Luận văn thạc sĩ Luật học: Phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi

Chia sẻ: Hinh Duyệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:113

Thêm vào BST

Báo xấu

54
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn "Phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi" nhằm làm rõ cơ sở lý luận và đánh giá đúng thực trạng để xác định được phương hướng, giải pháp phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ Luật học: Phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THÀNH DUYÊN PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI, TỈNH QUẢNG NGÃI. LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THÀNH DUYÊN PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI, TỈNH QUẢNG NGÃI. LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 60 38 01 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HOÀNG HÙNG HẢI THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, trích dẫn trong luận văn đảm bảo độ tin cậy, chính xác và trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Học viên Nguyễn Thành Duyên
LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến lãnh đạo Học viện Hành chính Quốc gia, cùng tập thể các giáo sư, phó giáo sư, tiến sỹ và cán bộ quản lý của Học viện đã tận tình truyền đạt những kiến thức khoa học quý báu và tạo các điều kiện thuận lợi giúp tôi hoàn thành chương trình cao học chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. Xin chân thành cảm ơn TS. Hoàng Hùng Hải đã tận tình hướng dẫn bản thân tôi nghiên cứu hoàn thành tốt luận văn này. Trong quá trình thực hiện, luận văn sẽ không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót nhất định, rất mong nhận được sự thông cảm và chia sẻ của quý thầy, cô giáo và người đọc. Xin chân thành cảm ơn! Học viên Nguyễn Thành Duyên
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN ....................................................................................... 8 1. 1. Khái niệm, mục đích và vai trò phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ................................................................................................................. 8 1.1.1. Khái niệm phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên .................. 8 1.1.2. Mục đích của phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ........... 12 1.1.3. Vai trò của phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ............... 17 1.2. Chủ thể, nội dung, hình thức, phương pháp của phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ....................................................................................... 22 1.2.1. Chủ thể của phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ............... 22 1.2.2. Nội dung phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên .................. 23 1.2.3. Hình thức, phương pháp phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ........................................................................................................... 25 1.2.4. Những điều kiện đảm bảo phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên .................................................................................................................. 30 Kết luận chương 1 ......................................................................................... 35 Chương 2.THỰC TRẠNG PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN Ở THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI, TỈNH QUẢNG NGÃI ......................................................................................................................... 37 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, đặc điểm kinh tế - xã hội của thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi và đặc điểm thanh niên của thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi ảnh hưởng đến công tác phổ biến, giáo dục pháp luật ....................................................................................................... 37 2.1.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên và đặc điểm kinh tế - xã hội của thành phố Quảng |Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi ................................................ 37
2.1.2. Khái quát đặc điểm thanh niên của thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi ảnh hưởng đến công tác giáo dục pháp luật cho thanh niên 38 2.2. Thực trạng phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi ..................................................................... 47 2.2.1. Những kết quả đạt được ................................................................. 47 2.2.2. Những tồn tại, hạn chế ................................................................... 62 2.2.3. Nguyên nhân của những kết quả đạt được và những tồn tại, hạn chế .................................................................................................................. 65 Kết luận chương 2 ......................................................................................... 69 Chương 3.QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN Ở THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI, TỈNH QUẢNG NGÃI HIỆN NAY.......................................................................... 70 3.1. Quan điểm phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi hiện nay ...................................................... 70 3.2. Giải pháp phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi ..................................................................... 75 3.2.1. Tăng cường vai trò lãnh đạo và trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền; sự phối kết hợp của các ban ngành, đoàn thể, các tổ chức xã hội trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên .............. 76 3.2.2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thực hiện công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ............................................................ 79 3.2.3. Đổi mới, hoàn thiện nội dung phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên............................................................................................................ 80 3.2.4. Đa dạng hình thức và đổi mới phương pháp phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ........................................................................... 83 3.2.5. Nâng cao nhận thức cho thanh niên về vai trò của pháp luật trong đời sống xã hội và trong hoạt động của thanh niên.................................. 93 3.2.6. Một số giải pháp khác .................................................................... 97
Kết luận chương 3 ....................................................................................... 100 KẾT LUẬN .................................................................................................. 101 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT PBGDPL : Phổ biến, giáo dục pháp luật LHPN : Liên hiệp Phụ nữ LHTN : Liên hiệp Thanh niên NXB : Nhà xuất bản TNCS : Thanh niên Cộng sản UBMTTQ : Ủy ban Mặt trận Tổ quốc
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Xây dựng nhà nước pháp quyền đang trở thành một xu thế khách quan tất yếu đối với các quốc gia dân chủ trong thế giới hiện đại, Việt Nam cũng không nằm ngoài quỹ đạo chung đó. Trong nhà nước pháp quyền, pháp luật là những chuẩn mực chung, bắt buộc đối với mọi người. Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật là lối sống lành mạnh, thể hiện một trình độ văn minh, là lối sống có văn hóa, có kỷ cương, trách nhiệm. Muốn đất nước có kỷ cương thì phải giữ nghiêm phép nước. Có giữ nghiêm phép nước thì thế nước mới vững bền. Vào những năm đầu, khi nước ta mới giành được độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh dạy: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà”, “nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do các thanh niên”. Người cho rằng sự phát triển trong tương lai của đất nước và tiền đồ vẻ vang của dân tộc nằm trong tay của thanh niên và luôn nhìn nhận thanh niên theo quan điểm phát triển và toàn diện. Tuy nhiên, thực tế hiện nay còn một bộ phận thanh niên thiếu bản lĩnh sống, thiếu ý thức tu dưỡng, rèn luyện về đạo đức, thiếu kiến thức về pháp luật dẫn đến dễ bị kích động, dụ dỗ, lôi kéo tham gia vào các hoạt động vi phạm pháp luật, ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội. Chính vì vậy, trong giai đoạn hiện nay việc nâng cao hơn nữa hiệu quả của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên nhằm bồi dưỡng và tạo điều kiện để thanh niên phát triển toàn diện, có ý thức trách nhiệm công dân, hiểu biết và chấp hành nghiêm chỉnh Hiến pháp và pháp luật, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, tạo dựng một môi trường xã hội lành mạnh để thanh niên cống hiến và trưởng thành 1
là “lớp người kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa hồng, vừa chuyên” là một nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết. Xuất phát từ thực tiễn, đặc biệt trước tình hình vi phạm pháp luật của thanh niên cả nước nói chung và thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi nói riêng đang ngày càng diễn biến phức tạp, gia tăng về số lượng và tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi vi phạm, yêu cầu tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở thành phố Quảng Ngãi đang được các cấp, các ngành, các cơ quan, tổ chức có chức năng, nhiệm vụ giáo dục pháp luật rất quan tâm để tìm ra giải pháp thiết thực, hữu hiệu hơn. Trên thực tế, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên tại thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi đã được các cấp ủy Đảng, chính quyền, các sở, ngành, đoàn thể quan tâm đầu tư triển khai nhưng do nhiều yếu tố khách quan, chủ quan công tác này vẫn chưa đạt hiệu quả cao. Trước tình hình đó, việc yêu cầu tăng cường đổi mới hoạt động PBGDPL, qua đó nâng cao hơn nữa nhận thức và hiểu biết pháp luật cho thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi là vấn đề hết sức quan trọng. Với những lý do trên, tôi đã chọn đề tài: “Phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi” làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong giai đoạn hiện nay, PBGDPL cho thanh niên là vấn đề hết sức quan trọng trong đời sống xã hội. Việc nghiên cứu về PBGDPL dưới góc độ khoa học pháp lý được các nhà khoa học rất quan tâm. Cho đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu về PBGDPL của tập thể, cá nhân đã được công bố. 2
- Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về giáo dục pháp luật trong thời kỳ đổi mới, Đề tài khoa học cấp Bộ, mã số 92-98-223-ĐT của Viện Nghiên cứu Khoa học pháp lý - Bộ Tư pháp, 1994. - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về giáo dục pháp luật trong công cuộc đổi mới, Đề tài khoa học cấp bộ, mã số 92-98-223-ĐT, Viện Nghiên cứu Khoa học pháp lý - Bộ Tư pháp, 1994. - Bàn về giáo dục pháp luật, Trần Ngọc Đường và Dương Thanh Mai, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995. - Tìm kiếm mô hình phổ biến, giáo dục pháp luật có hiệu quả trong một số dân tộc ít người, Đề tài khoa học cấp Bộ, Viện Nghiên cứu Khoa học pháp lý - Bộ Tư pháp, 1995. - Nâng cao hiệu quả giáo dục pháp luật trong các trường không chuyên luật, Đề tài khoa học cấp Bộ, Viện Nghiên cứu Khoa học pháp lý - Bộ Tư pháp, 2000. - Một số đặc trưng của ngành giáo dục liên quan đến công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, Nguyễn Huy Bằng, Tạp chí Dân chủ và pháp luật, số 6/2007. - Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật ở tỉnh Cà Mau: Kinh phí đầu tư có tương xứng hiệu quả? Nguyễn Hùng Cường, Tạp chí Dân chủ và pháp luật, số 6/2007. - Giáo dục ý thức pháp luật để tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa và xây dựng con người mới, Phùng văn Tửu, Tạp chí giáo dục lý luận, số 4/1985. 3
- Thanh, thiếu niên làm trái pháp luật, cuốn sách do tác giả Trần Đức Châm làm chủ biên, Nxb Chính trị Quốc gia, 2002. - Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường, cuốn sách của ThS. Nguyễn Huy Bằng, ThS. Phạm Thị Kim Dung, Ths. Đặng Thị Thu Huyền, Nxb Giáo dục Việt Nam, Hà Nội, 2008. - Đẩy mạnh việc dạy và học pháp luật trong các trường theo tinh thần Chỉ thị 32-CT/TƯ của Ban Bí Thư TW Đảng, bài viết của PGS.TS Nguyễn Tất Viễn đăng trên tạp chí Dân chủ và Pháp luật, 4/2004. Các công trình khoa học trên đã luận giải một số vấn đề rất cơ bản cả về lý luận và thực tiễn trong hoạt động PBGDPL trên nhiều góc độ. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có một công trình nào nghiên cứu một cách đầy đủ và có hệ thống về thực tiễn PBGDPL cho thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi. Vì vậy, đây là đề tài có tính cấp thiết, không trùng lặp với các công trình đã công bố. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu - Mục đích: Làm rõ cơ sở lý luận và đánh giá đúng thực trạng để xác định được phương hướng, giải pháp phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi. - Nhiệm vụ: + Làm rõ cơ sở lý luận về phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên; 4
+ Đánh giá thực trạng của công tác giáo phổ biến, dục pháp luật cho thanh niên ở thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi; + Từ thực trạng đó, đề xuất các phương hướng, giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi hiện nay. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hoạt động giáo dục pháp luật cho thanh niên của thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi. - Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: Luận văn phân tích nghiên cứu thực trạng và giải pháp nhằm tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi. + Về nội dung: Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu về lý luận và thực tiễn vấn đề PBGDPL cho thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi và đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác PBGDPL cho thanh niên trên địa bàn thành phố trong giai đoạn hiện nay. + Về thời gian: Luận văn giới hạn thời gian nghiên cứu từ năm 2012 đến nay (từ khi Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật được ban hành). 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu - Phương pháp luận 5
Luận văn được xây dựng trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật. Quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam. Phương pháp luận trong nghiên cứu là phương pháp duy vật biện chứng của triết học Mác - Lênin. - Phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như: Phương pháp xã hội học pháp luật; phương pháp lịch sử cụ thể; phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh; phương pháp khảo sát thực tế; phương pháp thống kê để thu thập thông tin từ thực tế. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Về mặt lý luận: Luận văn góp phần làm rõ tính đặc thù của công tác phổ biến, pháp luật cho thanh niên ở thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi và các địa phương có cùng đặc điểm về lịch sử, kinh tế, văn hóa - xã hội... Trên cơ sở đó góp phần nâng cao chất lượng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi. - Về mặt thực tiễn: + Các giải pháp mà luận văn nêu ra có thể sử dụng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật nói chung và công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở địa phương. + Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho UBND thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi; 6
Hội đồng phổ biến giáo dục pháp luật thành phố Quảng Ngãi, UBND các xã, phường và các cơ quan, đơn vị thuộc thành phố Quảng Ngãi. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương. Chương 1: Cở Sở lý luận về phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên Chương 2: Thực trạng phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi Chương 3: Quan điểm, giải pháp phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi hiện nay. 7
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN 1. 1. Khái niệm, mục đích và vai trò phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên 1.1.1. Khái niệm phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên Phổ biến, giáo dục pháp luật là một hoạt động cơ bản, có tầm quan trọng đặc biệt đối với quá trình nâng cao ý thức pháp luật. Nếu học tập, hiểu biết pháp luật được xác định là quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của mọi công dân thì giáo dục, tuyên truyền, giải thích pháp luật là những nhiệm vụ không thể thiếu của mọi nhà nước. Trên thực tế, xử sự hợp pháp của mọi chủ thể, sự hiểu biết pháp luật và ý thức sống theo pháp luật của mọi công dân chính là thước đo chất lượng, hiệu quả của hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật. Phổ biến, giáo dục pháp luật có hai nghĩa: nghĩa thứ nhất PBGDPL là truyền đạt tinh thần, nội dung pháp luật giúp cho đối tượng tác động hiểu và hình thành ở họ tri thức pháp luật, tình cảm, hành vi phù hợp với các đòi hỏi của các quy định pháp luật hiện hành. Nghĩa thứ hai PBGDPL là công tác, lĩnh vực hoạt động bao gồm tất cả các công đoạn phục vụ cho việc thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật (xây dựng chương trình, kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật; triển khai chương trình, kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua việc áp dụng các hình thức, biện pháp phổ biến, giáo dục pháp luật; hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc, sơ kết, tổng kết việc thực hiện chương trình, kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật). Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, đất nước độc lập, thống nhất, Bác Hồ dạy: "Thanh niên là chủ tương lai của nước nhà" [18, 8
tr.82]. Bác ví tuổi thanh niên là mùa xuân của xã hội "Một năm khởi đầu từ mùa xuân, một đời khởi đầu từ tuổi trẻ, tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội" [19, tr.194]. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Bác luôn đặt niềm tin vào sức mạnh của thanh niên: "Với một thế hệ thanh niên hăng hái kiên cường, chúng ta nhất định thành công trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc" [18, tr.315]. Người còn chỉ rõ, thanh niên là người kết nối quá khứ với tương lai: "Thanh niên là người tiếp sức mạnh cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai" [18, tr.375] . Với thanh niên, Bác dạy: "Nhiệm vụ của thanh niên không phải là hỏi nước nhà đã cho mình những gì. Mà phải tự hỏi mình đã làm gì cho nước nhà? Mình phải làm thế nào cho lợi ích nước nhà nhiều hơn? Mình đã vì lợi ích nước nhà mà hy sinh phấn đấu chừng nào". [20, tr.265] Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết định tương lai, vận mệnh dân tộc. Chính vì vậy, Đảng ta luôn quan tâm giáo dục, bồi dưỡng tổ chức thanh niên thành lực lượng hùng hậu, trung thành, kế tục sự nghiệp của Đảng và dân tộc. Dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào thanh niên đều hoàn thành xuất sắc sứ mệnh lịch sử của mình trước Đảng và nhân dân. Phía trước thanh niên Việt Nam là những cơ hội và thách thức lớn của thời kỳ hội nhập quốc tế sâu rộng. Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng đã hoạch định những chiến lược quan trọng để phát triển đất nước, trong đó có việc bồi dưỡng, phát triển đội ngũ thanh niên. Đồng thời, thanh niên cũng sẽ là nhân tố quan trọng, xung kích thực hiện những nhiệm vụ chiến lược đó. Trong quá trình lãnh đạo đất nước, Đảng ta luôn ghi nhận, đề cao vai trò của thanh niên, đặt trọn niềm tin vào thế hệ trẻ; lịch sử đã khẳng định vai trò và 9
vị trí của thanh niên; thanh niên là rường cột của nước nhà, là tương lai của đất nước. Đảng ta luôn xác định thanh niên là lực lượng chiến lược của quốc gia trong quá trình xây dựng và phát triển của đất nước nhưng đây cũng chính là đối tượng chịu ảnh hưởng lớn với những thách thức của quá trình toàn cầu hóa. Theo từ điển Tiếng Việt : Thanh niên là người còn trẻ, đang ở độ tuổi trưởng thành; theo quy định tại Điều 1 của Luật Thanh niên ngày 29 tháng 11 năm 2005 (có hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm 2006) thì: “Thanh niên là công dân Việt Nam từ đủ mười sáu tuổi đến ba mươi tuổi”. Ở nước ta, thanh niên chiếm khoảng 20% dân số, là thế hệ kế tục sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc, lớp người xây dựng và phát triển đất nước. Sự phát triển của thanh niên không những quan hệ đến vận mệnh và tồn tại của đất nước, mà còn ảnh hưởng đến tương lai của dân tộc. Vì vậy, “giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên, đào tạo thanh niên thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa hồng, vừa chuyên” [21, tr.612] như lời Hồ Chủ tịch là nhiệm vụ cần thiết trong mọi thời đại và cấp bách trong tình hình hiện nay. Trong đó, giáo dục pháp luật, trang bị kiến thức pháp luật cho thanh niên là nhiệm vụ không thể thiếu trong việc bồi dưỡng, phát triển thanh niên Việt Nam. Phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên là hoạt động có định hướng, có tổ chức, có chủ đích của chủ thể giáo dục thông qua các hình thức, phương pháp khác nhau tác động lên thanh thiếu niên một cách có hệ thống nhằm hình thành ở họ một cách bền vững tri thức pháp lý, ý thức pháp luật, tình cảm, niềm tin và hành vi phù hợp với pháp luật hiện hành, xây dựng lối sống theo pháp luật. Xác định thanh niên luôn là lực lượng chiến lược của quốc gia dân tộc, Đảng đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm giáo dục toàn 10
diện cho thanh niên, nâng cao tri thức, trình độ văn hóa cho thanh niên. Tại Nghị quyết hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 4 (khóa VII), đã nêu: “Thanh niên là lực lượng xung kích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ 21 có vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường xã hội chủ nghĩa hay không, phần lớn tùy thuộc vào lực lượng thanh niên, vào việc bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ thanh niên; Công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng...” [2, tr.2]. Báo cáo chính trị Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X đã nêu:“Đối với thế hệ trẻ, thường xuyên giáo dục chính trị, truyền thống, lý tưởng, đạo đức và lối sống; tạo điều kiện học tập, lao động, giải trí, phát triển thể lực, trí tuệ, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [15, tr.10]. Đồng thời, Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 25/7/2008 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước tiếp tục khẳng định “xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam có ý thức chấp hành pháp luật…”. Báo cáo chính trị của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI tại đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII đã nêu rõ những nhiệm vụ để phát huy lực lượng thanh niên là đổi mới nội dung, phương thức giáo dục chính trị, tư tưởng, lý tưởng, truyền thống; bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, lòng yêu nước; xây dựng đạo đức, lối sống lành mạnh, ý thức tôn trọng và chấp hành nghiêm chỉnh hiến pháp và pháp luật cho thế hệ trẻ; có cơ chế, chính sách phù hợp, tạo môi trường, điều kiện thuận lợi cho thế hệ trẻ học tập, nghiên cứu, lao động, giải trí, phát triển trí tuệ, kỹ năng, thể lực; khuyến khích, cổ vũ thanh niên nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão, xung kích, sáng tạo, làm chủ khoa học công nghệ hiện đại; phát huy 11
vai trò của thế hệ trẻ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; thu hút rộng rãi thanh niên, thiếu niên và nhi đồng tham gia các tổ chức do Đoàn TNCS HCM làm nòng cốt và phụ trách. Điều 16 Luật Thanh niên năm 2005 đã quy định về quyền và nghĩa vụ của thanh niên liên quan đến hoạt động PBGDPL, theo đó thanh niên phải “nâng cao ý thức công dân, chấp hành pháp luật, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa” và “tham gia tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện chính sách, pháp luật Nhà nước”. Trên cơ sở chủ trương, chính sách nêu trên của Đảng, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho thanh niên luôn được Nhà nước quan tâm, ban hành nhiều văn bản, đề án, chương trình về phổ biến, giáo dục pháp luật, trong đó thanh niên luôn được xác định là đối tượng chính. Về quan điểm lý luận PBGDPL hiện nay có nhiều quan điểm khác nhau. Tuy nhiên, trong khoa học pháp lý, khái niệm PBGDPL cho thanh niên được hiểu là: Một hoạt động có định hướng, có tổ chức, có chủ đích của chủ thể giáo dục thông qua các hình thức, phương pháp khác nhau tác động lên thanh niên, giáo dục một cách có hệ thống nhằm hình thành ở họ một cách bền vững tri thức pháp lý, ý thức pháp luật, tình cảm, niềm tin và hành vi phù hợp với pháp luật hiện hành, xây dựng lối sống theo pháp luật. 1.1.2. Mục đích của phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên Những năm qua, nhằm đáp ứng nhu cầu đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện “chân, thiện, mĩ” thì công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức pháp luật cho thanh niên luôn được nhà nước ta quan tâm. Ngày 26/11/2010 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 12