Luận văn Thạc sĩ Luật học: Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản từ thực tiễn huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam

Chia sẻ: ViJensoo ViJensoo | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:81

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn trình bày các nội dung về những vấn đề lý luận của quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản; Thực trạng quản lý nhà nước trong xây dựng nông thôn mới lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản tại huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam; Quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản từ thực tiễn huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật học: Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản từ thực tiễn huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN MINH HẢI QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRONG LĨNH VỰC ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ THỰC TIỄN HUYỆN DUY XUYÊN, TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI, năm 2021
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN MINH HẢI QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRONG LĨNH VỰC ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ THỰC TIỄN HUYỆN DUY XUYÊN, TỈNH QUẢNG NAM Chuyên ngành : Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số : 8 38 01 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. Vũ Thư HÀ NỘI, năm 2021
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và nghiên cứu, tôi đã nhận được sự ủng hộ và giúp đỡ của nhiều tập thể và cá nhân. Với sự trân trọng nhất, tôi xin gửi lời cảm ơn tới các thầy giáo, cô giáo Cơ sở Học viện Khoa học xã hội tại thành phố Đà Nẵng, Khoa Luật - Học viện KHXH đã tận tình tổ chức giảng dạy, quan tâm và tạo điều kiện học tập - nghiên cứu và cho phép tôi thực hiện đề tài này. Tôi xin cảm ơn Lãnh đạo UBND huyện Duy Xuyên, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập lớp Thạc sĩ Luật, đồng thời đã nhiệt tình giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu. Đặc biệt, tôi xin được gửi lời tri ân tới PGS.TS. Vũ Thư, người đã trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi rất nhiều trong quá trình nghiên cứu, định hướng nội dung, phương pháp nghiên cứu để tôi thực hiện và hoàn thành luận văn. Mặc dù tác giả đã có nhiều cố gắng, nỗ lực, nhưng do thời gian có hạn, năng lực nghiên cứu còn hạn chế, thiếu kinh nghiệm nên luận văn không tránh khỏi nhiều thiếu sót. Với thái độ cầu thị, Tác giả rất mong nhận được nhiều sự góp ý chân thành của các các nhà khoa học, các chuyên gia, bạn bè đồng nghiệp để đề tài của tôi được hoàn thiện hơn. Trân trọng cảm ơn!
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản từ thực tiễn huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam” là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Vũ Thư. Tất cả thông tin, dữ liệu và kết quả nghiên cứu được tác giả thu thập và trình bày trong đề tài là hoàn toàn trung thực, có nguồn trích dẫn rõ ràng. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này! Tác giả Luận văn Trần Minh Hải
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRONG LĨNH VỰC ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN .................................................................... 9 1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản ..................................... 9 1.2. Nội dung và nguyên tắc quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản ........................................................... 15 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản .................................................... 22 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI LĨNH VỰC ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TẠI HUYỆN DUY XUYÊN, TỈNH QUẢNG NAM ........................ 27 2.1. Các đặc điểm của quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong đầu tư xây dựng cơ bản ở huyện Duy Xuyên ................................................. 27 2.2. Thực tiễn quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản tại huyện Duy Xuyên ................................................ 33 2.3. Đánh giá chung ........................................................................................ 43 CHƯƠNG 3. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRONG LĨNH VỰC ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN Ở HUYỆN DUY XUYÊN, TỈNH QUẢNG NAM........................................... 51 3.1. Quan điểm và mục tiêu quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản ở huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam ................................................................................................................. 51
3.2. Các giải pháp và kiến nghị để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam ........................................................ 54 KẾT LUẬN .................................................................................................... 64 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CTMTQG Chương trình mục tiêu quốc gia NTM Nông thôn mới QLNN Quản lý nhà nước XDCB Xây dựng cơ bản XDNTM Xây dựng nông thôn mới
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong quá trình XD NTM, vấn đề cốt lõi đó là thu nhập đời sống người dân nông thôn cần được cải thiện, sự hài lòng, tin tưởng và đồng thuận của người dân đối với công tác quản lý và điều hành của chính quyền các cấp. Để đáp ứng những vấn đề cốt lõi đó, cần xác định chương trình XDNTM là nhiệm vụ chiến lược dài hạn, nó không đơn thuần chỉ là việc mọi địa phương ở khu vực nông thôn trong toàn quốc phải hoàn thành các tiêu chí đề ra, mà quan trọng và bền vững hơn đó là phải duy trì và nâng cấp đối với chất lượng của các tiêu chí đã phấn đấu đạt được. Việc đáp ứng những yêu cầu này, đòi hỏi cần có các nghiên cứu, tổ chức khảo sát và tổng kết thực tiễn để đánh giá nhằm đưa ra các giải pháp khả thi, hợp lý nhằm gia tăng hiệu quả, chất lượng công tác quản lý của nhà nước trong XDNTM nói chung trong toàn quốc và nói riêng đối với huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam. Trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội nói chung và tổ chức triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia XD NTM nói riêng trên địa bàn huyện Duy Xuyên có bước chuyển biến tích cực, mức tăng trưởng kinh tế hằng năm đạt khá: Nông nghiệp: 3,6-4%, CNXD: 16-17% và DV-TM:17%. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế đúng hướng với CN-DV-NN là 43-39-18 (theo giá cố định năm 2010) và chuyển dịch cơ cấu lao động đạt: công nghiệp, dịch vụ: 72% và nông nghiệp: 28%. Một trong những yếu tố quan trọng làm nên sự thành công của huyện Duy Xuyên trong thời gian qua là hoạt động đầu tư. Với sự nỗ lực trong công tác quản lý điều hành của huyện Duy Xuyên về lĩnh vực đầu tư đã góp phần quan trọng vào các kết quả đạt được của huyện nhà, từng bước nâng cấp và phát triển hạ tầng cơ sở vật chất kỹ thuật theo hướng khớp nối đồng bộ. 1
Tuy vậy, một số khó khăn đang đặt ra của huyện Duy Xuyên trong lĩnh vực đầu tư, đó là: (1) Hạ tầng nông thôn còn yếu, hạn chế cả về đầu tư và hiệu quả khai thác; (2) Chính sách huy động vốn và ưu đãi đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn chưa đủ hấp dẫn; sự kết nối doanh nghiệp và người dân, nhà đầu tư còn phức tạp về thủ tục đầu tư. Nên việc huy động vốn đầu tư của DN vào nông nghiệp, nông thôn gặp hạn chế; (3) Suất đầu tư xã hội còn ở mức thấp… so với yêu cầu phát triển; trong khi việc huy động vốn đầu tư xây dựng nông thôn mới trên thực tế còn hạn chế về số lượng và cơ cấu nguồn vốn; (4) Một số bất cập trong công tác quản lý nhà nước (QLNN) về lĩnh vực đầu tư XDCB, nhất là các vấn đề trong quản lý vốn đầu tư, quản lý chất lượng công trình và tiến độ của các công trình. Không ít người hiểu sai lệch cho rằng, chương trình XD NTM là một dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng… Chính các bất cập này cũng đặt ra yêu cầu khách quan phải đổi mới công tác QLNN trong lĩnh vực đầu tư XDCB. Với những lý do trên, tôi chọn đề tài “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản từ thực tiễn huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam” để làm Luận văn tốt nghiệp cao học chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Liên quan đến vấn đề nghiên cứu đã có nhiều công trình đi trước, có thể kể một số công trình tiêu biểu sau: * Về tài liệu sách nghiên cứu có liên quan: - Tài liệu sách về "Xây dựng NTM đối với các vấn đề lý luận, thực tiễn” của Vũ Văn Phúc (chủ biên). Công trình này là sự tập hợp từ nhiều bài nghiên cứu của các chuyên gia, những nhà nghiên cứu khoa học và những nhà lãnh đạo, quản lý từ TW đến địa phương trao đổi, chia sẻ về kinh nghiệm thực tiễn của các quốc gia trong XD NTM; về các vấn đề lý luận về XDNTM; và 2
kết quả thực tiễn sơ bộ trong XDNTM ở nước ta, nhất là với những địa bàn được lựa chọn thí điểm của chương trình XDNTM. - “Kiến thức xây dựng cuộc sống ở nông thôn mới”của Nhóm tác giả(2013), Nxb Hồng Đức. Với tính chất phổ cập, cuốn sách “ Kiến thức xây dựng cuộc sống ở nông thôn mới” cung cấp cho người nông dân thế kỷ 21 những kiến thức khoa học tiến bộ, những hiểu biết về cơ bản vừa chuyên sâu, đề cao tính thực tiễn, tính ứng dụng, hiệu quả, phát huy tính sáng tạo, giúp họ làm giàu ngay chính trên mảnh đất quê hương mình. * Về các luận văn, luận án nghiên cứu có liên quan: - Tác giả Ngô Thị Vân Anh với Luận văn thạc sĩ năm 2015 chuyên ngành hành chính công: “Vai trò chính quyền xã về xây dựng nông thôn mới ở tỉnh Thái Nguyên”. Luận văn này phân tích làm rõ vai trò chính quyền cấp xã về chỉ đạo chương trình xây dựng nông thôn mới. - Tác giả Đoàn Thị Hân với Luận án tiến sĩ năm 2017: “Huy động và sử dụng nguồn lực tài chính thực hiện trong chương trình xây dựng nông thôn mới ở các tỉnh trung du và miền núi phía Bắc của Việt Nam”, tại Hà Nội. Luận án này đã góp phần phân tích làm rõ một số cơ sở lý luận và vấn đề thực tiễn trong việc huy động và khai thác sử dụng nguồn lực vốn tài chính thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới ở giai đoạn năm 2011 đến 2015 trên địa bàn của 14 tỉnh trung du và miền núi phía Bắc nước ta. Các nguồn vốn tài chính được huy động và sử dụng mà luận văn đề cập, gồm có: ngân sách của TW và địa phương; nguồn vốn huy động từ cộng đồng; vốn tín dụng... Qua đó, luận án phân tích tình hình thu - chi ngân sách tại 14 tỉnh; phân tích làm rõ sự ảnh hưởng của các nhân tố KT-XH, điều kiện tự nhiên… tới việc huy động, khai thác sử dụng nguồn vốn tài chính. Từ đó, luận án cung cấp một số luận cứ khoa học để điều chỉnh, hoàn thiện công tác huy động và quản lý hiệu quả việc sử dụng vốn tài chính thực hiện trong xây dựng nông 3
thôn mới thời gian tới. - Tác giả Nguyễn Thị Quy với Luận văn thạc sĩ năm 2015 chuyên ngành Hành chính công:“Quản lý nhà nước trong xây dựng nông thôn mới tại huyện Hương Khê của Hà Tĩnh” . Luận văn này đã phân tích làm rõ kết quả đạt được và nêu ra các vấn đề khó khăn, vướng mắc của công tác quản lý nhà nước trong xây dựng nông thôn mới ở huyện Hương Khê; từ cơ sở này mà đề xuất các giải pháp chủ yếu để gia tăng hiệu quả thực hiện của chương trình xây dựng nông thôn mới. Đề tài “Xây dựng nông thôn mới cấp xã tại huyện Gò Quao, tỉnh Kiên Giang”, Luận văn thạc sĩ Hành chính công năm 2015 phân tích thực trạng quản lý nhà nước về XDNTM cấp xã ở huyện Gò Quao và đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện các tiêu chí về xây dựng nông thôn mới tạiđây. Luận văn Thạc sĩ năm 2015 chuyên ngành Chính sách công: “Thực hiện chính sách XD NTM qua thực tiễn huyện Bình Sơn thuộc tỉnh Quảng Ngãi” của tác giả Ngô Văn Dụng, tại Học viện Khoa học xã hội. Tác giả đi vào làm rõ cơ sở lý luận về thực hiện chính sách XD NTM ở Việt Nam, bổ sung lý thuyết khoa học Chính sách công để làm rõ vấn đề khoa học và thực tiển của chính sách XD NTM ở Việt Nam, đặc biệt là việc thực hiện chính sách XD NTM ở huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi. Chỉ ra những thuận lợi, khó khăn còn tồn tại, nguyên nhân của nó để đưa ra những giải pháp thực hiện XD NTM cho tốt hơn góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện XD NTM huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi về đích sớm hơn dự định. Luận văn thạc sỹ năm 2015 chuyên ngành Quản lý công: “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Phú Ninh (Quảng Nam)” của tác giả Lê Thị Thu Thảo, tại Học viện hành chính Quốc gia. Trên cơ sở hệ thống hóa cơ sở lý luận, luận văn tập trung phân tích rõ thực trạng quản lý nhà nước trong xây dựng nông thôn mới ở huyện Phú Ninh ở giai đoạn từ năm 4
2010 đến năm 2014; qua đó luận văn nêu ra các giải pháp công cụ của Nhà nước nhằm quản lý chương trình xây dựng nông thôn mới để gia tăng hiệu lực và hiệu quả trong quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới tại huyện Phú Ninh. Những giải pháp này có thể là cơ sở tham khảo, vận dụng và lựa chọn những giải pháp phù hợp với đặc thù của đề tài nghiên cứu. * Về tạp chí và các công trình nghiên cứu khoa học khác có liên quan: - TS. Hoàng Sỹ Kim với đề tài nghiên cứu khoa học: “Thực trạng về xây dựng nông thôn mới và vấn đề đặt ra trong quản lý nhà nước”, Khoa Quản lý nhà nước về đô thị - nông thôn trực thuộc Học viện hành chính Quốc gia Hà Nội. Đề tài này tập trung phân tích, đánh giá thực trạng về xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam kể từ năm 2009 tới những năm gần đây; đồng thời kết quả đề tài cũng đề xuất một số nhóm giải pháp để nâng cao hiệu quả QLNN về xây dựng nông thôn mới. - Bài viết “Nhìn lại hơn ba năm thực hiện Chương trình MTQG về XD NTM - Kết quả và kinh nghiệm bài học" của Phó Thủ tướng CP được đăng tải vào năm 2014 tại Tạp chí Cộng sản số 94. Công trình này căn cứ từ cơ sở của 19 tiêu chí trong NTM đã trình bày làm rõ về kết quả thực hiện Chương trình MTQG trong XDNTM qua hơn 3 năm. Các công trình nghiên cứu kể trên là nguồn tư liệu quan trọng trong việc cung cấp những vấn đề lý luận và thực tiễn cho việc nghiên cứu về XD NTM tại huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam. Tuy vậy, cho đến nay vẫn chưa có nhiều công trình nghiên cứu chủ đề QLNN về xây dựng NTM lĩnh vực đầu tư XDCB; nhất là vẫn chưa có nội dung nghiên cứu này tại địa bàn huyện Duy Xuyên 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Đề xuất quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả QLNN về XD NTM 5
trong lĩnh vực đầu tư XDCB từ thực tiễn huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện mục đích trên, luận văn tập trung vào các nhiệm vụ sau: + Nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản của QLNN về XD NTM trong lĩnh vực đầu tư XDCB; + Phân tích, đánh giá và xác định nguyên nhân của thực trạng QLNN trong XD NTM lĩnh vực đầu tư XDCB từ thực tiễn huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam; + Đề xuất các giải pháp nhằm nhằm nâng cao hiệu quả công tác QLNN về XD NTM trong lĩnh vực đầu tư XDCB ở huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đó là: lý luận và thực tiễn QLNN về XD NTM trong lĩnh vực đầu tư XDCB tại huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi về mặt nội dung: Nghiên cứu các nội dung QLNN về XD NTM trong lĩnh vực đầu tư XDCB ở huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam, bao gồm: Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới; Quy hoạch, thực hiện quy hoạch và Ban hành văn bản pháp luật về tổ chức thực hiện pháp luật về xây dựng nông thôn mới và các vấn đề khác liên quan đến quản lý nhà nước liên quan đến lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản; Về không gian: huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam; Về mặt thời gian: giai đoạn 2016 - 2020 và định hướng đến năm 2025. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Để thực hiện mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu, Luận văn được thực 6
hiện dựa trên các quan điểm của Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước - pháp luật và các quan điểm của Đảng ta về QLNN để tiếp cận nghiên cứu vấn đề XD NTM liên quan lĩnh vực đầu tư XDCB giai đoạn hiện nay. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn chủ yếu sử dụng những phương pháp nghiên cứu cụ thể, đó là: - Các phương pháp nghiên cứu của luật học để phân tích các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành về XD NTM nói chung và các quy định liên quan chương trình này trong lĩnh vực đầu tư XDCB. Đồng thời quy nạp chắt lọc những nội dung thực chất và bản chất của vấn đề sự việc trong XD NTM liên quan lĩnh vực đầu tư XDCB, nhằm tìm tòi, trao đổi, phát hiện và dự báo xu hướng phát triển để đưa ra đề xuất trong luận văn này. - Các nhóm phương pháp khác, như: phương pháp khảo sát thực tiến huyện Duy Xuyên; áp dụng so sánh giữa quy định pháp lý với thực tiễn áp dụng vấn đề XD NTM liên quan lĩnh vực đầu tư XDCB để đánh giá pháp luật hiện hành; sử dụng phương pháp logic - tổng hợp để lập luận, vận dụng các luận điểm trên cơ sở luật học về vấn đề QLNN trong XD NTM liên quan lĩnh vực đầu tư XDCB. 6. Ýnghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn đã góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về quản lý bằng pháp luật trong QLNN về XDNTM trong lĩnh vực đầu tư XDCB. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho công tác QLNN về XD NTM trong lĩnh vực đầu tư XDCB không chỉ riêng địa bàn huyện Duy Xuyên mà còn cho cả những địa phương có nét 7
tương đồng về chính trị - kinh tế. Luận văn cũng có thể làm tài liệu phục vụ cho công tác nghiên cứu, giảng dạy,học tập liên quan đến QLNN về XD NTM trong lĩnh vực đầu tư XDCB. 7. Kết cấu của luận văn Cùng với các mục mở đầu, mục kết luận và mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn có kết cấu 3 chương dưới đây: Chương 1: Những vấn đề lý luận của quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản; Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước trong xây dựng nông thôn mới lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản tại huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam; Chương 3: Quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản từ thực tiễn huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam. 8
CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRONG LĨNH VỰC ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN 1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản 1.1.1.1. Khái niệm quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản Quản lý nhà nước được hiểu là quá trình tác động của nhà nước bằng việc tổ chức, điều hành phối hợp các hoạt động theo đúng mục tiêu định trước. QLNN là quá trình tác động có điều chỉnh, điều phối bằng công cụ pháp luật và chính sách, để tạo nên mối quan hệ giữa chủ thể và khách thể phù hợp và đảm bảo tính cân bằng của hệ thống. QLNN về XDNTM là một nội dung hoạt động trong quản lý nhà nước, xác định đối tượng quản lý là quá trình xây dựng nông thôn mới. Chủ thể thực hiện nhiệm vụ XDNTM, đó là những cơ quan nhà nước có thẩm quyển, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức thực hiện công tác quản lý nhà nước trên cơ sở thiết lập các cơ chế, công cụ chính sách… để huy động, khai thác và sử dụng hợp lý những nguồn lực một cách hiệu quả trong xây XDNTM theo chủ trương, quan điểm của Đảng nhằm đạt được mục tiêu thống nhất trong toàn quốc. Theo quy định của Thông tư 41 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ra ngày 04 tháng 10 năm 2013 là: xã thực hiện hoàn thành tiêu chí số 19 về “ giữ vững an ninh trật tự xã hội ” khi và chỉ khi đạt được 4 yêu cầu sau: 9
(1) Không phát sinh thêm người mắc các tệ nạn xã hội và về trật tự xã hội trên địa bàn không có tụ điểm phức tạp; Không có cá nhân, tổ chức hoạt động chống phá Đảng và chính quyền, không phá hoại kinh tế, không khiếu kiện đông người kéo dài, không truyền đạo trái pháp luật; có >70% thôn đạt chuẩn an toàn về an ninh trật tự được công nhận; đối với công an cấp xã hàng năm phải đạt danh hiệu là đơn vị tiên tiến trở lên. Thuật ngữ nông thôn mới đến nay vẫn chưa có khái niệm chính thức, phát triển nông thôn như thế nào và đạt mức độ đến đâu thì được xem là chuẩn nông thôn mới. Hơn nữa, vấn đề nông thôn mới còn mang ý nghĩa lịch sử của mỗi quốc gia, mỗi khu vực; đồng thời cũng phải căn cứ theo từng giai đoạn phát triển mà xác lập bộ tiêu chí nông thôn mới. Tại Hội nghị lần thứ bảy của BCHTW Đảng khóa X thông qua Nghị quyết 26-NQ/TW ngày 05 tháng 8 năm 2008 bàn về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đặt mục tiêu XD NTM tới năm 2020: XD NTM có kết cấu hạ tầng KT-XH hiện đại, với cơ cấu KT và những hình thức tổ chức SX hợp lý, gắn kết SX nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp và dịch vụ, đô thị theo quy hoạch; xã hội nông thôn giàu bản sắc VHDT và phát triển ổn định; dân trí không ngừng được nâng cao, bảo vệ được môi trường sinh thái; hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng ở nông thôn được tăng cường”. Theo đó, nông thôn mới có thể được hiểu là xã hội nông thôn mà ở đó đời sống cả vật chất và tinh thần của người dân được nâng cao, giảm dần khoảng cách trong phát triển giữa nông thôn và thành thị. Với khái niệm về “nông thôn mới” và “quản lý nhà nước” được nêu trên, như vậy: QLNN về XDNTM được hiểu đó là quá trình Nhà nước tổ chức thực hiện hoạt động quyền lực nhà nước bằng việc hoạch định và thực thi các chính sách, chiến lược, quy hoạch, chương trình, dự án, kế hoạch để tác động đến khu vực địa bàn nông thôn về các lĩnh vực chính trị - kinh tế - 10
văn hóa - xã hội – an ninh, quốc phòng… nhằm thúc đẩy khu vực địa bàn nông thôn được phát triển đồng bộ và toàn diện theo định hướng XHCN, với kết cấu hạ tầng KT-XH hiện đại; SX kinh tế phát triển bền vững; làng xã giàu bản sắc văn hóa dân tộc, văn minh, sạch đẹp, giữ gìn và bảo vệ được môi trường sinh thái; có hệ thống chính trị ở nông thôn vững mạnh; xã hội nông thôn ổn định và an ninh trật tự được giữ vững; dân trí không ngừng được nâng cao; cải thiện và nâng cao được đời sống của người dân. Khái niệm về đầu tư xây dựng cơ bản được hiểu đó là việc bỏ vốn tiến hành tổ chức các hoạt động về lĩnh vực xây dựng cơ bản (XDCB) - với các công việc cụ thể về khảo sát, quy hoạch, đầu tư, thiết kế xây dựng, lắp đặt trang thiết bị … và hoàn thiện cơ sở vật chất để sử dụng. QLNN về hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản được hiểu đó là sự tác động có tổ chức của hệ thống bộ máy QLNN vào những quá trình của các quan hệ KT-XH trong lĩnh vực XDCB nhằm tiến hành quy hoạch dự án, thực hiện đầu tư và đưa dự án đi vào khai thác sử dụng theo mục tiêu đã xác định, bảo đảm giải quyết các quan hệ lợi ích giữa Nhà nước, tập thể và cá nhân một cách hài hoà, nhằm bảo đảm các chủ thể kinh tế thống nhất ý chí, hành động hướng vào hiện thực hóa mục tiêu chung. Đối với nước ta ở điều kiện hiện nay, công tác quản lý nhà nước đóng vai trò rất quan trọng trong hoạt động đầu tư. Bởi so với tổng vốn đầu tư toàn xã hội, thì vốn đầu tư ngân sách của nhà nước vẫn chiếm một tỷ trọng lớn có tính quyết định, nhất là càng quan trọng đối với các công trình trọng điểm của quốc gia. Cũng chính vì để phát huy hiệu quả vai trò của Nhà nước ta trong lĩnh vực đầu tư thì yêu cầu phải dựa trên những nguyên tắc mang tính XHCN, nội dung căn bản trong quản lý và những công cụ cụ thể được sử dụng nhằm đạt mục tiêu xác định trong quản lý nhà nước về lĩnh vực này. Mục đích và yêu cầu của công tác quản lý lĩnh vực đầu tư XDCB là: 11
khuyến khích thu hút vốn đầu tư SX-KD của các thành phần KT phù hợp với chiến lược, quy hoạch của quốc gia về phát triển KT-XH nhằm chuyển dịch tích cực CCKT theo hướng CNH-HĐH, đầy nhanh tăng trưởng KT, nâng cao đời sống nhân dân; đồng thời quản lý việc khai thác và sử dụng những nguồn vốn đầu tư đạt hiệu quả cao, nhất là đối với nguồn vốn do nhà nước quản lý trực tiếp, phòng chống hiệu quả đối với vấn nạn tham ô, lãng phí, làm thất thoát trong đầu tư XDCB. Bảo đảm xây dựng theo đúng quy hoạch, kiến trúc, đáp ứng yêu cầu bền vững, mỹ quan, bảo vệ môi trường sinh thái, tạo lập môi trường cạnh tranh lành mạnh trong xây dựng, thúc đẩy áp dụng các công nghệ xây dựng tiên tiến, bảo đảm chất lượng, thời hạn xây dựng với chi phí xây dựng hợplý. Xuất phát từ những trình bày trên có thể hiểu Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền tiến hành các hoạt động tổ chức và chỉ đạo, điều hành trong lĩnh vực đầu tư phát triển kinh tế hạ tầng theo quy hoạch, kế hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. 1.1.1.2. Các đặc điểm của quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản Xuất phát từ mô hình nông thôn mới cần được xây dựng phải đáp ứng các đặc trưng cơ bản, đó là: (1) Có kinh tế phát triển, đời sống vật chất và tinh thần của cư dân nông thôn được nâng cao; (2) Nông thôn được xây dựng và phát triển theo quy hoạch, có kết cấu hạ tầng KT-XH hiện đại, bảo vệ được môi trường sinh thái; (3) Có trình độ dân trí nâng cao và giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc; (4) có mô hình quản lý điều hành dân chủ và bảo đảm an ninh được thực hiện tốt; (5) Có hệ thống chính trị hoạt động có chất lượng và trong sạch vững mạnh. Do đó, yêu cầu đặt ra là bên cạnh thỏa mãn những đặc điểm dấu hiệu 12
chung của công tác quản lý nhà nước, thì để đảm bảo tính hiệu quả QLNN về XD NTM ở lĩnh vực đầu tư XDCB thì đòi hỏi phải mang một số đặc trưng chủ yếu sau: Một là, trên cơ sở thực hiện phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm”, nên QLNN về XD NTM ở lĩnh vực đầu tư XDCB vừa mang tính quyền lực nhà nước, vừa mang tính đồng thuận xã hội rất cao để đảm bảo tính tự nguyện của người dân để xây dựng kết cấu hạ tầng của các xã, thị trấn. Bởi trong XD NTM phải do cộng đồng dân cư làm chủ; huy động nội lực là chính với sự hỗ trợ một phần của nhà nước thì công cuộc xây dựng nông thôn mới mới thành công và bền vững. Hai là, QLNN về XD NTM lĩnh vực đầu tư XDCB phải mang tính dân chủ, công khai hóa và minh bạch hóa. Để đảm bảo đặc trưng này, yêu cầu quá trình thực hiện công tác QLNN trong lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện Chương trình XD NTM lĩnh vực đầu tư XDCB phải kiên trì, đồng bộ, cụ thể để vận động thuyết phục. Phải chú trọng đề cao trách nhiệm giải trình của người đứng đầu cấp ủy và chính quyền các cấp để huy động cả hệ thống chính trị và nhân dân cùng vào cuộc. Ba là, trong QLNN về XD NTM đối với lĩnh vực đầu tư XDCB, các hoạt động của nó đòi hỏi tính chủ động, sáng tạo và phù hợp nhằm tránh rập khuôn, máy móc. Tức là từ tình hình, đặc điểm của các địa phương, mà mỗi địa phương phải căn cứ vào đặc điểm, lợi thế so sánh và nhu cầu thiết thực của người dân để lựa chọn nội dung nào làm trước, nội dung nào làm sau, mức độ đến đâu cho phù hợp, đồng thời tuân thủ các hướng dẫn của cấp trên để đề ra các chủ trương, biện pháp quản lý thích hợp. 1.1.2. Vai trò của quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản Vai trò quan trọng nhất cần có sự quản lý nhà nước về xây dựng nông 13