Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến Pháp và Luật Hành Chính: Tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính - Từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi

Chia sẻ: Vica999 Vica999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:106

Thêm vào BST

Báo xấu

54
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn là trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận về tổ chức pháp luật giải quyết tố cáo hành chính, đánh giá đúng thực trạng tổ chức thực hiện trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi, tìm ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân. Từ đó, đề xuất một số giải pháp phù hợp và khả thi nhằm góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến Pháp và Luật Hành Chính: Tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính - Từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HUỲNH LÊ ANH PHỤNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT TỐ CÁO HÀNH CHÍNH- TỪ THỰC TIỄN TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HUỲNH LÊ ANH PHỤNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT TỐ CÁO HÀNH CHÍNH- TỪ THỰC TIỄN TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH CHUYÊN NGÀNH: LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Mã số: 08 38 01 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS PHẠM HỒNG THÁI THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu nêu trong luận văn là trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thừa Thiên Huế, ngày tháng 9 năm 2018 Học viên Huỳnh Lê Anh Phụng
LỜI CẢM ƠN Luận văn này là kết quả của bản thân sau một quá trình nỗ lực học tập và nghiên cứu với sự giúp đỡ của thầy cô, đơn vị, đồng nghiệp và người thân. Để có được thành quả ngày hôm nay, lời đầu tiên xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy giáo – GS.TS Phạm Hồng Thái, người trực tiếp hướng dẫn khoa học đã dành nhiều thời gian, công sức trong quá trình nghiên cứu để giúp tôi hoàn thành luận văn này. Tiếp theo, xin gửi lời cảm ơn đến Cơ sở Học viện Hành chính khu vực miền Trung, Khoa Sau đại học Học viện Hành chính Quốc gia cùng toàn thể các Thầy, Cô giáo của Học viện hành chính Quốc gia đã giảng dạy tận tình và truyền đạt những kiến thức quý báu, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Xin gửi lời cảm ơn đến các đồng nghiệp đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập số liệu điều tra nghiên cứu. Tuy có nhiều cố gắng, nhưng trong luận văn này không tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Tôi kính mong quý thầy, cô và những người quan tâm đến đề tài có những đóng góp, giúp đỡ để đề tài được hoàn thiện hơn. Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn./. Học viên Huỳnh Lê Anh Phụng
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng 2.1: Diện tích, dân số tỉnh Quảng Ngãi................................................ 34 Biểu đồ 2.2: Tổng số vụ việc tố cáo hành chính giai đoạn 2014-2017 .......... 38 Biểu đồ 2.3: Phân tích kết quả nội dung tố cáo hành chính ........................... 38
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT TỐ CÁO HÀNH CHÍNH ................................. 8 1.1. Giải quyết tố cáo hành chính và pháp luật giải quyết tố cáo hành chính .. 8 1.1.1. Tố cáo hành chính và giải quyết tố cáo hành chính ............................... 8 1.1.2. Pháp luật giải quyết tố cáo hành chính ................................................ 10 1.1.2.1. Khái niệm và đặc điểm pháp luật giải quyết tố cáo hành chính. ....... 10 1.1.2.2. Nội dung pháp luật giải quyết tố cáo hành chính ............................. 11 1.1.2.3. Vai trò của pháp luật giải quyết tố cáo hành chính ......................... 155 1.2. Lý luận về tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính ..... 16 1.2.1. Thực hiện pháp luật ............................................................................ 16 1.2.2. Tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính của các cơ quan hành chính ........................................................................................... 17 1.2.3. Các yếu tố tác động đến tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết tố cáo hành chính của các cơ quan hành chính ........................................................ 23 1.2.4. Điều kiện bảo đảm tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết tố cáo hành chính .................................................................................................... 26 Tiểu kết chương 1 ........................................................................................ 32 Chương 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT TỐ CÁO HÀNH CHÍNH TỪ THỰC TIỄN TỈNH QUẢNG NGÃI . 33 2.1. Giới thiệu chung về tình hình tỉnh Quảng Ngãi có liên quan đến việc tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết tố cáo hành chính ............................. 33 2.2. Tình hình tố cáo hành chính và giải quyết tố cáo hành chính ở tỉnh Quảng Ngãi ............................................................................................................. 36 2.2.1. Tình hình tố cáo hành chính ............................................................... 36
2.2.2. Tình hình giải quyết tố cáo hành chính ............................................... 41 2.3. Tình hình tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết tố cáo hành chính tại tỉnh Quảng Ngãi ........................................................................................... 48 2.3.1. Những kết quả đạt được...................................................................... 48 2.3.2. Đánh giá những kết quả đạt được ....................................................... 53 2.4. Bài học kinh nghiệm rút ra từ thực tiễn tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính của tỉnh Quảng Ngãi............................................... 61 Tiểu kết chương 2 ........................................................................................ 65 Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT TỐ CÁO HÀNH CHÍNH TỪ THỰC TIỄN TỈNH QUẢNG NGÃI ......................................... 66 3.1. Các quan điểm nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi ............................................ 66 3.1.1. Quán triệt quan điểm, đường lối của Đảng về tổ chức thực hiện pháp luật đồng thời thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả các quy định về giải quyết tố cáo hành chính ............................................................................................. 66 3.1.2. Tuân thủ các nguyên tắc cơ bản trong công tác tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính .................................................................. 67 3.1.3. Cần phải lựa chọn nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức thực hiện phù hợp................................................................................................. 70 3.2. Các giải pháp nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết tố cáo hành chính từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi ............................................ 72 3.2.1. Nâng cao hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát đối với công tác tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính ........................ 72 3.2.2. Tiếp tục hoàn thiện pháp luật liên quan đến giải quyết tố cáo hành chính ................................................................................................................... 76
3.2.3. Tăng cường hiệu quả hoạt động của các cơ quan tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính .................................................................. 81 3.2.4. Đảm bảo các điều kiện vật chất phục vụ tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính ................................................................................ 81 3.2.5. Nâng cao vai trò của người dân trong tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính ................................................................................ 87 Tiểu kết chương 3 ........................................................................................ 91 KẾT LUẬN ......................................................................................................... 92 TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn Hiến pháp năm 2013 ghi nhận tố cáo là một trong những quyền con người, quyền công dân cơ bản. Việc thực hiện quyền tố cáo là hình thức dân chủ trực tiếp để nhân dân tham gia vào hoạt động quản lý nhà nước, quản lý xã hội, giám sát các hoạt động của cơ quan nhà nước, của người thực thi nhiệm vụ, công vụ. Từ đó đặt ra vấn đề giải quyết tố cáo là trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, kết quả giải quyết tốt sẽ phát huy dân chủ xã hội, đấu tranh chống quan liêu tham nhũng, tiêu cực trong các cơ quan nhà nước, ổn định và giữ vững nền chính trị, thúc đẩy kinh tế phát triển, trật tự, an toàn xã hội, qua đó củng cố và tăng cường niềm tin của nhân dân vào Đảng và Nhà nước. Trong những năm qua, việc tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính luôn được người đứng đầu các cấp, ngành của tỉnh Quảng Ngãi đặc biệt quan tâm với mục tiêu đấu tranh phòng, chống tham nhũng, làm trong sạch bộ máy, cơ quan công quyền, đảm bảo minh bạch trong quá trình thực thi quyền lực công. Hiện nay xu hướng các quốc gia trên thế giới là xây dựng, hoàn thiện quy định pháp luật về tố cáo để từ đó tăng cường hiệu quả công tác tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính trong đời sống xã hội. Cùng chung mục đích đó và đặt trong bối cảnh nước ta đã ban hành Luật Tố cáo năm 2018 thay thế Luật Tố cáo năm 2011, việc nghiên cứu những vấn đề lý luận, thực tiễn về tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính cũng góp phần rất quan trọng, nhất là dưới góc độ nghiên cứu từ thực tiễn của địa phương có tình hình tố cáo hành chính trong những năm gần đây rất đáng lưu ý như tỉnh Quảng Ngãi.
2 Đối với địa phương tỉnh Quảng Ngãi, thời gian cùng với nhiệm vụ giải quyết tốt tố cáo hành chính của công dân luôn là mục tiêu của toàn hệ thống chính trị thì công tác tổ chức thực hiện pháp luật cũng luôn đã được các cấp các ngành đặc biệt quan tâm, chú trọng. Tuy nhiên cùng với tình hình tố cáo các hành vi vi phạm pháp luật càng ngày càng có chiều hướng gia tăng và nhiều sức ép, thì một trong số những hạn chế là công tác tổ chức thực hiện pháp luật vẫn chưa đạt được hiệu quả như mong muốn, cụ thể: đội ngũ làm công tác chưa được chú trọng, đầu tư đúng mức; cơ sở vật chất cho việc phổ biến giáo dục pháp luật đến người dân, cán bộ, công chức, những người trực tiếp làm công tác giải quyết tố cáo hành chính vẫn còn hạn chế, thiếu thốn... Thực tiễn Việt Nam thời gian qua cho thấy, Đảng và Nhà nước ta đã thường xuyên chỉ đạo và không ngừng nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong quản lý nhà nước về giải quyết tố cáo hành chính, bởi chỉ có nhận thức đúng đắn về vai trò quan trọng của công tác này thì mới tạo động lực góp phần nâng cao quyền dân chủ của Nhân dân. Ở nước ta, mặc dù Luật Tố cáo đã được ban hành vào năm 2011 và sắp tới đây là Luật sửa đổi năm 2018 có hiệu lực vào ngày 01/01/2018; Nghị định số 76/2012/NĐ-CP ngày 03/10/2012 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Tố cáo; Thông tư số 05/2013/TT-TTCP ngày 29/7/2013 của Thanh tra Chính phủ quy định thẩm quyền, nội dung thanh tra trách nhiệm thực hiện pháp luật về tố cáo; Thông tư số 06/2013/TT-TTCP ngày 30/9/2013 của Thanh tra Chính phủ quy định quy trình giải quyết tố cáo cùng nhiều văn bản pháp luật khác đã ghi nhận tương đối toàn diện về quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân trong giải quyết tố cáo hành chính song khả năng áp dụng còn nhiều hạn chế, nội dung điều chỉnh còn mang tính nguyên tắc, khó áp dụng. Hơn nữa, việc cụ thể hóa công tác tổ chức thực hiện pháp luật vẫn còn nhiều mơ hồ và mang chính chất chung chung.
3 Từ những phân tích trên cho thấy nghiên cứu đề tài “Tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính - Từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi” là cần thiết, từ đó thúc đẩy hiệu lực, hiệu quả của công tác, qua đó thiết lập được mối quan hệ giữa Nhà nước với công dân. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Vấn đề về giải quyết tố cáo hành chính nói chung và tổ chức thực hiện pháp luật tố cáo hành chính nói riêng là đề tài thu hút sự quan tâm của các tác giả nghiên cứu trong các công trình khác nhau. Hiện nay đã có một số bài viết, công trình nghiên cứu về giải quyết tố cáo, pháp luật giải quyết tố cáo và tổ chức thực hiện pháp luật trong một số lĩnh vực trên thực tiễn, trong đó có một số công trình sau: - Nguyễn Hữu Tiến (2017), “Tổ chức thực hiện pháp luật về tiếp công dân và xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh từ thực tiễn thành phố Đà Nẵng”, Luận văn thạc sĩ Luật học, Học viện Khoa học xã hội; - Lê Thị Sáu (2014), “Hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội-Thực trạng và giải pháp”, Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội; - Nguyễn Ngọc Linh (2014), “Thực thi pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh”, Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội; - Trần Ngân Hà (2013), “Pháp luật về giải quyết khiếu nại tố cáo ở Việt Nam”, Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội; - Hà Nội, NXB Chính trị Quốc gia (2017) “Hoàn thiện pháp luật về khiếu nại, tố cáo ở nước ta hiện nay”, Sách chuyên khảo; - Viện khoa học thanh tra, Thanh tra Chính phủ (2012), “Khiếu nại, tố cáo hành chính và giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính ở Việt Nam hiện nay”, Sách chuyên khảo;
4 Các công trình nghiên cứu khoa học đã hướng đến nghiên cứu về khung pháp lý tố cáo; hoàn thiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính; tăng cường tính hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước đối với việc tiếp công dân, giải quyết tố cáo. Riêng đối với công tác tổ chức thực hiện pháp luật thì đã có một số công trình nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực giáo dục pháp luật, phổ biến giáo dục pháp luật... Tác giả đã nghiên cứu, học hỏi, tiếp thu một số kết quả trong quá trình thực hiện đề tài về “Tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính - Từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi”. Tuy nhiên, nội dung nghiên cứu trong các công trình nói trên chỉ mới dừng lại ở mức độ chung nhất về giải quyết tố cáo hành chính trên một số địa bàn, đồng thời chưa nhiều công trình nghiên cứu cụ thể về tổ chức thực hiện pháp luật tố cáo hành chính. Có thể liệt kê các nội dung nghiên cứu như sau: - Công tác giải quyết tố cáo của các cơ quan nhà nước nhằm đảm bảo các quyền công dân; - Thủ tục giải quyết tố cáo hành chính; - Giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai và bồi thường, hỗ trợ, tái định khi nhà nước giải phóng mặt bằng của các địa phương… - Những vướng mắc, bất cập trong quá trình thi hành Luật Tố cáo trên thực tiễn đối với một số địa phương. Tuy nhiên, hầu như vẫn chưa có đề tài nghiên cứu một cách hoàn chỉnh về tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính của cả 03 cấp: tỉnh, huyện, xã, đặc biệt là từ thực tiễn của tỉnh Quảng Ngãi để qua đó trở thành công cụ hỗ trợ cho các cơ quan hành chính nhà nước trong công việc tổ chức thực hiện pháp luật đến gần với cán bộ, công chức, viên chức và người dân, từ đó nâng cao chất lượng công tác quản lý nhà nước nói chung và công tác giải quyết tố cáo hành chính, bảo vệ quyền hiến định của công dân. Hoặc gần sát nhất đối với đề tài mà tác giả chọn là “Tổ chức thực hiện pháp luật về tiếp công dân và xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh từ thực
5 tiễn thành phố Đà Nẵng” của tác giả Nguyễn Hữu Tiến thì nội dung hướng tới là pháp luật về tiếp công dân, xử lý đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh chứ không thiên về công tác tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết tố cáo hành chính. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn - Mục đích: Mục đích của luận văn là trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận về tổ chức pháp luật giải quyết tố cáo hành chính, đánh giá đúng thực trạng tổ chức thực hiện trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi, tìm ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân. Từ đó, đề xuất một số giải pháp phù hợp và khả thi nhằm góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính hiện nay. - Nhiệm vụ: Để đạt được mục đích nói trên, luận văn có các nhiệm vụ sau đây: Một là, nghiên cứu một cách hệ thống các vấn đề lý luận về tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính như: Khái niệm, đặc điểm của tố cáo hành chính và giải quyết tố cáo hành chính; khái niệm, đặc điểm pháp luật giải quyết tố cáo hành chính, nội dung, vai trò của pháp luật giải quyết tố cáo hành chính; phân tích, làm rõ những vấn đề liên quan việc tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính. Hai là, phân tích đánh giá thực trạng tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi, qua đó thấy được những ưu điểm, hạn chế và tìm ra nguyên nhân dẫn đến những hạn chế đó. Ba là, trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu:
6 Luận văn chủ yếu nghiên cứu các quy định tổ chức thực hiện pháp luật thực định về giải quyết tố cáo hành chính nói chung, một số lĩnh vực cụ thể nổi cộm trong thực tiễn và việc tổ chức thực hiện các quy định đó trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. - Phạm vi nghiên cứu: + Về thời gian: Nghiên cứu việc tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo sau khi Luật Tố cáo năm 2011 có hiệu lực, tập trung chủ yếu vào giai đoạn từ 2014 đến 2017. + Về không gian: Nghiên cứu về thực tiễn tổ chức pháp luật giải quyết tố cáo hành chính của các cơ quan hành chính Nhà nước trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: Luận văn được thực hiện dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin; tư tưởng Hồ Chí Minh về quyền tố cáo của công dân và giải quyết tố cáo của công dân; chủ trương, đường lối của Đảng và pháp luật của Nhà nước về tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính nói chung và của các cơ quan hành chính Nhà nước nói riêng, về yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. - Phương pháp nghiên cứu: Để thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ của luận văn, tác giả luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu cụ thể như: phân tích và tổng hợp, so sánh, phương pháp xã hội học, thống kê kết hợp nghiên cứu lý luận với tổng kết thực tiễn, chú trọng việc thu thập các số liệu từ các báo cáo thực tế về việc giải quyết tố cáo hành chính trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
7 - Luận văn là sự bổ sung cho các công trình nghiên cứu về pháp luật và việc tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính của các cơ quan hành chính. - Với những nội dung đạt được, kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ là tài liệu tham khảo cho các nhà nghiên cứu, học tập đồng thời là tài liệu tham khảo cho các cơ quan nhà nước trong việc tiếp tục hoàn thiện pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận về tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính Chương 2: Thực trạng tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi Chương 3: Quan điểm và giải pháp nâng cao tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết tố cáo hành chính từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi
8 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT TỐ CÁO HÀNH CHÍNH 1.1. Giải quyết tố cáo hành chính và pháp luật giải quyết tố cáo hành chính 1.1.1. Tố cáo hành chính và giải quyết tố cáo hành chính Khoản 1, 2 và 3 Điều 2 Luật Tố cáo năm 2011 định nghĩa tố cáo nói chung là việc công dân theo thủ tục do Luật Tố cáo quy định báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức. Và trên cơ sở đó nêu định nghĩa đối với tố cáo hành vi vi phạm của cán bộ, công chức, viên chức trong thực hiện nhiệm vụ, công vụ và tố cáo hành vi vi phạm về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực. Về chủ thể: Chủ thể tố cáo là công dân, có tên tuổi, địa chỉ rõ ràng, người bị tố cáo cũng phải có tên tuổi, địa chỉ, nội dung tố cáo phải chỉ rõ hành vi bị tố cáo. Người tố cáo phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung tố cáo của mình, trường hợp tố cáo sai sự thật thì tùy theo mức độ có thể bị xử lý về hành chính hoặc hình sự; việc tố cáo được thực hiện bằng đơn hoặc tố cáo trực tiếp. Công dân có quyền tố cáo khi phát hiện hành vi vi phạm pháp luật dù thuộc lĩnh vực dân sự hay hành chính. Việc phân loại, xử lý, giải quyết: tố cáo phải tuân theo trình tự, thủ tục do Luật Tố cáo, Nghị định số 76/2012/NĐ-CP ngày 03/10/2012 của Chính phủ Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật tố cáo và Thông tư số 06/2013/TT-TTCP ngày 30/9/2013 của Thanh tra Chính phủ Quy định quy trình giải quyết tố cáo.
9 Về thời hạn giải quyết: Thời hạn giải quyết tố cáo là 60 ngày; 90 ngày đối với vụ việc phức tạp kể từ ngày thụ lý giải quyết tố cáo, kể từ ngày thụ lý giải quyết tố cáo. Trường hợp cần thiết, người có thẩm quyền giải quyết tố cáo có thể gia hạn giải quyết một lần nhưng không quá 30 ngày, đối với vụ việc phức tạp thì không quá 60 ngày. Về hệ quả pháp lý: Tố cáo chỉ phát sinh quan hệ pháp lý khi công dân trực tiếp hoặc gửi đơn tố cáo đến cơ quan, cá nhân có thẩm quyền khi phát hiện hành vi vi phạm. Nếu công dân không tố cáo dù đã phát hiện ra hành vi vi phạm pháp luật thì cũng không phải chịu bất kỳ hình thức xử lý nào. Riêng đối với tố cáo hành vi vi phạm pháp luật có dấu hiệu tội phạm do cơ quan tiến hành tố tụng hình sự giải quyết theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự (khoản 3 Điều 31 Luật Tố cáo năm 2011). Phân biệt tố cáo hành chính với tố giác tội phạm: Theo khoản 1 Điều 144 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 thì tố giác về tội phạm là việc cá nhân phát hiện và tố cáo hành vi có dấu hiệu tội phạm với cơ quan có thẩm quyền. Như vậy, ở một khía cạnh nào đó có thể hiểu tố giác về tội phạm là tố cáo hành vi phạm tội, nếu hiểu theo cách này thì nội hàm tố cáo đã bao hàm cả tố giác. Tố cáo và tố giác có những điểm khác biệt nhất định, đó là: Tố cáo thì không phân biệt tính chất, mức độ vi phạm còn tố giác chỉ bao gồm hành vi vi phạm pháp luật có thể cấu thành tội phạm đã được quy định trong Bộ luật Hình sự; Tố cáo là quyền của công dân, còn tố giác vừa là quyền, vừa là nghĩa vụ của công dân; Quan hệ pháp luật về tố cáo chỉ phát sinh khi công dân thực hiện quyền tố cáo, còn quan hệ pháp luật tố giác thì phát sinh ngay khi công dân biết về tội phạm; Công dân có quyền quyết định việc mình tố cáo hay không hành vi vi phạm pháp luật, nhưng bắt buộc phải tố giác nếu đã biết rõ về một tội phạm đang chuẩn bị hoặc đã được thực hiện và có thể bị
10 truy cứu trách nhiệm hình sự về tội: “Không tố giác tội phạm” theo quy định của Bộ luật Hình sự, nếu biết mà không tố giác. Nắm được điểm khác nhau giữa tố cáo và tố giác để từ đó người tố cáo, người tố giác nắm được bản chất sự việc đi đến quyết định làm đơn loại gì. Cá nhân hoặc cơ quan có thẩm quyền giải quyết đơn tố cáo, tố giác có thể tiết kiệm được thời gian khi phân loại đơn, chuyển chính xác đến các cơ quan, cá nhân thẩm quyền để giải quyết, tránh giải quyết nhầm, xảy ra sai sót. Giải quyết tố cáo hành chính Hiến pháp năm 2013 và khoản 7 Điều 2 Luật Tố cáo năm 2011 đã xác định tố cáo phải được cơ quan nhà nước xem xét và giải quyết trong thời hạn, trình tự, thủ tục theo quy định. Giải quyết tố cáo hành chính là việc kiểm tra, xác minh, kết luận về tính hợp pháp của hành vi bị tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan hành chính nhà nước trên nguyên tắc phải bảo đảm kịp thời, chính xác, khách quan, đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục và thời hạn theo quy định của pháp luật, bảo đảm an toàn cho người tố cáo nhằm từ đó có biện pháp giải quyết theo quy định pháp luật từ đó bảo vệ lợi ích của Nhà nước, tập thể, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. 1.1.2. Pháp luật giải quyết tố cáo hành chính 1.1.2.1. Khái niệm và đặc điểm pháp luật giải quyết tố cáo hành chính 1.1.2.1.1. Khái niệm pháp luật giải quyết tố cáo hành chính Pháp luật về tố cáo và giải quyết tố cáo hành chính là tổng hợp các quy tắc xử sự chung có tính bắt buộc do Nhà nước ban hành nhằm điều chỉnh việc tố cáo hành vi vi phạm pháp luật (không phải là tội phạm) của cơ quan, tổ chức, cá nhân và việc giải quyết tố cáo đó của cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền, được bảo đảm bằng hình thức cưỡng chế của Nhà nước. 1.1.2.1.2. Đặc điểm của pháp luật giải quyết tố cáo hành chính
11 Thứ nhất, về nội dung: pháp luật giải quyết tố cáo hành chính quy định quyền, nghĩa vụ của người tố cáo, người bị tố cáo và người giải quyết tố cáo; xác định thẩm quyền giải quyết của các cơ quan hành chính nhà nước; quy định thủ tục đối với việc tố cáo hành chính và giải quyết tố cáo hành chính; quy định việc xử lý các hành vi vi phạm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong quá trình thực hiện quyền tố cáo, giải quyết tố cáo; quy định về trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội trong công tác giải quyết tố cáo. Thứ hai, về vai trò: Bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và công dân cũng như lợi ích của Nhà nước; phát huy quyền làm chủ của nhân dân; góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước; là phương thức tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa. 1.1.2.2. Nội dung pháp luật giải quyết tố cáo hành chính 1.1.2.2.1. Thẩm quyền giải quyết tố cáo hành chính Thẩm quyền giải quyết tố cáo được quy định tại Mục 1 Chương III Luật Tố cáo năm 2011 là vấn đề trọng tâm của Luật Tố cáo, quy định về thẩm quyền giải quyết tố cáo thể hiện quan điểm của Nhà nước khi xử lý vấn đề này; tạo cơ sở pháp lý cho toàn bộ quá trình giải quyết tố cáo. Thứ nhất, về nguyên tắc xác định thẩm quyền, Điều 12 Luật Tố cáo quy định giải quyết tố cáo đối với hành vi vi phạm pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức trong thực hiện nhiệm vụ, công vụ như sau: - Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ (hành vi vi phạm) của cán bộ, công chức, viên chức do người đứng đầu cơ quan, tổ chức có thẩm quyền quản lý cán bộ, công chức, viên chức đó giải quyết. Riêng tố cáo hành vi vi phạm của người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức do người đứng đầu cơ quan, tổ chức cấp trên trực tiếp của cơ quan, tổ chức đó giải quyết.
12 - Tố cáo hành vi vi phạm của cán bộ, công chức, viên chức thuộc thẩm quyền quản lý của nhiều cơ quan, tổ chức do người đứng đầu cơ quan, tổ chức trực tiếp quản lý cán bộ, công chức, viên chức bị tố cáo phối hợp với các cơ quan, tổ chức có liên quan giải quyết. - Tố cáo hành vi vi phạm của cán bộ, công chức, viên chức có dấu hiệu tội phạm do cơ quan tiến hành tố tụng giải quyết theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự. Việc giải quyết cụ thể trong các trường hợp ở các cấp chính quyền được các điều luật của Luật Tố cáo quy định: - Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã có thẩm quyền giải quyết đối với tố cáo hành vi của cán bộ, công chức do mình quản lý trực tiếp. - Chủ tịch UBND cấp huyện có thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm của Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND cấp xã, người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện và cán bộ, công chức do mình bổ nhiệm, quản lý trực tiếp. - Người đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm của người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan chuyên môn trực thuộc cơ quan mình và cán bộ, công chức do mình bổ nhiệm, quản lý trực tiếp. - Chủ tịch UBND cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi của Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND cấp huyện, người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh và cán bộ, công chức do mình bổ nhiệm, quản lý trực tiếp. - Tổng cục trưởng, Cục trưởng và cấp tương đương được phân cấp quản lý cán bộ, công chức có thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm của người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu đơn vị thuộc Tổng cục, Cục và cấp tương đương, cán bộ, công chức do mình bổ nhiệm, quản lý trực tiếp.