trong ®iÒu hμnh NSNN……………………………………………………………………………65 3.2.5.1. N©ng cao tÝnh minh b¹ch vμ quy ®Þnh chÕ tμi râ rμng………………………..65 3.2.5.2. T¨ng c−êng vai trß gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn………………..67 3.2.5.3. TËn dông vμ n©ng cao hiÖu qu¶ gi¸m s¸t tõ c«ng chóng……………………..68 3.2.6. T¨ng c−êng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong qu¶n lý NSNN………………70 KÕt luËn ch−¬ng 3…………………………………………………………………….71 KÕt luËn Tμi liÖu tham kh¶o Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu
3 Danh môc c¸c b¶ng, biÓu B¶ng 2.1 - Tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ ViÖt Nam so víi mét sè n−íc trong khu vùc B¶ng 2.2 - Sè liÖu chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc thùc tÕ giai ®o¹n 2001 - 2007 B¶ng 2.3 - C¬ cÊu thu, chi Ng©n s¸ch ®Þa ph−¬ng so víi tæng thu chi NSNN giai ®o¹n 2001 - 2007 B¶ng 2.4 - Sè liÖu chi c¶i c¸ch tiÒn l−¬ng mét sè n¨m B¶ng 2.5 - C¸ch x¸c ®Þnh béi chi theo th«ng lÖ quèc tÕ giai ®o¹n 2003 - 2007 Danh môc c¸c h×nh vÏ, ®å thÞ BiÓu ®å 2.1 - T¨ng tr−ëng GDP giai ®o¹n 2000 - 2005 BiÓu ®å 2.2 - C¬ cÊu vèn ®Çu t− toμn x· héi giai ®o¹n 2001 - 2005 BiÓu ®å 2.3 - C¬ cÊu vèn ®Çu t− tõ NSNN so víi c¸c lo¹i vèn tõ khu vùc Nhμ n−íc giai ®o¹n 2001 - 2005 BiÓu ®å 2.4 - Sè liÖu quyÕt to¸n so víi dù to¸n thu NSNN giai ®o¹n 2002 - 2006 BiÓu ®å 2.5 - Sè liÖu quyÕt to¸n so víi dù to¸n thu NSNN giai ®o¹n 2002 - 2006 BiÓu ®å 2.6 - Thu ng©n s¸ch tõ dÇu th« so víi tæng thu ng©n s¸ch giai ®o¹n 2000 - 2007 BiÓu ®å 2.7 - C¬ cÊu chi cho gi¸o dôc trong tæng chi NSNN giai ®o¹n 2000 - 2007 BiÓu ®å 2.8 - Sè liÖu chi §Çu t− x©y dùng c¬ b¶n so víi chi §Çu t− ph¸t triÓn vμ tæng chi NSNN giai ®o¹n 2000 - 2007 S¬ ®å 3.1 - H−íng tíi lËp NSNN trung vμ dμi h¹n. Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu
4 Më ®Çu Bèi c¶nh toμn cÇn hãa kinh tÕ kh«ng cho phÐp ViÖt Nam t¸ch m×nh biÖt lËp víi céng ®ång thÕ giíi, mμ ph¶i chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ khu vùc vμ thÕ giíi, chñ ®éng khai th¸c nh÷ng yÕu tè thuËn lîi tõ bªn ngoμi, nç lùc ph¸t huy ®−îc néi lùc ®Ó tiÕn lªn phÝa tr−íc. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cã thÓ thÊy nh÷ng vÊn ®Ò nh− héi nhËp, c¶i c¸ch, ®æi míi xuÊt hiÖn th−êng xuyªn vμ gÇn nh− trë nªn quen thuéc víi tÊt c¶ mäi ng−êi trong mäi khÝa c¹nh cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Vμ qu¶ thËt, ®ã còng chÝnh lμ nh÷ng g× ®Êt n−íc ta ®ang h−íng ®Õn, víi khao kh¸t dμnh ®−îc nh÷ng thμnh tùu ngμy cμng tèt ®Ñp h¬n, lín lao h¬n. B−íc vμo héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu, víi t− c¸ch lμ thμnh viªn cña Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ giíi WTO, ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu viÖc ph¶i lμm, víi môc tiªu to lín tr−íc m¾t lμ tho¸t khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn tr−íc n¨m 2010, t¹o ®μ ph¸t triÓn ®Ó ®Õn n¨m 2020 c¬ b¶n trë thμnh mét n−íc c«ng nghiÖp. §Ó thùc hiÖn ®−îc môc tiªu nμy th× mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng lμ ViÖt Nam cÇn ph¶i x©y dùng ®−îc mét nÒn tμi chÝnh quèc gia ®ñ m¹nh ®Ó ®iÒu tiÕt vÜ m«, thóc ®Èy t¨ng tr−ëng kinh tÕ nhanh vÒ bÒn v÷ng, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi. Nh− vËy, ®iÒu nμy còng ®ång nghÜa víi chÝnh s¸ch tμi chÝnh - ng©n s¸ch cÇn ®−îc ®æi míi, phï hîp h¬n víi c¬ chÕ thÞ tr−êng trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. §©y lμ lÜnh vùc mμ Häc viªn thùc sù quan t©m vμ Häc viªn ®· lùa chän §Ò tμi “Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu” ®Ó lμm ®Ò tμi thùc hiÖn LuËn v¨n cña m×nh. Trong LuËn v¨n, ph¹m vi ®−îc nghiªn cøu lμ lÜnh vùc chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc tõ n¨m 1986 ®Õn nay, víi träng t©m lμ tõ n¨m 2000 ®Õn nay. LuËn v¨n gåm cã ba ch−¬ng tËp trung vμo ba néi dung Lý luËn tæng quan vÒ Ng©n s¸ch Nhμ n−íc, Thùc tr¹ng qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam vμ Nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc. Trong ®ã, Ch−¬ng 2 nªu lªn nh÷ng thμnh tùu vÒ Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu
5 qu¶n lý Ng©n s¸ch Nhμ n−íc qua c¸c giai ®o¹n vμ nh÷ng ®iÓm cßn tån t¹i trong c«ng t¸c qu¶n lý chi ng©n s¸ch. Tõ ®©y, Ch−¬ng 3 ®−îc ®óc kÕt víi nh÷ng gi¶i ph¸p cã tÝnh thùc tiÔn h−íng ®Õn môc tiªu hoμn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu. Häc viªn xin ®−îc göi lêi c¸m ¬n ch©n thμnh nhÊt ®Õn TS. Ung ThÞ Minh LÖ - Gi¶ng viªn Khoa Tμi chÝnh Nhμ n−íc, ®· h−íng dÉn ®Ó Häc viªn cã thªm ®−îc nh÷ng kiÕn thøc, nh÷ng ph−¬ng phf¸p nghiªn cøu khoa häc còng nh− cã c¬ së ®Ó hoμn thμnh LuËn v¨n nμy. MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng, nh−ng do nh÷ng h¹n chÕ vÒ mÆt chuyªn m«n còng nh− thêi gian nghiªn cøu, LuËn v¨n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Häc viªn rÊt mong nhËn ®−îc nh÷ng sù gãp ý, h−íng dÉn cña c¸c ThÇy C« gi¸o còng nh− tõ phÝa ng−êi ®äc quan t©m ®Õn LuËn v¨n. Häc viªn còng xin ®−îc göi lêi c¶m ¬n ch©n thμnh tíi Khoa Sau §¹i häc, Khoa Tμi chÝnh Nhμ n−íc vμ Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ TP.HCM ®· t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho Häc viªn ®−îc tham gia ®μo t¹o t¹i Nhμ tr−êng trong suèt ch−¬ng tr×nh häc. Häc viªn xin ch©n thμnh c¶m ¬n. Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu
6 CH−¬NG 1 - lý luËn tæng quan vÒ ng©n s¸ch nhμ n−íc vμ qu¶n lý chi ng©n s¸ch nhμ n−íc viÖt nam 1.1. Quan niÖm ng©n s¸ch nhμ n−íc vμ qu¶n lý ng©n s¸ch nhμ n−íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng 1.1.1. Quan niÖm ng©n s¸ch nhμ n−íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng Trong tiÕn tr×nh lÞch sö, Ng©n s¸ch Nhμ n−íc (NSNN) ®· xuÊt hiÖn vμ tån t¹i tõ l©u. Víi t− c¸ch lμ c«ng cô tμi chÝnh quan träng cña Nhμ n−íc, NSNN ra ®êi, tån t¹i vμ ph¸t triÓn trªn c¬ së hai tiÒn ®Ò kh¸ch quan lμ tiÒn ®Ò nhμ n−íc vμ tiÒn ®Ò kinh tÕ hμng hãa - tiÒn tÖ. Trong lÞch sö loμi ng−êi, Nhμ n−íc xuÊt hiÖn lμ kÕt qu¶ cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp trong x· héi. Nhμ n−íc ra ®êi tÊt yÕu kÐo theo yªu cÇu tËp trung nguån lùc tμi chÝnh ®Ó lμm ph−¬ng tiÖn vËt chÊt trang tr¶i c¸c chi phÝ nu«i bé m¸y Nhμ n−íc vμ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng kinh tÕ - x· héi cña Nhμ n−íc. B»ng quyÒn lùc cña m×nh, Nhμ n−íc tham gia vμo qu¸ tr×nh ph©n phèi s¶n phÈm x· héi. Víi sù xuÊt hiÖn vμ ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt hμng hãa tiÒn tÖ, Nhμ n−íc ®· t¹o lËp, ph©n phèi, sö dông quü tiÒn tÖ NSNN ®Ó thùc hiÖn c¸c môc ®Ých cña m×nh. XÐt h×nh thøc biÓu hiÖn bªn ngoμi vμ ë tr¹ng th¸i tÜnh, NSNN lμ mét b¶ng dù to¸n thu chi b»ng tiÒn cña Nhμ n−íc trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, th−êng lμ mét n¨m, vμ b¶ng dù to¸n nμy ®−îc Quèc héi phª chuÈn. XÐt vÒ thùc chÊt vμ ë tr¹ng th¸i ®éng, NSNN lμ kÕ ho¹ch tμi chÝnh vÜ m«, lμ kh©u tμi chÝnh chñ ®¹o trong hÖ thèng tμi chÝnh Nhμ n−íc. Ho¹t ®éng NSNN lμ ho¹t ®éng t¹o lËp vμ chi tiªu quü tiÒn tÖ cña Nhμ n−íc, lμm cho nguån tμi chÝnh vËn ®éng gi÷a mét bªn lμ Nhμ n−íc víi mét bªn lμ c¸c chñ thÓ kinh tÕ x· héi trong qu¸ tr×nh ph©n phèi s¶n phÈm quèc d©n d−íi h×nh thøc gi¸ trÞ. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ - x· héi riªng, kÓ tõ khi ®æi míi vμo n¨m 1986 ®Õn nay, ViÖt Nam ®· chän h−íng ®i nhÊt qu¸n: ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN víi nh÷ng ®Æc tr−ng vμ b¶n chÊt riªng, ®ã lμ (i) môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng lμ gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, ®éng viªn mäi nguån lùc trong n−íc vμ ngoμi Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu
7 n−íc ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña CNXH, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi, c¶i thiÖn tõng b−íc ®êi sèng nh©n d©n; (ii) ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng nhiÒu thμnh phÇn trong ®ã kinh tÕ Nhμ n−íc gi÷ vai trß chñ ®¹o; (iii) thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp; (iv) nÒn kinh tÕ vËn hμnh theo c¬ chÕ thÞ tr−êng cã sù qu¶n lý cña Nhμ n−íc vμ (v) nÒn kinh tÕ më, héi nhËp vμ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. (Nguån: trÝch V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn IX) Theo ®ã, c¬ chÕ qu¶n lý ng©n s¸ch tÊt yÕu còng dÇn dÇn ®−îc ®æi m íi , kh¸i niÖm NSNN ®−îc xem nh− m¾t xÝch quan träng nhÊt, gi÷ vai trß chñ ®¹o trong tμi chÝnh Nhμ n−íc. C¸c ho¹t ®éng thu, chi cña NSNN ®Òu ®−îc tiÕn hμnh trªn c¬ së nh÷ng luËt ®Þnh. §ã lμ c¸c luËt thuÕ, ph¸p lÖnh thuÕ, chÕ ®é thu, chÕ ®é chi tiªu, tiªu chuÈn ®Þnh møc chi tiªu do Nhμ n−íc ban hμnh. LuËt NSNN ë n−íc ta ®· ®−îc Quèc héi ban hμnh vμ chØnh söa bæ sung nh»m t¹o sù phï hîp víi ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi cña tõng thêi kú. §ã lμ LuËt NSNN ban hμnh vμo n¨m 1996, tiÕp ®ã lμ LuËt söa ®æi bæ sung LuËt NSNN ®−îc ban hμnh vμo n¨m 1999. Vμ gÇn ®©y nhÊt lμ LuËt NSNN ®−îc ban hμnh vμo n¨m 2002, cã hiÖu lùc thi hμnh tõ n¨m 2004 víi môc tiªu “qu¶n lý thèng nhÊt nÒn tμi chÝnh quèc gia, n©ng cao tÝnh chñ ®éng vμ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan, tæ chøc, c¸ nh©n trong viÖc qu¶n lý vμ sö dông NSNN, cñng cè kû luËt tμi chÝnh, sö dông tiÕt kiÖm, cã hiÖu qu¶ ng©n s¸ch vμ tμi s¶n cña Nhμ n−íc, t¨ng tÝch lòy nh»m thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa, ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n, b¶o ®¶m quèc phßng, an ninh, ®èi ngo¹i” (Nguån: LuËt Ng©n s¸ch Nhμ n−íc) Tr¶i qua h¬n 20 n¨m ®æi míi, mÆc dï ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thμnh tùu ®¸ng ghi nhËn trong viÖc qu¶n lý tμi chÝnh nãi chung còng nh− qu¶n lý NSNN nãi riªng ®èi víi viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi, nh−ng c¬ chÕ qu¶n lý vÉn ch−a thËt hoμn thiÖn, t×nh tr¹ng thÊt tho¸t, l·ng phÝ vμ ®Çu t− kh«ng hiÖu qu¶ cßn cao... B−íc vμo héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu, víi t− c¸ch lμ thμnh viªn cña Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ giíi WTO, ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu viÖc ph¶i lμm, víi môc tiªu to lín tr−íc m¾t lμ tho¸t khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn tr−íc n¨m 2010, t¹o ®μ ph¸t triÓn ®Ó ®Õn n¨m 2020 c¬ b¶n trë thμnh mét n−íc c«ng nghiÖp. §Ó thùc hiÖn ®−îc môc tiªu nμy Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu
8 th× mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng lμ ViÖt Nam cÇn ph¶i x©y dùng ®−îc mét nÒn tμi chÝnh quèc gia ®ñ m¹nh ®Ó ®iÒu tiÕt vÜ m«, thóc ®Èy t¨ng tr−ëng kinh tÕ nhanh vÒ bÒn v÷ng, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi. Nh− vËy, ®iÒu nμy còng ®ång nghÜa víi chÝnh s¸ch tμi chÝnh - ng©n s¸ch cÇn ®−îc ®æi míi, phï hîp h¬n víi c¬ chÕ thÞ tr−êng trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. §Ó lμm ®−îc ®iÒu nμy, ViÖt Nam sÏ ph¶i thùc hiÖn nhiÒu gi¶i ph¸p ®ång bé ®Ó qu¶n lý ®iÒu hμnh NSNN. 1.1.2. Qu¶n lý ng©n s¸ch nhμ n−íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng LuËt Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ®· ®Ò ra quan ®iÓm c¬ b¶n cña Nhμ n−íc trong qu¶n lý NSNN mang tÝnh ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa. Nh÷ng quan ®iÓm nμy ®−îc thÓ hiÖn râ trong môc tiªu vμ nguyªn t¾c qu¶n lý NSNN. Theo ®ã, nguyªn t¾c qu¶n lý NSNN ®−îc nªu cô thÓ: "NSNN ®−îc qu¶n lý thèng nhÊt theo nguyªn t¾c tËp trung, d©n chñ, c«ng khai, minh b¹ch, cã ph©n c«ng, ph©n cÊp qu¶n lý g¾n quyÒn h¹n víi tr¸ch nhiÖm" (Nguån: LuËt Ng©n s¸ch Nhμ n−íc). Trong ®ã, qu¶n lý thèng nhÊt cã nghÜa lμ tÊt c¶ c¸c kho¶n thu, kho¶n chi cña tõng cÊp ng©n s¸ch ®Òu ph¶i ®−a vμo mét kÕ ho¹ch ng©n s¸ch thèng nhÊt, ®¸p øng yªu cÇu cña c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ tμi chÝnh ®Êt n−íc. §ång thêi, tÝnh thèng nhÊt còng ®−îc yªu cÇu trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thu/chi NSNN c¸c cÊp, thèng nhÊt c¸c ®Þnh møc/tiªu chuÈn, thèng nhÊt chÕ ®é kÕ to¸n, thèng kª, biÓu mÉu b¸o c¸o,... Tõ ®ã, ®¸p øng c¸c yªu cÇu râ rμng, trung thùc, chÝnh x¸c vμ ®−îc c«ng khai khãa. VÒ nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ: Nguyªn t¾c nμy thÓ hiÖn ë viÖc ph©n cÊp, trao quyÒn vμ ph¸t huy cao nhÊt tÝnh tù chñ, s¸ng t¹o cña c¸c ngμnh ®Þa ph−¬ng. Theo ®ã, vÒ tr×nh tù vμ ph−¬ng ph¸p lËp ng©n s¸ch th× ng©n s¸ch ®−îc lËp t¹i tÊt c¶ c¸c cÊp ng©n s¸ch, c¨n cø theo c¶ ph−¬ng ph¸p tæng hîp tõ d−íi lªn vμ ph©n bæ tõ trªn xuèng. TÝnh d©n chñ ®−îc thÓ hiÖn qua viÖc thùc hiÖn quyÒn vμ nghÜa vô cña tÊt c¶ c¸c cÊp ng©n s¸ch. Vμ sau khi dù to¸n ng©n s¸ch ®· ®−îc tæng hîp vμ phª duyÖt th× cÇn ®−îc chÊp hμnh nghiªm chØnh theo ®óng quy ®Þnh, chÝnh s¸ch, chÕ ®é, ®Þnh møc vÒ kinh tÕ - tμi chÝnh cña Nhμ n−íc. VÒ nguyªn t¾c c«ng khai, minh b¹ch: TÝnh c«ng khai cña NSNN t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc minh b¹ch ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng cña Nhμ n−íc vμ ch−¬ng tr×nh nμy ph¶i ®−îc ph¶n ¸nh ë viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tμi chÝnh quèc gia. Theo quy ®Þnh, c¸c kho¶n thu Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu
9 chi ph¶i ®−îc thùc hiÖn ®óng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, c¨n cø trªn c¬ së ng©n s¸ch ®· ®−îc phª duyÖt. NSNN ph¶i ®−îc qu¶n lý rμnh m¹ch, c«ng khai ®Ó mäi ng−êi d©n cã thÓ biÕt nÕu cã sù quan t©m. Nguyªn t¾c nμy ®−îc thÓ hiÖn trong suèt chu tr×nh NSNN (lËp, chÊp hμnh vμ quyÕt to¸n NSNN) vμ ph¶i ®−îc ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c c¬ quan tham gia vμo chu tr×nh NSNN. VÒ nguyªn t¾c ph©n c«ng, ph©n cÊp qu¶n lý, g¾n quyÒn h¹n víi tr¸ch nhiÖm: Theo nguyªn t¾c nμy, LuËt Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ®· xö lý mét c¸ch c¨n b¶n quan hÖ tμi chÝnh gi÷a c¸c cÊp chÝnh quyÒn, quan hÖ ng©n s¸ch gi÷a trung −¬ng vμ ®Þa ph−¬ng. Ph©n cÊp nguån thu, nhiÖm vô chi vμ quan hÖ gi÷a ng©n s¸ch c¸c cÊp thùc hiÖn theo nguyªn t¾c ph©n cÊp nguån thu vμ nhiÖm vô chi cô thÓ. Ng©n s¸ch trung −¬ng gi÷ vai trß chñ ®¹o, b¶o ®¶m c¸c nhiÖm vô chiÕn l−îc, cã quy m« toμn quèc. Cßn ng©n s¸ch ®Þa ph−¬ng ®−îc ph©n cÊp nguån thu b¶o ®¶m chñ ®éng trong thùc hiÖn nhiÖm vô ®−îc giao vμ ®−îc cÊp bæ sung theo quy ®Þnh cô thÓ. Nhê ®ã ®Ó t¹o thÕ chñ ®éng vμ ®¶m b¶o tÝnh ®éc lËp t−¬ng ®èi cña ng©n s¸ch ®Þa ph−¬ng. §ång thêi, më réng quyÒn tù chñ ®Ó ®Þa ph−¬ng chñ ®éng khai th¸c c¸c nguån thu t¹i chç vμ chñ ®éng bè trÝ chi tiªu hîp lý. Trªn ®©y lμ nh÷ng nguyªn t¾c chung vÒ qu¶n lý NSNN, ®i vμo tõng lÜnh vùc thu, chi cô thÓ, nguyªn t¾c qu¶n lý ng©n s¸ch ®−îc quy ®Þnh râ rμng vμ chi tiÕt nh− sau. 1.2. Thu vμ qu¶n lý thu ng©n s¸ch nhμ n−íc 1.2.1. Néi dung thu ng©n s¸ch nhμ n−íc Thu NSNN lμ viÖc Nhμ n−íc dïng quyÒn lùc cña m×nh ®Ó tËp trung mét phÇn nguån tμi chÝnh quèc gia h×nh thμnh quü NSNN nh»m thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô cña Nhμ n−íc. Thu NSNN ®−îc h×nh thμnh th«ng qua c¸c ph−¬ng thøc huy ®éng chÝnh nh−: ph−¬ng thøc huy ®éng b¾t buéc d−íi h×nh thøc thuÕ, phÝ vμ lÖ phÝ (trong ®ã, thuÕ ®−îc coi lμ ph−¬ng thøc c¬ b¶n ®Ó huy ®éng nguån tμi chÝnh cho NSNN); ph−¬ng thøc huy ®éng tù nguyÖn d−íi h×nh thøc tÝn dông Nhμ n−íc; ph−¬ng thøc huy ®éng kh¸c. Cô thÓ, thu NSNN bao gåm c¸c kho¶n thu tõ thuÕ, phÝ vμ lÖ phÝ; c¸c kho¶n thu tõ ho¹t ®éng kinh tÕ cña Nhμ n−íc; c¸c kho¶n ®ãng gãp cña c¸c tæ chøc vμ c¸ nh©n; c¸c kho¶n viÖn trî; c¸c kho¶n thu kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 1.2.2. Nguyªn t¾c qu¶n lý thu ng©n s¸ch nhμ n−íc Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu
10 Thu NSNN ph¶i ®−îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; c¸c ngμnh, c¸c cÊp kh«ng ®−îc ®Æt ra c¸c kho¶n thu tr¸i víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Ng©n s¸ch trung −¬ng vμ ng©n s¸ch ®Þa ph−¬ng ®−îc ph©n cÊp nguån thu cô thÓ. Vμ viÖc ph©n cÊp nguån thu ph¶i phï hîp víi ph©n cÊp qu¶n lý kinh tÕ - x· héi, quèc phßng, an ninh vμ tr×nh ®é qu¶n lý cña c¸c cÊp ng©n s¸ch. 1.3. Chi vμ qu¶n lý chi ng©n s¸ch nhμ n−íc 1.3.1. Néi dung chi ng©n s¸ch nhμ n−íc Chi NSNN lμ viÖc ph©n phèi vμ sö dông quü NSNN nh»m ®¶m b¶o thùc hiÖn chøc n¨ng cña Nhμ n−íc theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. Chi NSNN diÔn ra trªn ph¹m vi réng, ®a d¹ng vÒ h×nh thøc. Trong qu¶n lý NSNN, theo LuËt Ng©n s¸ch Nhμ n−íc, hiÖn nay, c¸c néi dung chi ®−îc ph©n lo¹i cô thÓ nh− sau: Chi ®Çu t− ph¸t triÓn lμ nh÷ng kho¶n chi nh»m t¹o ra c¬ së vËt chÊt kü thuËt vμ lμm t¨ng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi. C¸c kho¶n chi nμy cã t¸c dông trùc tiÕp lμm cho nÒn kinh tÕ t¨ng tr−ëng vμ ph¸t triÓn. Trªn ý nghÜa ®ã, ®©y ®−îc coi lμ kho¶n chi cho tÝch lòy. Chi th−êng xuyªn cña NSNN lμ c¸c kho¶n chi g¾n víi viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô th−êng xuyªn cña Nhμ n−íc vÒ qu¶n lý kinh tÕ, x· héi. VÒ ®Æc ®iÓm, ®¹i bé phËn c¸c kho¶n chi th−êng xuyªn mang tÝnh chÊt tiªu dïng x· héi víi tÝnh æn ®Þnh kh¸ râ nÐt. §ång thêi, ph¹m vi vμ møc ®é chi th−êng xuyªn cña NSNN g¾n chÆt víi c¬ cÊu tæ chøc cña bé m¸y nhμ n−íc vμ sù lùa chän cña Nhμ n−íc trong viÖc cung øng hμng hãa c«ng. NÕu bé m¸y nhμ n−íc qu¶n lý gän nhÑ, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ th× chi th−êng xuyªn ®−îc gi¶m nhÑ, vμ ng−îc l¹i. Ngoμi ra, cßn c¸c néi dung chi kh¸c nh− chi tr¶ nî gèc vμ l·i c¸c kho¶n tiÒn vay, chi bæ sung quü dù tr÷ tμi chÝnh, chi cho vay theo quy ®Þnh ph¸p luËt, chi viÖn trî… 1.3.2. Nh÷ng nguyªn t¾c vÒ qu¶n lý chi ng©n s¸ch nhμ n−íc Lý thuyÕt kinh tÕ häc hiÖn ®¹i cho r»ng nÒn kinh tÕ muèn ph¸t triÓn æn ®Þnh cÇn cã sù phèi hîp gi÷a bμn tay chÝnh phñ vμ bμn tay thÞ tr−êng trong qu¸ tr×nh t¸i ph©n phèi thu nhËp. §iÒu nμy cã nghÜa lμ quy m« cña chi tiªu NSNN nªn cã sù giíi h¹n nhÊt ®Þnh, vμ sù giíi h¹n chi tiªu dùa trªn c¸c khÝa c¹nh nh−: cÇn tiÕt kiÖm vμ h¹n chÕ chi phÝ hμnh chÝnh, hoÆc h¹n chÕ nh÷ng ho¹t ®éng cña khu vùc c«ng mμ sù qu¶n lý ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ so víi ho¹t ®éng cña khu vùc t− trong lÜnh vùc t−¬ng øng. Bªn Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu
11 c¹nh ®ã, viÖc chi tiªu còng cÇn cã sù linh ho¹t theo chu kú kinh tÕ, khi nÒn kinh tÕ bÞ suy tho¸i, cÇn t¨ng chi tiªu ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn, vμ ng−îc l¹i khi nÒn kinh tÕ trong giai ®o¹n h−ng thÞnh th× cÇn c¾t gi¶m quy m« chi tiªu NSNN. VËy nh÷ng yªu cÇu vÒ ®iÒu hμnh NSNN nãi chung hay vÒ qu¶n lý chi NSNN nãi riªng mμ Nhμ n−íc ta ®Æt ra lμ g×? XÐt vÒ môc tiªu tæng qu¸t trong viÖc ®iÒu hμnh NSNN nãi chung, hay qu¶n lý chi NSNN nãi riªng, ®ã chÝnh lμ môc tiªu thóc ®Èy kinh tÕ t¨ng tr−ëng bÒn v÷ng trong ®iÒu kiÖn sö dông ng©n s¸ch hiÖu qu¶, tiÕt kiÖm; thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi vμ ®¶m b¶o c¸c môc tiªu vÒ chÝnh trÞ x· héi nh− quèc phßng, an ninh, ®èi ngo¹i. Môc tiªu nμy ®−îc thiÕt lËp phï hîp víi ph−¬ng h−íng, nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n−íc trong tõng thêi kú. Cßn nh÷ng nguyªn t¾c qu¶n lý chi cô thÓ lμ: T«n träng kú luËt tμi chÝnh tæng thÓ chÝnh lμ mét yªu cÇu quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý chi NSNN. §èi víi mét nÒn kinh tÕ, nguån lùc tμi chÝnh cung øng ®Ó tháa m·n c¸c nhu cÇu lμ cã giíi h¹n, nÕu ®Ó chi tiªu ng©n s¸ch gia t¨ng sÏ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ gia t¨ng g¸nh nî cña nÒn kinh tÕ trong t−¬ng lai, gia t¨ng g¸nh nÆng vÒ thuÕ, ph¸ vì c©n b»ng kinh tÕ, vμ ¶nh h−ëng xÊu ®Õn t¨ng tr−ëng kinh tÕ. ViÖc cñng cè kû luËt tμi chÝnh tæng thÓ ®−îc thiÕt lËp dùa vμo nh÷ng chØ tiªu tæng thÓ vÜ m« nh− quy m« GDP, sù gia t¨ng chi hμng n¨m trong tæng GDP, tû lÖ nî/GDP ... (Tu©n thñ theo yªu cÇu nμy, môc tiªu cña n−íc ta ®Õn n¨m 2010 chÝnh lμ kiÓm so¸t vμ duy tr× tû lÖ béi chi NSNN kh«ng qu¸ 5% GDP; kiÓm so¸t nî ChÝnh phñ, nî ngoμi n−íc cña quèc gia ë møc kh«ng qu¸ 50% GDP). §ång thêi, NSNN ®−îc c©n ®èi theo nguyªn t¾c tæng sè chi th−êng xuyªn kh«ng ®−îc lín h¬n tæng sè thu tõ thuÕ, phÝ, lÖ; tr−êng hîp cßn béi chi, th× sè béi chi ph¶i nhá h¬n sè chi ®Çu t− ph¸t triÓn, tiÕn tíi c©n b»ng thu, chi ng©n s¸ch. Béi chi NSNN ®−îc bï ®¾p b»ng nguån vay trong n−íc vμ ngoμi n−íc. Vay bï ®¾p béi chi ng©n s¸ch nhμ n−íc ph¶i b¶o ®¶m nguyªn t¾c kh«ng sö dông cho tiªu dïng, chØ ®−îc sö dông cho môc ®Ých ph¸t triÓn vμ b¶o ®¶m bè trÝ ng©n s¸ch ®Ó chñ ®éng tr¶ hÕt nî khi ®Õn h¹n. Vμ viÖc ph©n bæ nguån lùc tμi chÝnh theo nh÷ng −u tiªn còng rÊt cã ý nghÜa trong ®iÒu kiÖn ng©n s¸ch h¹n hÑp. §èi víi n−íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay, ng©n s¸ch ®−îc −u tiªn bè trÝ cho c¸c c«ng tr×nh, dù ¸n ph¸t triÓn h¹ tÇng kinh tÕ träng ®iÓm quèc Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu
12 gia; cho c¸c ch−¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia, ch−¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, c¸c ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi c¸c tØnh miÒn nói, T©y nguyªn, vïng ®ång bμo d©n téc thiÓu sè, vïng biªn giíi khã kh¨n. §ång thêi, Nhμ n−íc còng cã chñ tr−¬ng t¨ng møc ng©n s¸ch cho ®Çu t− ph¸t triÓn sù nghiÖp gi¸o dôc - ®μo t¹o; t¨ng møc ®Çu t− cho khoa häc vμ c«ng nghÖ, y tÕ, v¨n ho¸, sù nghiÖp b¶o vÖ m«i tr−êng… Tõ thùc tÕ c«ng t¸c ®iÒu hμnh ng©n s¸ch trong nh÷ng n¨m qua, yªu cÇu vÒ sö dông tiÕt kiÖm, cã hiÖu qu¶ NSNN còng lμ mét trong nh÷ng yªu cÇu quan träng ®−îc ®Æt ra. ViÖc lËp dù to¸n ng©n s¸ch còng nh− viÖc chÊp hμnh ng©n s¸ch ®Òu cÇn qu¸n triÖt viÖc thùc hiÖn c¸c LuËt Thùc hμnh tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ; LuËt Phßng chèng tham nhòng... TÊt c¶ nh»m môc tiªu ®¶m b¶o viÖc x©y dùng dù to¸n ng©n s¸ch, bè trÝ vμ sö dông ng©n s¸ch thùc sù tËp trung, chÆt chÏ, tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ, chèng dμn tr¶i, ph©n t¸n nh»m n©ng cao chÊt l−îng dù to¸n vμ hiÖu qu¶ ng©n s¸ch. 1.4. Ph©n cÊp qu¶n lý ng©n s¸ch nhμ n−íc Ph©n cÊp qu¶n lý NSNN lμ viÖc x¸c ®Þnh ph¹m vi tr¸ch nhiÖm vμ quyÒn h¹n cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp trong viÖc qu¶n lý, ®iÒu hμnh thùc hiÖn nhiÖm vô thu, chi NSNN. NSNN ®−îc ph©n cÊp qu¶n lý gi÷a trung −¬ng vμ c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng lμ mét tÊt yÕu kh¸ch quan khi tæ chøc hÖ thèng NSNN gåm nhiÒu cÊp. Theo quy ®Þnh hiÖn hμnh, NSNN ®−îc qu¶n lý thèng nhÊt theo nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ, c«ng khai, minh b¹ch, cã ph©n c«ng, ph©n cÊp qu¶n lý, g¾n quyÒn h¹n víi tr¸ch nhiÖm. Theo ®ã, ph©n cÊp nguån thu, nhiÖm vô chi vμ quan hÖ gi÷a ng©n s¸ch c¸c cÊp ®−îc thùc hiÖn theo c¸c nguyªn t¾c: (i) Ng©n s¸ch trung −¬ng vμ ng©n s¸ch mçi cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®−îc ph©n cÊp nguån thu vμ nhiÖm vô chi cô thÓ; (ii) Ng©n s¸ch trung −¬ng gi÷ vai trß chñ ®¹o vμ hç trî nh÷ng ®Þa ph−¬ng ch−a c©n ®èi ®−îc thu, chi ng©n s¸ch; (iii) Héi ®ång nh©n d©n tØnh, thμnh phè trùc thuéc trung −¬ng (gäi chung lμ cÊp tØnh) quyÕt ®Þnh viÖc ph©n cÊp nguån thu, nhiÖm vô chi gi÷a ng©n s¸ch c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng; (iv) viÖc ban hμnh vμ thùc hiÖn chÝnh s¸ch, chÕ ®é míi lμm t¨ng chi ng©n s¸ch ph¶i cã gi¶i ph¸p b¶o ®¶m nguån tμi chÝnh phï hîp (Nguån: trÝch LuËt Ng©n s¸ch Nhμ n−íc) 1.5. Môc lôc ng©n s¸ch nhμ n−íc Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu
13 §Ó cã thÓ qu¶n lý, ®iÒu hμnh NSNN theo tõng chu kú ng©n s¸ch ®ßi hái ph¶i sö dông nhiÒu c«ng cô h÷u hiÖu nh− hÖ thèng ph¸p luËt, c«ng cô kÕ ho¹ch, thèng kª, kÕ to¸n, vμ môc lôc ng©n s¸ch lμ mét trong nh÷ng c«ng cô quan träng ®Ó qu¶n lý ®iÒu hμnh NSNN. Môc lôc NSNN lμ b¶ng ph©n lo¹i c¸c néi dung thu, chi thuéc giao dÞch th−êng niªn cña NSNN theo nh÷ng tiªu thøc vμ ph−¬ng ph¸p nhÊt ®Þnh nh»m phôc vô cho viÖc qu¶n lý ®iÒu hμnh (lËp, chÊp hμnh, quyÕt to¸n), còng nh− kiÓm so¸t vμ ph©n tÝch c¸c ho¹t ®éng cña NSNN mét c¸ch hiÖu qu¶ vμ tiÖn lîi. Tr−íc n¨m 1986 lμ thêi kú thùc hiÖn c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung, thu NSNN chñ yÕu lμ tõ kinh tÕ quèc doanh, chi NSNN chñ yÕu cho ph¸t triÓn kinh tÕ, c¸c néi dung thu chi kh¸c kh«ng ®¸ng kÓ. Môc lôc NSNN thêi kú nμy ®−îc chia theo 4 tiªu thøc Lo¹i - Kho¶n - H¹ng - Môc. Thêi kú tõ 1986 ®Õn 1996 lμ thêi kú chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr−êng víi sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhμ n−íc, c¸c néi dung thu, chi NSNN ®· b¾t ®Çu cã nhiÒu thay ®æi so víi tr−íc ®©y vμ néi dung c¬ b¶n cña hÖ thèng môc lôc NSNN ®· ®−îc ban hμnh míi ®Ó ®¶m b¶o tÝnh phï hîp víi sù thay ®æi. Theo ®ã, b¶ng ph©n lo¹i thu chi NSNN ®−îc s¾p xÕp theo Ch−¬ng - Lo¹i - Kho¶n - H¹ng - Môc. Tõ n¨m 1997 ®Õn nay, víi nh÷ng tiÕn bé ®¹t ®−îc cña sù ph¸t triÓn vμ æn ®Þnh kinh tÕ - x· héi, luËt NSNN ®· ra ®êi vμ môc lôc NSNN ®· ®−îc ban hμnh míi theo quyÕt ®Þnh sè 280/TC/Q§/NSNN ngμy 15/4/1997 ®Ó ®¶m b¶o tÝnh khoa häc, thèng nhÊt, ®Çy ®ñ, toμn diÖn, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn vμ tiÕn tíi sù thÝch nghi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Néi dung c¬ b¶n cña Môc lôc NSNN míi gåm 7 cÊp, trong ®ã 3 cÊp ®Çu lμ Ch−¬ng - Lo¹i - Kho¶n chØ phÇn “®Þnh vÞ” (chØ vÞ trÝ, ®Þa ®iÓm ph¸t sinh c¸c néi dung thu, chi) vμ 4 cÊp cuèi chØ phÇn “®Þnh tÝnh” (chØ néi dung, b¶n chÊt cña c¸c kho¶n thu, chi). §ång thêi, c¸c th«ng t− h−íng dÉn viÖc thùc hiÖn, c¸c quyÕt ®Þnh söa ®æi, bæ sung hÖ thèng môc lôc NSNN còng ®−îc tiÕp tôc ban hμnh ®Ó ®¶m b¶o tiÕn tíi sù phï hîp víi yªu cÇu ®æi míi vÒ qu¶n lý kinh tÕ. 1.6. Chu tr×nh vμ qu¶n lý chu tr×nh ng©n s¸ch nhμ n−íc Chu tr×nh ng©n s¸ch lμ mét qu¸ tr×nh víi nh÷ng kh©u nèi tiÕp nhau lμ lËp, chÊp hμnh vμ quyÕt to¸n ng©n s¸ch, trong ®ã trung t©m cña mét chu tr×nh ng©n s¸ch lμ viÖc tæ chøc thùc hiÖn dù to¸n ng©n s¸ch. Ho¹t ®éng ng©n s¸ch cã tÝnh chu kú, lÆp ®i lÆp l¹i, Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu
14 h×nh thμnh nªn c¸c chu tr×nh ng©n s¸ch liªn tôc. Mét chu tr×nh ng©n s¸ch cã ®é dμi thêi gian dμi h¬n mét n¨m ng©n s¸ch, v× n¨m ng©n s¸ch trïng víi kh©u chÊp hμnh ng©n s¸ch cßn lËp ng©n s¸ch ph¶i ®−îc thùc hiÖn ë n¨m ng©n s¸ch tr−íc ®ã, quyÕt to¸n ng©n s¸ch l¹i ®−îc thùc hiÖn trong n¨m ng©n s¸ch tiÕp theo. Qu¶n lý chu tr×nh NSNN ®−îc thùc hiÖn b»ng c«ng cô kÕ ho¹ch th«ng qua ba kh©u chñ yÕu víi nh÷ng ý nghÜa vμ t¸c dông riªng. LËp NSNN lμ qu¸ tr×nh ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ gi÷a kh¶ n¨ng vμ nhu cÇu c¸c nguån tμi chÝnh cña Nhμ n−íc ®Ó tõ ®ã x¸c lËp c¸c chØ tiªu thu, chi, dù tr÷ ng©n s¸ch n¨m mét c¸ch ®óng ®¾n, cã c¨n cø khoa häc vμ thùc tiÔn. §ång thêi trªn c¬ së ®ã, v¹ch ra nh÷ng biÖn ph¸p lín vÒ kinh tÕ x· - héi nh»m tæ chøc thùc hiÖn tèt c¸c chØ tiªu ®· ®Ò ra. NÕu kh©u lËp ng©n s¸ch ®−îc thùc hiÖn chÝnh x¸c, khoa häc sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi rÊt lín cho c¸c kh©u tiÕp theo, ®Æc biÖt lμ kh©u chÊp hμnh ng©n s¸ch. ViÖc lËp NSNN ®−îc thùc hiÖn víi hai ph−¬ng ph¸p chñ yÕu, ®ã lμ ph−¬ng ph¸p ph©n bæ tõ trªn xuèng vμ ph−¬ng ph¸p lËp tõ c¬ së, tæng hîp tõ d−íi lªn. ë n−íc ta, tõ tr−íc ®Õn nay, lËp NSNN th−êng vËn dông kÕt hîp c¶ hai ph−¬ng ph¸p nμy, trong ®ã, ph−¬ng ph¸p lËp tõ c¬ së, tæng hîp tõ d−íi lªn lμ chñ yÕu, cßn ph−¬ng ph¸p ph©n bæ th−êng chØ ¸p dông khi giao sè kiÓm tra vμ giao kÕ ho¹ch chÝnh thøc. Bé Tμi chÝnh cã nhiÖm vô tæng hîp kÕ ho¹ch NSNN vμ tr×nh ChÝnh phñ xem xÐt, sau ®ã ChÝnh phñ tr×nh Quèc héi th¶o luËn vμ phª duyÖt. ChÊp hμnh NSNN lμ kh©u tiÕp theo trong chu tr×nh NSNN. §©y lμ qu¸ tr×nh sö dông tæng hîp c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ - tμi chÝnh vμ hμnh chÝnh nh»m biÕn c¸c chØ tiªu thu chi ghi trong kÕ ho¹ch NSNN n¨m trë thμnh hiÖn thùc. §©y lμ kh©u cèt yÕu, träng t©m cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh vμ liªn quan ®Õn tr¸ch nhiÖm cña tÊt c¶ c¸c cÊp, c¸c ngμnh, c¸c ®¬n vÞ cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng thu chi NSNN. Trong qu¸ tr×nh chÊp hμnh NSNN, nÕu cã sù thay ®æi vÒ thu, chi th× viÖc ®iÒu chØnh ph¶i ®−îc thùc hiÖn nghiªm tóc theo ®óng quy tr×nh ®èi víi tõng tr−êng hîp cô thÓ, ®¶m b¶o chÊp hμnh nghiªm chØnh kû luËt tμi chÝnh. QuyÕt to¸n NSNN lμ kh©u cuèi cïng cña mét chu tr×nh ng©n s¸ch. §©y lμ viÖc tæng hîp l¹i qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù to¸n ng©n s¸ch n¨m nh»m ®¸nh gi¸ l¹i toμn bé kÕt Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu
15 qu¶ ho¹t ®éng cña mét n¨m ng©n s¸ch: thμnh c«ng, tån t¹i vμ rót kinh nghiÖm cho n¨m ng©n s¸ch tiÕp theo. KÕt luËn Ch−¬ng 1 X©y dùng vμ thùc hiÖn NSNN ë n−íc ta ®· tr¶i qua nhiÒu qu¸ tr×nh thay ®æi ®Ó phï hîp víi lÞch sö vμ nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi cña ®Êt n−íc trong tõng thêi kú. Vμ gÇn ®©y nhÊt lμ LuËt NSNN ®−îc ban hμnh míi vμo n¨m 2002, cã hiÖu lùc thi hμnh tõ n¨m 2004, ®· x¸c ®Þnh c¸c quy ®Þnh cô thÓ ®Ó qu¶n lý ng©n s¸ch víi môc tiªu râ rμng lμ “qu¶n lý thèng nhÊt nÒn tμi chÝnh quèc gia, n©ng cao tÝnh chñ ®éng vμ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan, tæ chøc, c¸ nh©n trong viÖc qu¶n lý vμ sö dông ng©n s¸ch nhμ n−íc, cñng cè kû luËt tμi chÝnh, sö dông tiÕt kiÖm, cã hiÖu qu¶ ng©n s¸ch vμ tμi s¶n cña Nhμ n−íc, t¨ng tÝch lòy nh»m thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa, ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n, b¶o ®¶m quèc phßng, an ninh, ®èi ngo¹i”. Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu
16 CH−¬NG 2 - THùC tr¹ng qu¶n lý chi ng©n s¸ch nhμ n−íc viÖt nam 2.1. Thùc tr¹ng qu¶n lý chi ng©n s¸ch nhμ n−íc giai ®o¹n 1986 ®Õn 2000 2.1.1. §Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi C«ng cuéc ®æi míi toμn diÖn ë n−íc ta ®· ®−îc chÝnh thøc khëi x−íng tõ n¨m 1986. KÓ tõ ®ã, ViÖt Nam ®· cã nhiÒu thay ®æi to lín mμ tr−íc hÕt lμ sù ®æi míi vÒ t− duy kinh tÕ, chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung, bao cÊp, sang kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN; thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc, ®a d¹ng hãa vμ ®a ph−¬ng hãa c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i; thùc hiÖn më cöa, héi nhËp quèc tÕ. Con ®−êng ®æi míi ®ã ®· gióp ViÖt Nam gi¶m ®−îc t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi, h−íng tíi môc tiªu x©y dùng nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp hãa, ®¹t ®−îc tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®¸ng khÝch lÖ ®i ®«i víi sù c«ng b»ng t−¬ng ®èi trong x· héi. B¾t ®Çu tõ LuËt ®Çu t− n−íc ngoμi n¨m 1987, LuËt doanh nghiÖp t− nh©n vμ LuËt c«ng ty n¨m 2001; sau ®ã HiÕn ph¸p söa ®æi n¨m 1992 ®· kh¼ng ®Þnh ®¶m b¶o sù tån t¹i vμ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hμng hãa nhiÒu thμnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr−êng vμ khu vùc ®Çu t− n−íc ngoμi. Sau ®ã, hμng lo¹t c¸c ®¹o luËt quan träng ®· ra ®êi vμ c¸c thÓ chÕ thÞ tr−êng còng tõng b−íc ®−îc h×nh thμnh, nh− c¸c thÞ tr−êng c¬ b¶n lμ thÞ tr−êng tiÒn tÖ, thÞ tr−êng lao ®éng, thÞ tr−êng hμng hãa, thÞ tr−êng ®Êt ®ai… Nh×n chung, nh÷ng c¶i c¸ch kinh tÕ trong thêi gian nμy ®· mang l¹i cho ViÖt Nam nh÷ng thμnh qu¶ b−íc ®Çu rÊt ®¸ng phÊn khëi. NÕu nh− trong giai ®o¹n ®Çu ®æi míi (1986-1990), GDP chØ t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 3,9%/n¨m, th× trong 5 n¨m tiÕp theo (1991-1995) ®· n©ng lªn ®¹t møc t¨ng b×nh qu©n 8,2%. Trong giai ®o¹n 1996-2000 tèc ®é t¨ng GDP cña ViÖt Nam lμ 7,5%, thÊp h¬n nöa ®Çu thËp niªn 1990 do ¶nh h−ëng cña cuéc khñng ho¶ng tμi chÝnh Ch©u ¸. Cïng víi tèc ®é t¨ng cao cña GDP, c¬ cÊu kinh tÕ trong n−íc ®· cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ víi h−íng gi¶m tû träng cña khu vùc n«ng nghiÖp vμ nh−êng chç cho tû träng cña khu vùc c«ng nghiÖp vμ x©y dùng. Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu
17 KÓ tõ khi thùc hiÖn ®−êng lèi më cöa, ViÖt Nam ®· ký c¸c hiÖp ®Þnh hîp t¸c kinh tÕ - th−¬ng m¹i víi Liªn minh Ch©u ¢u (n¨m 1992), tham gia tæ chøc HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ - ASEAN (1996), tham gia DiÔn ®μn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i B×nh D−¬ng - APEC (1998). ViÖt Nam ®· thu hót ®−îc mét l−îng vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoμi ngμy cμng lín: hÇu nh− tõ con sè kh«ng vμo n¨m 1986, ®· t¨ng lªn tíi 3,2 tû USD n¨m 1997, sau ®ã do bÞ ¶nh h−ëng bëi cuéc khñng ho¶ng tμi chÝnh ch©u ¸ n¨m 1997 ®· gi¶m xuèng trong c¸c n¨m 1998-2000. FDI t¨ng lªn ®ãng vai trß quan träng trong viÖc bæ sung nguån vèn, chuyÓn giao c«ng nghÖ vμ ph−¬ng thøc kinh doanh hiÖn ®¹i, khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng cña ®Êt n−íc, ®μo t¹o tay nghÒ vμ gi¶i quyÕt viÖc lμm cho hμng chôc v¹n lao ®éng ViÖt Nam. 2.1.2. Thùc tr¹ng qu¶n lý chi ng©n s¸ch nhμ n−íc giai ®o¹n nμy Nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc: §i ®«i víi nh÷ng chuyÓn biÕn cña c«ng cuéc ®æi míi, lÜnh vùc qu¶n lý NSNN nãi chung hay qu¶n lý chi NSNN nãi riªng còng cã nh÷ng thay ®æi tÝch cùc. Khi chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ chuyÓn sang vËn hμnh theo c¬ chÕ thÞ tr−êng, c¬ chÕ qu¶n lý NSNN còng dÇn dÇn ®−îc ®æi míi. Trong thêi kú nμy, nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý ®iÒu hμnh ®· ®−îc thùc hiÖn ®Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu ®æi míi cña nÒn kinh tÕ. NghÞ quyÕt sè 186/H§BT ngμy 27-11-1989 vÒ ph©n cÊp qu¶n lý NSNN cho ®Þa ph−¬ng ®· ®−îc ban hμnh nh»m c¶i tiÕn chÕ ®é ph©n cÊp qu¶n lý NSNN. §ång thêi, Héi ®ång ChÝnh phñ ®· cã quyÕt ®Þnh thμnh lËp hÖ thèng Kho b¹c Nhμ n−íc trùc thuéc Bé Tμi chÝnh. Kho b¹c Nhμ n−íc lμ tæ chøc chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý quü NSNN, qu¶n lý c¸c tμi s¶n quèc gia b»ng tiÒn ViÖt Nam, ngo¹i tÖ, vμng b¹c, kim lo¹i, ®¸ quý vμ c¸c ng©n quü kh¸c cña Nhμ n−íc, cña c¸c c¬ quan, tæ chøc hμnh chÝnh, x· héi vμ qu¶n lý c¸c nguån vèn vay d©n vμ tr¶ nî d©n th«ng qua c«ng t¸c tÝn dông Nhμ n−íc vμ c«ng t¸c ph¸t hμnh c¸c h×nh thøc tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu cña ChÝnh phñ. N¨m 1990, khi ®−îc thμnh lËp theo hÖ thèng däc, ngμnh thuÕ ®· chñ ®éng phèi hîp víi c¸c ngμnh liªn quan nh− h¶i quan, giao th«ng, kiÓm l©m... ®Ó tæng hîp toμn bé kÕ ho¹ch thu NSNN theo chøc n¨ng nhiÖm vô ®−îc x¸c ®Þnh. KÕ ho¹ch chi NSNN còng ®−îc bè trÝ theo h−íng gi¶m dÇn g¸nh nÆng bao cÊp cña Nhμ n−íc. Quan ®iÓm vÒ tiÕt Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu
18 kiÖm, sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lùc tμi chÝnh còng ®· ®−îc ®æi míi. Tõ n¨m 1992, nhμ n−íc ta chÊm døt ph¸t hμnh tiÒn ®Ó bï ®¾p béi chi NSNN, h¹n chÕ vay nî cho chi th−êng xuyªn. LuËt NSNN cã hiÖu lùc thi hμnh tõ 1/1/1997 ®· ®¶m b¶o qu¶n lý thèng nhÊt NSNN - ng©n quü quèc gia - quy ®Þnh râ rμng tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n cña c¸c ngμnh, c¸c cÊp trong quy tr×nh qu¶n lý vμ ®iÒu hμnh NSNN, gãp phÇn kh¬i dËy mäi tiÒm n¨ng, gi÷ v÷ng nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ trong qu¶n lý kinh tÕ. Mét sè kÕt qu¶ cô thÓ: • VÒ chi tÝch lòy, kÕt qu¶ ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n trong giai ®o¹n 1986 - 1990 ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vμo viÖc æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ- x· héi, kh¾c phôc mét b−íc nh÷ng mÊt c©n ®èi trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. B×nh qu©n hμng n¨m tæng s¶n phÈm x· héi t¨ng 4,5%, thu nhËp quèc d©n t¨ng 3,3%, gi¸ trÞ tæng s¶n l−îng n«ng nghiÖp t¨ng 3,6%, tæng gi¸ trÞ hμng xuÊt khÈu t¨ng 2,7%... • Chi vÒ tiªu dïng trong n¨m n¨m 1986 - 1990 ®· bè trÝ kinh phÝ phôc vô tèt h¬n c¸c chÝnh s¸ch x· héi vμ t¨ng c−êng kh¶ n¨ng quèc phßng, an ninh cña ®Êt n−íc. C«ng t¸c qu¶n lý kinh phÝ ®−îc c¶i tiÕn, võa chó ý tiÕt kiÖm, võa ®Ò cao tr¸ch nhiÖm tù t×m nguån ®Ó chi, kh«ng dùa tÊt c¶ vμo ng©n s¸ch. Trong ®ã, c¸c néi dung ®−îc quan t©m lμ gi¶i quyÕt c¸c môc tiªu cÊp b¸ch nh− gi¸o dôc miÒn nói, xo¸ mï ch÷, phßng chèng bÖnh sèt rÐt, bÖnh b−íu cæ vμ dù tr÷ mét sè mÆt hμng thiÕt yÕu vÒ thuèc men, l−¬ng thùc cho miÒn nói. C«ng t¸c qu¶n lý kinh phÝ sù nghiÖp ®−îc c¶i tiÕn theo h−íng thóc ®Èy chuyÓn sang h¹ch to¸n kinh tÕ. §ång thêi, vÒ néi dung chi bï lç, bï gi¸ th× tõ n¨m 1989 trë ®i, NSNN kh«ng bï lç l−¬ng thùc, bï chªnh lÖch ngo¹i th−¬ng vμ bï lç s¶n xuÊt kinh doanh, trõ mét sè mÆt hμng trî gi¸ theo chÝnh s¸ch. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i: • Trong n¨m n¨m 1986 - 1990, thu trong n−íc míi ®¸p øng ®−îc 52,2% tæng sè chi cña NSNN. Sau khi bï ®¾p b»ng nguån vay n−íc ngoμi 20,5%, cßn l¹i 27,2% nhμ n−íc ph¶i ph¸t hμnh tiÒn ®Ó chi tiªu. Con sè ph¸t hμnh 27,2% trong giai ®o¹n 1986 - 1990 so víi con sè ph¸t hμnh 28,1% trong giai ®o¹n 1981 - 1985 chøng tá chi tiªu b»ng nguån tiÒn ph¸t hμnh ch−a cã thay ®æi ®¸ng kÓ. Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu
19 • C¸c ®Þnh møc, tiªu chuÈn kh«ng æn ®Þnh, cã c¸i kh«ng phï hîp víi thùc tÕ. NhiÒu kho¶n chi ch−a cã ®Þnh møc hoÆc ®Þnh møc qu¸ l¹c hËu, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng vËn dông mçi n¬i mét kh¸c. VÝ dô nh− c¸c tiªu chÝ, ®Þnh møc, ph−¬ng ph¸p tÝnh ®Ó x¸c ®Þnh møc ph©n bæ vèn ®Çu t− ph¸t triÓn thuéc NSNN thêi gian nμy cßn nhiÒu ®iÓm ch−a râ rμng vμ tÝnh æn ®Þnh ch−a cao. §ång thêi, còng ch−a cã c¬ chÕ ®Ó gi¸m s¸t viÖc ph©n bæ ®Þnh møc. V× vËy, tÝnh tù chñ trong viÖc x¸c ®Þnh vμ c©n ®èi vèn cña c¸c ®Þa ph−¬ng ch−a cao. • Tæ chøc qu¶n lý chi NSNN còng cßn nh÷ng tån t¹i, vÝ dô c¬ chÕ chuyÓn vèn x©y dùng c¬ b¶n th«ng qua Ng©n hμng §Çu t− Ph¸t triÓn b»ng ph−¬ng thøc cÊp ph¸t lÖnh chi tiÒn vμ cÊp ph¸t kinh phÝ hμnh chÝnh sù nghiÖp th«ng qua Kho b¹c b»ng ph−¬ng thøc h¹n møc kinh phÝ kh«ng theo nguyªn t¾c thanh to¸n trùc tiÕp. Khi ®· nhËn vèn hoÆc ®· cã h¹n møc, ®¬n vÞ kiÕn thiÕt hoÆc ®¬n vÞ dù to¸n tù tæ chøc viÖc chi tr¶, thanh to¸n, tho¸t ly sù kiÓm tra, gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan Ng©n hμng, Tμi chÝnh vμ Kho b¹c. • MÆt kh¸c môc lôc NSNN ban hμnh ®· l©u vμ ®· ®−îc c¶i tiÕn, nh−ng c¶ ë ba kh©u: lËp, chÊp hμnh vμ quyÕt to¸n ch−a thùc hiÖn theo ®óng ch−¬ng lo¹i kho¶n h¹ng môc quy ®Þnh. Riªng viÖc tr×nh tæng quyÕt to¸n NSNN cßn ®¬n gi¶n, s¬ sμi vμ mang tÝnh chÊt h×nh thøc. C¬ chÕ gi¸m s¸t ch−a râ rμng, c¸c hiÖn t−îng thu, chi sai chÕ ®é, kh«ng ®−îc chó träng ph©n tÝch râ nguyªn nh©n. • Chi tiªu dïng: ®−îc ph©n phèi theo tû lÖ 9,3% cho chi qu¶n lý hμnh chÝnh; 35,2% cho chi sù nghiÖp; 10,4% cho chi bï lç, trî gi¸; 45,1% cho chi quèc phßng, an ninh, tr¶ nî. Trong ®ã, mÆc dï ®· gi¶m chi cho qu¶n lý hμnh chÝnh qua viÖc s¾p xÕp, tæ chøc l¹i bé m¸y, gi¶m nhÑ biªn chÕ, cho phÐp c¸c c¬ quan hμnh chÝnh vμ c¸c ®oμn thÓ thμnh lËp c¸c tæ chøc kinh tÕ ho¹t ®éng ®Ó tù trang tr¶i kinh phÝ vμ c¶i thiÖn ®êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn. Tuy nhiªn, tiÕn ®é thùc hiÖn cßn rÊt chËm, t×nh tr¹ng l·ng phÝ cßn lín. 2.2. Thùc tr¹ng qu¶n lý chi ng©n s¸ch nhμ n−íc tõ n¨m 2000 ®Õn nay 2.2.1. §Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi Sau n¨m 2000, tèc ®é t¨ng GDP cña ViÖt Nam ®· phôc håi. Cïng víi ®ã, c¬ cÊu kinh tÕ trong n−íc ®· cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ. §Õn 2005, tû träng cña khu vùc n«ng Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch Nhμ n−íc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ toμn cÇu