Luận văn thạc sĩ Luật học: Phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên

Chia sẻ: Hinh Duyệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:104

Thêm vào BST

Báo xấu

66
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn làm rõ cơ sở lý luận, đánh giá thực tiễn phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hoà, xác định nguyên nhân, đưa ra các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hòa và hiệu quả quản lý nhà nước trên địa bàn huyện.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ Luật học: Phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ............…/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHAN HOÀI VŨ PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TÂY HÒA, TỈNH PHÚ YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Chuyên ngành: Luật hiến pháp và Luật hành chính Mã số: 60 38 01 02 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐỖ THỊ KIM TIÊN THỪA THIÊN HUẾ, NĂM 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn: “Phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên” là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các số liệu, thống kê và kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc cụ thể, rõ ràng và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình khoa học nào khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình./. Thừa Thiên Huế, ngày … tháng … năm 2017 Học viên Phan Hoài Vũ
Lời Câm Ơn Với lòng kính trọng và sự tri ån såu sắc, trước tiên tôi xin gửi lời câm ơn chån thành đến quý Thæy, Cô Học viện Hành chính Quốc gia đã trang bị cho tôi nhiều kiến thức quý báu trong suốt thời gian qua. Đặc biệt, tôi xin chån thành câm ơn Giâng viên TS. Đỗ Thị Kim Tiên đã hết lòng giúp đỡ, hướng dẫn tận tình từ lúc định hướng chọn đề tài cũng như quá trình hoàn thiện nghiên cứu, cô luôn động viên và täo mọi điều kiện thuận lợi để giúp tôi có thể hoàn thành luận văn này. Tôi cũng xin câm ơn các bän bè, đồng nghiệp đã luôn quan tåm giúp đỡ, cung cçp rçt nhiều số liệu, chia sẻ nhiều kinh nghiệm thực tế để giúp tôi có thể hoàn thành nghiên cứu này. Trån trọng! Thừa Thiên Huế, tháng năm 2017 Học viên Phan Hoài Vũ
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TẠI ĐỊA PHƢƠNG......................................................................................... 9 1.1. Khái quát chung về phố biến, giáo dục pháp luật tại địa phương.......... 9 1.1.1. Quan niệm về phổ biến, giáo dục pháp luật tại địa phương........... 9 1.1.2. Đặc điểm của phổ biến, giáo dục pháp luật tại địa phương......... 14 1.1.3 Vai trò của phổ biến, giáo dục pháp luật tại địa phương .............. 18 1.2. Nội dung, hình thức phổ biến giáo dục pháp luật tại địa phương ........ 22 1.2.1. Nội dung phổ biến, giáo dục pháp luật ......................................... 22 1.2.2. Hình thức của phổ biến, giáo dục pháp luật ................................. 23 1.3. Yêu cầu của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật tại địa phương ..... 26 1.3.1. Đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng, chỉ đạo của Nhà nước ở Trung ương và chính quyền địa phương đối với việc phổ biến, giáo dục pháp luật ........................................................................................................... 26 1.3.2. Xây dựng kế hoạch, chương trình, đề án phổ biến, giáo dục pháp luật ........................................................................................................... 27 1.3.3. Nội dung phổ biến, giáo dục phải chính xác, đầy đủ, dễ hiểu, thiết thực .......................................................................................................... 27 1.3.4. Hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật cần phải kịp thời, thường xuyên, có trọng tâm, trọng điểm ............................................................. 28 1.3.5. Phương pháp, hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật phải đa dạng, phù hợp với từng đối tượng được phổ biến, giáo dục pháp luật .. 28
1.3.6. Kết hợp phổ biến, giáo dục pháp luật với các hình thức hướng dẫn áp dụng pháp luật khác ........................................................................... 30 1.4. Các yếu tố chi phối phổ biến, giáo dục pháp luật tại địa phương ........ 30 1.4.1. Các yếu tố chủ quan ...................................................................... 32 1.4.2. Các yếu tố khách quan .................................................................. 37 Tiểu kết chương 1 ........................................................................................ 39 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TÂY HOÀ, TỈNH PHÚ YÊN ......................... 41 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, chính trị, văn hoá – xã hội của huyện Tây Hoà, tỉnh Phú Yên ....................................................................................... 41 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ......................................................................... 41 2.1.2. Điều kiện kinh tế........................................................................... 43 2.1.3. Đặc điểm chính trị – xã hội ........................................................... 44 2.2. Tình hình phổ biến, giáo dục pháp luật của huyện Tây Hoà, tỉnh Phú Yên giai đoạn 2011-2016 ............................................................................ 46 2.2.1. Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua tuyên truyền miệng ....... 46 2.2.2. Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua thi tìm hiểu pháp luật .. 48 2.2.3. Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua các phương tiện thông tin đại chúng ................................................................................................. 49 2.2.4. Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua hoạt động hòa giải ở cơ sở ............................................................................................................. 51 2.2.5. Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua biên soạn, phát hành tài liệu pháp luật .................................................................................................. 53 2.2.6. Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua thông qua tủ sách pháp luật ........................................................................................................... 54 2.2.7. Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua hoạt động trợ giúp ........ 55 2.2.8. Phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường ........................... 58
2.2.9. Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua hưởng ứng Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ..................................... 58 2.2.10. Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua các hình thức khác...... 56 2.3. Đánh giá phổ biến, giáo dục pháp luật của huyện Tây Hoà ................ 56 2.3.1. Những kết quả đạt được và nguyên nhân ..................................... 60 2.3.1.1. Những kết quả đạt được ............................................................. 60 2.3.1.2.Nguyên nhân................................................................................ 62 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân .................................................... 65 2.3.2.1. Hạn chế ...................................................................................... 65 2.3.2.2.. Nguyên nhân của hạn chế ......................................................... 66 Tiểu kết chương 2 ........................................................................................ 73 Chƣơng 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TÂY HOÀ, TỈNH PHÚ YÊN ....................................................................... 74 3.1. Phương hướng nâng cao hiệu quả phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hoà ..................................................................................... 74 3.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hoà, tỉnh Phú Yên ........................................................ 79 3.2.1. Tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, chỉ đạo của chính quyền địa phương đối với phổ biến, giáo dục pháp luật ........................ 79 3.2.2. Tăng cường sự phối hợp đồng bộ, nhịp nhàng giữa các cơ quan, đơn vị, ban, ngành, đoàn thể, địa phương đối với phổ biến, giáo dục pháp luật .................................................................................................. 81 3.2.3. Chú trọng xây dựng đội ngũ làm công tác phổ biến, giáo dục pháp luật ........................................................................................................... 81 3.2.4. Nâng cao ý thức trách nhiệm, sự hăng hái, nhiệt tình của đối tượng trong quá trình tham gia hoạt động .............................................. 82
3.2.5. Tiếp tục đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật theo hướng đầy đủ, rõ ràng, dễ hiểu, có trọng tâm, trọng điểm phù hợp với nhu cầu của đối tượng ...................................... 83 3.2.6. Tăng cường đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất và điều kiện bảo đảm triển khai công tác phổ biến, giáo dục pháp luật ................................... 87 3.2.7. Đẩy mạnh xã hội hóa phổ biến, giáo dục pháp luật có sự quản lý của chính quyền địa phương ................................................................... 89 Tiểu kết chương 3 ........................................................................................ 91 KẾT LUẬN .................................................................................................... 92 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 93
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Pháp luật là hệ thống những quy tắc xử sự mang tính bắt buộc chung, do Nhà nước ban hành làm công cụ để quản lý kinh tế, xã hội. Trong cơ chế điều chỉnh pháp luật, thực hiện pháp luật là giai đoạn quan trọng, không thể thiếu ngay sau giai đoạn xây dựng pháp luật. Pháp luật chỉ có thể phát huy được vai trò và những giá trị trong điều chỉnh quan hệ xã hội, duy trì trật tự, tạo điều kiện cho xã hội phát triển khi nó được tôn trọng thực hiện. Trong một nhà nước, hiệu quả quản lý xã hội chịu ảnh hưởng bởi hệ thống luật pháp. Tuy nhiên, vấn đề không phải là ban hành hệ thống pháp luật nhiều hay ít mà là chúng được thực hiện nghiêm minh như thế nào trong thực tế. Tại Việt Nam, Nhà nước đã và đang tiến hành công cuộc đổi mới một cách toàn diện và sâu sắc trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Đặc biệt, Việt Nam đang nỗ lực xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Do đó, pháp luật cần phải giữ vị trí thượng tôn, mọi công dân phải sống, làm việc theo Hiến pháp và pháp luật. Quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, bên cạnh việc ban hành hệ thống pháp luật đầy đủ, đồng bộ, pháp luật cần phải được triển khai, đi vào đời sống. Pháp luật phải được các chủ thể xã hội hiểu và vận dụng đúng với tinh thần và mục tiêu của Nhà nước. Để mọi thành viên trong xã hội hiểu được những nguyên tắc, quy định pháp luật, từ đó sử dụng pháp luật như một công cụ để bảo vệ lợi ích của Nhà nước, tập thể, cộng đồng và của mỗi người dân, cần phải có hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật. Quá trình đưa pháp luật vào cuộc sống được bắt đầu bằng hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật, đây là khâu đầu tiên của hoạt động thực thi pháp luật, là cầu nối để truyền tải pháp luật vào cuộc sống. Thực hiện pháp luật dù bằng hình thức nào, tuân thủ pháp luật, thi hành pháp luật, sử dụng pháp luật 1
hay áp dụng áp luật thì trước hết đều phải có hiểu biết pháp luật. Đối tượng thực hiện pháp luật rất đa dạng, từ cán bộ, công chức, đến các doanh nghiệp, hộ kinh doanh và người dân. Vì vậy, đẩy mạnh công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho các tầng lớp nhân dân nhằm trang bị cho họ những kiến thức, hiểu biết nhất định về pháp luật nhằm đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới hiện nay là đòi hỏi tất yếu. Hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật tại các địa phương thường bao gồm nhiều nội dung và do nhiều tổ chức, cá nhân thực hiện. Tỉnh Phú Yên nói chung và huyện Tây Hòa nói riêng được sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền cùng với sự phối hợp chặt chẽ của các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân, việc tổ chức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật được triển khai mạnh mẽ, nội dung phù hợp với từng đối tượng với hình thức đa dạng, phong phú. Công tác tổ chức phổ biến, giáo dục pháp luật cho các tầng lớp nhân dân thời gian qua được các cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức đoàn thể triển khai khá tích cực và đạt được những kết quả nhất định, từng bước làm chuyển biến nhận thức về pháp luật trong nhân dân. Mặc dù vậy, thực tế cũng cho thấy, trên địa bàn huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên thời gian qua cũng phát sinh nhiều hành vi vi phạm pháp luật, gây mất trật tự an toàn xã hội. Tình trạng người dân thiếu hiểu biết pháp luật và kiến thức xã hội, cùng với khả năng tiếp nhận thông tin nhanh nhưng ít chọn lọc đã dẫn đến không ít người bị lôi kéo, lợi dụng. Bên cạnh đó, tình trạng khó khăn trong cuộc sống như thất nghiệp, chưa có việc làm của bộ phận dân cư cũng tạo sự bất mãn, không sẵn sàng học tập, nắm bắt pháp luật, dẫn đến thiếu thông tin pháp luật, tác động xấu đến lối sống và việc chấp hành pháp luật. Những vấn đề đó đang đặt ra yêu cầu cần phải quan tâm nhiều hơn đến công tác phổ biến, giáo dục pháp luật. Về phía cơ quan, tổ chức có trách nhiệm phổ biến, giáo dục pháp luật cũng chưa coi công tác phổ biến, giáo dục 2
pháp luật thành nhiệm vụ thường xuyên, xuyên suốt của cả hệ thống, mà chủ yếu chỉ là trách nhiệm của các cấp chính quyền, cơ quan tư pháp. Bên cạnh đó, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cũng còn thiếu tính toàn diện, như phổ biến, giáo dục pháp luật tập trung chủ yếu vào nhóm đối tượng là cán bộ, công chức, viên chức; phổ biến, giáo dục pháp luật chưa được thực hiện thường xuyên tại miền núi, vùng đặc biệt khó khăn,.. Chất lượng, hiệu quả phổ biến, giáo dục pháp luật chưa cao, Huyện chưa xây dựng được ý thức tự giác chấp hành pháp luật trong nhân dân và một bộ phận đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Những yếu kém, hạn chế trong hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật dẫn đến chưa làm cho người dân hiểu và chấp hành pháp luật là nguyên nhân làm gia tăng tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật trên địa bàn Huyện thời gian qua. Với những lý do trên, tôi đã lựa chọn đề tài: “Phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hoà, tỉnh Phú Yên” làm luận văn Thạc sỹ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính, nhằm nghiên cứu, làm rõ nguyên nhân và đưa ra giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật cho huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Phổ biến, giáo dục pháp luật là vấn đề quan trọng của Việt Nam trong điều kiện nỗ lực xây dựng nhà nước pháp quyền hiện nay. Vì vậy, thời gian qua, đã có một số công trình nghiên cứu, các bài viết liên quan đến vấn đề phổ biến, giáo dục pháp luật như sau: 2.1. Sách, báo - Cuốn sách "Bàn về giáo dục pháp luật" của tác giả Trần Ngọc Đường và Dương Thanh Mai, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995. Đây là cuốn sách nghiên cứu những vấn đề cơ bản về lý luận giáo dục pháp luật, bao 3
gồm khái niệm, mục đích, đối tượng, chủ thể, nội dung, hình thức, phương pháp và phương tiện giáo dục pháp luật. - Giáo trình "Lý luận chung về nhà nước và pháo luật" của trường Đại Học Luật Hà Nội, Nhà xuất bản Công an Nhân dân, Hà Nội, 2012. Trong giáo trình, bên cạnh nghiên cứu những vấn đề lý luận về nhà nước, pháp luật nói chung, chương IX có đề cập đến ý thức pháp luật, văn hóa pháp lý và giáo dục pháp luật. - Bài viết về "Xã hội hóa công tác phổ biến giáo dục pháp luật trong tình hình mới" của Hồ Việt Hiệp, đăng trên Tạp chí Dân chủ và pháp luật, số 9/2000. Trong bài viết này, tác giả đã tiếp cận, tìm hiểu công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong giai đoạn hiện nay, đề cập yêu cầu cần xã hội hóa công tác này, đồng thời đề xuất các hình thức xã hội hóa phù hợp đối với công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong tình hình mới. Bên cạnh còn có nhiều bài báo viết về các vấn đề có liên quan đến phổ biến, giáo dục pháp luật như: "Cải cách hành chính phục vụ doanh nghiệp thực hiện pháp luật" của PGS.TS Dương Đăng Huệ, đăng tại Tạp chí Tổ chức nhà nước, tháng 12/2006); "Thực trạng cung cấp thông tin qua mạng cho doanh nghiệp" Tài liệu của Câu Lạc bộ pháp chế doanh nghiệp (Dân chủ và pháp luật số 4/2006). 2.2. Luận văn - Luận văn thạc sỹ luật học của Đinh Thị Hoa, "Giáo dục pháp luật cho đồng bào người Chăm ở thành phố Ninh Thuận hiện nay", bảo vệ năm 2005. Trong luận văn này, tác giả đã tiếp cận, tìm hiểu đặc điểm, ý thức pháp luật của đồng bào người Chăm, từ đó phân tích các hình thức giáo dục pháp luật cho đồng bào người Chăm. - Luận văn Thạc sỹ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính của Trần Thị Bích Hạnh "Phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở đô thị - Từ thực tiễn thành phố Hà Nội", bảo vệ năm 2016. Tác giả đã tiếp cận, tìm hiểu công 4
tác giáo dục pháp luật. Đặc biệt tác giả đã đi sâu tìm hiểu hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật cho đội ngũ thanh niên ở đô thị. Từ đó, phân tích đề xuất một số giải pháp giáo dục pháp luật cho thanh niên ở đô thị. - Luận văn thạc sỹ luật học của Đinh Thị Hương về "Giáo dục pháp luật cho phụ nữ nông thôn trên địa bàn thành phố Hưng Yên", được bảo vệ năm 2008. Trong luận văn, tác giả đã tiếp cận, tìm hiểu công tác giáo dục pháp luật cho phụ nữ ở nông thôn. Từ đó, phân tích nội dung, hình thức giáo dục có hiệu quả, đồng thời đề xuất các giải pháp giáo dục pháp luật cho phụ nữ ở nông thôn. - Luận văn thạc sỹ luật học của Nguyễn Thị Phượng, "Giáo dục pháp luật hôn nhân gia đình cho nông dân trên địa bàn thành phố Bến Tre", được bảo vệ năm 2008. Tác giả đã tiếp cận, đi sâu làm rõ việc áp dụng pháp luật về hôn nhân gia đình của nông dân. Từ đó, đưa ra những nội dung, hình thức và giải pháp phù hợp đề giáo dục pháp luật về hôn nhân, gia đình cho nông dân. - Luận văn thạc sỹ luật học của Nguyễn Thị Thu Ba "Nâng cao chất lượng tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho công nhân tại các doanh nghiệp ở Thành phố Đồng Tháp giai đoạn hiện nay", được bảo vệ năm 2008. Trong luận văn, tác giả đã tiếp cận, tìm hiểu công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho công nhân tại các doanh nghiệp, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả, chất lượng công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho công dân. - Luận văn Thạc sỹ quản lý công của Lê Thị Mai Duyên “Tổ chức phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc”, được bảo vệ năm 2015. Trong luận văn này, tác giả đã tiếp cận, tìm hiểu công tác giáo dục pháp luật, đánh giá những khó khăn, thách thức trong việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật, từ đó nghiên cứu, phân tích đề xuất một số giải 5
pháp giáo dục pháp luật, nhằm nâng cao nhận thức của nhân dân trong tỉnh về việc thi hành pháp luật. - Luận văn thạc sỹ luật học của Nguyễn Thị Thu Huyền “Phổ biến, giáo dục pháp luật cho đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội”. Trong luận văn này, tác giả đã tiếp cận tình hình đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, đánh giá trình độ am hiểu pháp luật, từ đó đưa ra các giải pháp thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật cho đội ngũ này. Nhìn chung, các công trình khoa học, các bài viết đã góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận cũng như thực tiễn liên quan đến phổ biến, giáo dục pháp luật. Tuy nhiên, một số vấn đề lý luận về phổ biến giáo dục pháp luật tại địa phương và thực tiễn về phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên thì chưa có công trình nào nghiên cứu. Vì vậy, việc chọn nghiên cứu đề tài này nhằm góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hòa là cần thiết. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích Luận văn làm rõ cơ sở lý luận, đánh giá thực tiễn phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hoà, xác định nguyên nhân, đưa ra các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hòa và hiệu quả quản lý nhà nước trên địa bàn huyện. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích đặt ra, đề tài thực hiện các nhiệm vụ: - Thứ nhất, làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn về phổ biến, giáo dục pháp luật tại địa phương; - Thứ hai, đánh khách quan, toàn diện về tình hình kinh tế, chính trị, văn hoá - xã hội, an ninh, trật tự an toàn xã hội của huyện Tây Hoà và thực trạng công 6
tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong những năm qua cả về kết quả đạt được cũng như các tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của thực trạng đó. - Thứ ba, đề xuất một số giải pháp bảo đảm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hoà hiện nay. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu vấn đề lý luận về phổ biến giáo dục pháp luật tại địa phương và thực tiễn phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hoà, tỉnh Phú Yên. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Đề tài thực hiện nghiên cứu phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hoà, tỉnh Phú Yên. - Về thời gian: Luận văn nghiên cứu phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên từ năm 2011 đến năm 2016. - Về nội dung: Luận văn nghiên cứu về phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hoà, tỉnh Phú Yên. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phƣơng pháp luận Nghiên cứu đề tài dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng ; phương pháp luận Triết học Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác phổ biến, giáo dục pháp luật; chính sách, pháp luật của Nhà nước về phổ biến, giáo dục pháp luật. 5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu - Phương pháp phân tích tài liệu - Phương pháp thu thập và xử lý thông tin - Phương pháp thống kê, phân tích tổng hợp - Phương pháp so sánh, đánh giá 7
- Phương pháp quan sát 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn góp phần sáng tỏ, sâu sắc thêm lý luận về phổ biến, giáo dục pháp luật tại chính quyền địa phương thông qua làm rõ đặc điểm của phổ biến, giáo dục pháp luật tại địa phương và các yếu tố chi phối chất lượng phổ biến, giáo dục pháp luật. Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần làm phong phú thêm hệ thống cơ sở lý luận về phổ biến, giáo dục pháp luật. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn - Luận văn đề xuất các giải pháp có giá trị tham khảo trong thực tế hoàn thiện phổ biến, giáo dục pháp luật; góp phần nâng cao vai trò, hiệu lực, hiệu quả hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật; nâng cao nhận thức pháp luật của cán bộ, công chức và các tầng lớp từ đó góp phần hình thành ý thức tôn trọng pháp luật, sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật. - Luận văn có thể là tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý của huyện Tây Hoà trong thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mục lục, mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo thì nội dung chính của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về phổ biến, giáo dục pháp luật tại địa phương Chương 2: Thực trạng phổ biến, giáo dục pháp luật phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hoà, tỉnh Phú Yên Chƣơng 3: Phương hướng và giải pháp về nâng cao hiệu quả phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Tây Hoà, tỉnh Phú Yên 8
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TẠI ĐỊA PHƢƠNG 1.1. Khái quát chung về phổ biến, giáo dục pháp luật tại địa phƣơng 1.1.1. Quan niệm về phổ biến, giáo dục pháp luật tại địa phương Trong các hoạt động của đời sống xã hội, ngoài pháp luật, có thể có những quy phạm xã hội thuộc các lĩnh vực khác cũng đòi hỏi phải được phổ biến cho những đối tượng dân cư khác nhau được biết. Tuy nhiên, khác với các quy phạm xã hội nói chung, pháp luật do Nhà nước ban hành hoặc thừa nhận không chỉ dành riêng cho cá nhân, tổ chức cụ thể mà áp dụng chung cho tất cả các chủ thể. Pháp luật là công cụ để Nhà nước quản lý kinh tế - xã hội, nó chỉ được thực hiện tốt khi các đối tượng được biết đến và hiểu rõ về nội dung của pháp luật. Phổ biến, giáo dục pháp luật là một trong những hoạt động quan trọng của quá trình tổ chức thực hiện pháp luật trong một nhà nước. Vậy phổ biến, giáo dục pháp luật là gì và bản chất, đặc trưng của nó như thế nào là vấn đề cần làm rõ. Về nội hàm, phổ biến và giáo dục là những từ mang ý nghĩa khác nhau. Theo Từ điển từ và ngữ Hán Việt của Giáo sư Nguyễn Lân thì "phổ biến được hiểu là làm cho mọi người đều biết" [26,tr.492]; còn theo Đại từ điển Tiếng Việt thì "phổ biến có nghĩa là làm cho đông đảo mọi người biết đến một vấn đề, một tri thức bằng cách truyền đạt trực tiếp hay thông qua hình thức nào đó" [7, tr3]. Cũng theo Từ điển từ và ngữ Hán Việt của Giáo sư Nguyễn Lân thì "giáo dục là quá trình hoạt động có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có tổ chức nhằm bồi dưỡng cho con người những phẩm chất đạo đức và những tri thức cần thiết để người ta có khả năng tham gia mọi mặt của đời sống xã hội" [26,tr.249]. Trong khi, Đại từ điển Tiếng Việt lại đưa ra cách diễn đạt khác, theo đó: “giáo dục là hoạt động nhằm tác động một cách có hệ 9
thống đến sự phát triển tinh thần, thể chất của một đối tượng nào đó, làm cho đối tượng ấy dần có được phẩm chất và năng lực như yêu cầu đề ra” [7]. Như vậy, phổ biến, giáo dục pháp luật là từ ghép của hai từ là phổ biến pháp luật và giáo dục pháp luật. Trong cuốn Sổ tay hướng dẫn nghiệp vụ phổ biến, giáo dục pháp luật cũng có viết: "phổ biến, giáo dục pháp luật là một từ ghép hai từ phổ biến pháp luật và giáo dục pháp luật". Về khái niệm phổ biến pháp luật có hai nghĩa: (i) nghĩa hẹp: là giới thiệu tinh thần văn bản pháp luật cho đối tượng của nó; (ii) nghĩa rộng: Là truyền bá pháp luật cho mọi tầng lớp nhân dân trên cả nước. Khái niệm giáo dục pháp luật được hiểu là một khái niệm rộng bao gồm cả quá trình nâng cao tri thức pháp luật cho đối tượng và bằng mọi cách (thuyết phục, nêu gương, ám thị…) hình thành tình cảm, niềm tin pháp luật cho đối tượng, từ đó nâng cao ý thức tôn trọng pháp luật, nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật của đối tượng” [31,tr7]. Ngoài ra, cũng có những cách tiếp cận và hiểu về phổ biến, giáo dục pháp luật theo cả nghĩa hẹp và nghĩa rộng: Theo nghĩa hẹp: Phổ biến, giáo dục pháp luật là giới thiệu tinh thần văn bản pháp luật cho người có nhu cầu. Theo đó, phổ biến, giáo dục pháp luật là việc truyền bá pháp luật cho đối tượng nhằm nâng cao tri thức, tình cảm, niềm tin pháp luật cho đối tượng, từ đó nâng cao ý thức tôn trọng pháp luật, nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật của đối tượng. Theo nghĩa rộng: Phổ biến, giáo dục pháp luật là một khâu của hoạt động tổ chức thực hiện pháp luật, là hoạt động định hướng có tổ chức, có chủ định thông qua các hình thức giáo dục, thuyết phục, nêu gương... nhằm mục đích hình thành ở đối tượng tri thức pháp lý, tình cảm và hành vi xử sự phù hợp với các đòi hỏi của hệ thống pháp luật hiện hành với các hình thức, phương tiện, phương pháp đặc thù. 10
Có thể nhận thấy, phổ biến, giáo dục pháp luật không phải là một khái niệm mới ở Việt Nam, nhưng đến nay vẫn tồn tại những quan niệm khác nhau. Ngay trong Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật ngày 20/6/2012 cũng không đưa ra khái niệm chính thống. Với những cách tiếp cận khác nhau, có thể dẫn đến những định nghĩa khác nhau về phổ biến, giáo dục pháp luật. Mặc dù vậy, hầu hết các quan điểm đều thống nhất cho rằng: - Phổ biến, giáo dục pháp luật là hoạt động có chủ đích của chủ thể tới nhận thức của con người; - Hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật nhằm cung cấp cho đối tượng thông tin và tri thức pháp lý; - Mục đích của phổ biến, giáo dục pháp luật là hướng các đối tượng đến thái độ xử sự phù hợp với quy định pháp luật. Hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật có thể được tiến hành tại các bộ, ngành, các cơ quan trung ương và tại các địa phương. Địa phương có thể là các vùng, khu vực trong quan hệ với trung ương, được xác định bởi địa giới hành chính. Tùy thuộc vào mỗi quốc gia mà chính quyền địa phương có thể được tổ chức theo những cơ cấu khác nhau. Tại Việt Nam, theo quy định Luật Tổ chức Chính quyền địa phương năm 2015, hệ thống chính quyền địa phương bao gồm cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã. Ngoài ra, tùy điều kiện, hoàn cảnh cụ thể Quốc hội có thể quyết định thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Chính quyền địa phương mỗi cấp (kể cả đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt) đều gồm có Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân, quản lý tập trung, thống nhất mọi lĩnh vực đời sống xã hội. Nội dung quản lý của địa phương là quản lý tổng hợp về kinh tế, chính trị, an ninh quốc phòng, văn hóa, xã hội,...Chính quyền địa phương là cơ quan thực thi quyền hành pháp, được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ, thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định 11
của Hiến pháp và pháp luật, các văn bản của cơ quan Nhà nước cấp trên, có sự kết hợp hài hòa giữa lợi ích của nhân dân với lợi ích của Nhà nước. Để phổ biến, giáo dục pháp luật thì trách nhiệm của chính quyền địa phương là rất quan trọng. Ở đâu, chính quyền địa phương coi trọng, nhận thức được vai trò của công tác này thì ở đó trình độ nhận thức pháp luật cũng như ý thức pháp luật của người dân được nâng cao. Trách nhiệm của chính quyền địa phương được thể hiện qua việc quyết định các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật phù hợp với tình hình, điều kiện thực tế, trình độ của từng đối tượng để đạt hiệu quả. Nếu chính quyền địa phương không quyết định được các biện pháp để nâng cao hiệu quả thì công tác phổ biến, giáo dục pháp luật sẽ xảy ra tình trạng tùy tiện, thiếu trọng tâm, trọng điểm làm giảm hiệu quả, mục đích mà hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật hướng tới. Bên cạnh việc quyết định các biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật thì chính quyền địa phương phải tổ chức thực hiện giám sát việc thực hiện pháp luật về phổ biến, giáo dục pháp luật. Hoạt động giám sát các cơ quan, tổ chức, cá nhân được giao thực hiện nhiệm vụ phổ biến, giáo dục pháp luật của chính quyền địa phương là cần thiết để kịp thời phát hiện những thiếu sót, hạn chế về nội dung, hình thức, phương pháp, đảm bảo hiệu quả phổ biến giáo dục pháp luật. Pháp luật với chức năng điều chỉnh, bảo vệ và giáo dục, nhằm duy trì trật tự và đem lại lợi ích xã hội, nó cần được mọi thành viên xã hội hiểu và thực hiện. Hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật vì thế là đòi hỏi thường xuyên, mang tính dài hạn, có mục tiêu, yêu cầu rõ ràng đối với từng chủ thể, đối tượng. Chính qyền địa phương có trách nhiệm ban hành chương trình, kế hoạch, đề án về phổ biến, giáo dục pháp luật, nhằm xác định rõ mục đích mà hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật hướng tới và đánh giá kết quả việc thực hiện. 12
Vai trò của Chính quyền địa phương đối với hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật tại địa phương là hết sức quan trọng. Chính quyền địa phương thường xuyên chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức triển khai việc thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật đồng thời tổ chức giám sát, kiểm tra tính hiệu quả của hoạt động tác phổ biến, giáo dục pháp luật. Chính quyền địa phương còn có vai trò hết sức quan trọng trong việc xây dựng, tập huấn, bồi dưỡng, quản lý đội ngũ báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật bởi để nâng cao hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trước hết cần có một đội ngũ chuyên nghiệp, có trình độ, chuyên môn pháp luật nhất định, được tập huấn, bồi dưỡng thường xuyên để kịp thời nắm bắt được những điểm mới, nội dung thay đổi về các lĩnh vực pháp luật để đội ngũ này đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao nhu cầu tìm hiểu pháp luật của người dân. Mặt khác, phổ biến, giáo dục pháp luật là hoạt động toàn diện, bao quát các mặt của đời sống xã hội, mang tính lâu dài do đó đòi hỏi rất lớn về vật lực và nhân lực, vì vậy chính quyền địa phương cần xã hội hóa, tạo điều kiện thuận lợi để các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp, hỗ trợ cho hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật nhằm đưa hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật được nâng cao, đạt hiệu quả cao nhất. Từ những phân tích trên đây, phổ biến giáo dục pháp luật ở địa phương có thể được hiểu là một khâu của của hoạt động tổ chức thực hiện pháp luật, do các cơ quan, tổ chức, nhà nước, đoàn thể, cá nhân tại địa phương thực hiện, bằng các hình thức, phương pháp thích hợp, nhằm mục đích hình thành ở đối tượng tác động tri thức pháp luật, tình cảm, niềm tin pháp luật, tôn trọng và nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật. 1.1.2. Đặc điểm của phổ biến, giáo dục pháp luật tại địa phương Phổ biến, giáo dục pháp luật là hoạt động quan trọng và thường xuyên của các cơ quan, tổ chức, các ngành và địa phương. Hoạt động phổ biến, 13