Luận văn Thạc sĩ Luật Hình sự và Tố tụng hình sự: Giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự lý luận và thực tiễn tại địa bàn huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương
lượt xem 7
download
Luận văn trình bày các nội dung chính sau: Những vấn đề lý luận và pháp luật về giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự; Thực tiễn thi hành quy định của Bộ luật tố tụng Hình sự năm 2015 về chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự tại huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương và các giải pháp bảo đảm thi hành đúng.
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật Hình sự và Tố tụng hình sự: Giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự lý luận và thực tiễn tại địa bàn huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương
- VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐINH QUỐC CƯỜNG GIAI ĐOẠN CHUẨN BỊ XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ, LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN TẠI ĐỊA BÀN HUYỆN KIM THÀNH, TỈNH HẢI DƯƠNG Ngành: Luật Hình sự và Tố tụng hình sự Mã số: 8.38.01.04 Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐẶNG QUANG PHƯƠNG Hà Nội, 2021
- LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, Luận văn là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu và kết quả nêu trong luận văn là đúng sự thật. Các kết luận khoa học của luận văn chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Hải Dương, ngày 09 tháng 03 năm 2021 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Đinh Quốc Cường
- DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Bảng tổng hợp số vụ án quá hạn luật định năm 2016 - 2020. Bảng 2.2: Bảng số liệu số vụ án trả hồ sơ để điều tra bổ sung. Bảng 2.3: Bảng số liệu tỷ lệ đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm.
- MỤC LỤC MỞ ĐẦU..............................................................................................01 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ GIAI ĐOẠN CHUẨN BỊ XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ..........09 1.1. Những vấn đề lý luận về giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự......................................................................................................09 1.2. Quy định của bộ luật tố tụng Hình sự 2015 về giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự..................................................................16 1.3. Phạm vi và chủ thể của việc thực hiện chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự.................................................................................................20 1.4. Lịch sử hình thành và phát triển của các quy định trong pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam về chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự..............26 Kết luận chương 1...............................................................................29 Chương 2: THỰC TIỄN THI HÀNH QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ NĂM 2015 VỀ GIAI ĐOẠN CHUẨN BỊ XÉT XỬ SƠ THẨM TẠI HUYỆN KIM THÀNH TỈNH HẢI DƯƠNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THI HÀNH ĐÚNG..............................................30 2.1. Thực tiễn thi hành quy định của bộ luật tố tụng Hình sự năm 2015 về giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm tại huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương.............................................................................................................29 2.1.1. Tổng quan kết quả thi hành và những vi phạm, sai lầm trong thực tiễn thi hành...........................................................................................29 2.1.2. Nguyên nhân của những vi phạm sai lầm...............................63
- 2.2. Các yêu cầu và các giải pháp áp dụng đúng quy định của bộ luật tố tụng Hình sự về giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm.......................66 2.2.1. Các yêu cầu áp dụng đúng........................................................66 2.2.2. Một số kiến nghị và giải pháp bảo đảm áp dụng đúng..........70 Kết luận chương 2...............................................................................77 KẾT LUẬN..........................................................................................78
- MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Xét xử sơ thẩm là Là một từ Hán Việt, có nghĩa là lần đầu tiên đưa vụ án rả xét xử tại một Toà án có thẩm quyền. Xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự là một giai đoạn của tố tụng hình sự, trong đó, Toà án có thẩm quyền (cấp xét xử thứ nhất) thực hiện trên cơ sở kết quả tranh tụng tại phiên toà xem xét, giải quyết vụ án bằng việc ra bản án quyết định đối với bị cáo (hoặc các bị cáo) có tội hay không có tội, hình phạt và các biện pháp tư pháp, cũng như các quyết định tố tụng khác theo quy định của pháp luật Hình sự. Quá trình giải quyết một vụ án Hình sự trải qua nhiều giai đoạn khác nhau, trong đó xét xử là giai đoạn trọng tâm, Xét xử sơ thẩm được coi như là đỉnh cao của quyền tư pháp, tại phiên tòa quyền và nghĩa vụ của Người tiến hành tố tụng và người tham gia tố tụng được thực hiện một cách công khai, công bằng và thể hiện rõ bản chất Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Để có được phán quyết công bằng, khách quan, vô tư, đảm bảo quyền và lợi ích của những người tham gia tố tụng, các cơ quan tiến hành tố tụng đặc biệt là Tòa án phải trải qua rất nhiều giai đoạn tố tụng khác nhau với những trình tự và thủ tục khắt khe theo quy định của bộ luật tố tụng Hình sự. Một trong những giai đoạn quan trọng đó là giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự. Chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự là hoạt động tố tụng hình sự được thực hiện trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự. Đây là đề tài nghiên cứu có ý nghĩa lớn đối với tôi vì một số lý do sau: Thứ nhất, Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 có quy định về giai đoạn chuẩn bị xét xử vụ án Hình 1
- sự còn nhiều bất cập và chưa thể đáp ứng ngay lập tức đối với sự phát triển kinh tế trong nước cũng như thế giới như các tội phạm mới, tội phạm công nghệ cao, an ninh mạng... Đặc biệt, việc phát triển như vũ bão của kinh tế khiến cho bộ Luật tố tụng Hình sự không thích kịp với việc đấu tranh phòng chống tội phạm dẫn đến việc bỏ lọt tội phạm dẫn đến những hệ lụy to lớn cho công tác đấu tranh phòng chống tội phạm. Thứ hai, Trong những năm qua, các báo cáo tổng kết công tác năm của hệ thống Tòa án cả nước nói chung và Tòa án nhân dân huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương nói riêng đều chỉ rõ một trong những nguyên nhân khiến các vụ án hình sự bị hủy, sửa là do người tiến hành tố tụng còn yếu về chuyên môn nghiệp vụ và còn chủ quan trong hoạt động chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự. Thứ ba, Bản thân là một cán bộ Tòa án xét thấy cần phải trau dồi kiến thức bản thân trong việc xét xử sơ thẩm các vụ án Hình sự góp phần quan trọng trong việc đấu tranh phòng chống tội phạm địa phương nơi mình công tác. Từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài “Chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự Lý luận và thực tiễn tại địa bàn huyện KimThành, tỉnh Hải Dương” để nghiên cứu làm Luận văn thạc sỹ Luật học của mình. Đối với đề tài Giai đoạn chuẩn bị xét xử vụ án Hình sự, cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu dưới các góc độ, phạm vi và các hướng nghiên cứu khác nhau, mà điển hình như: Chức năng xét xử trong tố tụng hình sự Việt Nam của Lê Tiến Châu (2009). - Nxb: Tư pháp, H: 2009. Cuốn sách đã nêu lên nhận thức chung về chức năng xét xử trong tố tụng hình sự. 2
- Những nội dung mới trong Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, Sách chuyên khảo do Nguyễn Hoà Bình (Chủ biên), Nxb Chính trị Quốc gia- Sự thật (2016). Cụ thể, TS Hoàng Anh Tuyên đã có bài nghiên cứu về Xét xử sơ thẩm và xét xử phúc thẩm vụ án hình sự. Bình luận khoa học Bộ luật Tố tụng hình sự, Võ Khánh Vinh (Chủ biên) Nxb Công an Nhân dân 2004. Trên cơ sở lý luận, tác giả đã dựa vào những quy định trong BLTTHS năm 2003 bình luận về nội dung của từng điều luật. 1. Th.S Nguyễn Thị Thu Hiền (2011), “Chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự, luận văn thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội. 2. Th.S Dư Tuyết Lạnh (2011), “Chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự theo pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn thành phố Cần Thơ, luận văn thạc sĩ Luật học, Học viện khoa học xã hội; 3. Th.s Tống Thị Thanh Thanh (2004), Chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự, Luận văn thạc sỹ Luật học Khoa Luật Đại học quốc gia Hà Nội. Ngoài ra còn một số bài viết hay như: Kiến nghị nhằm nâng cao vị thế độc lập của Thẩm phán trong hoạt động xét xử, của tác giả Nguyễn Minh Sử (2011), Tạp chí Tòa án nhân dân (số 14/T7- 2011); Đinh Văn Quế (2011), Phương hướng hoàn thiện các quy định của Bộ luật tố tụng hình sự về xét xử sơ thẩm các vụ án hình sự, Tạp chí Tòa án nhân dân; Vũ Gia Lâm (2011), Hoàn thiện một số quy định về xét xử sơ thẩm hình sự nhằm thực hiện có hiệu quả nguyên tắc hai cấp xét xử, Tạp chí Tòa án nhân dân (số 21); Một số quy định của Bộ Luật tổ tụng Hình sự về quyết định của Tòa án trong hoạt động chuẩn bị xét xử sơ thẩm và thực tiễn áp dụng, của tác giả Hoàng Thị Minh Sơn đăng trên Tạp chí Luật học số 7/2009; 3
- Các công trình khoa học và bài viết nêu trên đều có giá trị to lớn về lý luận và thực tiễn nhưng mới chỉ nghiên cứu những vấn đề chung nhất về chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự mà chưa có công trình, bài viết nào nghiên cứu một cách đầy đủ và toàn diện về hoạt động này tại một địa bàn cấp huyện với nhiều nút giao thông quan trọng với sự nhập cư ngày càng tăng của lao động nhiêu nơi trên đất nước như huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương. Do vậy, đề tài luận văn “Giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự Lý luận và thực tiễn tại địa bàn huyện KimThành, tỉnh Hải Dương” đảm bảo tính cấp thiết và có ý nghĩa lớn về lý luận và thực tiễn. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu: Luận văn làm sáng rõ thêm về lý luận và nội dung cơ bản của hoạt động chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự theo quy định của BLTTHS năm 2015 so sánh với BLTTHS 2003; đồng thời trên cơ sở nghiên cứu một số vấn đề thực tiễn xét xử các vụ án Hình sự sơ thẩm trên địa bàn huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2020, luận văn đưa ra một số giải pháp để hoàn thiện pháp luật tố tụng hình sự cũng như bảo đảm áp dụng đúng các quy định của pháp luật tố tụng Hình sự khi giải quyết các vụ án Hình sự sơ thẩm. Từ đó làm cơ sở đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm góp phần hoàn thiện các quy định của pháp luật tố tụng Hình sự và cơ chế nâng cao hơn nữa hiệu quả của việc áp dụng các quy định của pháp luật tố tụng Hình sự về chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự tại huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương. Đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp để phù hợp với sự phát triển kinh tế xã hội cùng với đó là đấu tranh phòng ngừa tội phạm theo tình hình thực tế ở nước ta hiện nay. 4
- 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: Làm rõ khái niệm chuẩn bị xét xử sơ thẩm, vai trò và ý nghĩa của nó trong hoạt động xét xử của Toà án; Nghiên cứu lịch sử hình thành và phát triển của các quy định pháp luật về chuẩn bị xét xử vụ án Hình sự và một số quy định của các nước trên thế giới về vấn đề này để đưa ra được sự so sánh giữa các bộ luật qua các các thười kỳ, từ đó đúc kết được sự thay đổi của phát luật giữa cũ và mới, giữa nước ta và một số nước trên thế giới; Nghiên cứu các quy định của PLTTHS hiện hành về chuẩn bị xét xử; nghiên cứu thực tiễn áp dụng pháp luật về hoạt động chuẩn bị xét xử vụ án Hình sự ở huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương như: tình hình giải quyết, xét xử các vụ án Hình sự trên địa bàn huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương, những kết quả đạt được, một số thiếu sót, hạn chế và những nguyên nhân của thiếu sót, hạn chế từ thực tiễn xét xử đó.... Từ đó đưa ra những vướng mắc, bất cập để có những kiến nghị nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả áp dụng các quy định của pháp luật về chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu về các quy định của pháp luật về giai đoạn chuẩn bị xét xử vụ án Hình sự thông qua thực tiễn xét xử tại huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương. 3.2. Phạm vi nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu về “Chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự Lý luận và thực tiễn tại địa bàn huyện KimThành, tỉnh Hải Dương” dưới góc độ Luật TTHS, đề cập có hệ thống những vấn đề thuộc về cơ sở lý luận và cơ sở 5
- thực tiễn, cũng như các quy định của PLTTHS về chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự ở Việt Nam qua các thời kỳ để có cái nhìn tổng quan về sự thay đổi của phát luật tố tụng Hình sự. Đồng thời dựa trên cơ sở pháp luật, Luận văn còn nghiên cứu và giải quyết những vấn đề xung quanh thực tiễn hoạt động của các cơ quan Tòa án, Việt kiểm sát trong giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm các vụ án Hình sự, kết hợp với việc nghiên cứu đánh giá hoạt động này trong thực tiễn, phân tích những thiếu sót, hạn chế, từ đó kiến nghị những giải pháp nhằm bảo đảm áp dụng đúng quy định của pháp luật trong tố tụng Hình sự. Về địa điểm: Trên địa bàn huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương Về thời gian: Trong giai đoạn 05 năm từ năm 2016 – 2020, số liệu thống kê của Tòa án nhân dân huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương. Do đây là một vấn đề rộng và phức tạp, hơn thế trong gia đoạn chuẩn bị xét xử vụ án Hình sự có sự tham gia của nhiều cơ quan tiền hành tố tụng và cá nhân, tổ chức khác nhau nên tác giả không thể xem xét toàn diện tất cả các nội dung của vấn đề cũng như không đề cập đến các vấn đề liên quan đến chuẩn bị xét xử của Tòa án quân sự mà chỉ nghiên cứu một số nội dung cơ bản của BLTTHS và làm sáng tỏ một cách có hệ thống về lý luận, pháp lý và thực tiễn áp dụng về giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự. 4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp luận 6
- Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng, phương pháp luận duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và Pháp luật, quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về cải cách hệ thống tư pháp, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa, đường lối đấu tranh phòng chống tội phạm của nhà nước ta , về chính sách hình sự, làm kim chỉ nam xuyên suốt trong toàn bộ cấu trúc nghiên cứu của luận văn. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Luận Văn sử dụng các phương pháp cụ thể và đặc thù của khoa học luật hình sự như phương pháp phân tích và tổng hợp; phương pháp so sánh, đối chiếu, phương pháp diễn dịch, quy nạp để tổng hợp và thống kê các tri thức khoa học từ lý luận đến thực tiễn, phương pháp Hệ thống hoá các văn bản pháp luật của các cơ quan tiến hành tố tụng trên cơ sở thực tiễn áp dụng để nghiên cứu luận văn. 5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn Về mặt lý luận : Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần Làm rõ thêm một số quy định của BLTTHS năm 2015 về giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự. Góp phần hoàn thiện những quy định của pháp luật tố tụng hình sự, tạo thuận lợi cho hoạt động áp dụng pháp luật của cơ quan có thẩm quyền, đáp ứng đòi hỏi xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Từ đó rút ra được những giá trị tiến bộ và một số hạn chế của pháp luật tố tụng hiện hành, nguyên nhân, giải pháp để nâng cáo hiệu quả áp dụng pháp luật. Về mặt thực tiễn: Các kết quả nghiên cứu của luận văn có thể là tài liệu tham khảo cho các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ban hành, xây dựng hoàn thiện các quy định đối với xét xử các vụ án Hình sự sơ thẩm. Ngoài ra, 7
- kết quả đạt được trong nghiên cứu của luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong công tác nghiên cứu khoa học ngành Luật và tài liệu tham khảo đối với người làm công tác nghiên cứu, giảng dạy. Qua đó, đúc kết thực tiễn để rút ra những nhận định, đánh giá có ý nghĩa góp phần nâng cao chất lượng xét xử các vụ án hình sự sơ thẩm tại ngành Tòa án nhân dân, đội ngũ Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân. Quá đó góp phần quan trọng trong công cuộc đấu tranh phòng chống tội phạm theo thực tế phát triển của đất nước. 6. Bố cục của luận văn. Ngoài lời nói đầu và phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, mục lục, luận văn có bố cục như sau: Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp luật về giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự. Chương 2: Thực tiễn thi hành quy định của Bộ luật tố tụng Hình sự năm 2015 về chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự tại huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương và các giải pháp bảo đảm thi hành đúng. 8
- Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ GIAI ĐOẠN CHUẨN BỊ XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ 1.1. Những vấn đề lý luận về giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án HÌnh sự. 1.1.1. Khái niệm chuẩn bị xét xử sơ thẩm và giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự. 1.1.1.1. Khái niệm chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự. Trong giới luật học có nhiều quan điểm khác nhau về khái niệm vụ án Hình sự, tuy nhiên các quan điểm đều có cùng điểm chung về khái niệm vụ án Hình sự là vụ án có dấu hiệu của tội phạm đã được quy định trong Bộ luật hình sự được cơ quan điều tra ra lệnh khởi tố về hình sự để tiến hành điều tra, truy tố, xét xử theo các trình tự, thủ tục đã được quy định ở Bộ luật tố tụng hình sự. Trong quá trình tố tụng vụ án Hình sự lại được chia làm nhiều giai đoạn khác nhau, trong đó hoạt động xét xử là giai đoạn trọng tâm, quyết định của quá trình tố tụng. Hoạt động xét xử bao gồm giai đoạn chuẩn bị xét xử và thực hiện các thủ tục xét xử tại phiên tòa như Hỏi đáp, tranh tụng.... Trong đó chuẩn bị xét xử là hoạt động đầu tiên khi hồ sơ được chuyển từ giai đoạn điều tra, truy tố sang Tòa án. Giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm có vai trò rất quan trọng, tuy không đưa ra những phán quyết như giai đoạn xét xử, nhưng giai đoạn này là cơ sở quan trọng để Tòa án đưa ra các phán quyết của mình một cách khách quan và đúng pháp luật. Tại giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự, Tòa án phải thực hiện một chuỗi các hành vi , hoạt động tố tụng liên tiếp như tiếp nhận hồ sơ, thụ lý vụ án, ra Quyết định các biện pháp ngăn 9
- chặn, các hoạt động tố tụng này phối hợp liên hoàn, nhịp nhàng với nhau cùng hướng tới một mục đích để phiên tòa sơ thẩm được xét xử một cách khách quan, vô tư, đúng người đúng tội, đúng pháp luật. Chuẩn bị xét xử là một chế định của BLTTHS và là một hoạt động thực hiện nhiệm vụ cụ thể của Tòa án mà người được giao thẩm quyền thực hiện những hoạt động đó là Thẩm phán. Theo Từ điển Tiếng Việt thì “chuẩn bị” nghĩa là “làm cho có sẵn cái cần thiết để làm việc gì đó”, “xét xử” là từ Hán Việt, có nghĩa là “hoạt động do Tòa án tiến hành theo pháp luật tố tụng, trong đó Tòa án, sau khi nghiên cứu một cách khách quan, toàn diện và đầy đủ các tình tiết của một vụ án, tiến hành giải quyết và xử lý vụ án bằng việc ra bản án và các quyết định cần thiết”. Còn “sơ thẩm", có nghĩa là “lần đầu tiên đưa ra xét xử vụ án của một Tòa án có thẩm quyền”. Chuẩn bị xét xử vụ án Hình sự là một chế định của pháp luật tố tụng Hình sự. Chế định này được quy định tại mục II chương XXI của BLTTHS năm 2015. Tuy nhiên, trong giải thích từ ngữ của bộ luật lại không nói về định nghĩa của chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự là gì. Do đó đã đến rất nhiều cách hiểu khác nhau về giai đoạn chuẩn bị xét xử vụ án Hình sự. Theo đó, tác giả Đinh Văn Quế cho rằng “Chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự là chuẩn bị những điều kiện cần thiết để đưa vụ án ra xét xử theo đúng quy định của pháp luật” Tại Giáo trình tố tụng hình sự của Đại học Huế đưa ra khái niệm, đó là chuẩn bị xét xử vụ án hình sự là khâu đầu tiên, một phần của giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự, trong đó Tòa án có thẩm quyền tiến hành các hoạt động tố tụng và việc làm cần thiết do pháp luật quy định để đảm bảo cho việc xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật”[28, tr. 349]. 10
- PGS.TS Trần Văn Độ thì “Chuẩn bị xét xử là phần đầu tiên của giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự kể từ khi nhận hồ sơ vụ án, trong đó Thẩm phán chủ tọa phiên tòa có nhiệm vụ nghiên cứu hồ sơ vụ án, giải quyết các khiếu nại và yêu cầu của những NTGTT và tiến hành những việc cần thiết cho việc mở phiên tòa như giao các quyết định của Tòa án, triệu tập những người tham gia tố tụng, quyết định hay đề nghị Chánh án, Phó Chánh án quyết định áp dụng thay đổi hoặc hủy bỏ biện pháp ngăn chặn... trong thời hạn do pháp luật quy định. Chuẩn bị xét xử cũng là một giai đoạn tố tụng rất quan trọng. Bởi vì, trong giai đoạn này Thẩm phán phải nghiên cứu hồ sơ vụ án để ra một trong những quyết định đưa vụ án ra xét xử, trả hồ sơ để điều tra bổ sung, tạm đình chỉ hay đình chỉ vụ án ". Còn theo của TS. Lê Tiến Châu cho rằng: “Chuẩn bị xét xử là một khâu của giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự, bao gồm các hoạt động khác nhau, có mối liên hệ mật thiết với nhau và cùng hưởng tới yêu cầu tạo ra những điều kiện cần thiết cho hoạt động xét xử sơ thẩm, đảm bảo việc xét xử đúng người, đúng tội đúng pháp luật. Chuẩn bị xét xử sơ thẩm tuy chỉ là một khẩu của giai đoạn xét xử sơ thẩm nhưng bao gồm một hệ thống các hoạt động tố tụng phức tạp, phối hợp với nhau cùng tưởng về mục đích chung là đảm bảo hiệu quả xét xử sơ thẩm vụ án hình sự, đó là: hoạt động thụ lý vụ án; nghiên cứu hồ sơ vụ án; ra quyết định tố tụng cần thiết".[7, tr. 241] Theo quan điểm cá nhân tôi, chuẩn bị xét xử là một phần trong xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự. Giai đoạn này được bắt đầu kể từ khi Tòa án tiếp nhận hồ sơ vụ án từ Viện kiểm sát chuyển sang. Trong giai đoạn này, Thẩm phán được phân công giải quyết, xét xử vụ án có thẩm quyền thực hiện các hoạt động tố tụng xoay quanh việc tìm ra sự thật khách quan của vụ án, Đây là giai đoạn hết sức quan trọng đối với việc giải quyết vụ án, là tiền đề để đưa ra 11
- phán quyết với một người bị Viện kiểm sát truy tố là có tội hay không có tội, góp phần củng cố pháp chế và trật tự pháp luật, bảo vệ vững chắc. Chuẩn bị xét xử vụ án Hình sự có thời điểm bắt đầu và thời điểm kết thúc được quy định chặt chẽ trong bộ luật tố tụng Hình sự, mà tại đó Tòa án thực hiện một chuỗi các hoạt động tố tụng phức tạp có sự liên kết mật thiết đến nhau để tiến hành thu thập bổ sung chứng cứ thêm cho hồ sơ vụ án để hướng về mục đích chung là bảo đảm hiệu quả xét xử sơ thẩm vụ án hình sự được đúng đắn, đó là: hoạt động thụ lý vụ án, nghiên cứu hồ sơ vụ án, ra quyết định tố tụng cần thiết. Điểm kết thúc của chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự được kết thúc khi Tòa án ra một cáo quyết định theo quy định tại khoản 1 Điều 227 BLTTHS như: Quyết định đưa vụ án ra xét xử; Quyết định trả Hồ sơ để điều tra bổ sung, Quyết định đình chỉ hoặc tạm đình chỉ vụ án. Mặt khác, Chuẩn bị xét xử còn là một hoạt động của Tòa án mà ở đó chính là Thẩm phán thực hiện các nhiệm vụ quyền hạn của mình theo pháp luật tố tụng Hình sự. Có rất nhiều chủ thể khác nhau tham gia vào quá trình chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự, nhưng Tòa án là cơ quan giữ vai trò chủ đạo tiến hành các hoạt động tố tụng trong giai đoạn này. Đây là hoạt động tiên quyết để Tòa án sau khi kết thúc các giai đoạn Điều tra, truy tố, để Tòa án có thời gian nghiên cứu hồ sơ, tiến hành bổ sung các tài liệu chứng cứ còn lại của vụ án, đây là khâu cuối cùng trước khi Tòa án đưa vụ án ra để xét xử, phán quyết, Nó gần như có yếu tố quyết định đến việc nhận thức của Thẩm phán chủ tọa phiên tòa về sự thực khách quan của vụ án, do đó chuẩn bị xét xử vụ án Hình sự cũng đóng một vai trò quyết định và vô cùng quan trọng khi giải quyết một vụ án Hình sự. Khi tham gia vào việc chuẩn bị xét xử vụ án Hình sự, đòi hỏi thẩm phán phải có những cái nhìn khách quan và nhận thức đúng đắn về pháp luật, 12
- đặc biệt việc tuân thủ nghiêm ngặt theo từng quy định của chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự trong bộ luật Tố tụng hình sự là điểm mấu chốt, vì Thẩm phán là người có trách nhiệm đi tìm sự thật khách quan cho vụ án nên cần có nhận thức đúng và đầy đủ về tầm quan trọng của chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự nhằm nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các vụ án Hình sự của Tòa án, góp phần đấu tranh phòng, chống tội phạm, đẩy mạnh dân chủ hóa, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa. Ngoài ra, theo pháp luật tố tụng Hình sự thì ngoài thẩm phán thì Hội thẩm nhân dân là thành viên hội đồng xét xử cũng phải thực hiện việc chuẩn bị xét xử vụ án Hình sự Từ những vấn để trình bày nêu trên, theo tác giả thì có thể hiểu khái niệm về chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự như sau: Chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự nằm trong trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự, là hoạt động tố tụng mang tính quyền lực Nhà nước, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện mà trong đó Hội đồng xét xử sơ thẩm được phân công là thành phần chủ đạo thực hiện việc giải quyết vụ án theo đúng quy định của BLTTHS, góp phần đảm bảo tính khách quan,vô tư để xét xử vụ án Hình sự đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. 1.1.1.2. Vị trí, vai trò, ý nghĩa của chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự. Giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với việc giải quyết vụ án Hình sự.Việc chuẩn bị xét xử vụ án Hình sự góp phần quan trong để Tòa án nhận thức được hướng giải quyết vụ án, từ đó sẽ là ảnh hưởng to lớn đến chất lượng giải quyết vụ án Hình sự. Quá trình chuẩn bị xét xử vụ án Hình sự càng được chuẩn bị kỹ lưỡng và chặt chẽ bao nhiêu thì chất lượng giải quyết, xét xử các vụ án Hình sự sơ thẩm ngày càng được nâng cao đảm bảo phục vụ cho công tác đấu tranh phòng chống tội phạm theo tình hình phát triển của đất nước. Ngược lại nếu việc chuẩn bị xét 13
- xử vụ án Hình sự được chuẩn bị không kỹ càng sẽ dẫn đến sai phương hướng khi giải quyết vụ án Hình sự, làm cho việc xét xử dễ đi đến việc oan sai, bỏ lọt tội phạm. Trên thực tế đã có rất nhiều minh chứng cho thấy trong quá trình giải quyết vụ án Hội đồng xét xử sơ thẩm, chuẩn bị, nghiên cứu chưa kỹ dẫn đến hiểu sai về nội dung vụ án dẫn đến việc bị hủy, sửa do oan sai, bỏ lọt tội phạm, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của người tham gia tố tụng. Từ những nhận định trên ta có thể thấy vai trò của việc chuẩn bị xét xử vụ án Hình sự là vô cùng quan trọng và mang nhiều ý nghĩa lướn lao đối với việc nhận thức và đánh giá về tội phạm. Việc nghiên cứu hồ sơ vụ án Hình sự tại giai đoạn chuẩn bị xét xử vụ án Hình sự sẽ giúp Thẩm phán và Hội thẩm nắm rõ được nội dung vụ án từ đó đưa ra những nhận định đúng đắn góp phần quan trọng cho việc điều khiển phiên tòa khi đưa vụ án ra xét xử, đảm bảo các chứng cứ được xem xét một cách toàn diện, công khai, minh bạch, đúng người đúng tội, đúng pháp luật. Việc chuẩn bị xét xử một vụ án Hình sự tốt còn là yếu tố quyết định đến chất lượng xét xử các vụ án Hình sự của Tòa án hay chính xác là thẩm phán và hội thẩm nhân dân, qua đó đảm bảo cho vụ án được giải quyết nhanh chóng, triệt để giúp đảm bảo quyền và lợi ích cho người bị buộc tội và những người tham gia tố tụng. Quá trình chuẩn bị xét xử sẽ đem lại nhiều hiệu quả khi trực tiếp xét xử vụ án, giúp hội đồng xét xử dễ dàng điều hành phiên tòa làm cho việc xét xử được diễn ra nhanh gọn nhưng không thiếu đi sự chính xác, đem lại hiệu quả cao cho công tác xét xử án Hình sự nói chung. Việc thực hiện tốt quá trình có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với hoạt động xét xử của Hội đồng xét xử tại phiên tòa. Tại giai đoạn này tuy không đưa ra được kết quả giải quyết các vụ án Hình sự nhưng lại là tiền đề để Tòa án nhận định và đưa ra phương hướng giải quyết vụ án. Việc chuẩn bị tốt giai 14
- đoạn này giúp Tòa án đưa ra phán quyết chính xác nhất tại phiên tòa để tránh oan sai, bỏ lọt tội phạm. Trên thực tế cho thấy rất nhiều vụ án tại giai đoạn chuẩn bị xét xử phát hiện ra tội phạm mới cũng như có thêm những chứng cứ gỡ tội cho bị cáo hoặc tội phạm của bị cáo không đúng với tội danh mà Viện kiểm sát truy tố. Điều đó cho thấy chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự có ý nghĩa thực sự lớn lao đối với việc giải quyết vụ án Hình sự. Tại Điều 276 BLTTHS năm 2015 quy định về Nhận hồ sơ vụ án, bản cáo trạng và thụ lý vụ án. Trong đó, tại khoản 1 quy định : “Khi Viện kiểm sát giao bản cáo trạng, hồ sơ vụ án và vật chứng kèm theo (nếu có), Tòa án phải kiểm tra và xử lý”. Như vậy, chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự bao gồm các hoạt động như thụ lý vụ án, nghiên cứu hồ sơ vụ án và ra quyết định tố tụng cần thiết đối với việc giải quyết vụ án. Cụ thể chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự được tính kể từ khi Tòa án nhận được hồ sơ của Viện kiểm sát chuyển sang, ngày nhận hồ sơ chính là ngày thụ lý vụ án, thời hạn chuẩn bị xét xử được tính kể từ ngày thụ lý vụ án tùy theo tôi danh bị truy tố là tội phạm ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hay đặc biệt nghiêm trọng. Thời hạn chuẩn bị xét xử vụ án Hình sự kết thúc khi Tòa án ra một trong các quyết định theo các điểm a, b, c khoản 1 Điều 277 của bộ luật tố tụng Hình sự 2015 đó là Quyết định đưa vụ án ra xét xử, Quyết định trả hồ sơ để điều tra bổ sung và Quyết định đình chỉ, tạm đình chỉ giải quyết vụ án. Như vậy, theo quy định của pháp luật phạm vi của việc thực hiện chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự bắt đầu bằng việc Tòa án tiếp nhận hồ sơ và thụ lý hồ sơ vụ án và kết thúc bằng việc Thẩm phán ra một trong các quyết định sau: Quyết định trả hồ sơ để điều tra bổ sung; Quyết định đình chỉ; Quyết định tạm đình chỉ; hoặc Quyết định đưa vụ án ra xét xử. 15
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
-
Luận văn Thạc sĩ Luật hình sự và tố tụng hình sự: Tội trộm cắp tài sản theo pháp luật hình sự Việt Nam từ thực tiễn huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội
86 p | 322 | 50
-
Luận văn Thạc sĩ Luật Hình sự và Tố tụng hình sự: Áp dụng pháp luật hình sự đối với tội cướp giật tài sản từ thực tiễn huyện Thống Nhất, tỉnh Đồng Nai
86 p | 76 | 38
-
Luận văn Thạc sĩ Luật hình sự và tố tụng hình sự: Thi hành án hình sự từ thực tiễn tỉnh Phú Thọ
80 p | 188 | 36
-
Luận văn Thạc sĩ Luật hình sự và Tố tụng hình sự: Chứng cứ điện tử trong tố tụng hình sự từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh
75 p | 103 | 27
-
Luận văn Thạc sĩ Luật hình sự và tố tụng hình sự: Thực hiện nguyên tắc tranh tụng tại phiên tòa sơ thẩm vụ án hình sự theo pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Ninh Thuận
86 p | 138 | 26
-
Luận văn Thạc sĩ Luật Hình sự và Tố tụng hình sự: Tội cướp tài sản từ thực tiễn tỉnh Hải Dương
83 p | 133 | 24
-
Luận văn Thạc sĩ Luật hình sự và tố tụng hình sự: Nguyên tắc phân hóa trách nhiệm hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội trong pháp luật hình sự Việt Nam
84 p | 179 | 22
-
Luận văn Thạc sĩ Luật Hình sự và Tố tụng hình sự: Tội gây rối trật tự công cộng từ thực tiễn tỉnh Hải Dương
85 p | 112 | 21
-
Luận văn Thạc sĩ Luật hình sự và Tố tụng hình sự: Miễn trách nhiệm hình sự từ thực tiễn tỉnh Đồng Nai
82 p | 46 | 20
-
Luận văn Thạc sĩ Luật hình sự và tố tụng hình sự: Tội mua bán người theo quy định của pháp luật hình sự Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Lào Cai
81 p | 124 | 17
-
Luận văn Thạc sĩ Luật hình sự và Tố tụng hình sự: Kháng nghị phúc thẩm hình sự từ thực tiễn tỉnh Bình Phước
102 p | 47 | 15
-
Luận văn Thạc sĩ Luật Hình sự và Tố tụng hình sự: Hoãn chấp hành hình phạt tù từ thực tiễn tỉnh Hải Dương
92 p | 67 | 15
-
Luận văn Thạc sĩ Luật hình sự và Tố tụng hình sự: Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự từ thực tiễn Quân khu 7, Việt Nam
91 p | 54 | 15
-
Luận văn Thạc sĩ Luật Hình sự và Tố tụng hình sự: Hình phạt cải tạo không giam giữ từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh
85 p | 60 | 14
-
Luận văn Thạc sĩ Luật hình sự và Tố tụng hình sự: Tội tàng trữ trái phép chất ma túy từ thực tiễn quận 7 thành phố Hồ Chí Minh
91 p | 39 | 14
-
Luận văn Thạc sĩ Luật Hình sự và Tố tụng hình sự: Các hình phạt chính nhẹ hơn hình phạt tù có thời hạn từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh
88 p | 56 | 12
-
Luận văn Thạc sĩ Luật Hình sự và Tố tụng hình sự: Áp dụng án treo từ thực tiễn thành phố Hải Dương, tỉnh Hải Dương
76 p | 70 | 10
-
Luận văn Thạc sĩ Luật Hình sự và Tố tụng hình sự: Áp dụng hình phạt tù có thời hạn từ thực tiễn quận Gò Vấp, thành phố Hồ Chí Minh
86 p | 36 | 9
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn