Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo trên địa bàn quận Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:122

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích cơ bản của luận văn này là nghiên cứu thực tiễn việc áp dụng các quy định của pháp luật về quảng cáo của Ủy ban nhân dân quận Tân Bình chỉ ra những bất cập, hạn chế, nguyên nhân của hạn chế, qua đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả pháp luật hành chính trong lĩnh vực quảng cáo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo trên địa bàn quận Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ..…/..… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ CAO SỸ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC QUẢNG CÁO TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN TÂN BÌNH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ..…/..… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ CAO SỸ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC QUẢNG CÁO TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN TÂN BÌNH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH MÃ SỐ: 60 38 01 02 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN BÁ CHIẾN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018
LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian thực hiện đề tài, tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ của quý Ban giám đốc, Lãnh đạo Khoa Luật – Học viện Hành chính Quốc gia, Phòng Quản lý đào tạo sau đại học, cô giáo chủ nhiệm lớp LH3N4 đã tạo điều kiện tốt nhất cho tôi đƣợc hoàn thành đề tài. Đặc biệt là sự hƣớng dẫn tận tình của PGS.TS Nguyễn Bá Chiến đã giúp tôi hoàn thành tốt đề tài. Qua đây, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất. Cùng với đó, tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ của: Lãnh đạo Phòng Văn hóa và Thông tin quận Tân Bình đã hỗ trợ cung cấp tƣ liệu và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, Lãnh đạo Ủy ban nhân dân Phƣờng 3 – Quận Tân Bình đã tạo điều kiện về thời gian để tôi tham gia khóa học và nghiên cứu luận văn trong suốt 02 năm qua Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến gia đình và tất cả bạn bè đã giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn! Tp. Hồ Chí Minh, ngày 15 tháng 12 năm 2017 Tác giả luận văn Lê Cao Sỹ
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan mọi kết quả của đề tài: “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo trên địa bàn quận Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh” là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu sử dụng phân tích trong luận án có nguồn gốc rõ ràng, đã công bố theo đúng quy định. Các kết quả nghiên cứu trong luận án do tôi tự tìm hiểu, phân tích một cách trung thực, khách quan và phù hợp với thực tiễn tại Phòng Văn hóa và Thông tin quận Tân Bình và chƣa từng đƣợc công bố trong bất cứ công trình khoa học nào khác cho tới thời điểm này. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 15 tháng 12 năm 2017 Tác giả luận văn Lê Cao Sỹ
DANH MỤC VIẾT TẮT 1. Phòng VHTT Phòng Văn hóa và Thông tin 2. TNHH Trách nhiệm hữu hạn 3. TL Tƣ liệu 4. UBND Ủy ban nhân dân 5. VPHC Vi phạm hành chính 6. XPVPHC Xử phạt vi phạm hành chính
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ............................. 3 3. Mục tiêu, nhiệm vụ của luận văn .......................................................... 5 4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu của luận văn ....................................... 6 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn .............. 6 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ............................................ 7 7. Kết cấu đề tài ........................................................................................ 7 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC QUẢNG CÁO .................... 8 1.1. Vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo .................................. 8 1.1.1. Khái niệm về quảng cáo.............................................................. 8 1.1.2. Khái niệm và đặc điểm vi phạm hành chính ..................................... 10 1.2. Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo ................... 14 1.2.1. Khái niệm và đặc điểm xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo ................................................................................................. 14 1.2.2. Các biện pháp xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo ........................................................................................................ 17 1.2.3. Vai trò của xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo 19 1.2.4. Các hình thức vi phạm hành chính phổ biến trong lĩnh vực quảng cáo hiện nay.................................................................................................................. 20 1.3. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo35 1.4. Thủ tục xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo ............. 36 1.5. Điều kiện bảo đảm hiệu quả xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo ................................................................................................ 38 1.5.1. Sự hoàn thiện của hệ thống pháp luật về quảng cáo ........................ 38
1.5.2. Năng lực, trình độ nhận thức pháp luật về quảng cáo và ý thức trách nhiệm của cán bộ, công chức trong thi hành công vụ.................................... 39 1.5.3. Nhận thức của cá nhân, tổ chức có liên quan về quảng cáo ........... 40 1.5.4. Chế độ thông tin, báo cáo và cơ chế phối hợp giữa các cơ quan trong thực thi pháp luật về quảng cáo ....................................................................... 41 Tiểu kết chƣơng 1 ................................................................................... 42 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC QUẢNG CÁO TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN TÂN BÌNH THỜI GIAN TỪ NĂM 2010 ĐẾN NĂM 2016 .......................................... 43 2.1. Một số hành vi phạm trong hoạt động quảng cáo trên địa bàn quận Tân Bình trong thời gian qua .......................................................................... 43 2.1.1. Hành vi quảng cáo gây mất mỹ quan đô thị, trật tự an toàn giao, an toàn xã hội. ........................................................................................ 43 2.1.2. Quảng cáo không phù hợp với văn hóa, thuần phong mỹ tục, đạo đức xã hội của Việt Nam .......................................................................... 44 2.1.3. Quảng cáo vi phạm các điều cấm của Luật quảng cáo ............ 44 2.1.4. Các hành vi vi phạm trong hoạt động quảng cáo ngoài trời .. 47 2.1.5. Một số hành vi vi phạm khác trong hoạt động quảng cáo ....... 54 2.2. Kết quả đạt đƣợc trong công tác quản lý, kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo năm 2010 – 2016 ................................. 55 2.1.1. Kết quả công tác tuyên truyền, kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính qua các năm .......................................................................................... 55 2.2.2. Kết quả theo dõi chấp hành và đôn đốc thực hiện các quyết định xử phạt vi phạm hành chính ................................................................... 57 2.2.3. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo trên địa bàn quận Tân Bình ..................................................................... 58
2.2.4. Trình tự, thủ tục xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo tại Ủy ban nhân dân quận Tân Bình ............................................. 59 2.3. Phân tích thực trạng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo trên địa bàn quận Tân Bình giai đoạn 2010 – 2016 ...................... 61 2.3.1. Những kết quả đã đạt được ....................................................... 61 2.3.2. Những mặt còn hạn chế ........................................................... 62 2.2.3. Nguyên nhân dẫn đến những hạn chế nêu trên ........................ 66 2.4. Những bài học kinh nghiệm rút ra ................................................... 79 Tiểu kết chƣơng 2 ................................................................................... 80 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM HIỆU QUẢ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC QUẢNG CÁO TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN TÂN BÌNH .............................................................................. 83 3.1. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về quảng cáo ..................... 83 3.1.1. Hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong quảng cáo...................................... 83 3.1.2. Hoàn thiện pháp luật về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo ...................................................................... 85 3.2. Tổ chức thi hành, áp dụng có hiệu quả pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo trên địa bàn quận Tân Bình ................. 86 3.2.1. Tăng cường tổ chức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về quảng cáo trên địa bàn ............................................................................... 86 3.2.2. Đẩy mạnh công tác rà soát, thanh tra và kiểm tra địa bàn ...... 88 3.2.3. Xử lý nghiêm, triệt để các hành vi vi phạm .............................. 90 3.2.4. Nâng cao kiến thức pháp luật, trình độ và ý thức trách nhiệm của cán bộ, công chức chuyên môn trong thực thi công vụ ........................... 91 3.2.5. Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan trong thi hành pháp luật về quảng cáo .......................................................................... 92
3.2.6. Tổ chức thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo có hiệu quả ...................................................................... 93 3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật của các cơ quan quản lý nhà nƣớc về văn hóa ................................................................................... 94 3.3.1. Nâng cao vai trò của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch .......... 94 3.3.2. Nâng cao vai trò, trách nhiệm trong thực thi pháp luật về quảng cáo của chính quyền địa phương .................................................................... 96 Tiểu kết chƣơng 3 ................................................................................... 99 KẾT LUẬN .......................................................................................... 100 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................... 102
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Kinh tế nƣớc ta trƣớc những năm 1986, thực hiện theo chủ trƣơng kế hoạch hóa tập trung, bao cấp mọi hoạt động sản xuất và tiêu dùng đều theo chủ trƣơng của Đảng và Nhà nƣớc. Vì thế cạnh tranh - động lực cho sự cải tiến, đổi mới và phát triển đều không tồn tại. Cũng chính vì không có cạnh tranh nên các nhà sản xuất và kinh doanh cũng không có nhu cầu giới thiệu về hàng hóa, dịch vụ của mình đến công chúng. Hoạt động quảng cáo hầu nhƣ chƣa phát triển và cũng không tồn tại các văn bản pháp luật điều chỉnh vấn đề này. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (1986) đã đánh dấu một bƣớc chuyển quan trọng của nền kinh tế Việt Nam từ kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trƣờng. Sự đổi mới này đã tạo đà cho nền kinh tế nƣớc ta đạt sự tăng trƣởng vững chắc trong thời gian qua. Những quy định của pháp luật trong lĩnh vực văn hóa đã đƣợc xây dựng và ngày dần hoàn thiện cho phù hợp với tình hình thực tế, nó đã và đang có những tác động rất lớn góp phần định hƣớng, điều chỉnh cho các quan hệ xã hội dần hoàn chỉnh, phù hợp hơn với yêu cầu của phát triển và hội nhập, thể hiện đƣợc đặc trƣng của bản chất chế độ chính trị và mục tiêu xây dựng chế độ mà Đảng và Nhà nƣớc ta đang hƣớng đến “Xây dựng nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, mang đậm nét dân tộc và nhân đạo”. Cùng với sự phát triển của hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ nói chung thì một loại hình hoạt động kinh doanh mới cũng ra đời: dịch vụ quảng cáo. Khi nền kinh tế càng phát triển thì quảng cáo ngày càng đóng một vai trò quan trọng và ngày càng không thể thiếu, nó quyết định sự sống còn của doanh nghiệp. Hằng năm, các tập đoàn, công ty đã chi ra hàng trăm, hàng nghìn tỷ đồng cho hoạt động quảng cáo và hoạt động quảng cáo đã không còn dừng lại ở cột mốc ranh giới của quốc gia hay khu vực nào nữa;
2 mà đã lan rộng ra khắp thế giới với nhiều hình thức khác nhau. Với tƣ cách là một loại hình kinh doanh đặc biệt, có ảnh hƣởng sâu sắc đến đời sống con ngƣời, dịch vụ này ngày càng đòi hỏi phải có hệ thống văn bản pháp luật riêng để điều chỉnh. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt đạt đƣợc thì hệ thống pháp luật về quảng cáo của nƣớc ta trong thời gian qua thì hệ thống văn bản này cũng đang bọc lộ nhiều thiếu sót, nhiều kẽ hở dẫn đến việc áp dụng nó vào đời sống chƣa có hiệu quả cao, bằng chứng là việc xử phạt vi phạm hành chính còn nhiều bất cập, nhiều văn bản quy phạm pháp luật còn mang tính chung chung, tính thống nhất chƣa cao dẫn đến tình trạng trong cùng một vấn đề nhƣng lại có cách giải thích và giải quyết khác nhau giữa các cơ quan Nhà nƣớc và những ngƣời có thẩm quyền trong việc xử phạt vi phạm hành chính cũng không giống nhau, tạo kẽ hở trong quy phạm pháp luật dẫn đến hành vi lẩn tránh, luồn lách pháp luật để quảng cáo không trung thực, cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động quảng cáo. Vậy làm thế nào để giải quyết một cách hữu hiệu vấn đề này và nâng cao chất lƣợng hoạt động kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính nhằm không ngừng nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của ngƣời dân, thƣợng tôn pháp luật? Đây là vấn đề nan giải chƣa có bài toán tối ƣu đặc biệt là trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh; một Thành phố năng động, sáng tạo, đi trƣớc trong nhiều lĩnh vực so với cả nƣớc và là nơi tập trung của 12 triệu dân với 270.000 doanh nghiệp đăng ký, trong đó có 170.000 doanh nghiệp hoạt động và có hơn 250.000 hộ kinh doanh cá thể, có nhiều tiềm năng phát triển thành doanh nghiệp (Số liệu thống kê của http://www.vietnamplus.vn ngày 03/7/2016). Chính vì lẽ đó, từ thực tiễn công tác tại Phòng Văn hóa và Thông tin quận Tân Bình – cơ quan tham mƣu về chuyên môn trong lĩnh vực quản lý nhà nƣớc về văn hóa cho Ủy ban nhân dân quận Tân Bình, học viên nhận thấy còn khá nhiều những bất cập trong quá trình xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo từ góc độ pháp
3 luật, thực tiễn kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo đến việc chấp hành pháp luật của ngƣời vi phạm mà tác giả nhận thấy cần phải đi sâu vào nghiên cứu việc thực hiện pháp luật về quảng cáo ở Việt Nam, làm sáng tỏ những quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo và hoạt động quảng cáo, tìm ra các ƣu điểm và hạn chế trong các văn bản pháp luật quy định về quản lý và xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo; để trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng các văn bản quy phạm pháp luật, đóng góp, xây dựng các phƣơng án tối ƣu cho hoạt động quản lý, kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo trên địa bàn Thành phố nói chung và tại Ủy ban nhân dân quận Tân Bình nói riêng. Do vậy, nghiên cứu pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo là hoạt động hết sức có ý nghĩa. Đây là lý do chính để đề tài: “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo trên địa bàn quận Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh” đƣợc nghiên cứu làm chuyên đề cho Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên ngành luật Hiến pháp và Luật Hành chính tại Học vện Hành chính Quốc gia niên khóa 2016 – 2018 của học viên. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong quá trình nghiên cứu Học viên đã tiếp cận một số công trình khoa học nghiên cứu về pháp luật quảng cáo đã đƣợc công bố nhƣ: - Công trình khoa học nghiên cứu liên quan nhiều tới đề tài luận văn: Luận văn “Pháp luật về quảng cáo của Việt Nam một số bất cập và giải pháp” của học viên Vũ Quỳnh Ngọc, Trƣờng Đại học Ngoại Thƣơng thực hiện năm 2006. Luận văn này nghiên cứu về pháp luật hành chính trong lĩnh vực quản lý nhà nƣớc về quảng cáo nhƣng vẫn có nhiều điểm khác biệt với vấn đề pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính. Hơn nữa, luận văn này đƣợc nghiên cứu hơn 10 năm trƣớc đây, trƣớc khi có Luật quảng cáo năm 2012 nên cần có sự
4 nghiên cứu cập nhật với so với thời điểm hiện tại. Cùng với đó là, Luận án “Hoàn thiện pháp luật về cạnh tranh trong lĩnh vực quảng cáo ở Việt Nam hiện nay” của nghiên cứu sinh Phạm Đức Hòa, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh thực hiện năm 2017. Đề tài này tập trung giải quyết các vấn đề cạnh tranh thƣơng mại trong hoạt động của quảng cáo dƣới góc độ của Luật Cạnh tranh và các văn bản pháp luật khác nhau trong quảng cáo cạnh tranh lành mạnh theo quy định của Luật Thƣơng mại và Luật Cạnh tranh - Các đề tài đã nghiên cứu: Đề tài “xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo” là một đề tài hoàn toàn không mới trong kho tàn nghiên cứu khoa học về quảng cáo và cũng đƣợc khá nhiều các học viên khác của các cơ sở giáo dục khác ở nƣớc ta đã nghiên cứu. Tuy nhiên, trong số các Luận văn cao học chuyên ngành Luật hiến pháp và luật hành chính của Học viện Hành chính Quốc gia từ khóa 1 đến nay chƣa có học viên nào nghiên cứu về chuyên đề nêu trên. -Cùng với đó là một số sách báo, tạp chí và tài liệu nghiên cứu khác cũng có những nội dung nghiên cứu có liên quan đến một vài khía cạnh của luận văn như: Bộ Văn hóa – Thông tin (2005), Một số vấn đề về thực trạng quảng cáo ở Việt Nam và những chính sách của Việt Nam đối với quảng cáo nƣớc ngoài. Bộ Văn hóa – Thông tin (2005), Tài liệu sƣu tầm Pháp luật quảng cáo của một số nƣớc trên thế giới. Nguyễn Mạnh Chiến, Quản lý hoạt động quảng cáo, Phòng Quảng cáo, Cục Văn hóa – Thông tin cơ sở, Bộ Văn hóa – Thông tin. PGS.TS Nguyễn Bá Diến (1997), Pháp luật về chống quảng cáo không trung thực ở Việt Nam và một số nƣớc trên thế giới, Tạp chí Nhà nƣớc và Pháp luật số 10/1997.
5 Nguyễn Thị Dung (2005), Khái niệm “quảng cáo” trong pháp luật Việt Nam và ảnh hƣởng của nó đến việc hoàn thiện pháp luật về quảng cáo, Tạp chí Luật học số 12/2005. Trần Văn Dũng (2004), Một số vấn đề về Tội quảng cáo gian dối theo quy định của pháp luật hình sự 1999, Tạp chí Tòa án Nhân dân số 22, 11/2004. Đỗ Thị Thanh Thuỷ, Pháp luật điều chỉnh hoạt động quảng cáo không trung thực xâm phạm đến lợi ích của ngƣời tiêu dùng, Khoá luận tốt nghiệp. Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới (2001), Cẩm nang sở hữu trí tuệ, 130 - 131, 259 – 260. Từ tình hình nghiên cứu trên cho thấy, đề tài mà học viên lựa chọn là thiết thực với thực tế tại ủy ban nhân dân quận Tân Bình và hoàn toàn không trùng lắp với các học viên trƣớc có thể nghiên cứu, hoàn thiện. 3. Mục tiêu, nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục tiêu Nghiên cứu thực tiễn việc áp dụng các quy định của pháp luật về quảng cáo của Ủy ban nhân dân quận Tân Bình chỉ ra những bất cập, hạn chế, nguyên nhân của hạn chế, qua đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả pháp luật hành chính trong lĩnh vực quảng cáo. 3.2. Nhiệm vụ - Làm rõ cơ sở lý luận của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo. - Phân tích thực trạng quy định và thực hiện pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo trên địa bàn quận Tân Bình; chỉ ra những hạn chế, bất cập của hệ thống pháp luật và việc thực hiện pháp luật này. - Đề ra phƣơng hƣớng, giải pháp hoàn thiện pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo trên địa bàn quận Tân Bình, Thành
6 phố Hồ Chí Minh nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nƣớc trong giai đoạn hiện nay. 4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu các sai phạm trong hoạt động quảng cáo và thực trạng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo trên địa bàn quận Tân Bình để từ đó có một so sánh, đánh giá về việc thực hiện pháp luật về quảng cáo trên địa bàn trong thời gian qua. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu quá trình áp dụng và thực thi pháp luật về quảng cáo trên địa bàn quận Tân Bình giai đoạn 2010 – 2016. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn Để nghiên cứu đề tài, học viên tiếp cận bằng phƣơng pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Trong quá trình triển khai nội dung nghiên cứu, sử dụng các phƣơng pháp cụ thể sau: - Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp: Luận văn kế thừa, tổng kết lại những kết quả của các công trình nghiên cứu về xử phạt vi phạm hành chính. Tuy nhiên, đây không phải là sự sao chép vì đã có sự sắp xếp theo kết cấu khác theo góc nhìn của tác giả. - Phƣơng pháp so sánh: So sánh pháp luật xử phạt vi phạm hành chính của nƣớc ta trong từng giai đoạn; So sánh pháp luật xử phạt vi phạm hành chính của nƣớc ta với các nƣớc trên thế giới. - Phƣơng pháp lịch sử: Xem xét pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính theo từng thời kỳ. Mỗi giai đoạn sẽ có pháp luật phù hợp. Từ đó tìm ra quy luật của sự phát triển pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính.
7 - Phƣơng pháp thống kê xã hội học: Từ những kết quả thống kê về thực trạng vi phạm hành chính và xử phạt vi phạm hành chính để đề ra những giải pháp hợp lý. - Các phƣơng pháp của xã hội học pháp luật: Phân tích cơ sở xã hội của việc xử phạt vi phạm hành chính. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Về lý luận, kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận pháp luật về pháp luật quảng cáo và xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo. Về thực tiễn, những khuyến nghị của đề tài có thể đƣợc các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền vận dụng vào thực tế hoạt động kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. - Đề tài đóng góp những giải pháp mới, cụ thể cho quy trình xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo; từ quá trình kiểm tra đến việc tham mƣu ban hành quyết định, theo dõi quá trình chấp hành quyết định và cƣỡng chế quyết định hành chính tại Ủy ban nhân dân quận Tân Bình. - Đề tài góp phần vào nguồn tài liệu, tƣ liệu tham khảo trong các cơ sở đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ, công chức nhà nƣớc trong lĩnh vực văn hóa. 7. Kết cấu đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo, đề tài đƣợc chia thành 3 chƣơng chính với nội dung nhƣ sau: - Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo - Chƣơng 2: Thực trạng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo trên địa bàn quận Tân Bình thời gian từ năm 2010 - 2016. - Chƣơng 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo trên địa bàn quận Tân Bình
8 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC QUẢNG CÁO 1.1. Vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo 1.1.1. Khái niệm về quảng cáo Quảng cáo có lịch sử phát triển lâu đời, phạm vi ứng dụng rộng nên quan niệm, định nghĩa về quảng cáo có nhiều, rất đa dạng. Nó phụ thuộc vào trình độ phát triển của mỗi quốc gia, lĩnh vực, ngành nghề mà ngƣời ta muốn hƣớng tới, mức độ sử dụng các phƣơng tiện thông tin trong truyền bá quảng cáo. Mục đích của quảng cáo là thu lợi nhuận, tuy nhiên nội dung, hình thức thể hiện trên các sản phẩm quảng cáo lại mang tính chất của thông tin, văn hóa nhằm biểu đạt nội dung của quảng cáo đến ngƣời tiêu dùng. Đây là những đặc trƣng rất cơ bản của quảng cáo, nhƣ là một ngành kinh tế xã hội, một hoạt động văn hóa sâu sắc. Hiện nay, trên thế giới, quảng cáo đã trở thành một ngành công nghiệp độc lập và lan rộng, phát triển mạnh mẽ trên toàn thế giới; trở thành công cụ quan trọng trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và góp phần thúc đẩy quá trình sản xuất - tiêu dùng của nền kinh tế. Tại Việt Nam, hoạt động quảng cáo chỉ thực sự phát triển mạnh mẽ, sôi động và đa dạng sau những năm 90, khi kế hoạch hóa tập trung, quan liêu bao cấp kết thúc, xác lập nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trƣờng có sự quản lý của nhà nƣớc theo định hƣớng xã hội chủ nghĩa. Từ đó đến nay, quảng cáo đã trở thành hoạt động không thể thiếu của các công ty, doanh nghiệp để tiếp cận ngƣời tiêu dùng và bản thân ngƣời tiêu dùng cũng thông qua quảng cáo để biết tới các sản phẩm, dịch vụ. Quảng cáo không chỉ góp phần vào sự phát triển của nền kinh tế đất nƣớc mà còn hàm chứa và phản ánh những giá trị văn hóa, thị hiếu thẩm mỹ của cộng đồng, dân tộc. Nhờ vậy, quảng cáo giúp duy trì và phát triển những
9 giá trị văn hóa vật chất và tinh thần của cộng đồng, dân tộc. Vì thế, quảng cáo có vai trò quan trọng với đời sống kinh tế - văn hóa - xã hội của đất nƣớc. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trƣờng, quảng cáo cũng ngày càng phát triển và khái niệm quảng cáo cũng mở rộng. Quảng cáo là một hoạt động kinh tế nhƣng cũng đồng thời là một hoạt động sáng tạo nghệ thuật. Mỗi hình ảnh quảng cáo là một tác phẩm hội họa, mỗi sản phẩm quảng cáo trên truyền hình là một đoạn phim ngắn. Quảng cáo đã sáng tạo ra thứ ngôn ngữ riêng của nó, cô đọng nhƣng nói đƣợc nhiều nhất. Vậy quảng cáo là gì? Dƣới những góc độ nghiên cứu khác nhau, ngƣời ta đƣa ra những khái niệm quảng cáo khác nhau. Theo Từ điển quảng cáo thì “ Quảng cáo là một loại thông tin phải trả tiền, có tính đơn phƣơng, không dành cho ai, có vận dụng mọi biện pháp và phƣơng tiện thông tin đại chúng nhằm hỗ trợ cho một sản phẩm, một nhãn hiệu, một xí nghiệp, một mục đích hoặc một tổ chức nào đó… đƣợc nêu danh trong quảng cáo” [22]. Theo Hiệp hội Quảng cáo Hoa Kỳ (AAA), “Quảng cáo là hoạt động truyền bá thông tin, trong đó nói rõ ý đồ của chủ quảng cáo, tuyên truyền hàng hóa, dịch vụ của chủ quảng cáo, trên cơ sở có thu phí quảng cáo, không trực tiếp nhằm công kích ngƣời khác”. Còn Armand Dayan, tác giả cuốn Nghệ thuật quảng cáo lại có cách nhìn nhận riêng của mình. Theo ông, “Quảng cáo là một phƣơng thức tuyên truyền, thông qua những phƣơng tiện trung gian nhất định để truyền đạt một cách có kế hoạch đến mọi ngƣời về chất lƣợng của hàng hóa và tính hữu dụng của loại hàng hóa đó nhằm mở rộng tiêu thụ, bán hàng, tạo dƣ luận”. Luật Quảng cáo của nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2012 định nghĩa “Quảng cáo là việc sử dụng các phương tiện nhằm giới thiệu đến công chúng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ có mục đích sinh lợi; sản phẩm, dịch vụ không có mục đích sinh lợi; tổ chức, cá nhân kinh doanh sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ được giới thiệu, trừ tin thời sự; chính sách xã hội; thông tin
10 cá nhân”. Khó có thể liệt kê hết các khái niệm về quảng cáo, nhƣng nhìn chung qua các khái niệm đó ngƣời ta đều thấy quảng cáo có những đặc điểm chung sau đây: Thứ nhất, quảng cáo là thông tin hướng tới khách hàng và thường nhằm mục tiêu lợi nhuận. Các doanh nghiệp thông qua quảng cáo để giới thiệu về sản phẩm, dịch vụ của mình đến với khách hàng. Mục tiêu của họ không gì hơn là để đẩy mạnh việc tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ, tức là nhằm tăng lợi nhuận. Chúng ta vẫn thƣờng bắt gặp các loại quảng cáo có thể không nhằm mục tiêu lợi nhuận nhƣ thông báo, rao vặt. Tuy nhiên, trong nền kinh tế thị trƣờng, loại thông tin phục vụ cho mục tiêu lợi nhuận phổ biến và thƣờng xuyên hơn rất nhiều. Thứ hai, quảng cáo không dành riêng cho một cá nhân cụ thể nào. Các doanh nghiệp quảng cáo luôn muốn có thật nhiều ngƣời chú ý đến sản phẩm quảng cáo của mình. Một sản phẩm khó có thể phù hợp với tất cả ngƣời tiêu dùng, vì thế một sản phẩm quảng cáo cũng thƣờng chỉ hƣớng tới những khách hàng tiềm năng của đối tƣợng mà nó đang quảng cáo. Tuy nhiên, rõ ràng quảng cáo không đƣợc gửi tới một cá nhân cụ thể nào. Đây là điểm phân biệt quảng cáo với chào hàng vì khi một thƣơng nhân đƣa ra một chào hàng thì anh ta bị ràng buộc đối với những cam kết mình đƣa ra trong thời hạn hiệu lực của chào hàng. Thứ ba, quảng cáo phải qua phương tiện trung gian. Đặc điểm này đƣợc coi là một thế mạnh rất lớn của quảng cáo. Quảng cáo có thể đƣợc tiến hành với nhiều hình thức, qua nhiều phƣơng tiện khác nhau, nhờ đó có thể tạo đƣợc sự tác động sâu rộng tới nhiều đối tƣợng. Với cách tiếp cận khách hàng vô cùng phong phú, quảng cáo mang lại hiệu quả rất lớn. 1.1.2. Khái niệm và đặc điểm vi phạm hành chính 1.1.2.1. Khái niệm vi phạm hành chính
11 Vi phạm hành chính là một loại vi phạm pháp luật xảy ra khá phổ biến hàng ngày trong đời sống xã hội, từ những hành vi nhỏ nhƣ vứt rác không đúng nơi, đúng chỗ, đến những hành vi có tính chất, mức độ lớn hơn nhƣ điều khiển môtô, xe máy đi vào đƣờng một chiều, vƣợt đèn đỏ, hoặc những hành vi trong hoạt động sản xuất, kinh doanh nhƣ tiến hành kinh doanh mà không đăng ký theo quy định của pháp luật, trốn thuế, thay đổi trụ sở của doanh nghiệp mà không thông báo, hay những hành vi trong lĩnh vực bảo vệ môi trƣờng nhƣ vận chuyển và xử lý chất thải, các chất gây ô nhiễm môi trƣờng không đúng theo quy định về bảo vệ môi trƣờng; những hành vi trong lĩnh vực thƣơng mại nhƣ xuất nhập khẩu hàng hóa không đúng giấy phép... Hành vi vi phạm hành chính từ trƣớc tới nay đã đƣợc quy định ở nhiều văn bản khác nhau trong đó, một số văn bản đáng chú ý nhƣ: - Điều lệ xử phạt vi cảnh ban hành kèm theo nghị định 143/CP/ ngày 27/5/1971 của Hội đồng Chính phủ. - Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính ngày 30/11/1989 có hiệu lực từ ngày 1/1/1990 do Hội đồng nhà nƣớc ban hành. - Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính ngày 6/7/1995 do Ủy ban Thƣờng vụ Quốc hội ban hành , có hiệu lực từ ngày 1/8/1995. Tuy nhiên, chỉ có pháp lệnh xử phạt vi phạm hành chính ngày 30/11/1989 mới đƣa ra định nghĩa: “Vi phạm hành chính là hành vi do cá nhân, tổ chức thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý xâm phạm các quy tắc quản lý hành chính nhà nước mà không phải là tội phạm hình sự và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt hành chính”. Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 của nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam định nghĩa “Vi phạm hành chính là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà nước mà