Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:99

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm hệ thống hóa lý luận việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế; đánh giá đúng thực trạng việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội. Từ đó, Luận văn đề ra những giải pháp nhằm bảo đảm việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế ngày càng tốt hơn tại thành phố Hà Nội nói riêng và các địa phương trên cả nước nói chung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỌ VÀ TÊN: NGUYỄN ĐẶNG PHƯƠNG THẢO THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ THANH TRA Y TẾ TẠI THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI - NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỌ VÀ TÊN: NGUYỄN ĐẶNG PHƯƠNG THẢO THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ THANH TRA Y TẾ TẠI THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 60 38 01 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN THỊ PHƯỢNG HÀ NỘI - NĂM 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Nội dung và các trích dẫn nêu trong luận văn là trung thực, chính xác. Những kết luận khoa học của luận văn chưa được ai công bố trong bất kỳ một công trình nào khác. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Đặng Phương Thảo i
LỜI CẢM ƠN Đề tài Luận văn tốt nghiệp “Thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội” được hoàn thành, cùng với sự nỗ lực, cố gắng của bản thân, em xin được gửi tình cảm trân trọng và biết ơn sâu sắc tới cô giáo hướng dẫn khoa học PGS. TS. Nguyễn Thị Phượng, người đã tận tình giúp đỡ em trong quá trình triển khai đề tài và viết Luận văn này. Em xin chân thành cảm ơn các Thầy, Cô trong Hội đồng phản biện đề cương và Hội đồng phản biện luận văn đã góp ý giúp em hoàn thiện tốt hơn luận văn của mình. Trân trọng cảm ơn Lãnh đạo Ban Quản lý đào tạo Sau Đại học và Khoa Nhà nước - Pháp luật và Lý luận cơ sở, Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo những điều kiện tốt nhất về cơ sở vật chất và đảm bảo chất lượng giảng viên cho chúng em trong quá trình theo học tại đây. Trân trọng cảm ơn Lãnh đạo các cấp tại Sở Y tế Hà Nội, các đồng nghiệp, gia đình đã tạo điều kiện thuận lợi và chia sẻ cùng em trong suốt thời gian em học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp này. HỌC VIÊN Nguyễn Đặng Phương Thảo ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN..........................................................................................................i LỜI CẢM ƠN.............................................................................................................. ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................................v DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................... vi MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA VIỆC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ THANH TRA Y TẾ....................................................................................................................................... 8 1.1. Khái niệm, đặc trưng của thanh tra Y tế ....................................... 8 1.1.1. Khái niệm về thanh tra Y tế ................................................................... 8 1.1.2. Đặc trưng của thanh tra Y tế............................................................... 10 1.2. Khái niệm, đặc điểm, cơ sở pháp lý cho việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế ...................................................................................... 12 1.2.1. Khái niệm, đặc điểm của việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế ...... 12 1.2.2. Cơ sở pháp lý cho việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế ............ 16 1.3. Nội dung thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế................................... 17 1.3.1. Chủ thể thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế ................................... 17 1.3.2. Nội dung cơ bản của việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế ...... 24 1.3.3. Vai trò của việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế........................ 25 1.4. Những yếu tố tác động đến việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế ............. 26 1.4.1. Yếu tố kinh tế ....................................................................................... 27 1.4.2. Yếu tố chính trị .................................................................................... 28 1.4.3. Yếu tố pháp luật................................................................................... 30 1.4.4. Yếu tố cán bộ thanh tra ....................................................................... 32 Chương 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ THANH TRA Y TẾ TẠI THÀNH PHỐ HÀ NỘI..............................................................................................................................35 2.1. Khái quát chung về cơ sở y tế và tổ chức và hoạt động của Thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội ............................................................... 35 2.1.1. Khái quát về cơ sở y tế thành phố Hà Nội .......................................... 35 iii
2.1.2. Về tổ chức bộ máy và nhiệm vụ quyền hạn của Thanh tra Sở Y tế thành phố Hà Nội..................................................................................................... 37 2.2. Thực tiễn thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội.... 41 2.3. Đánh giá chung việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội ......................................................................................... 50 2.3.1. Những kết quả đạt được trong việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội ..................................................... 50 2.3.2. Những hạn chế, tồn tại trong việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội ............................................................................................... 52 Chương 3: PHƯƠNG HUỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC....58 THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ THANH TRA Y TẾ TẠI THÀNH PHỐ HÀ NỘI .58 3.1. Phương hướng thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội ................................................................................................ 58 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội .................................................................... 65 3.2.1. Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật nói chung, pháp luật về thanh tra Y tế nói riêng ...................................................................................................... 65 3.2.2. Kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực trình độ đội ngũ cán bộ thanh tra Sở Y tế....................................................................................................... 67 3.2.3. Nâng cao chất lượng hoạt động của Thanh tra Sở Y tế...................... 68 3.2.4. Đổi mới công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về Y tế đến người hành nghề, nhân viên trong lĩnh vực Y tế ............................................... 72 3.2.5. Nâng cấp cơ sở vật chất, kỹ thuật, các điều kiện bảo đảm thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế trên địa bàn thành phố ................................................. 75 KẾT LUẬN................................................................................................................ 78 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ............................................................ 80 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................... 81 PHỤ LỤC .................................................................................................................. 88 iv
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT QLNN : Quản lý nhà nước UBND : Ủy ban nhân dân v
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Thống kê số lượng cán bộ thanh tra Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương năm 2019 Bảng 2.1: Kết quả thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính và giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của Thanh tra Sở Y tế Hà Nội (Từ năm 2015 đến năm 2019). vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Thanh tra là chức năng thiết yếu, xuất phát từ đòi hỏi tất yếu của hoạt động QLNN. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Nếu như Trung ương Đảng, Chính phủ có Nghị quyết, Chỉ thị đưa về các ngành, các địa phương, kết quả thế nào không có thanh tra khó mà biết được địa phương nào làm tốt, làm vừa, làm xấu; có làm hay không làm; trên không biết, địa phương nhiều khi cũng không biết; trên không thấu dưới, dưới không thấu trên” [69]. Ở nước ta, công tác thanh tra ra đời và đóng góp tích cực cho sự phát triển của đất nước. Pháp luật về thanh tra đã và đang ngày càng được hoàn thiện để đáp ứng đòi hỏi của thực tiễn đời sống nhằm giữ gìn trật tự, kỷ cương, tăng cường, hiệu lực hiệu quả quản lý nhà nước trên hầu khắp các lĩnh vực của đời sống xã hội như: y tế, giáo dục, đầu tư, xây dựng, giao thông vận tải, tài chính,… góp phần to lớn trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước; phát huy vai trò làm chủ của nhân dân. Ngày nay, trong điều kiện đất nước mở cửa hội nhập sâu rộng, kinh tế xã hội không ngừng chuyển biến đã và đang đặt ra nhiều vấn đề tác động trực tiếp và gián tiếp đến đời sống của nhân dân, đòi hỏi sự quan tâm thấu đáo của Đảng và Nhà nước. Trong đó, sức khỏe là vấn đề có tác động mạnh mẽ và trực tiếp. Trong những vừa qua, ngành Y tế Hà Nội đã có bước phát triển mạnh mẽ, đã và đang là một trong những trung tâm y tế quan trọng của đất nước, nơi có số lượng lớn bệnh viện nhiều cấp, có đội ngũ cán bộ, chuyên gia y dược có trình độ và tay nghề cao với các cơ sở và phương tiện chữa bệnh hiện đại. Cùng với hệ thống bệnh viện Trung ương, Bộ, Ngành, các cơ sở y tế của Thành phố ngày càng đáp ứng tốt hơn trong việc chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe cho nhân dân Hà Nội và cả nước. Tuy nhiên, sự phát triển của hệ thống y tế tại địa bàn Thủ đô cũng đang phát sinh những bất cập mà ngành Y tế Hà Nội cần quan tâm giải quyết trong những năm tới. Theo báo cáo của Sở Y tế thành phố Hà Nội, từ năm 2015 đến năm 2019, Thanh tra Sở Y tế thành phố Hà Nội (Sau đây gọi là Thanh tra Sở) đã tiến hành 1
thanh, kiểm tra đối vơi 3.090 lượt cơ sở và đã xử lý 2.443 lượt cơ sở sai phạm. Công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiến nghị, phản ảnh: Số lượt công dân đến khiếu nại, tố cáo, đề nghị, phản ánh: 41; Số đơn thư nhận được trong năm: 652 [60]. Thực tiễn công tác QLNN về Y tế trên địa bàn Thành phố, đặc biệt là qua việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị phản ánh và thanh tra chuyên ngành cho thấy tình trạng vi phạm quy định của pháp luật chuyên ngành, quy định chuyên môn - kỹ thuật, quy tắc quản lý lĩnh vực thuộc ngành vẫn còn chậm được ngăn chặn, phát hiện và xử lý, các gương điển hình tiên tiến chưa kịp thời được nhân rộng… Các vấn đề trên đã khiến cho hiệu lực, hiệu quả QLNN về Y tế tại địa bàn đôi khi bị suy giảm; trật tự, kỷ cương pháp luật chuyên ngành đôi lúc còn chưa được bảo đảm, lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân còn bị hạn chế, đặc biệt là trong các lĩnh vực nổi cộm như: an toàn vệ sinh thực phẩm, y tế dự phòng, khám bệnh, chữa bệnh, giám định y khoa, pháp y, hành nghề y, dược,… Thực trạng trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân khách quan, chủ quan khác nhau, trong đó nguyên nhân quan trọng là do hoạt động QLNN về Y tế còn nhiều bất cập, đặc biệt là công tác thực hiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành Y tế còn những hạn chế nhất định cùng với những tồn tại của hệ thống pháp luật nói chung và pháp luật về thanh tra chuyên ngành Y tế nói riêng. Do đó, để khắc phục những hạn chế nêu trên, tăng cường hiệu lực, hiệu quả QLNN về Y tế, phục vụ tốt hơn cho sứ mệnh chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân cả nước nói chung và trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng đòi hỏi phải triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Đặc biệt là nghiên cứu, đề xuất những giải pháp thiết thực nhằm bảo đảm việc thực hiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành Y tế tại thành phố Hà Nội hiện nay, tác giả mạnh dạn chọn đề tài: “Thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội” làm đề tài luận văn thạc sỹ của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Xuất phát từ chức năng, nhiệm vụ và vai trò của công tác Thanh tra đối với hoạt động QLNN, ở nước ta trong những năm qua, vấn đề pháp luật về 2
thanh tra nói chung, thanh tra Y tế nói riêng là vấn đề đã được một số nhà nghiên cứu lý luận và thực tiễn đề cập, theo đó có các công trình khoa học đã được công bố có các nội dung liên quan như: - Nguyễn Thái Hồng (2011), “Các nguyên tắc trong hoạt động thanh tra - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn”, Đề tài khoa học cấp Bộ của Thanh tra Chính phủ [39] đã nghiên cứu làm rõ một số vấn đề lý luận về thanh tra và các nguyên tắc trong hoạt động thanh tra, bao gồm các vấn đề về khái niệm, đặc điểm thanh tra; mục đích, vai trò của các nguyên tắc trong hoạt động thanh tra, các yếu tố tác động đến hoạt động thanh tra, sự hình thành các nguyên tắc trong hoạt động thanh tra. Đồng thời, đề tài đã đi sâu phân tích thực trạng các quy định pháp luật và việc thực hiện các nguyên tắc trong hoạt động thanh tra trên thực tế. Trên cơ sở phân tích các nguyên tắc trong hoạt động thanh tra trong từng giai đoạn tiến hành thanh tra, đề tài đã tiến hành đánh giá những quy định của pháp luật, những hạn chế trong việc thực hiện trên thực tế làm cơ sở cho việc đề xuất, kiến nghị để hoàn thiện các nguyên tắc trong hoạt động thanh tra. - Nguyễn Thị Thục (2012), “Tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra chuyên ngành ở nước ta trong giai đoạn hiện nay”, Luận văn thạc sĩ Luật học - Đại học Luật Hà Nội [66], đã nghiên cứu góp phần làm sáng tỏ lý luận về tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra chuyên ngành. Đồng thời, Luận văn đã đánh giá về thực trạng tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra chuyên ngành. Trên cơ sở đó, đề xuất những giải pháp đổi mới tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra chuyên ngành. - TS Nguyễn Tuấn Khanh (2014), “Tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành - Những vấn đề lý luận và thực tiễn”, Đề tài khoa học cấp Bộ của Thanh tra Chính phủ [43] đã nghiên cứu làm rõ khái niệm, đặc điểm, mục đích, nguyên tắc hoạt động của thanh tra chuyên ngành; thẩm quyền trong hoạt động thanh tra chuyên ngành; trình tự thủ tục các biện pháp nghiệp vụ hoạt động thanh tra chuyên ngành; đồng thời rà soát, đánh giá những yêu cầu đang đặt ra đối với tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành trong giai đoạn hiện nay; đánh giá 3
thực trạng, kết quả đạt được, những hạn chế trong tổ chức hoạt động thanh tra chuyên ngành theo Luật Thanh tra 2010. Từ đó, đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện mô hình cơ quan Thanh tra Nhà nước và cơ quan được giao thực hiện chức năng tranh tra chuyên ngành, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra chuyên ngành trong giai đoạn hiện nay. - Nguyễn Tuấn Linh (2016), “Pháp luật về thanh tra chuyên ngành Y tế từ thực tiễn tỉnh Hà Nam”, Luận văn thạc sĩ Luật học - Học viện Hành chính Quốc gia [44], đã nghiên cứu góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận pháp luật về thanh tra chuyên ngành y tế, tình hình thực tiễn thực hiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành y tế trên địa bàn tỉnh Hà Nam và đánh giá những ưu điểm và hạn chế của pháp luật về thanh tra chuyên ngành y tế. Qua đó, đề xuất những giải pháp góp phần hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành y tế. - Văn Thị Hoài Thanh (2017), “Tổ chức và hoạt động của Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường”, Luận văn thạc sĩ Quản lý công - Học viện Hành chính Quốc gia [62] đã nghiên cứu góp phần làm sáng tỏ cơ sở khoa học về tổ chức và hoạt động thanh tra của Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường. Đồng thời, Luận văn cũng đánh giá được thực trạng tổ chức và hoạt động thanh tra của Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường. Trên cơ sở đó, Luận văn đưa ra hệ thống các giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức và hoạt động thanh tra của Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường nói riêng từ đó góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong hoạt động QLNN trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường nói chung. - Bùi Minh Trạng (2018), “Tổ chức và hoạt động của Thanh tra Y tế từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh”, Luận văn thạc sĩ Luật học - Học viện Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam [68] đã nghiên cứu góp phần làm rõ cơ sở lý luận và pháp lý về tổ chức và hoạt động thanh tra Y tế nói chung và thanh tra Y tế trên địa bàn địa phương nói riêng. Luận văn đã đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động thanh tra Y tế trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh và chỉ ra những ưu điểm cũng như những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế, phân tích nguyên nhân của những hạn chế trong tổ chức và hoạt 4
động thanh tra Y tế tại Thành phố Hồ Chí Minh. Đồng thời, đề xuất các giải pháp hoàn thiện tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra Y tế Thành phố Hồ Chí Minh. Ngoài Luận văn, Đề tài nói trên, các Tạp chí khoa học gần đây cũng đã xuất hiện một số bài viết nghiên cứu về công tác Thanh tra đối với hoạt động QLNN. Những bài viết đã cung cấp những thông tin có giá trị cho luận văn để thực hiện khảo cứu như: Ths Nguyễn Huy Hoàng (2014), “Vai trò của các cơ quan Thanh tra nhà nước trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa”, Trường Cán bộ Thanh tra, đăng tại www.giri.ac.vn [40]; TS Nguyễn Quốc Hiệp (2014), “Định hướng xây dựng chiến lược phát triển ngành Thanh tra đến năm 2020, tầm nhìn 2030”, Viện Khoa học Thanh tra, đăng tại www.giri.ac.vn [41]; Ths Tạ Thu Thủy (2015), “Hoàn thiện pháp luật nhằm nâng cao hiệu quả trưng tập, quản lý và sử dụng cộng tác viên thanh tra trong hoạt động thanh tra”, Viện Khoa học Thanh tra, đăng tại www.giri.ac.vn [67]; Ths Hồ Thị Thu An (2015), “Một số khó khăn, vướng mắc trong thực hiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành”, Vụ Pháp chế - Thanh tra Chính phủ, đăng tại www.giri.ac.vn [1] ... Các công trình và bài viết trên đã tập trung nghiên cứu, làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn, đồng thời đưa ra những giải pháp nhằm tăng cường tính hiệu lực, hiệu quả trong công tác Thanh tra, thanh tra chuyên ngành. Tuy nhiên, các công trình trên chỉ đề cập đến một số vấn đề có liên quan đến đối tượng nghiên cứu hoặc chủ thể nghiên cứu của đề tài. Cho đến nay, chưa có công trình nào nghiên cứu một cách toàn diện, có hệ thống việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn - Mục đích nghiên cứu: Hệ thống hóa lý luận việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế; đánh giá đúng thực trạng việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội. Từ đó, Luận văn đề ra những giải pháp nhằm bảo đảm việc thực hiện pháp luật về 5
thanh tra Y tế ngày càng tốt hơn tại thành phố Hà Nội nói riêng và các địa phương trên cả nước nói chung. - Nhiệm vụ nghiên cứu: + Làm rõ các khái niệm, đặc điểm, vai trò của việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế. + Đánh giá thực trạng những kết quả đạt được và những hạn chế của việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội. + Đề xuất phương hướng và các giải pháp cơ bản nhằm bảo đảm việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế của các chủ thể thanh tra chuyên ngành Y tế trên địa bàn thành phố Hà Nội. - Phạm vi nghiên cứu: + Về nội dung: Hoạt động thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế thành phố Hà Nội. + Về mặt không gian: Thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế trên địa bàn thành phố Hà Nội. + Về thời gian: Giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước về công tác Thanh tra. - Phương pháp nghiên cứu: Trên cơ sở phương pháp luận nêu trên, trong quá trình nghiên cứu luận văn, tác giả sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cụ thể như: + Phương pháp phân tích tài liệu: để thu thập thông tin thông qua phân tích các nguồn tài liệu sẵn có của lực lượng Thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội liên quan đến đề tài nghiên cứu. 6
+ Phương pháp thống kê: tác giả thu thập từ hồ sơ công tác thanh tra Y tế, số liệu thống kê kết quả công tác thanh tra Y tế, các báo cáo sơ kết, tổng kết về công tác thanh tra Y tế giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019 tại thành phố Hà Nội, tác giả hệ thống hóa, phân tích, đánh giá những vấn đề có liên quan đến nội dung đề tài. + Phương pháp tổng hợp: để tổng hợp các tri thức có được từ hoạt động phân tích tài liệu, phỏng vấn và hỏi chuyên gia. Việc tổng hợp nhằm mục đích đưa ra những luận giải, nhận xét và đề xuất của tác giả. + Phương pháp chuyên gia: trao đổi, lấy ý kiến góp ý, phản biện của các chuyên gia, nhà khoa học đã và đang nghiên cứu về công tác thanh tra Y tế. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Về mặt lý luận: kết quả nghiên cứu của luận văn sau khi được nghiệm thu sẽ góp phần bổ sung và hoàn thiện về hệ thống pháp luật thanh tra Y tế, thực hiện pháp luật thanh tra Y tế. - Về mặt thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ là tài liệu tham khảo cho các cơ quan nghiên cứu về công tác hoạch định chính sách, pháp luật về thanh tra Y tế, cho việc giảng dạy, học tập các môn khoa học thanh tra, khoa học pháp lý và khoa học quản lý.... 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các công trình công bố của tác giả, danh mục tài liệu tham khảo, bảng biểu, Luận văn gồm 03 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận của việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế. Chương 2: Thực trạng việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội. Chương 3: Phương hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế tại thành phố Hà Nội. 7
Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA VIỆC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ THANH TRA Y TẾ 1.1. Khái niệm, đặc trưng của thanh tra Y tế 1.1.1. Khái niệm về thanh tra Y tế 1.1.1.1. Nhận thức chung về Thanh tra Thuật ngữ “Thanh tra” xuất phát từ gốc tiếng la tinh là “Inspectorate” nghĩa là “nhìn vào bên trong”, chỉ sự xem xét, kiểm tra từ bên ngoài của chủ thể có thẩm quyền đối với hoạt động của đối tượng nhất định. Theo thuật ngữ này, hoạt động thanh tra được giới hạn trong hoạt động kiểm tra, xem xét, chưa bao gồm vai trò xử lý của chủ thể thanh tra đối với đối tượng thanh tra, các cá nhân, tổ chức sau khi kiểm tra, xem xét. Theo Từ điển Tiếng Việt của Viện ngôn ngữ học (2016), “Thanh tra” được hiểu là kiểm soát, xem xét tại chỗ việc làm của địa phương, cơ quan, xí nghiệp [73]. Từ quan điểm này, “Thanh tra” bao hàm kiểm soát - hoạt động xem xét và phát hiện và ngăn chặn những gì trái với quy định. Theo Từ điển Bách khoa Công an nhân dân (2005), “Thanh tra” được hiểu là một phương thức bảo đảm pháp chế, tăng cường kỷ cương trong QLNN, thực hiện quyền dân chủ của nhân dân [72]. Từ quan điểm này, thanh tra là nhằm phòng ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật; phát hiện sơ hở, thiếu sót trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền các biện pháp khắc phục; phát huy nhân tố tích cực; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hoạt động QLNN; bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Ở nước ta, thuật ngữ “Thanh tra” được xuất hiện và sử dụng khi Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 64/SL ngày 23/11/1945 thành lập “Ban Thanh tra đặc biệt”, tại Điều 1 Sắc lệnh quy định: “Chính phủ sẽ lập ngay một Ban Thanh tra đặc biệt có ủy nhiệm là đi giám sát tất cả các công việc và các nhân viên 8
của các Ủy ban nhân dân và các cơ quan của Chính phủ” [23]. Như vậy, quyền thanh tra được xác định và chính thức giao cho Chính phủ, trở thành khâu trọng yếu trong quy trình QLNN của Chính phủ. Trong mối quan hệ giữa QLNN và thanh tra, thì QLNN giữ vai trò chủ đạo, chi phối hoạt động thanh tra. Đồng thời, thanh tra lại có tác động tích cực đối với quản lý và góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của QLNN. Theo Luật Thanh tra năm 2010 quy định: “Thanh tra” là việc xem xét, đánh giá, xử lý theo thẩm quyền của các cơ quan QLNN đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân, chịu sự quản lý (Điều 10) [53]. Từ đó, có thể hiểu “Thanh tra” là việc kiểm soát, xem xét, đánh giá, kiến nghị xử lý theo trình tự thủ tục do pháp luật quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức và cá nhân. Như vậy, Thanh tra không chỉ là hoạt động kiểm tra, giám sát việc tuân theo chính sách, pháp luật, nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân; kịp thời phát hiện, kiến nghị xử lý nghiêm khắc đối với những hành vi vi phạm và đề ra các biện pháp giúp các đối tượng thanh tra khắc phục, sửa chữa sai lầm, khuyết điểm, phát huy ưu điểm… mà còn là phương tiện để chủ thể quản lý phát hiện những biểu hiện trì trệ, không phù hợp với thực tiễn khách quan của cơ chế, phương pháp quản lý đã và đang cản trở các hoạt động quản lý, từ đó đề xuất các biện pháp cải cách, hoàn thiện các hoạt động quản lý nhà nước. 1.1.1.2. Khái niệm thanh tra Y tế Hoạt động quản lý hành chính nhà nước theo ngành, lĩnh vực tất yếu dẫn đến sự ra đời của các loại hình thanh tra. Việc thanh tra các đơn vị, cá nhân trong việc chấp hành pháp luật về từng ngành, lĩnh vực phải được tiến hành chuyên sâu, do các cơ quan quản lý hành chính nhà nước theo ngành, lĩnh vực thực hiện dựa trên cơ sở các quy định pháp luật do Nhà nước ban hành. Hoạt động thanh tra chuyên ngành mang tính chuyên sâu về nghiệp vụ của ngành, lĩnh vực chuyên môn. Tính chuyên sâu về nghiệp vụ được thể hiện ở tính chuyên môn - kỹ thuật. Người tiến hành hoạt động thanh tra chuyên ngành 9
khi thực hiện hoạt động thanh tra phải có kiến thức chuyên môn về ngành, lĩnh vực đó, vận dụng kiến thức để đưa ra những kết luận chính xác. Đồng thời, các kiến nghị của thanh tra chuyên ngành bao giờ cũng thể hiện tính chất chuyên môn - kỹ thuật, từ việc đánh giá đặc điểm, tình hình, những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân cũng như quyết định xử lý và hậu quả pháp lý luôn gắn với tính chất chuyên môn - kỹ thuật. Như vậy, thanh tra chuyên ngành là hoạt động xem xét, đánh giá của cơ quan hành chính theo ngành, lĩnh vực đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành pháp luật, những quy định về chuyên môn, kỹ thuật, quy tắc quản lý của ngành, lĩnh vực thuộc thẩm quyền quản lý của mình. Từ đó, Thanh tra Y tế (Thanh tra chuyên ngành Y tế) được hiểu là hoạt động xem xét, đánh giá của các cơ quan thanh tra Y tế đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân hoạt động thuộc phạm vi quản lý của ngành Y tế trong việc chấp hành pháp luật Y tế, chấp hành những quy định về chuyên môn, kỹ thuật, quy tắc quản lý của ngành Y tế. 1.1.2. Đặc trưng của thanh tra Y tế Thanh tra Y tế có các đặc trưng cơ bản sau: - Thứ nhất, thanh tra Y tế gắn liền với QLNN về Y tế, đáp ứng yêu cầu và phục vụ mục tiêu QLNN về Y tế. Xét về bản chất, QLNN về Y tế và thanh tra Y tế, có điểm chung là nhân danh quyền lực nhà nước thực hiện sự tác động lên các đối tượng bị quản lý. Tuy nhiên, xét theo chức năng QLNN về Y tế thì thanh tra Y tế chỉ là những công cụ, phương tiện phục vụ QLNN về Y tế. Thanh tra Y tế là một khâu trong chu trình quản lý, do đó bị ràng buộc nhưng đồng thời cũng tác động trở lại, góp phần điều chỉnh các cách thức, phương pháp quản lý của chủ thể QLNN về Y tế. Trong chu trình đó, thanh tra Y tế luôn phản ánh và bảo vệ mục đích công tác QLNN về Y tế. - Thứ hai, tính quyền lực nhà nước của thanh tra Y tế. Không thể có quyền lực mà không gắn với một tổ chức. Tính quyền lực nhà nước của hoạt động thanh tra Y tế có mối liên hệ chặt chẽ với tính quyền 10
uy - phục tùng của QLNN. Là một chức năng của QLNN về Y tế, thanh tra Y tế có sự tác động tích cực nhằm thực hiện quyền lực của chủ thể quản lý đối với đối tượng quản lý. Do đó, nói về quyền lực nhà nước trong hoạt động thanh tra Y tế cũng có nghĩa là xác định về mặt pháp lý tính chất nhà nước của cơ quan thực hiện chức năng thanh tra Y tế. Vì vậy, thanh tra Y tế phải được sử dụng như một công cụ có hiệu quả trong công tác QLNN về Y tế. Tính quyền lực nhà nước của hoạt động thanh tra Y tế thể hiện ở chỗ các cơ quan thanh tra nhà nước, cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành đều có quyền hạn được pháp luật quy định để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình. Tính quyền lực nhà nước trong hoạt động thanh tra Y tế được cụ thể hoá từ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của hệ thống các cơ quan thực hiện chức năng thanh tra Y tế, phương thức tiến hành thanh tra, xử lý kết quả thanh tra, quan hệ giữa các cơ quan thanh tra với đối tượng bị thanh tra, sự phối hợp giữa các cơ quan thực hiện chức năng thanh tra Y tế với các cơ quan, tổ chức có liên quan để thực hiện nhiệm vụ. - Thứ ba, tính khách quan và độc lập tương đối của thanh tra Y tế. Đây là đặc trưng để phân biệt thanh tra Y tế với các chức năng khác của hoạt động QLNN về Y tế. Tính khách quan và độc lập tương đối trong hoạt động thanh tra Y tế được thể hiện trên các mặt sau: + Tuân thủ quy định của pháp luật; + Tự ban hành Quyết định thanh tra và tiến hành thanh tra theo thẩm quyền; + Trong quá trình tiến hành thanh tra, mặc dù hoạt động thanh tra thông qua con người, mang yếu tố chủ quan nhưng yêu cầu đặt ra đối với hoạt động thanh tra là luôn phải tôn trọng sự thật khách quan; + Ra các kết luận, kiến nghị, quyết định xử lý, xử lý vi phạm hành chính theo các quy định của pháp luật, chịu trách nhiệm về các kết luận, kiến nghị, quyết định của mình đưa ra. Tuy nhiên, tính độc lập của hoạt động thanh tra Y tế chỉ mang tính tương đối. Trong hoạt động thanh tra Y tế, các cơ quan thanh tra nhà nước về Y tế còn 11
bị phụ thuộc nhiều về tổ chức và hoạt động đối với cơ quan QLNN cùng cấp, các cơ quan, đơn vị có liên quan khác trong việc phối hợp thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành Y tế. - Thứ tư, công tác thanh tra Y tế có tính chuyên sâu về chuyên môn nghiệp vụ của ngành. Theo điểm b khoản 1 Điều 32 Luật Thanh tra năm 2010 quy định về tiêu chuẩn chung của thanh tra viên: “Tốt nghiệp đại học, có kiến thức quản lý nhà nước và am hiểu pháp luật; đối với thanh tra viên chuyên ngành còn phải có kiến thức chuyên môn về chuyên ngành đó” [53]; Điều 34 về người được giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành quy định: “Người được giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành phải là công chức của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành, có chuyên môn, nghiệp vụ phù hợp với chuyên ngành, am hiểu pháp luật, có nghiệp vụ thanh tra” [53]. Như vậy, đối với thanh tra Y tế, tính chuyên sâu về chuyên môn nghiệp vụ Y tế là đặc trưng riêng biệt so với thanh tra hành chính nói chung và thanh tra các chuyên ngành khác. Đặc trưng này xuất phát từ tính chuyên môn - kỹ thuật trong hoạt động của ngành Y tế, đòi hỏi chủ thể thanh tra Y tế khi tiến hành thanh tra phải có chuyên môn nghiệp vụ, kinh nghiệm bên cạnh những điều kiện tiêu chuẩn khác theo quy định của pháp luật về thanh tra. 1.2. Khái niệm, đặc điểm, cơ sở pháp lý cho việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế 1.2.1. Khái niệm, đặc điểm của việc thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế 1.2.1.1. Khái niệm thực hiện pháp luật về thanh tra Y tế Thực hiện pháp luật là hoạt động có mục đích nhằm hiện thực hóa các quy định của pháp luật, làm cho pháp luật đi vào cuộc sống, trở thành những hành vi thực tế hợp pháp của các chủ thể pháp luật. Thực hiện pháp luật là việc Nhà nước thông qua các cơ quan nhà nước hoặc cán bộ, công chức có thẩm quyền tổ chức cho các chủ thể pháp luật thực hiện những quy định của pháp luật hoặc tự mình căn cứ vào các quy định của pháp luật về quyền hạn và nghĩa vụ của chủ thể pháp lý mà cơ quan có thẩm quyền, người có thẩm quyền đưa ra các quyết định làm phát sinh, thay đổi hay 12