Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến Pháp và Luật Hành Chính: Tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi

Chia sẻ: Vica999 Vica999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:112

Thêm vào BST

Báo xấu

41
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài Tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi được nghiên cứu với mục đích xác định hoạt động của thanh tra GTVT là hướng đến mục tiêu đáp ứng quản lý nhà nước về GTVT ngày một tốt hơn trong giai đoạn hội nhập của đất nước, góp phần tạo động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nhà

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến Pháp và Luật Hành Chính: Tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ................/.............. ......./..... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN MINH TRINH TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA SỞ GIAO THÔNG VẬN TẢI TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ................/.............. ......./..... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN MINH TRINH TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA SỞ GIAO THÔNG VẬN TẢI TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH CHUYÊN NGÀNH: LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH MÃ SỐ: 8 38 01 02 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. LƢƠNG THANH CƢỜNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn “Tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi” là công trình nghiên cứu của riêng tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS - TS. Lương Thanh Cường. Các kết quả nêu trong luận văn không trùng lắp với bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Bản thân tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và hoàn thành các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Học viện. Thừa Thiên Huế, ngày ….. tháng ….. năm 2018 Học viên Nguyễn Minh Trinh
LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, quý Thầy, Cô giáo và các cán bộ quản lý của của Học viện hành chính Quốc gia đã tận tình truyền đạt những kiến thức quý báu và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại Học viện. Tôi cũng xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS - TS. Lương Thanh Cường, người Thầy đã tận tình hướng dẫn, góp ý cho tôi từ khi lập đề cương đến lúc hoàn thành luận văn này. Ngoài ra, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến tập thể lãnh đạo và các đồng nghiệp tại Thanh tra Sở; các anh chị của các phòng chuyên môn Sở Giao thông vận tải Quảng Ngãi và phòng Cảnh sát giao thông đường bộ, đường sắt Công an tỉnh Quảng Ngãi đã nhiệt tình hỗ trợ, giúp đỡ cung cấp số liệu và đóng góp ý kiến giúp tôi hoàn thành luận văn. Trong quá trình thực hiện luận văn chắc chắn không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót, rất mong nhận được sự cảm thông và chia sẻ của quý Thầy, Cô giáo và người đọc. Xin trân trọng cảm ơn! Học viên Nguyễn Minh Trinh
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN, PHÁP LÝ VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA SỞ ......................................................... 10 1.1. Thanh tra Sở trong hệ thống cơ quan Thanh tra nhà nước .................... 10 1.2. Hoạt động của Thanh tra Sở................................................................... 20 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở....... 24 Tiểu kết chương 1 .......................................................................................... 29 Chương 2: ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA SỞ GIAO THÔNG VẬN TẢI TỈNH QUẢNG NGÃI ........ 30 2.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi ............................................................................ 30 2.2. Khái quát tình hình tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi ................................................................................ 42 Tiểu kết chương 2 .......................................................................................... 70 Chương 3: NHU CẦU, GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA SỞ GIAO THÔNG VẬN TẢI TỈNH QUẢNG NGÃI ................................................................................................................ 71 3.1. Nhu cầu bảo đảm tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi ................................................................................ 71 3.2. Giải pháp bảo đảm tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi ................................................................................ 76 Tiểu kết chương 3 .......................................................................................... 91 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 94 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 100
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ATGT: An toàn giao thông CSGT: Cảnh sát giao thông CSTT: Cảnh sát trật tự HĐND: Hội đồng nhân dân GTVT: Giao thông vận tải PC64: Phòng cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội PC67: Phòng Cảnh sát giao thông đường bộ, đường sắt TTATGT: Trật tự an toàn giao thông UBND: Ủy ban nhân dân VPHC: Vi phạm hành chính VPHL: Vi phạm hành lang HLATGT : Hành lang an toàn giao thông
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU, PHỤ LỤC Biểu đồ 2.1: Số lượng phương tiện trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi ................... 37 Biểu đồ 2.2: Số lượng đơn vị hoạt động kinh doanh vận tải bằng xe ô tô trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi ................................................................................... 39 Biểu đồ 2.3: Số lượng phương tiện đăng ký hoạt động kinh doanh vận tải bằng xe ô tô trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi ................................................................ 39 Biểu đồ 2.4: Hệ thống đường bộ trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi ....................... 41 Bảng 2.1: Tổng hợp tình hình xử phạt vi phạm hành chính của Thanh tra Sở GTVT Quảng Ngãi từ năm 2013 đến năm 2017 ............................................... 55 Bảng 2.2: Tổng hợp tình hình xử phạt vi phạm hành chính của Trạm Kiểm tra tải trọng xe lưu động từ năm 2014 đến năm 2017 ............................................ 56 Bảng 2.3: Tổng hợp công tác giám sát các kỳ sát hạch lái xe của Thanh tra Sở GTVT tỉnh Quảng Ngãi từ năm 2013 đến năm 2017 ....................................... 59 Phụ lục 1: Tổng hợp số lượng cán bộ, công chức từ năm 2013 đến năm 2017 của Thanh tra Sở GTVT Quảng Ngãi ............................................................. 100 Phụ lục 2: Hoạt động thanh tra hành chính của Thanh tra Sở GTVT Quảng Ngãi từ năm 2013 đến năm 2017 .................................................................... 101 Phụ lục 3: Hoạt động thanh tra chuyên ngành theo kế hoạch của Thanh tra Sở GTVT Quảng Ngãi từ năm 2013 đến năm 2017 ............................................. 102 Phụ lục 4: Kết quả hoạt động bảo vệ kết cấu hạ tầng giao thông của Thanh tra Sở GTVT Quảng Ngãi từ năm 2013 đến năm 2017 ....................................... 105
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Thanh tra GTVT được hình thành, phát triển cùng với hoạt động của cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực GTVT. Hoạt động thanh tra GTVT là chức năng thiết yếu của quản lý nhà nước, là phương tiện đảm bảo pháp chế, tăng cường kỷ cương, hiệu lực, hiệu quả đối với công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực GTVT. Trong những năm gần đây, ngành GTVT chúng ta đã có bước phát triển vuợt bậc, tạo tiền đề để thúc đẩy kinh tế phát triển. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (tháng 12 năm 1986) xác định: “Giao thông vận tải là khâu quan trọng nhất của kết cấu hạ tầng’’ và “Giao thông vận tải phải đi trước một bước để đáp ứng yêu cầu phát triển của nền kinh tế quốc dân’’; cùng với sự phát triển của các ngành nghề trong xã hội, GTVT đã góp phần tích cực vào việc phát triển kinh tế của đất nước, trong đó có sự đóng góp không nhỏ của hoạt động thanh tra GTVT. Sự phát triển mạnh của hoạt động thanh tra GTVT trong thời gian qua đã chấn chỉnh được nhiều sai phạm, góp phần làm cho hệ thống giao thông bảo đảm lưu thông an toàn, thông suốt, ngày càng hiện đại hoá, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Sự trưởng thành của tổ chức thanh tra GTVT trong giai đoạn hiện nay là sự triển khai thường xuyên, định kỳ tổ chức các đợt thanh tra, kiểm tra để giữ cho trật tự giao thông được thông suốt, ngày càng nâng cao chất lượng kết cấu hạ tầng; nội dung các cuộc thanh tra, kiểm tra của ngành đã được xác định cụ thể, những vấn đề dư luận xã hội quan tâm và các yêu cầu của công tác quản lý nhà nước, có tác dụng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tuy vậy, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, thế giới và trong nước có nhiều thay đổi như hiện nay, tổ chức thanh tra GTVT nói chung và thanh tra GTVT của tỉnh Quảng Ngãi nói riêng vẫn còn một số tồn tại, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn, chưa thực sự là công cụ hữu hiệu để phát hiện những
2 bất cập, sai phạm và kiến nghị xử lý trong hoạt động quản lý nhà nước về GTVT. Thực tế đội ngũ thực thi nhiệm vụ còn mỏng, một số cán bộ làm công tác thanh tra còn hạn chế về năng lực, trình độ, dẫn đến lúng túng trong tổ chức thanh tra, kiểm tra; cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện kỹ thuật phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra còn thiếu và lạc hậu chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ; chế tài xử phạt vi phạm hành chính trong từng lĩnh vực GTVT tuy đã có nhưng chưa đủ mạnh, mức xử phạt còn quá nhẹ, chưa đủ sức răn đe, giáo dục phòng ngừa chung cho xã hội. Tất cả những nguyên nhân này đang là khó khăn, thách thức lớn trong quá trình hội nhập quốc tế về kinh tế của đất nước. Nếu không sớm có giải pháp hoàn thiện sẽ là lực cản sự thành công của quá trình hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế của nước ta. Vì vậy, đòi hỏi tổ chức Thanh tra GTVT tỉnh Quảng Ngãi cần đổi mới phương thức, năng lực hoạt động, kiện toàn củng cố bộ máy tổ chức để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của ngành và địa phương giao phó trong giai đoạn mới, nhằm ổn định trật tự giao thông, góp phần nâng cao hiệu quản lý nhà nước về lĩnh vực GTVT. Trong khuôn khổ Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính, tôi chọn đề tài: “Tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi” làm đề tài nghiên cứu của mình, với mục đích xác định hoạt động của thanh tra GTVT là hướng đến mục tiêu đáp ứng quản lý nhà nước về GTVT ngày một tốt hơn trong giai đoạn hội nhập của đất nước, góp phần tạo động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nhà. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Hoạt động thanh tra với vai trò hết sức quan trọng trong việc giữ gìn kỷ cương, kỷ luật của nhà nước, góp phần bảo vệ lợi ích nhà nước, phát huy dân chủ và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân nên đã thu hút sự quan
3 tâm nghiên cứu của nhiều nhà khoa học. Trong thời gian qua đã có nhiều bài báo, bài viết và các công trình nghiên cứu về vấn đề này được công bố như: Thứ nhất, về các đề tài nghiên cứu khoa học Đề tài khoa học cấp Bộ: “Các nguyên tắc trong hoạt động thanh tra – Một số vấn đề về lý luận và thực tiễn” (2011), do đồng chí Nguyễn Thái Hồng, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ 3, Thanh tra Chính phủ làm chủ nhiệm. Đề tài đã đi sâu nghiên cứu về nguyên tắc hoạt động thanh tra, từ đó đề xuất những kiến nghị để hoàn thiện các nguyên tắc trong hoạt động thanh tra thông qua việc bổ sung, phát triển các quy định trong hoạt động thanh tra, mục tiêu, kết quả thanh tra. Đề tài khoa học cấp Bộ trọng điểm: “Kết quả hoạt động thanh tra – những vấn đề lý luận và thực tiễn” (2012), do TS. Nguyễn Quốc Hiệp, Ủy viên Ủy ban Kiểm tra Trung ương khóa XII, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học thanh tra làm Chủ nhiệm. Đề tài tập trung nghiên cứu một số vấn đề lý luận về kết quả hoạt động thanh tra; nêu rõ vai trò và mục đích của hoạt động thanh tra trong quản lý nhà nước; quan niệm về hoạt động, kết quả hoạt động và những yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động thanh tra. Một số vấn đề lý luận về kết quả hoạt động thanh tra; thực trạng kết quả hoạt động thanh tra và định hướng, giải pháp nâng cao kết quả hoạt động thanh tra trong thời gian tới. Thứ hai, sách chuyên khảo Phạm Tuấn Khải (1998), “Những vấn đề pháp lý cơ bản của vi c đ i mới t chức và hoạt động của Thanh tra nhà nước Vi t Nam”, Nhà xuất bản Công an nhân dân, Hà Nội. Nguyễn Cửu Việt (2008), “Giáo trình Luật hành chính Vi t Nam”, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội Viện khoa học thanh tra (2011), “Đ i mới t chức và hoạt động ngành thanh tra nhằm tăng cường năng lực phòng, chống tham nhũng”, Nhà xuất bản Chính trị - Hành chính, Hà Nội.
4 Viện Khoa học thanh tra (2002) “Kỷ yếu nghiên cứu khoa học thanh tra” tập IIB. Thứ ba, các đề tài luận án, luận văn đã bảo v Nguyễn Thị Thương Huyền (2009), “Hoàn thi n pháp luật thanh tra trong giai đoạn hi n nay” Luận án tiến sỹ Luật học - Viện Nhà nước và pháp luật. Luận án đã phân tích cơ sở lý luận cơ bản về hoàn thiện pháp luật thanh tra và những nội dung cơ bản của pháp luật thanh tra; đưa ra những nhận xét về sự hình thành và phát triển của pháp luật thanh tra từ khi có nhà nước dân chủ nhân dân. Đồng thời, tác giả cũng đánh giá về thực trạng pháp luật thanh tra và việc thực hiện pháp luật thanh tra ở nước ta; đề xuất những kiến nghị hoàn thiện pháp luật thanh tra thông qua phân tích những yêu cầu khách quan. Nguyễn Văn Tuấn (2015), “Vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước trong kiểm soát vi c thực hi n quyền hành pháp Vi t Nam” Luận án tiến sỹ Luật học - Học viện chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Luận án đã nghiên cứu những vấn đề pháp lý cơ bản về các cơ quan thanh tra nhà nước, vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước trong kiểm soát việc thực hiện quyền hành pháp. Tác giả nêu ra những yêu cầu khách quan nhằm phát huy vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước trong kiểm soát việc thực hiện quyền hành pháp; từ đó đưa ra quan điểm và giải pháp phát huy vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước trong kiểm soát việc thực hiện quyền hành pháp. Dương Hương Liên (2009), “T chức và hoạt động của các cơ quan thanh tra Nhà nước trong giai đoạn hi n nay”, Luận văn thạc sỹ Luật học – Đại học quốc gia Hà Nội. Tác giả phân tích thực trạng về tổ chức và hoạt động của các cơ quan thanh tra nhà nước, chủ yếu là các cơ quan thanh tra trực thuộc cơ quan hành chính Nhà nước có thẩm quyền; từ đó đề xuất một số quan điểm, phương hướng và giải pháp đổi mới tổ chức và hoạt động của các
5 cơ quan thanh tra; nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động thanh tra nhằm đáp ứng nhu cầu mở cửa, hội nhập quốc tế. Ngoài ra, còn có các luận văn sau: Lê Tuấn Anh (2013), “Áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thanh tra ngành giao thông vận tải trên địa bàn Thủ đô”, Luận văn thạc sỹ Luật – Đại học quốc gia Hà Nội. Phùng Viết Long (2014), “Thực hi n pháp luật trong lĩnh vực trật tự, giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Hà Nội”, Luận văn thạc sỹ Luật – Đại học quốc gia Hà Nội. Võ Thị Hoài Thanh (2017), “T chức và hoạt động của Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường” Luận văn thạc sĩ Quản lý công - Học viện Hành chính Quốc gia. Trần Thảo Nguyên (2017), “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ tỉnh Tuyên Quang”, Luận văn thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. Thứ tư, các bài nghiên cứu đăng trên báo, tạp chí, website ThS. Nguyễn Văn Tuấn - Trưởng phòng, Vụ Pháp chế - Thanh tra Chính phủ: “Bàn về vai trò của thanh tra trong bộ máy nhà nước”. Bài đăng trên www.thanhtravietnam.vn, ngày 17/06/2014. Vũ Việt Hà - Giảng viên Khoa Nhà nước và pháp luật, Học viện Hành chính: “Những tồn tại, vướng mắc trong hoạt động thanh tra hi n nay”. Bài đăng trên www.thanhtravietnam.vn, ngày 24/03/2015. ThS. Hồ Thị Thu An, Trưởng phòng, Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ: “Một số khó khăn, vướng mắc trong thực hi n pháp luật về thanh tra chuyên ngành”. Bài đăng trên www.giri.ac.vn, ngày 08/9/2015. Luật sư Phạm Huỳnh Công - nguyên Vụ trưởng Vụ Cải cách hành chính, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch: “Hoàn thi n pháp luật về thanh tra
6 phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước”. Bài đăng trên www.thanhtravietnam.vn, ngày 17/08/2017. Thượng tá Vũ Hồng Thanh - Thanh tra viên cao cấp, Phó trưởng Phòng 5/V24: “Chủ thể tiến hành thanh tra chuyên ngành: Những vấn đề lý luận và thực tiễn”. Bài đăng trên www.thanhtravietnam.vn, ngày 25/10/2017. ThS. Nguyễn Tuấn Anh - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế Thanh tra Chính phủ: “Bước đầu nhận di n một số bất cập của Luật Thanh tra năm 2010 và hướng hoàn thi n thời gian tới”. Bài đăng trên www.thanhtravietnam.vn, ngày 20/12/2017. ThS. Hồ Thị Thu An, Trưởng phòng, Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ: “Một số bất cập, hạn chế trong vi c thực hi n các quy định pháp luật về hoạt động thanh tra. Một số kiến nghị, đề xuất”. Bài đăng trên www.giri.ac.vn, ngày 29/12/2017. Bên cạnh đó, còn có các bài viết liên quan trên tạp chí như: Tạp chí Thanh tra, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, Tạp chí Nhà nước và pháp luật, Tạp chí Xây dựng Đảng,... Nhìn chung, các công trình nghiên cứu khoa học từ trước đến nay về hoạt động thanh tra đã có những đóng góp quan trọng về lý luận và thực tiễn. Tuy nhiên, các công trình này chỉ mới đừng lại ở việc nghiên cứu tổ chức và hoạt động của các cơ quan thanh tra nhà nước nói chung và thanh tra một số ngành, lĩnh vực nói riêng nhưng chưa có trình nào nghiên cứu một cách toàn diện, chuyên sâu về công tác thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải tại Quảng Ngãi. Vì vậy, việc chọn nghiên cứu đề tài này sẽ góp phần làm phong phú và sâu sắc thêm những luận cứ khoa học, cũng như cơ sở thực tiễn nhằm củng cố kiện toàn tổ chức và hoạt động của thanh tra giao thông vận tải của tỉnh nhà trong giai đoạn mới, giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế.
7 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích Luận văn tập trung nghiên cứu làm sáng tỏ về mặt lý luận cũng như thực tiễn tổ chức và hoạt động của thanh tra ngành GTVT nhằm đưa ra các giải pháp góp phần hoàn thiện, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực này. 3.2. Nhiệm vụ Để thực hiện được mục đích đề ra, Luận văn có nhiệm vụ: Thứ nhất, phân tích làm rõ cơ sở lý luận về thanh tra, những đặc điểm về hoạt động, cơ cấu tổ chức, cũng như các yếu tố tác động đến hiệu quả tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra cấp sở. Thứ hai, phân tích các yếu tố ảnh hưởng, đồng thời đánh giá về thực trạng tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở GTVT tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian qua, những thành quả đạt được, những tồn tại, hạn chế, cũng như những nguyên nhân của tồn tại, hạn chế đó. Thứ ba, đưa ra một số giải pháp kiến nghị nhằm củng cố kiện toàn tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở GTVT tỉnh Quảng Ngãi, hoàn thiện cơ chế quản lý nhà nước, góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu các vấn đề mang tính lý luận và pháp lý về tổ chức và hoạt động của thanh tra cấp sở nói chung và thực tiễn hoạt động của Thanh tra Sở GTVT tỉnh Quảng Ngãi nói riêng. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi về nội dung: Đề tài nghiên cứu về tổ chức và hoạt động của thanh tra giao thông vận tải dựa trên cơ sở các quy định của pháp luật về thanh tra; pháp luật về giao thông đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa;
8 các quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính; các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước từ thực tiễn tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở GTVT tỉnh Quảng Ngãi. Phạm vi về thời gian: Từ năm 2013 đến năm 2017. Phạm vi về không gian: Trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin, quan điểm của Đảng và tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật nói chung và công tác thanh tra nói riêng. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để hoàn thành Luận văn tác giả sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu để làm rõ các vấn đề mang tính lý luận và pháp lý về tổ chức và hoạt động của Thanh tra GTVT. Cụ thể: Chương 1: Tác giả sử dụng phương pháp khảo cứu tài liệu, phương pháp tư duy logic, phương pháp phân tích nhằm làm rõ các vấn đề mang tính lý luận, pháp lý và những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của thanh tra cấp sở. Chương 2: Tác giả sử dụng phương pháp tư duy logic, phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp, phương pháp thống kê, phương pháp so sánh để phản ảnh thực trạng tổ chức và hoạt động; những thành tựu đạt được, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân; cũng như các yếu tố tác động đến hiệu lực, hiệu quả của tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở GTVT tỉnh Quảng Ngãi. Chương 3: Tác giả sử dụng phương pháp tổng hợp, phương pháp tư duy logic, phương pháp phân tích để làm rõ nhu cầu cấp thiết của việc khắc phục những tồn tại, hạn chế trong tổ chức và hoạt động, từ đó đưa ra những
9 giải pháp thiết thực nhằm đảm bảo hiệu quả hoạt động của Thanh tra Sở GTVT tỉnh Quảng Ngãi trong xu thế cải cách nền hành chính. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Luận văn là công trình nghiên cứu cơ bản, có tính hệ thống những vấn đề lý luận, pháp lý và thực tiễn chuyên về hoạt động của Thanh tra Sở GTVT. Những kết quả nghiên cứu và đề xuất của luận văn là nguồn tham khảo cho các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, góp phần vào việc hoàn thiện pháp luật về thanh tra; nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan Thanh tra Sở GTVT, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước trong giai đoạn hiện nay. Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho người làm công tác nghiên cứu, giảng dạy, học tập và người đang làm việc trong các cơ quan thanh tra GTVT cũng như những người quan tâm đến lĩnh vực này. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo thì luận văn gồm 03 chương như sau: Chương 1: Những vấn đề lý luận, pháp lý về tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở Chương 2: Đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi Chương 3: Nhu cầu, giải pháp đảm bảo tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi
10 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN, PHÁP LÝ VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA SỞ 1.1. Thanh tra Sở trong hệ thống cơ quan Thanh tra nhà nƣớc 1.1.1. Cơ quan Thanh tra nhà nước 1.1.1.1. Khái ni m cơ quan Thanh tra nhà nước Thanh tra (inspect) xuất phát từ gốc La-tinh (in-spectare) có nghĩa là “nhìn vào bên trong” chỉ một sự xem xét từ bên ngoài vào hoạt động của một đối tượng nhất định: “Là sự kiểm soát đối với đối tượng bị thanh tra” trên cơ sở thẩm quyền (quyền hạn và nghĩa vụ) được giao nhằm đạt được mục đích nhất định [24, tr 38]. Từ điển Luật học (tiếng Đức) giải thích thanh tra “là sự tác động của chủ thể đến đối tượng đã và đang thực hiện thẩm quyền được giao nhằm đạt được mục đích nhất định – sự tác động có tính trực thuộc” [30, tr 109]. Theo Từ điển tiếng Việt từ “thanh tra” được giải thích là xem xét tại chỗ việc làm của địa phương, tổ chức để phát hiện và ngăn chặn những gì trái với quy định [42, tr 1422]. Theo lý luận về quản lý nhà nước, thanh tra là một chức năng cơ bản, thiết yếu của quản lý nhà nước, là phương thức đảm bảo pháp chế, tăng cường kỷ luật trong quản lý nhà nước. Đây là hoạt động xem xét, làm rõ đúng, sai trong việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ của các cơ quan nhà nước và tìm ra nguyên nhân, đề xuất biện pháp khắc phục, xử lý theo quy định của pháp luật. Hoạt động thanh tra được thực hiện bởi chủ thể quản lý có thẩm quyền, nhân danh quyền lực nhà nước tác động đến đối tượng quản lý nhằm phát hiện sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền biện pháp khắc phục; phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp luật; giúp cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng quy định của pháp luật; phát huy nhân tố tích cực; góp phần nâng cao hiệu
11 lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước; bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Ở nước ta hiện nay, “thanh tra” là một loại hình của hệ thống kiểm tra, giám sát việc thực hiện đường lối, chính sách, pháp luật trong xã hội, hệ thống này bao gồm: Kiểm tra đảng; thanh tra nhà nước; kiểm tra, giám sát của Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân; kiểm tra, giám sát tối cao của Quốc hội; kiểm tra, giám sát của nhân dân [28, tr 38]. Mỗi loại hình kiểm tra, giám sát nêu trên có chức năng, nhiệm vụ, phạm vi, quyền hạn, hình thức và phương thức thực hiện việc kiểm tra, giám sát khác nhau nhưng đều hướng tới mục tiêu chung là kiểm tra, giám sát việc thực hiện đường lối, chính sách, pháp luật, phát huy nhân tố tích cực, phòng ngừa, xử lý các vi phạm. Kiểm tra và thanh tra đều là những công cụ quan trọng, một chức năng chung của quản lý hành chính nhà nước, là hoạt động mang tính chất “phản hồi” của quản lý hành chính nhà nước. Nếu hiểu theo nghĩa hẹp thì thanh tra là một loại hình đặc biệt của kiểm tra, ngược lại nếu hiểu theo nghĩa rộng, thanh tra lại bao hàm cả kiểm tra. Do đó, để hiểu một cách sâu sắc hơn về thuật ngữ này, cũng như phân định hoạt động thanh tra với các hoạt động khác thì cần thiết phải tìm hiểu khái niệm liên quan với nó. Xét về bản chất, có thể thấy rằng hoạt động thanh tra, kiểm tra của các cơ quan hành chính nhà nước thì không có sự phân biệt rạch ròi mà sự phân biệt chỉ mang tính tương đối. Khi tiến hành thanh tra, thường phải tiến hành nhiều thao tác nghiệp vụ, đó thực chất là kiểm tra. Ngược lại, đôi khi tiến hành kiểm tra để làm rõ vụ việc, lại lựa chọn được nội dung thanh tra. Dưới góc độ khoa học, Luật hành chính và quản lý nhà nước, khi nói đến “thanh tra” thì đó là nói đến “thanh tra nhà nước”. Còn khi nói đến các loại hình thanh tra khác, thì thường kèm theo tính từ như “thanh tra nhân dân”, “kiểm tra đảng” [49, tr 465]. Hiện nay khái niệm “thanh tra nhà nước”
12 được quy định tại Điều 3 Luật Thanh tra năm 2010 “là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân. thanh tra nhà nước bao gồm thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành”. Trong đó: Thanh tra hành chính là hoạt động thanh tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trực thuộc trong việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn được giao [32, Điều 3 Khoản 2]. Theo khái niệm này, thanh tra hành chính là hoạt động thanh tra trong nội bộ bộ máy nhà nước; là thanh tra của cơ quan cấp trên đối với cơ quan, đơn vị, cá nhân cấp dưới; là thanh tra của chủ thể quản lý này với chủ thể quản lý khác; vì vậy, thanh tra hành chính mang tính giám sát nội bộ. Nếu như mục đích chung của thanh tra là nhằm phòng ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, phát hiện những sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền các biện pháp khắc phục, phát huy nhân tố tích cực, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hoạt động quản lý nhà nước, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân, thì mục đích của hoạt động thanh tra hành chính là nhằm làm trong sạch bộ máy, bảo đảm kỷ cương, kỷ luật trong quản lý, điều hành. Đối tượng thanh tra hành chính phải là các cơ quan nhà nước và công chức nhà nước thuộc quyền quản lý trực tiếp của cơ quan sở. Hoạt động thanh tra hành chính không hướng vào các đối tượng là các doanh nghiệp mà phải hướng vào việc xem xét, đánh giá việc thực hiện pháp luật, nhiệm vụ cũng như hiệu quả quản lý của bộ máy nhà nước. Hoạt động thanh tra hành chính phải tổ chức đoàn thanh tra và phải có quyết định thanh tra.
13 Thanh tra chuyên ngành là hoạt động thanh tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo ngành, lĩnh vực đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành pháp luật chuyên ngành, quy định về chuyên môn - kỹ thuật, quy tắc quản lý thuộc ngành, lĩnh vực đó [32, Điều 3 Khoản 3]. Mục đích của hoạt động thanh tra chuyên ngành là bảo đảm sự chấp hành pháp luật của mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân, bảo đảm trật tự, kỷ cương trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, hoạt động kinh tế - tài chính, kinh tế - xã hội cũng như trong mọi lĩnh vực khác của đời sống xã hội. Đối tượng thanh tra chuyên ngành có phạm vi rộng hơn rất nhiều so với thanh tra hành chính và chủ yếu là khu vực tư, chẳng hạn các cuộc thanh tra về vệ sinh an toàn thực phẩm, thanh tra chất lượng mũ bảo hiểm xe máy, thanh tra tài nguyên môi trường, thanh tra việc khám chữa bệnh hay hành nghề y dược tư nhân, thanh tra xây dựng, thanh tra việc chấp hành các quy định về điều kiện kinh doanh v.v... Hoạt động thanh tra chuyên ngành có thể tổ chức đoàn hoặc có thể được thực hiện bởi thanh tra viên độc lập và trên cơ sở sự phân công nhiệm vụ. Như vậy, cùng là hoạt động thanh tra nhưng khái niệm thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành không giống nhau, nhất là về mục đích thanh tra, đối tượng thanh tra, hình thức thanh tra, thủ tục thanh tra và hậu quả pháp lý sau thanh tra. Hoạt động thanh tra hành chính là hoạt động thanh tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trực thuộc trong việc thực hiện chính sách, pháp luật và nhiệm vụ quyền hạn thuộc phạm vi quản lý. Còn hoạt động thanh tra chuyên ngành là hoạt động thanh tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo ngành, lĩnh vực đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành pháp luật chuyên ngành, quy định về chuyên môn kỹ thuật, quy tắc quản lý của ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý. Tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành thường do Chính phủ quy