Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Tích hợp Hệ thống quản lý chất lượng (ISO 9001), Hệ thống quản lý an toàn - Sức khỏe nghề nghiệp (OHSAS 18001) và Hệ thống quản lý môi trường (ISO 14001) tại Công ty cổ phần Xây dựng số 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

60
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu sẽ phân tích chuyên sâu hiện trạng áp dụng độc lập Hệ thống quản lý chất lượng (ISO 9001), Hệ thống quản lý an toàn - Sức khỏe nghề nghiệp (OHSAS 18001) và Hệ thống quản lý môi trường (ISO 14001) và giải pháp tích hợp hệ thống quản lý tại một doanh nghiệp cụ thể.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Tích hợp Hệ thống quản lý chất lượng (ISO 9001), Hệ thống quản lý an toàn - Sức khỏe nghề nghiệp (OHSAS 18001) và Hệ thống quản lý môi trường (ISO 14001) tại Công ty cổ phần Xây dựng số 1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH TRẦN NGUYỄN NGỌC MAI TÍCH HỢP HỆ THỐNG QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG (ISO 9001), HỆ THỐNG QUẢN LÝ AN TOÀN - SỨC KHỎE NGHỀ NGHIỆP (OHSAS 18001) VÀ HỆ THỐNG QUẢN LÝ MÔI TRƢỜNG (ISO 14001) TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XÂY DỰNG SỐ 1 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH TRẦN NGUYỄN NGỌC MAI TÍCH HỢP HỆ THỐNG QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG (ISO 9001), HỆ THỐNG QUẢN LÝ AN TOÀN - SỨC KHỎE NGHỀ NGHIỆP (OHSAS 18001) VÀ HỆ THỐNG QUẢN LÝ MÔI TRƢỜNG (ISO 14001) TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XÂY DỰNG SỐ 1 Chuyên ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH Mã số: 60340102 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS PHẠM XUÂN LAN TP. Hồ Chí Minh – Năm 2016
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn nghiên cứu với đề tài “Tích hợp hệ thống quản lý chất lƣợng (ISO 9001), hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp (OHSAS 18001) và hệ thống quản lý môi trƣờng (ISO 14001) tại công ty Cổ Phần Xây Dựng Số 1” là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu trình bày trong luận văn hoàn toàn trung thực. Nội dung và kết quả chƣa đƣợc công bố trong bất kỳ đề tài nào. Hồ Chí Minh, ngày 24 tháng 01 năm 2016 Ngƣời thực hiện luận văn Trần Nguyễn Ngọc Mai
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ HÌNH VẼ PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................... 3 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................ 3 4. Phƣơng pháp nghiên cứu .............................................................................. 4 5. Dự kiến đóng góp của đề tài ......................................................................... 5 6. Kết cấu bố cục của đề tài .............................................................................. 5 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CÁC HỆ THỐNG QUẢN LÝ .............. 7 1.1 Giới thiệu về hệ thống quản lý chất lƣợng, hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp và hệ thống quản lý môi trƣờng ................................................ 7 1.1.1 Hệ thống quản lý chất lƣợng...................................................................7 1.1.2 Hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp ................................10 1.1.3 Hệ thống quản lý môi trƣờng ................................................................13 1.2 Những điểm tƣơng đồng và khác biệt trong yêu cầu của các hệ thống quản lý ISO 9001, OHSAS 18001 và ISO 14001 ......................................................... 16 1.2.1 Những điểm tƣơng đồng .......................................................................16 1.2.2 Những điểm khác biệt ...........................................................................17 1.3 Hệ thống quản lý tích hợp .......................................................................... 17 1.3.1 Khái niệm hệ thống quản lý tích hợp (Integrated Management System – IMS) ..............................................................................................................17 1.3.2 Những lợi ích mang lại và những khó khăn khi xây dựng hệ thống quản lý tích hợp..........................................................................................................18 1.3.3 Các mô hình tích hợp hệ thống quản lý tại Việt Nam ..........................21 1.4 Bài học kinh nghiệm trong việc tích hợp hệ thống quản lý........................ 24 Tóm tắt chƣơng 1 ................................................................................................. 26 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HỆ THỐNG QUẢN LÝ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XÂY DỰNG SỐ 1 (COFICO).................................................................... 27
2.1 Sơ lƣợc về công ty Cổ Phần Xây Dựng Số 1 ............................................. 27 2.1.1 Thông tin chung ....................................................................................27 2.1.2 Định hƣớng phát triển ...........................................................................29 2.2 Đặc điểm các hệ thống quản lý tại công ty CP Xây Dựng Số 1 (COFICO)33 2.2.1 Hệ thống quản lý chất lƣợng.................................................................33 2.2.2 Hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp và hệ thống quản lý môi trƣờng .........................................................................................................35 2.3 Các tồn tại trong việc áp dụng độc lập các hệ thống quản lý ..................... 38 2.3.1 Tính phức tạp của hệ thống tài liệu ......................................................41 2.3.2 Sự thiếu thống nhất và chồng chéo của hệ thống quản lý chất lƣợng, hệ thống an toàn sức khỏe và môi trƣờng ..............................................................44 2.3.3 Tính phức tạp của các biểu mẫu sử dụng..............................................45 2.3.4 Công việc giấy tờ nhiều ........................................................................48 2.4 Những lợi thế và thách thức của COFICO khi tiến hành tích hợp hệ thống quản lý .................................................................................................................. 49 2.4.1 Lợi thế ...................................................................................................49 2.4.2 Thách thức ............................................................................................50 Tóm tắt chƣơng 2 ................................................................................................. 50 CHƢƠNG 3: THIẾT KẾ HỆ THỐNG QUẢN LÝ TÍCH HỢP VÀ GIẢI PHÁP TRIỂN KHAI THỰC HIỆN .................................................................................. 52 3.1 Bƣớc 1: Xác định cơ cấu tổ chức và chỉ định đại diện lãnh đạo ................ 52 3.1.1 Thành lập ban QHSE ............................................................................52 3.1.2 Tìm kiếm chuyên gia tƣ vấn bên ngoài ................................................54 3.2 Bƣớc 2: Xác định các yêu cầu của hệ thống quản lý tích hợp ................... 56 3.3 Bƣớc 3: Xác định các quá trình và các tài liệu cần thiết của hệ thống tích hợp .................................................................................................................... 57 3.4 Bƣớc 4: Xem xét toàn bộ tài liệu của hệ thống đang áp dụng.................... 58 3.5 Bƣớc 5: Triển khai áp dụng ........................................................................ 66 3.6 Bƣớc 6: Kiểm tra việc thực hiện................................................................. 67 3.7 Bƣớc 7: Cải tiến hệ thống ........................................................................... 68 3.7.1 Khắc phục các điểm yếu của hệ thống quản lý tích hợp ......................68 3.7.2 Chuyển đổi cơ cấu tổ chức hỗ trợ sự phát triển lâu dài của hệ thống...68
Tóm tắt chƣơng 3 ................................................................................................. 69 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 71 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 1: BẢNG TƢƠNG THÍCH GIỮA CÁC TIÊU CHUẨN PHỤ LỤC 2: HỆ THỐNG TÀI LIỆU TẠI COFICO PHỤ LỤC 3: BẢNG CÂU HỎI PHỎNG VẤN VỀ TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CÁC HỆ THỐNG QUẢN LÝ PHỤ LỤC 4: DANH SÁCH CÁC NHÂN VIÊN THAM GIA TRONG CÁC CUỘC PHỎNG VẤN PHỤ LỤC 5: CHỨC NĂNG NHIỆM VỤ CỦA KHỐI QHSE
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT - ATLĐ : An toàn lao động - BSI : Viện tiêu chuẩn Anh (Bristish Standard Institute) - CB CNV : Cán bộ công nhân viên - COFICO : Công ty Cổ Phần Xây Dựng Số 1 - CP : Cổ phần - EMS : Hệ thống quản lý môi trƣờng (Environmental Management System) - HCM : Hồ Chí Minh - IMS : Hệ thống quản lý tích hợp (Integrated Management System) - ISO : Tổ chức quốc tế về tiêu chuẩn hóa - OH&S : An toàn sức khỏe nghề nghiệp (Occupational Health & Safety) - OHSAS : Hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp (Occupational Health and Safety Assessment Series) - PM : Trƣởng ban quản lý dự án - QHSE : hệ thống quản lý chất lƣợng, an toàn sức khỏe và môi trƣờng (Quality – Health – Safety – Environment) - QMS : Hệ thống quản lý chất lƣợng (Quality Management System) - TP : Thành phố - VND : Việt Nam đồng - VSLĐ : Vệ sinh lao động - PDCA : Chu trình Lập kế hoạch – Thực hiện – Kiểm tra – Hành động khắc phục - PAS : Tiêu chí kỹ thuật công khai (publicly available specification)
DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ HÌNH VẼ - Bảng 1.1: Lợi ích của việc áp dụng hệ thống quản lý tích hợp - Bảng 2.1: Kết quả hoạt động kinh doanh của COFICO qua các năm - Bảng 2.2: Hƣớng dẫn ký hiệu tài liệu và biểu mẫu của hệ thống quản lý chất lƣợng - Bảng 2.3: Tổng kết công tác quản lý an toàn sức khỏe qua các năm - Bảng 2.4: Thống kê than phiền nội bộ qua các năm - Bảng 2.5: Nguyên nhân các than phiền nội bộ năm 2014 - Bảng 2.6: Các quy trình thƣờng xuyên đƣợc cập nhật thay đổi - Bảng 2.7: Các trƣờng hợp chồng chéo và các quy trình liên quan - Bảng 2.8: Các biểu mẫu trùng lặp trong thực tế sử dụng - Bảng 3.1: Danh sách các thành viên ban QHSE đƣợc đề xuất - Bảng 3.2: Ƣu nhƣợc điểm của các đơn vị tƣ vấn - Bảng 3.3: Tích hợp các quy trình có nội dung tƣơng tự nhau vào hệ thống quản lý tích hợp - Hình 1.1 Cấu trúc bộ tiêu chuẩn ISO 9000 (TCVN ISO 9000) - Hình 1.2 Mô hình hệ thống quản lý chất lƣợng dựa trên quá trình - Hình 1.3: Mô hình hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp - Hình 1.4 Cấu trúc bộ tiêu chuẩn ISO 14000 - Hình 1.5: Mô hình hệ thống quản lý môi trƣờng - Hình 1.6: Mô hình tích hợp các hệ thống riêng rẽ sẵn có - Hình 2.1: Sơ đồ tổ chức công ty Cổ Phần Xây Dựng Số 1 - Hình 2.2: Giá trị cốt lõi của công ty COFICO - Hình 2.3: Hƣớng dẫn cách ký hiệu mã tài liệu thuộc hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp và môi trƣờng - Hình 3.1: Hƣớng dẫn cách ký hiệu mã tài liệu thuộc hệ thống quản lý tích hợp
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong xu thế hòa nhập thế giới hiện nay, doanh nghiệp luôn nỗ lực không ngừng phát triển, nâng cao lợi thế cạnh tranh với các đối thủ trong và ngoài nƣớc. Theo đó, hệ thống quản lý đã trở thành một trong những công cụ đƣợc nhiều tổ chức sử dụng nhằm hoàn thiện và cải tiến bản thân, tạo vị thế thƣơng hiệu trên thị trƣờng. Đối với ngành xây dựng – một ngành công nghiệp chiếm tỷ trọng lớn trong GDP của cả nƣớc (chiếm 6% GDP Việt Nam năm 2014)1 thì hệ thống quản lý không những mang lại lợi ích cho doanh nghiệp áp dụng mà còn là cơ sở để các đối tác, khách hàng và các bên liên quan tin tƣởng vào năng lực, khả năng đáp ứng các yêu cầu của doanh nghiệp; đây cũng đƣợc xem là điều kiện cần trong các cuộc đấu thầu, chỉ định thầu hay lựa chọn nhà thầu phụ, nhà cung cấp. Nhận thức đƣợc vai trò của hệ thống quản lý đối với sự phát triển của tổ chức, Công ty CP Xây Dựng Số 1 (COFICO) đã từng bƣớc triển khai áp dụng những yêu cầu của hệ thống quản lý chất lƣợng (ISO 9001), hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp (OHSAS 18001) và hệ thống quản lý môi trƣờng (ISO 14001) vào các hoạt động của công ty. Điều này đƣợc xem nhƣ một lời cam kết của công ty với khách hàng và các đối tác trong việc đảm bảo chất lƣợng dịch vụ cung cấp, an toàn trong công tác thi công và tuân thủ các yêu cầu pháp luật về an toàn, sức khỏe lao động và môi trƣờng. COFICO đã từng bƣớc xây dựng các hệ thống quản lý vào những khoảng thời gian khác nhau nhƣ: hệ thống quản lý chất lƣợng (ISO 9001) đƣợc chứng nhận vào năm 2010, hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp (OHSAS 18001) đƣợc chứng nhận vào năm 2012 và hệ thống quản lý môi trƣờng (ISO 14001) đƣợc chứng nhận vào cuối năm 2014. Bên cạnh những kết quả đáng khích lệ trong doanh thu, lợi nhuận và đƣợc đối tác tin tƣởng lựa chọn làm tổng thầu một số công trình lớn, COFICO cũng vấp phải nhiều khó khăn trong công tác điều hành nội bộ. Số lƣợng 1 Báo cáo tình hình thực hiện nhiệm vụ năm 2014 và phƣơng hƣớng, nhiệm vụ năm 2015 của ngành Xây Dựng – Bộ Xây Dựng.
2 các than phiền của nhân viên từ các phòng ban và các công trình về tính rƣờm rà, trùng lặp trong việc ghi nhận hồ sơ, tuân thủ đồng thời các quy trình theo yêu cầu về chất lƣợng, an toàn sức khỏe và môi trƣờng đã tăng đột biến ngay sau khi áp dụng thêm hệ thống mới. Tiêu biểu là cuối năm 2012, sau khi áp dụng thêm hệ thống an toàn sức khỏe nghề nghiệp thì tỷ lệ than phiền nội bộ về các vấn đề trên tăng 170% so với năm 2011 khi công ty chỉ áp dụng hệ thống quản lý chất lƣợng. Tƣơng tự cho việc áp dụng thêm hệ thống quản lý môi trƣờng vào năm 2014, tỷ lệ than phiền tăng 158% so với năm 2013 khi công ty áp dụng hệ thống quản lý chất lƣợng và hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp. Các than phiền này chủ yếu tập trung vào tính phức tạp của hệ thống tài liệu buộc ngƣời dùng phải bỏ nhiều thời gian tìm hiểu. Ngoài ra, các quy định, hƣớng dẫn công việc của hệ thống trƣớc và hệ thống sau chồng chéo nhau gây bối rối cho ngƣời sử dụng, một nội dung công việc thực hiện phải ghi nhận vào nhiều biểu mẫu theo yêu cầu của các hệ thống quản lý khác nhau. Từ các than phiền của nhân viên vận hành hệ thống quản lý, Ban Giám Đốc công ty cũng đã có nhiều cuộc họp với các bộ phận chuyên trách để giải quyết những vƣớng mắc nhƣng vẫn chƣa triệt để tận gốc vấn đề, vẫn còn dừng lại ở việc sửa chữa tức thời các khó khăn trƣớc mắt. Xét về tính lâu dài, các vấn đề này sẽ ảnh hƣởng sự phát triển của tổ chức, gây các lãng phí các nguồn lực của công ty. Có thể thấy nguyên nhân cốt lõi của những vấn đề bất cập diễn ra tại COFICO là do triển khai hệ thống quản lý chất lƣợng (ISO 9001), hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp (OHSAS 18001) và hệ thống quản lý môi trƣờng (ISO 14001) độc lập nhau dẫn đến tồn tại nhiều hệ thống tài liệu song song cho cùng một quá trình hoạt động của công ty. Về cơ bản hệ thống quản lý chất lƣợng, hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp và hệ thống quản lý môi trƣờng có cùng nguyên tắc tiếp cận chung để quản lý những quá trình giống nhau trong một tổ chức. Đó cũng là lý do nhiều nghiên cứu trong và ngoài nƣớc đã đƣợc thực hiện liên quan đến việc tích hợp các hệ thống này lại nhƣ một giải pháp giảm sự trùng lắp và tăng tính kết nối của các hệ thống quản lý. Trên cơ sở này, tác giả thực hiện đề tài nghiên cứu “Tích hợp hệ thống quản lý chất lƣợng (ISO 9001), hệ thống quản lý
3 an toàn - sức khỏe nghề nghiệp (OHSAS 18001) và hệ thống quản lý môi trƣờng (ISO 14001) tại công ty Cổ Phần Xây Dựng Số 1” để khắc phục các khó khăn công ty đang gặp phải, giúp hệ thống quản lý của công ty đƣợc hoạt động tốt hơn. 2. Mục tiêu nghiên cứu Đề tài nghiên cứu đƣợc thực hiện với các mục tiêu sau: - Phân tích nhằm xác định những hạn chế khi vận hành độc lập các yêu cầu của hệ thống quản lý chất lƣợng (ISO 9001), hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp (OHSAS 18001) và hệ thống quản lý môi trƣờng (ISO 14001) tại công ty CP Xây Dựng Số 1. - Chỉ ra nguyên nhân của những hạn chế công ty đang gặp phải. - Thiết kế hệ thống quản lý tích hợp và đề xuất các giải pháp triển khai thực hiện phù hợp với đặc điểm hoạt động của công ty nhằm giải quyết các vấn đề còn tồn tại, giúp hệ thống của công ty đƣợc vận hành tốt hơn. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu  Đối tƣợng Nghiên cứu tập trung vào đối tƣợng là các yêu cầu của hệ thống quản lý chất lƣợng (ISO 9001), hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp (OHSAS 18001) và hệ thống quản lý môi trƣờng (ISO 14001).  Phạm vi nghiên cứu Do thời gian và nguồn lực có hạn nên đề tài nghiên cứu chỉ đƣợc thực hiện trong phạm vi hệ thống quản lý chất lƣợng (ISO 9001), hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp (OHSAS 18001) và hệ thống quản lý môi trƣờng (ISO 14001) của công ty CP Xây Dựng Số 1 đƣợc xây dựng từ năm 2010 đến nay. Các khảo sát đƣợc thực hiện tập trung vào nhóm đối tƣợng là các nhân viên hiện đang làm việc tại văn phòng công ty CP Xây Dựng Số 1 – 108 Cao Thắng, phƣờng 4, quận 3, TP HCM và các công trình công ty đang thi công trong phạm vi TP.
4 HCM nhƣ Vista Verde (Đồng Văn Cống, quận 2), Chung cƣ C8 (Man Thiện, quận 9), khu dân cƣ Prince Residence (Nguyễn Văn Trỗi, quận Phú Nhuận), Tòa nhà Văn Phòng Thành Ủy (58 Trƣơng Định, quận 3). Thời gian thực hiện phỏng vấn: từ tháng 07/2015 – 11/2015 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng phƣơng pháp nguyên cứu định tính với kỹ thuật thảo luận tay đôi (in-depth interviews). Quy trình nghiên cứu đƣợc chia làm 2 giai đoạn: - Giai đoạn 1: Nghiên cứu khám phá. Mục tiêu của giai đoạn này là xác định những hạn chế mà đáp viên gặp phải khi vận hành độc lập các yêu cầu của hệ thống quản lý chất lƣợng (ISO 9001), hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp (OHSAS 18001) và hệ thống quản lý môi trƣờng (ISO 14001). Tác giả sử dụng kỹ thuật thảo luận tay đôi với những đối tƣợng trực tiếp thực hiện các yêu cầu của hệ thống quản lý tại các phòng ban trong công ty và tại công trình. Giai đoạn này kết thúc sau khi phỏng vấn 7 đáp viên và có sự trùng lặp các nhóm yếu tố và không có thêm yếu tố mới trong nội dung trả lời của đáp viên. - Giai đoạn 2: Thảo luận chuyên sâu. Giai đoạn này sẽ tiến hành thảo luận chuyên sâu với các đáp viên về những hạn chế đã đƣợc khám phá trong giai đoạn 1 bằng kỹ thuật thảo luận tay đôi. Đáp viên là những ngƣời quản lý hoặc nhân viên trực tiếp thực hiện công việc liên quan đến các hệ thống quản lý tại văn phòng và công trƣờng. Phỏng vấn chủ yếu sử dụng các câu hỏi mở để xác định quan điểm của ngƣời đáp viên về các hạn chế, mức độ ảnh hƣởng của chúng đến công việc hàng ngày của họ. Cơ sở của nội dung câu hỏi dựa trên các yêu cầu của tiêu chuẩn (ISO 9001, ISO 14001 và OHSAS 18001), các quy trình hệ thống đang hoạt động tại công ty, thực tế hoạt động hàng ngày tại văn phòng và công trƣờng. Bƣớc này sẽ làm rõ những nhân tố đã khám phá đƣợc trong giai đoạn 1 để xác định nguyên nhân của những khó khăn công ty đang gặp
5 phải. Đây là cơ sở lựa chọn mô hình tích hợp và đƣa ra các giải pháp tích hợp hệ thống quản lý phù hợp với hoạt động của công ty. Tiêu chí chọn chuyên gia trong các cuộc phỏng vấn và thảo luận tay đôi là các nhân viên hiện đang làm việc tại công ty CP Xây Dựng Số 1 và trực tiếp thực hiện các công việc theo yêu cầu của các qui trình, quy định, hƣớng dẫn công việc liên quan đến hệ thống quản lý chất lƣợng (ISO 9001), hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp (OHSAS 18001) và hệ thống quản lý môi trƣờng (ISO 14001). 5. Dự kiến đóng góp của đề tài Về măt lý luận: nghiên cứu sẽ phân tích chuyên sâu hiện trạng áp dụng độc lập hệ thống quản lý chất lƣợng (ISO 9001), hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp (OHSAS 18001) và hệ thống quản lý môi trƣờng (ISO 14001) và giải pháp tích hợp hệ thống quản lý tại một doanh nghiệp cụ thể. Về mặt thực tiễn: đây là nghiên cứu đầu tiên phân tích về vấn đề tích hợp hệ thống quản lý tại công ty CP Xây Dựng Số 1 giúp khắc phục các vấn đề còn tồn tại trong hoạt động của công ty. 6. Kết cấu bố cục của đề tài Bài nghiên cứu gồm phần mở đầu, phần kết luận và 3 chƣơng nội dung nhƣ sau: Phần mở đầu: Giới thiệu về các vấn đề cần nghiên cứu của đề tài Đây là phần tác giả đặt vấn đề, sự cần thiết của đề tài nghiên cứu này trong thực tiễn tại công ty CP Xây Dựng Số 1. Theo đó, những mục tiêu nghiên cứu, đối tƣợng, phạm vi, phƣơng pháp nghiên cứu và dự kiến những đóng góp của đề tài cũng đƣợc trình bày cụ thể trong phần này. Chương 1: Cơ sở lý thuyết về hệ thống quản lý chất lượng (ISO 9001), hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp (OHSAS 18001), hệ thống quản lý môi trường (ISO 14001) và hệ thống quản lý tích hợp Chƣơng này trình bày những kiến thức sơ lƣợc về hệ thống quản lý chất lƣợng (ISO 9001), hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp (OHSAS
6 18001), hệ thống quản lý môi trƣờng (ISO 14001) và hệ thống quản lý tích hợp nhƣ khái niệm, các yêu cầu, những lợi ích mang lại cho doanh nghiệp khi áp dụng theo các yêu cầu. Bên cạnh đó, tác giả cũng trình bày những chia sẻ của các cá nhân, đơn vị có kinh nghiệm trong xây dựng hệ thống quản lý tích hợp. Chương 2: Thực trạng hệ thống quản lý tại công ty CP Xây Dựng Số 1 Trong chƣơng 2, tác giả giới thiệu sơ lƣợc về công ty CP Xây Dựng Số 1, đồng thời đi sâu vào mô tả đặc điểm công tác vận hành các hệ thống quản lý chất lƣợng (ISO 9001), hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp (OHSAS 18001), hệ thống quản lý môi trƣờng (ISO 14001). Thông qua kết quả phỏng vấn, tác giả phân tích những khó khăn công ty đang gặp phải khi vận hành song song các hệ thống quản lý và chỉ ra nguyên nhân chúng để làm cơ sở thiết kế hệ thống quản lý tích hợp. Chương 4: Thiết kế hệ thống quản lý tích hợp và giải pháp triển khai thực hiện. Trên cơ sở thực trạng các hệ thống quản lý và những vƣớng mắc công ty đang gặp phải đã đƣợc trình bày trong chƣơng 3, tác giả sẽ lựa chọn mô hình tích hợp và đề xuất các giải pháp triển khai thực hiện cụ thể và phù hợp với đặc điểm của công ty CP Xây Dựng Số 1.
7 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CÁC HỆ THỐNG QUẢN LÝ Dựa trên vấn đề đã đặt ra và mục tiêu, đối tƣợng nghiên cứu ở chƣơng 1, tác giả sẽ đƣa ra cơ sở lý thuyết về hệ thống quản lý chất lƣợng, hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp, hệ thống quản lý môi trƣờng và những kinh nghiệm của các doanh nghiệp đi trƣớc trong việc thực hiện tích hợp các hệ thống quản lý trong chƣơng 1. 1.1 Giới thiệu về hệ thống quản lý chất lƣợng, hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp và hệ thống quản lý môi trƣờng 1.1.1 Hệ thống quản lý chất lượng Hệ thống quản lý chất lƣợng đƣợc xây dựng dựa trên cơ sở các chuẩn mực của bộ tiêu chuẩn ISO 9000. Đây là bộ tiêu chuẩn do Tổ chức quốc tế về Tiêu chuẩn hóa (ISO) ban hành lần đầu tiên vào năm 1987 sau đó đƣợc điều chỉnh lần 1 vào năm 1994 và điều chỉnh lần 2 vào năm 2000. Bộ tiêu chuẩn ISO 9000 đã đƣợc nhiều quốc gia trên thế giới công nhận làm tiêu chuẩn quốc gia. Tại Việt Nam, bộ tiêu chuẩn này đã đƣợc dịch sang tiếng Việt và đƣợc ban hành thành bộ tiêu chuẩn Việt Nam TCVN ISO 9000. Mục tiêu chính của việc ban hành bộ tiêu chuẩn này là nhằm trợ giúp các tổ chức áp dụng và vận hành hiệu quả hệ thống quản lý chất lƣợng. Bộ tiêu chuẩn đƣa ra các chuẩn mực cho hệ thống quản lý chất lƣợng và có thể đƣợc áp dụng rộng rãi cho mọi tổ chức trên toàn thế giới không phân biệt loại hình, quy mô và sản phẩm/ dịch vụ cung cấp. 1.1.1.1 Cấu trúc của bộ tiêu chuẩn ISO 9000 Bộ tiêu chuẩn ISO 9000 hiện hành gồm 03 tiêu chuẩn chính và 01 hƣớng dẫn đánh giá đƣợc ban hành và soát xét thƣờng xuyên để đảm bảo phù hợp với thực tế phát triển của các tổ chức trên thế giới. Do đó để giúp ngƣời dùng phân biệt các phiên bản, tên của tiêu chuẩn ISO luôn đi kèm với năm của phiên bản ban hành (ví dụ ISO 9001:2008 là tiêu chuẩn ISO 9001 phiên bản năm 2008). Việt Nam cũng áp dụng cách đặt tên này cho các tiêu chuẩn quốc gia tƣơng ứng nhƣ TCVN ISO 9001:2008 nghĩa là Tiêu Chuẩn Việt Nam ISO 9001 đƣợc ban hành vào năm 2008.
8 Do quá trình chuyển đổi ngôn ngữ và công nhận thành tiêu chuẩn quốc gia nên thời gian ban hành của phiên bản quốc tế và tiêu chuẩn quốc gia sẽ có sự khác nhau nhƣng nội dung thì không đổi. Hình 1.1 thể hiện cấu trúc của bộ tiêu chuẩn ISO 9000 tƣơng ứng với cấu trúc của bộ tiêu chuẩn Việt Nam TCVN ISO 9000. ISO 9000:2005 TCVN ISO 9000:2007 HỆ THỐNG QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG - CƠ SỞ VÀ TỪ VỰNG ISO 9004:2009 ISO 9001:2008 TCVN ISO 9004:2011 TCVN ISO 9001:2008 QUẢN LÝ TỔ CHỨC ĐỂ THÀNH CÔNG BỀN VỮNG - HỆ THỐNG QUẢN LÝ CHẤT PHƢƠNG PHÁP TIẾP CẬN LƢỢNG - CÁC YÊU CẦU QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG ISO 19011:2011 TCVN ISO 19011:2013 HƢỚNG DẪN ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG QUẢN LÝ Hình 1.1 Cấu trúc bộ tiêu chuẩn ISO 9000 (TCVN ISO 9000) (Nguồn: Tổng hợp của tác giả từ các phiên bản tiêu chuẩn mới nhất) - TCVN ISO 9000:2007 – Hệ thống quản lý chất lƣợng – Cơ sở và từ vựng: trình bày cơ sở của hệ thống quản lý chất lƣợng và giải thích các thuật ngữ đƣợc sử dụng liên quan đến hệ thống quản lý chất lƣợng. - TCVN ISO 9001:2008 – Hệ thống quản lý chất lƣợng – Các yêu cầu: đƣa ra các yêu cầu đối với hệ thống quản lý chất lƣợng làm cơ sở để các tổ chức thực hiện khi cần chứng tỏ năng lực của mình với khách hàng.
9 - TCVN ISO 9004:2011 – Quản lý tổ chức để thành công bền vững – Phƣơng pháp tiếp cận quản lý chất lƣợng: hƣớng dẫn tổ chức đạt đƣợc sự thành công bền vững trong môi trƣờng kinh doanh luôn thay đổi thông qua việc tiếp cận hệ thống quản trị chất lƣợng. - TCVN ISO 19011:2013 - Hƣớng dẫn đánh giá hệ thống quản lý: hƣớng dẫn cách thức tổ chức đánh giá và xem xét hệ thống quản lý chất lƣợng. 1.1.1.2 Các yêu cầu của hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2008 TCVN ISO 9001 là tiêu chuẩn duy nhất trong bộ tiêu chuẩn TCVN ISO 9000 đƣa ra những yêu cầu mà tổ chức phải tuân thủ để chứng minh với khách hàng và các tổ chức bên ngoài, kể cả tổ chức chứng nhận, khả năng đáp ứng các yêu cầu của khách hàng, các yêu cầu luật định và chế định áp dụng cho sản phẩm cũng nhƣ các yêu cầu riêng của tổ chức. Tiêu chuẩn đƣa ra cách tiếp cận hệ thống theo quá trình khi xây dựng, vận hành và cải tiến liên tục hệ thống quản lý chất lƣợng trong tổ chức nhƣ hình 1.2. Các yêu cầu của tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2008 đƣợc chia thành 8 điều khoản trong đó có 5 điều khoản chính tập trung vào vòng tròn trọng tâm của mô hình hệ thống quản lý chất lƣợng dựa trên quá trình (hình 1.2) gồm: - Hệ thống quản lý chất lƣợng (điều khoản 4): những yêu cầu chung về hệ thống của một tổ chức nhƣ hoạch định các quá trình, các mối tƣơng tác, các chuẩn mực kiểm soát và thiết lập hệ thống tài liệu cho toàn bộ hệ thống. - Trách nhiệm của lãnh đạo (điều khoản 5): thể hiện những định hƣớng mục tiêu, cam kết thực hiện và nguồn lực cung cấp để thực hiện việc “tạo sản phẩm”. - Quản lý nguồn lực (điều khoản 6): cam kết trong việc xác định và cung cấp nguồn lực cần thiết cho việc “tạo sản phẩm” nhƣ nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng, môi trƣờng làm việc.
10 - Tạo sản phẩm (điều khoản 7): đƣa ra các yêu cầu trong việc hoạch định tạo sản phẩm, các quá trình liên quan đến khách hàng, thiết kế và phát triển, chuẩn bị nguyên vật liệu và quá trình sản xuất/ cung cấp dịch vụ. Hình 1.2 Mô hình hệ thống quản lý chất lƣợng dựa trên quá trình (Nguồn: TCVN ISO 9001:2008 Hệ thống quản lý chất lượng – các yêu cầu) - Đo lƣờng, phân tích và cải tiến (điều khoản 8): yêu cầu về các quá trình theo dõi, đo lƣờng, phân tích và cải tiến cần thiết để chứng tỏ sự phù hợp của sản phẩm, của hệ thống quản lý chất lƣợng và cải tiến liên tục hiệu lực của hệ thống quản lý chất lƣợng. Ngoài ra, điều khoản này còn xác định các yêu cầu đối với việc xem xét các điểm không phù hợp, hành động khắc phục và hành động phòng ngừa cần thiết. 1.1.2 Hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp Hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp đƣợc xây dựng dựa trên cơ sở các chuẩn mực của bộ tiêu chuẩn OHSAS 18000 (Occupational Health and Safety Assessment Series) do Viện tiêu chuẩn Anh Quốc – BSI (British Standard Institute)
11 ban hành lần đầu vào năm 1999, đƣợc sửa đổi và ban hành lần 2 năm 2007. Mục tiêu của bộ tiêu chuẩn này là nhằm đƣa ra những hƣớng dẫn về việc quản lý an toàn sức khỏe nghề nghiệp, duy trì và cải tiến điều kiện, môi trƣờng làm việc một cách hiệu quả, phòng ngừa tích cực các sự cố trong quá trình làm việc. Bộ tiêu chuẩn có thể áp dụng cho tất cả các tổ chức không phân biệt quy mô, loại hình sản xuất, sản phẩm và dịch vụ cung cấp. 1.1.2.1 Cấu trúc của bộ tiêu chuẩn OHSAS 18000 Bộ tiêu chuẩn OHSAS 18000 hiện hành đƣợc ban hành vào năm 2007 gồm hai tiêu chuẩn là OHSAS 18001 và OHSAS 18002. - Tiêu chuẩn OHSAS 18001 phiên bản mới nhất đƣợc ban hành năm 2007 (OHSAS 18001:2007) đƣa ra các yêu cầu về an toàn sức khỏe nghề nghiệp mà các tổ chức phải tuân thủ để kiểm soát các rủi ro về an toàn – sức khỏe nghề nghiệp. - OHSAS 18002 phiên bản hiện hành năm 2008 (OHSAS 18002:2008) là những hƣớng dẫn cho việc triển khai thực hiện các yêu cầu của tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007 Bộ tiêu chuẩn OHSAS 18000 dựa trên phƣơng pháp luận: Lập kế hoạch – Thực hiện – Kiểm tra – Hành động/ khắc phục (Plan – Do – Check – Act) hay còn gọi là chu trình PDCA đƣợc mô tả hình 1.3. - Lập kế hoạch (Plan): Thiết lập các mục tiêu và các quá trình cần thiết để đạt đƣợc kết quả phù hợp với chính sách an toàn và sức khỏe nghề nghiệp của tổ chức. - Thực hiện (Do): Triển khai thực hiện các quá trình - Kiểm tra (Check): Giám sát và đo lƣờng các quá trình dựa trên chính sách, mục tiêu, chỉ tiêu, các yêu cầu pháp luật và yêu cầu khác liên quan đến an toàn sức khỏe nghề nghiệp, và báo cáo kết quả.
12 - Hành động (Act): Thực hiện các hành động để cải tiến liên tục hiệu quả của hoạt động quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp. Hình 1.3: Mô hình hệ thống quản lý an toàn - sức khỏe nghề nghiệp (Nguồn: Tiêu chuẩn OHSAS 18002:2008 Hệ thống quản lý an toàn – sức khỏe – nghề nghiệp – hướng dẫn áp dụng các yêu cầu của OHSAS 18001:2007) Theo OHSAS 18002:2008 thì điểm đổi mới ở tiêu chuẩn OHSAS 18001 phiên bản 2007 so với phiên bản ban hành trƣớc đó là có sự liên kết với ISO 14001 và ISO 9001 để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình tích hợp các hệ thống, điều này thể hiện qua cách chia tách các vấn đề trong các yêu cầu của tiêu chuẩn. 1.1.2.2 Các yêu cầu của tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007 Tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007 có 4 điều khoản, trong đó nội dung các yêu cầu tập trung vào điều khoản 4, gồm các yêu cầu về: