Luận văn Thạc sĩ Luật học: Bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp qua thực tiễn áp dụng tại tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:106

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là nhằm phân tích, đánh giá những vấn đề pháp lý về bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp để đưa ra định hướng và tìm kiếm các giải pháp nhằm hoàn thiện các quy định của pháp luật về bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp tại Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật học: Bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp qua thực tiễn áp dụng tại tỉnh Bình Dương

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT ĐẶNG THÚY PHI TÊN ĐỀ TÀI: BẢO VỆ QUYỀN CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP QUA THỰC TIỄN ÁP DỤNG TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: LUẬT KINH TẾ MÃ SỐ: 8 38 01 07 LUẬN VĂN THẠC SĨ BÌNH DƯƠNG - 2023
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT ĐẶNG THÚY PHI TÊN ĐỀ TÀI: BẢO VỆ QUYỀN CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP QUA THỰC TIỄN ÁP DỤNG TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: LUẬT KINH TẾ MÃ SỐ: 8 38 01 07 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐÀO MỘNG ĐIỆP TS. PHÍ THỊ THANH TÂM BÌNH DƯƠNG – 2023
LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan Luận văn thạc sĩ với đề tài: “Bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp qua thực tiễn áp dụng tại tỉnh Bình Dương” là công trình nghiên cứu độc lập của riêng tác giả. Các số liệu khoa học, kết quả nghiên cứu của Luận văn là trung thực và các thông tin trích dẫn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Bình Dương, ngày tháng năm 2023 Tác giả luận văn Đặng Thúy Phi i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành bài luận văn “Bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp qua thực tiễn áp dụng tại tỉnh Bình Dương”; bên cạnh những nỗ lực của bản thân tác giả xin trân trọng cảm ơn các Thầy, Cô trong Viện đào tạo sau đại học của trường Đại học Thủ Dầu Một đã giúp tác giả trau dồi kiến thức chuyên ngành trong suốt thời gian học tập tại trường. Trong quá trình làm bài luận văn thạc sĩ, tác giả cảm thấy rằng mình đã học tập và trải nghiệm được nhiều điều vô cùng hữu ích. Từ đó để tác giả học hỏi và rút kinh nghiệm cho những bài luận sau và xa hơn là trong quá trình làm việc sau này của mình. Bài luận văn của tác giả sẽ không thể tránh được những hạn chế, thiếu sót. Rất mong nhận được các ý kiến đóng góp và nhận xét chân thành từ quý Thầy, cô. Bình Dương, ngày tháng năm 2023 Tác giả luận văn Đặng Thúy Phi ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Diễn giải 1 BLLĐ Bộ luật lao động 2 QHLĐ Quan hệ lao động 3 HĐLĐ Hợp đồng lao động 4 TCLĐ Tranh chấp lao động 5 NLĐ Người lao động 6 NSDLĐ Người sử dụng lao động 7 TAND Toà án nhân dân 8 CĐCS Công đoàn cơ sở 9 TTLĐ Thị trường lao động 10 TULĐTT Thỏa ước lao động tập thể 11 TLTT Thương lượng tập thể 12 LĐLĐVN Liên đoàn lao động Việt Nam 13 BLTTDS Bộ luật tố tụng dân sự 14 SLĐ TB & XH Sở lao động thương binh và xã hội 15 LĐLĐ Liên đoàn lao động 16 QHXH Quan hệ xã hội 17 TANDTC Tòa án nhân dân tối cao Hiệp định đối tác toàn diện và tiến độ xuyên Thái Bình 18 HĐĐTTD và TĐXTBD Dương iii
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1. Lý do chọn thực hiện đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu ......................................................................... 3 2.1 Mục tiêu chung ................................................................................................. 3 2.2 Mục tiêu cụ thể ................................................................................................. 3 2.3. Câu hỏi nghiên cứu ......................................................................................... 3 3. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ........................................ 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 7 4.1. Đối tượng nghiên cứu...................................................................................... 7 4.2. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 7 5. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 7 6. Đóng góp khoa học và thực tiễn của luận văn ................................................... 8 6.1. Đóng góp về khoa học..................................................................................... 8 6.2. Đóng góp về thực tiễn ..................................................................................... 9 7. Bố cục của luận văn ........................................................................................... 9 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ BẢO VỆ QUYỀN CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP. ................................................................................ 10 1.1. Khái quát về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp. ........... 10 1.1.1. Khái niệm bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp............. 10 1.1.2. Đặc điểm của bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp ....... 12 1.1.3 Nội dung của bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp ......... 16 1.2. Tổng quan pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp .............................................................................................................................. 17 1.2.1. Khái niệm pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp .............................................................................................................................. 17 1.2.2 Nội dung điều chỉnh của pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp ........................................................................................................ 20 1.3 Sự cần thiết phải bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp bằng pháp luật ............................................................................................................... 21 iv
2.1. Pháp luật hiện hành về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp .............................................................................................................................. 27 2.1.1. Quy định pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp thông qua tổ chức đại diện lao động .................................................................... 27 2.1.2. Quy định pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp thông qua xử phạt vi phạm của cơ quan quản lý nhà nước .................................. 34 2.1.3. Quy định pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp thông qua phán quyết của Tòa án nhân dân ......................................................... 36 2.2. Thực tiễn áp dụng pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp trên địa bàn Tỉnh Bình Dương ................................................................. 38 2.2.1. Khái quát về tình hình áp dụng pháp luật về bảo vệ người lao động trong doanh nghiệp tại Tỉnh Bình Dương...................................................................... 38 2.2.2. Những vấn đề phát sinh trong quá trình áp dụng pháp luật về bảo vệ người lao động trong doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương................................ 42 3.1. Định hướng hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp ........................................................................................................ 46 3.1.1. Đảm bảo việc xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ trong tình hình mới ........................................................................................................ 48 3.1.2. Đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật Việt Nam về bảo vệ quyền của người lao động ............................................................................... 50 3.1.3. Đảm bảo sự tạo sự tương thích giữa pháp luật quốc gia với pháp luật quốc tế và đảm bảo các yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế...................................... 52 3.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp ........................................................................................................ 54 3.2.1. Hoàn thiện quy định pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp thông qua tổ chức đại diện lao động .............................................. 58 3.2.2. Hoàn thiện quy định về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp thông qua biện pháp xử phạt vi phạm của cơ quan quản lý nhà nước ................. 63 3.2.3. Hoàn thiện quy định về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp thông qua các phán quyết của Tòa án nhân dân ................................................... 64 v
3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp ...................................................................................... 67 3.3.1. Nâng cao trách nhiệm của tổ chức đại diện người lao động tại doanh nghiệp .............................................................................................................................. 72 3.3.2. Nâng cao năng lực quản lý nhà nước đối với các cơ quan quản lý nhà nước về lao động ........................................................................................................... 75 3.3.3. Nâng cao chất lượng hoạt động xét xử đối với các tranh chấp lao động, đẩy mạnh hoạt động cải cách tư pháp trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân . 77 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ i vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn thực hiện đề tài Trong nền kinh tế thị trường, sức lao động là một dạng hàng hóa đặc biệt, nó ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa các chủ thể trong quan hệ lao động trên cơ sở hợp tác tìm mục đích chung lại vừa theo đuổi những lợi ích riêng, nhiều khi trái ngược nhau. Một khi nền kinh tế càng phát triển, các mối quan hệ lao động càng đa dạng, phong phú và phức tạp thì việc xảy ra tranh chấp giữa NLĐ và NSDLĐ là vấn đề khó tránh khỏi. Mặc dù pháp luật lao động hướng dẫn khuyến khích các bên xây dựng mối quan hệ lao động hài hoà, ổn định nhưng trên thực tế, do nhiều lý do khác nhau từ cả hai phía: NLĐ và NSDLĐ ngày càng nảy sinh những bất đồng về lợi ích dẫn đến tranh chấp lao động. Tình trạng NSDLĐ vi phạm pháp luật lao động làm ảnh hưởng đến quyền lợi của NLĐ. NLĐ bị phân biệt đối xử, bị ngược đãi, cưỡng bức lao động; thậm chí bị quấy rối tình dục. Trước tình hình đó, pháp luật đã thiết lập một hành lang pháp lý để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của NLĐ. Có rất nhiều biện pháp bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp trước sức ép của việc làm; tình trạng cạnh tranh thiếu lành mạnh trong lao động… Có những biện pháp mang tính chất kinh tế; kinh tế - xã hội; tính chất hành chính và có những biện pháp mang tính chất hành chính - tư pháp… Các biện pháp bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp rất đa dạng và phong phú. Trong quá trình thực hiện quan hệ lao động, các biện pháp bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp được thực hiện một cách đồng bộ để bảo vệ một cách tốt nhất, hiệu quả nhất quyền lợi của NLĐ. Có rất nhiều văn bản pháp luật lao động quy định về các biện pháp bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp. Đặc biệt là BLLĐ và các văn bản hướng dẫn có liên quan đã xác định rõ những biện pháp để NLĐ có quyền tự đấu tranh để bảo vệ mình thông qua hình thức đình công, hoặc biện pháp thông qua quyền tự do liên kết của NLĐ hoặc biện pháp bồi thường thiệt hại, xử phạt vi phạm trong quá trình NSDLĐ 1
thực hiện hành vi vi phạm. Nhìn nhận khách quan, đây là một trong những biện pháp bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp được các nước ghi nhận trong hệ thống pháp luật lao động, trong đó có Việt Nam. Mặc dù, BLLĐ năm 2012 đã có nhiều sửa đổi, bổ sung góp phần hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động; nhưng trên thực tế vẫn còn tồn tại những vướng mắc, bất cập làm cho hiệu quả thực hiện pháp luật chưa cao, dẫn đến hiện tượng xâm phạm quyền của NLĐ có nguy cơ gia tăng. Những hiện tượng này một phần là do NLĐ không có ý thức thực hiện pháp luật, chưa nắm rõ các quy định pháp luật pháp luật lao động để áp dụng vào thực tế. Bên cạnh đó, các quy định của BLLĐ năm 2012 về bảo vệ quyền của người lao động đã bộc lộ những hạn chế và thiếu tính khả thi, đặc biệt là chưa đáp ứng được tương thích với pháp luật quốc tế. Những tồn tại, bất cập này cần khắc phục và bổ sung nhanh chóng để phù hợp với tình hình thực tế, đáp ứng được yêu cầu của quá trình hội nhập và quan trọng hơn là đảm bảo tốt hơn quyền lợi của NLĐ chủ thể yếu thế hơn trong QHLĐ. Trên cơ sở đó, sau khi rà soát, chỉnh sửa và lược bỏ các điều có nội dung đã được quy định bởi các luật khác; sửa đổi, bổ sung các điều, khoản của BLLĐ năm 2012 theo mục đích và các quan điểm chỉ đạo sửa đổi, ngày 20/11/2019 Quốc hội Khóa XIV đã thông qua BLLĐ năm 2019 gồm 17 Chương, 220 Điều và có hiệu lực kể từ ngày 1/1/2021 nhằm thể chế hóa quan điểm, đường lối của Đảng về việc hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, về hội nhập kinh tế quốc tế về cải cách chính sách tiền lương, về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội và kiến tạo khung pháp luật về lao động nhằm phát triển đồng bộ, liên thông thị trường lao động, phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao. Mặc dù đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ; tuy nhiên khi đối chiếu với các tiêu chuẩn lao động quốc tế của ILO; và các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới mà Việt Nam là thành viên thì một số quy định của BLLĐ năm 2019 vẫn chưa tương thích và phù hợp với thông lệ quốc tế. Bên cạnh đó, khi triển khai thực hiện các quy định của BLLĐ năm 2019 về bảo vệ quyền của 2
người lao động trên thực tế đã đặt ra nhiều vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu, rà soát để hoàn thiện. Điều đó đặt ra cho các nhà làm luật cũng như những nhà nghiên cứu cần có cách tiếp cận phù hợp để bổ sung các biện pháp bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp một cách linh hoạt, phù hợp với hướng đi mới của thị trường lao động. Từ tất cả các lý do nêu trên, tác giả đã lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp qua thực tiễn áp dụng tại tỉnh Bình Dương” làm đề tài luận văn thạc sĩ luật học, chuyên ngành Luật kinh tế. 2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu 2.1 Mục tiêu chung Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là nhằm phân tích, đánh giá những vấn đề pháp lý về bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp để đưa ra định hướng và tìm kiếm các giải pháp nhằm hoàn thiện các quy định của pháp luật về bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp tại Việt Nam. 2.2 Mục tiêu cụ thể Để đạt được mục tiêu chung đã nêu trên, các mục tiêu cụ thể của luận văn được xác định cụ thể như sau: Thứ nhất, tiếp tục nghiên cứu những vấn đề lý luận về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp. Thứ hai, phân tích quy định của pháp luật hiện hành về bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp; Tình hình thực tiễn thi hành pháp luật về bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Thứ ba, đề xuất giải pháp góp phần hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp tại Việt Nam. 2.3. Câu hỏi nghiên cứu - Lý luận về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp gồm những nội dung gì? 3
- Pháp luật hiện hành về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp đã hoàn thiện chưa? Thực tiễn thi hành pháp luật tại tỉnh Bình Dương ra sao? - Cần phải có định hướng và những giải pháp gì để hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp ở Việt Nam? 3. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Bảo vệ NLĐ trong doanh nghiệp là một chế định quan trọng của pháp luật lao động. Chính vì vậy, đã có một số công trình nghiên cứu các vấn đề pháp lý về bảo vệ NLĐ trong QHLĐ được các nhà nghiên cứu khai thác, phân tích dưới góc độ khác nhau. Cụ thể: Thứ nhất, nhóm các luận văn/luận án: - Đặng Văn Minh (2019), “Pháp luật bảo vệ quyền lợi của người lao động - qua thực tiễn tại các khu công nghiệp ở tỉnh Thừa Thiên Huế”, Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Luật, Đại học Huế. Luận văn đã nghiên cứu thực tiễn pháp luật áp dụng pháp luật nhằm đề xuất một số giải pháp hoàn thiện pháp luật lao động của Việt Nam và nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền lợi của người lao động ở các khu công nghiệp tỉnh Thừa Thiên Huế. - Đặng Bảo Nguyên (2016), “Pháp luật về bảo đảm quyền của người lao động – qua thực tiễn các khu công nghiệp của tỉnh Bình Định”, Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Luật, Đại học Huế. Luận văn đã phân tích, đánh giá thực trạng về các cách thức, biện pháp bảo đảm quyền của người lao động trong các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định để chỉ ra những kết quả đạt được cũng như những tồn tại, hạn chế và luận giải nguyên nhân; từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả bảo đảm quyền của người lao động trong các khu công nghiệp. - Trần Tuấn Sơn (2022), “Pháp luật Việt Nam về bảo vệ quyền của người lao động trong bối cảnh Việt Nam gia nhập Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương”, Luận án tiến sĩ, Trường Đại học Luật, Đại học Huế. Luận án đã nghiên cứu toàn diện, sâu sắc, có hệ thống một số vấn đề lý luận về bảo vệ quyền của NLĐ và pháp luật bảo vệ quyền của NLĐ trên cơ sở các tiêu chuẩn lao động quốc tế 4
cơ bản được đề cập trong Hiệp định CPTPP; phân tích thực trạng quy định pháp luật về bảo vệ quyền của NLĐ, thực tiễn thực hiện pháp luật và đánh giá mức độ tương thích, phù hợp trong các quy định của pháp luật Việt Nam về bảo vệ quyền của NLĐ so với các cam kết về quyền của NLĐ được quy định trong Hiệp định CPTPP. Trên cơ sở đó, luận án đề xuất một số kiến nghị, giải pháp để nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật về bảo vệ quyền của NLĐ ở Việt Nam đáp ứng các yêu cầu của Hiệp định CPTPP. - Trần Nguyên Cường (2016), “Bảo vệ quyền của người lao động làm việc tại doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài theo pháp luật Việt Nam hiện hành”, Luận án tiến sĩ, Học viện khoa học xã hội. Luận án đã làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về bảo vệ quyền của người lao động làm việc tại doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động làm việc tại doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, đánh giá thực trạng quy định và thực tiễn áp dụng pháp luật bảo vệ quyền của người lao động làm việc tại doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động làm việc tại doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở nước ta. Thứ hai, nhóm các bài viết khoa học: - Nguyễn Thị Nga (2022), “Pháp luật về bảo vệ người lao động trong thời kỳ dịch bệnh Covid-19”, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật, Số 5. Tác giả bài viết đánh giá: “Sự tàn phá của đại dịch ảnh hưởng đến nhiều nền kinh tế, khiến cho nhiều nền kinh tế rơi vào tình trạng khó khăn: Kinh tế suy giảm, thất nghiệp tràn lan, nghèo đói, làm cho nhiều ngành, nghề, nhiều lĩnh vực và nhiều đối tượng bị ảnh hưởng trực tiếp và nặng nề. Trong đó, đối tượng chịu ảnh hưởng nhiều nhất là người lao động. Do đó bài viết đã nêu ra các chính sách của Nhà nước nhằm hỗ trợ, bảo vệ người lao động và người sử dụng lao động trong thời kỳ dịch bệnh Covid-19”. - Phan Thị Lam Hồng (2021), “Bảo vệ quyền của người lao động trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước theo pháp luật Việt Nam - thực trạng và kiến nghị”, Tạp chí Công thương điện tử; truy vấn tại: 5
https://tapchicongthuong.vn/bai-viet/bao-ve-quyen-cua-nguoi-lao-dong-trong-cac- doanh-nghiep-ngoai-nha-nuoc-theo-phap-luat-viet-nam-thuc-trang-va-kien-nghi- 78165.htm. Bài viết đã làm rõ thực trạng bảo vệ quyền của NLĐ trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước; từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền của NLĐ trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước ở nước ta hiện nay. - Trần Tuấn Sơn (2022), “Một số vấn đề về bảo vệ quyền của người lao động trong pháp luật Việt Nam theo cam kết của Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương”. Tạp chí Pháp luật và thực tiễn số 48/2022; truy vấn tại: https://luanvanpdf.com/mot-so-van-de-ve-bao-ve-quyen-cua-nguoi-lao-dong-trong- phap-luat-viet-nam/. Bài viết đã làm rõ những vấn đề về bảo vệ quyền con người nói chung và quyền của người lao động nói riêng, đặc biệt là quyền của người lao động, đáp ứng những tiêu chuẩn lao động cơ bản được đề cập trong Hiệp định CPTPP. Các công trình khoa học đã công bố đạt được các kết quả sau liên quan nội dung nghiên cứu của đề tài luận văn: - Những vấn đề lý luận về bảo vệ quyền của NLĐ và pháp luật bảo vệ quyền của NLĐ trên cơ sở các tiêu chuẩn lao động quốc tế cơ bản được đề cập trong Hiệp định CPTPP, pháp luật Việt Nam; - Phân tích thực trạng quy định pháp luật về bảo vệ quyền của NLĐ, thực tiễn thực hiện pháp luật và đánh giá mức độ tương thích, phù hợp trong các quy định của pháp luật Việt Nam về bảo vệ quyền của NLĐ so với các cam kết về quyền của NLĐ. - Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền của NLĐ trong các doanh nghiệp. Tuy nhiên, do những lý do chủ quan và khách quan mà những nội dung sau đây liên quan đến đề tài luận văn chưa được các công trình giải quyết và là nhiệm vụ của luận văn: - Quy định của Bộ luật Lao động 2019 về bảo vệ quyền của NLĐ; - Thực tiễn áp dụng pháp luật về bảo vệ quyền của NLĐ tại tỉnh Bình Dương; 6
- Giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật qua thực tiễn tỉnh Bình Dương. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu - Các vấn đề lý luận về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp - Các quy định pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp theo - Thực tiễn áp dụng pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp tại tỉnh Bình Dương thông qua các số liệu, báo cáo đánh giá của Sở LĐTBXH; và Liên đoàn lao động; Công đoàn các khu công nghiệp Tỉnh Bình Dương 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về thời gian nghiên cứu: Kể từ giai đoạn năm 2017 đến năm 2022; - Về địa bàn nghiên cứu: Tỉnh Bình Dương. - Về nội dung: Quy định của Bộ luật Lao động 2019 về bảo vệ quyền của NLĐ 5. Phương pháp nghiên cứu Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn như sau: - Phương pháp hệ thống, phân tích, phương pháp lịch sử, đánh giá, tổng hợp được sử dụng để nghiên cứu những vấn đề lý luận pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp (Chuơng 1); - Phương pháp so sánh, phương pháp phân tích, phương pháp đánh giá, phương pháp bình luận, phương pháp thống kê, tổng hợp được sử dụng để nghiên cứu thực trạng pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp và thực tiễn ở Tỉnh Bình Dương (Chương 2); - Phương pháp tổng hợp, phương pháp diễn giải, phương pháp quy nạp được sử dụng để nghiên cứu về các giải pháp hoàn thiện và nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp (Chương 3); 7
6. Đóng góp khoa học và thực tiễn của luận văn 6.1. Đóng góp về khoa học Thứ nhất, luận văn cung cấp những vấn đề lý luận mới về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp tại Việt Nam bao gồm: khái niệm, đặc điểm, vai trò, nội dung bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp tại Việt Nam. Luận văn xác định được những cơ sở khoa học của việc ghi nhận quyền, hoạt động của chủ thể bảo đảm quyền và các biện pháp bảo hộ những quyền đặc trưng nhất của NLĐ trong doanh nghiệp tại Việt Nam. Thứ hai, luận văn cung cấp những thông tin về thực trạng pháp luật của Việt Nam hiện nay về ghi nhận quyền của NLĐ trong doanh nghiệp tại Việt Nam thông qua rà soát, đánh giá, tìm ra các nguyên nhân của thực trạng các quy định từ Hiến pháp, các văn bản Luật và văn bản dưới Luật. Thứ ba, luận văn làm rõ bức tranh thực trạng về tổ chức thực hiện các quy định pháp luật và các biện pháp bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay. Đóng góp mới mang tính trọng tâm của nội dung này là những phân tích, đánh giá, nhận định thực trạng cũng như chỉ ra được nguyên nhân của thực trạng về tổ chức thực hiện các quy định pháp về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay. Thứ tư, luận văn xây dựng và đề xuất các quan điểm, các giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp tại Việt Nam trong thời gian tới. Những kết luận trong Luận văn có thể góp phần vào việc nghiên cứu sửa đổi, bổ sung hệ thống pháp luật về quyền con người, quyền của nhóm xã hội dễ bị tổn thương cũng như xác lập cơ sở khoa học cho việc xây dựng, hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp tại Việt Nam trong thời gian sắp tới 8
6.2. Đóng góp về thực tiễn Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong công tác đào tạo, giảng dạy và nghiên cứu. Đồng thời, các kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho việc xây dựng chính sách pháp luật liên quan đến bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp tại Việt Nam trong thời gian tới và đảm bảo cho việc thực hiện được tốt hơn. 7. Bố cục của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và Danh mục viết tắt; phần chính của luận văn có 03 chương và những nội dung cơ bản sau: Chương 1: Tổng quan về bảo vệ người lao động trong doanh nghiệp Chương 2: Pháp luật hiện hành về bảo vệ người lao động trong doanh nghiệp và thực tiễn áp dụng pháp luật trên địa bàn tỉnh Bình Dương Chương 3: Định hướng, giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về bảo vệ người lao động trong doanh nghiệp qua thực tiễn áp dụng trên địa bàn tỉnh Bình Dương 9
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ BẢO VỆ QUYỀN CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP. 1.1. Khái quát về bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp. 1.1.1. Khái niệm bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp Bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp là một khía cạnh quan trọng trong lĩnh vực lao động và quản lý nhân sự. Nó ám chỉ đến hệ thống các quyền lợi, điều kiện làm việc và các chính sách nhằm đảm bảo sự công bằng và đáng tin cậy cho người lao động trong môi trường doanh nghiệp. Bảo vệ quyền của người lao động là một khái niệm đặc biệt quan trọng vì nó tôn trọng và bảo vệ những quyền cơ bản của con người, như quyền công bằng, quyền nhân phẩm và quyền được đối xử công bằng tại nơi làm việc. Những quyền này là cơ bản để xây dựng một môi trường làm việc lành mạnh, tạo động lực và khích lệ NLĐ cống hiến và phát triển bản thân. Trong một doanh nghiệp, bảo vệ quyền của NLĐ có thể bao gồm một loạt các yếu tố. Đầu tiên, Quyền được trả lương công bằng và xứng đáng cho NLĐ là một quyền cơ bản. Điều này áp đặt nghĩa vụ đối với doanh nghiệp để đảm bảo việc trả lương được căn cứ vào công việc đã thực hiện, khả năng làm việc, kinh nghiệm và đóng góp của NLĐ. Lương được xác định dựa trên nguyên tắc công bằng và tuân thủ các quy định về tiền lương tối thiểu, tiền lương cơ bản và các khoản trợ cấp khác. Thứ hai, NLĐ cũng nên được bảo đảm một môi trường làm việc an toàn, lành mạnh, phù hợp và không gian làm việc không bị quấy rối. Doanh nghiệp cần đảm bảo rằng môi trường làm việc đáp ứng được các tiêu chuẩn an toàn và vệ sinh, bao gồm cung cấp các thiết bị bảo hộ cá nhân, đào tạo về an toàn vệ sinh lao động và thiết kế công việc hợp lý. Điều này giúp bảo vệ sức khỏe và sự an toàn của người lao động, tránh các tai nạn và bệnh nghề nghiệp có thể xảy ra trong quá trình làm việc. Hơn nữa, bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp cũng đòi hỏi sự đảm bảo các chế độ phúc lợi và bảo hiểm xã hội. Các chế độ này có thể bao gồm bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm hưu trí và các quyền lợi khác như nghỉ phép, nghỉ 10
thai sản và trợ cấp cho NLĐ khi gặp khó khăn hoặc bị ốm đau. Điều này giúp đảm bảo rằng NLĐ có một mức sống ổn định và có sự an toàn tài chính trong các tình huống bất khả kháng. Ngoài ra, bảo vệ quyền của NLĐ cũng bao gồm quyền tự do ngôn luận và hiến pháp, quyền tham gia các hoạt động công đoàn và quyền đàm phán tập thể. Điều này nhằm tạo điều kiện cho NLĐ có tiếng nói và quyền lực trong quá trình quyết định liên quan đến công việc và lợi ích của NLĐ. Quyền tự do ngôn luận và hiến pháp của NLĐ là một phần quan trọng trong bảo vệ quyền của NLĐ. NLĐ có quyền tự do diễn đạt ý kiến, ý nghĩ của mình mà không bị trói buộc hay sợ hãi. Điều này cho phép NLĐ thể hiện ý kiến về công việc, môi trường làm việc và các vấn đề liên quan đến quyền lợi của mình. Tuy nhiên, quyền này cũng phải tuân thủ các quy định về không vi phạm quyền và lợi ích của người khác, và không được sử dụng để gây tổn hại đến hình ảnh và uy tín của doanh nghiệp. Thêm nữa, quyền tham gia vào các hoạt động công đoàn là một phần quan trọng của bảo vệ quyền của người lao động. NLĐ có quyền tự do tham gia và thành lập công đoàn, và tham gia vào các hoạt động của công đoàn như đình công, đàm phán tập thể với đại diện công đoàn. Điều này cho phép họ có quyền đề xuất và thảo luận về các chính sách, điều kiện lao động và các vấn đề khác liên quan đến quyền lợi của người lao động. Công đoàn có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền và lợi ích của người lao động, đồng thời tạo điều kiện cho Công đoàn thể hiện quyền lực tập thể và tìm kiếm giải pháp hợp lý cho các tranh chấp lao động. Bên cạnh đó, bảo vệ quyền của NLĐ cũng đảm bảo rằng NLĐ không bị kỷ luật một cách trái phép hoặc bất công. Các quy trình kỷ luật phải tuân thủ nguyên tắc công bằng và được thực hiện theo quy định pháp luật. NLĐ cũng có quyền được xem xét và phản đối quyết định kỷ luật đối với họ, đảm bảo quyền tự vệ và kháng án. Quy trình kỷ luật trong doanh nghiệp phải tuân thủ nguyên tắc công bằng và đảm bảo quyền tự vệ của người lao động. Điều này bao gồm việc định rõ các quy tắc và quy trình kỷ luật trong Công ty, đảm bảo sự minh bạch và công khai. Quy trình này cần đảm bảo rằng NLĐ được thông báo đầy đủ về lý do kỷ luật và có cơ hội bào chữa và 11
trình bày quan điểm của mình trước quyết định kỷ luật. Đồng thời, quy trình này cũng phải đảm bảo tính riêng tư và trung thực, đảm bảo rằng NLĐ không bị kỷ luật dựa trên các lý do không công bằng, như chủ nghĩa phân biệt đối xử hoặc trừng phạt độc đoán. NLĐ có quyền được xem xét và phản đối quyết định kỷ luật đối với chính bản thân người lao động. Điều này có nghĩa là NLĐ có quyền yêu cầu xem xét lại quyết định kỷ luật và đề xuất các bằng chứng hoặc lý lẽ để chứng minh sự không công bằng hoặc trái quy định với quyết định đó. Doanh nghiệp cần thiết lập cơ chế xem xét lại và phản đối quyết định kỷ luật, đồng thời đảm bảo sự độc lập và khách quan của cơ quan hoặc quy trình xem xét. Trong tinh thần tôn trọng quyền của người lao động, việc bảo vệ quyền tự vệ và phản đối quyết định kỷ luật là một phần quan trọng của pháp luật lao động. Điều này góp phần tạo ra một môi trường công bằng và đáng tin cậy trong doanh nghiệp, nơi mà NLĐ không phải lo lắng về sự bất công và có thể tự vệ và bảo vệ quyền lợi của mình trong quá trình làm việc. Như vậy, bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước và các cơ quan quản lý người lao động, mà còn là nhiệm vụ của tất cả các doanh nghiệp. Đây là một cơ sở quan trọng để xây dựng một nền kinh tế và xã hội công bằng, nơi mà tất cả những NLĐ đều được coi trọng và tôn trọng trong quá trình làm việc. 1.1.2. Đặc điểm của bảo vệ quyền của người lao động trong doanh nghiệp Bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp là một khía cạnh vô cùng quan trọng, mang tính chất đặc biệt và đòi hỏi sự chú ý đến nhiều đặc điểm. Các đặc điểm này phản ánh sự đa dạng và phức tạp của vấn đề bảo vệ quyền của NLĐ trong môi trường kinh doanh. Dưới đây là một số đặc điểm quan trọng về việc bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp: - Tính toàn diện: Bảo vệ quyền của NLĐ trong doanh nghiệp phải bao gồm tất cả các khía cạnh của cuộc sống lao động, từ các quyền cơ bản như lương công bằng, giờ làm việc hợp lý và điều kiện làm việc an toàn vệ sinh lao động, đến các quyền tự 12