Luận văn thạc sĩ Luật học: Thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi

Chia sẻ: Hinh Duyệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:85

Thêm vào BST

Báo xấu

50
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn là trên cơ sở những vấn đề lý luận chung về nhà nước và pháp luật, nghiên cứu và đánh giá chính xác thực trạng công tác thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, trên cơ sở đó đưa ra những giải pháp khả thi nhằm bảo đảm thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố, góp phần bảo đảm việc thực hiện các quyền lợi của thanh niên, tạo cơ hội và điều kiện để thanh niên được phát triển toàn diện.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ Luật học: Thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ………/……… .…../…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM QUỐC VƢƠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ THANH NIÊN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI, TỈNH QUẢNG NGÃI Chuyên ngành: Luật Hiến pháp – Luật Hành chính Mã số: 60 38 01 02 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Ngƣời hƣớng dẫn khoa học : GS.TS. PHẠM HỒNG THÁI THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu và nội dung trong luận văn này là trung thực, khách quan, khoa học dựa trên kết quả điều tra, khảo sát thực tế các tài liệu đã được công bố. Học viên Phạm Quốc Vƣơng
Lời Cảm Ơn Với lòng kính trọng và sự tri ån såu sắc, trước tiên tôi xin gửi lời câm ơn chån thành đến quý Thæy, Cô Học viện Hành chính Quốc gia đã trang bị cho tôi nhiều kiến thức quý báu trong suốt thời gian qua. Đặc biệt, tôi xin chån thành câm ơn Giáo sư, tiến sỹ Phäm Hồng Thái - người Thæy kính mến đã hết lòng giúp đỡ, hướng dẫn tận tình từ lúc định hướng chọn đề tài cũng như quá trình hoàn thiện nghiên cứu, thæy luôn động viên và täo mọi điều kiện thuận lợi để giúp tôi có thể hoàn thành luận văn này. Tôi cũng xin câm ơn các bän bè, đồng nghiệp đã luôn quan tåm giúp đỡ, cung cçp rçt nhiều số liệu, chia sẻ nhiều kinh nghiệm thực tế để giúp tôi có thể hoàn thành nghiên cứu này. Trån trọng! Thừa Thiên Huế, tháng năm 2017 Học viên Phäm Quốc Vương
MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ THANH NIÊN .............................................................................. 4 1.1. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................ 4 1.1.1. Khái niệm pháp luật ........................................................................ 4 1.1.2. Khái niệm pháp luật về quản lý thanh niên .................................... 4 1.1.3. Khái niệm thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên .................... 5 1.1.4. Đặc điểm, các hình thức và vai trò thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên .................................................................................................. 7 1.1.5. Các yếu tố bảo đảm thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên... 14 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ THANH NIÊN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI ..................................................................... 20 2.1. Thực trạng pháp luật về quản lý thanh niên ......................................... 20 2.1.1. Hệ thống văn bản pháp luật về quản lý thanh niên ...................... 20 2.1.2 Tồn tại, hạn chế việc ban hành văn bản pháp luật về quản lý thanh niên .......................................................................................................... 25 2.2. Khái quát về tình hình chính trị, kinh tế - xã hội và thực trạng thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi ......... 26 2.2.1. Khái quát về tình hình chính trị, kinh tế - xã hội của thành phố Quảng Ngãi ............................................................................................. 26
2.2.2. Kinh tế - Xã hội ............................................................................. 27 2.2.3. Về quốc phòng an ninh ................................................................. 29 2.2.4. Sự tác động của tình hình kinh tế - xã hội đến thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi.................... 30 2.2.5. Thực trạng thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi ............................................................................ 30 Chƣơng 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ THANH NIÊN ........................................................ 51 3.1. Một số giải pháp bảo đảo thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên.. 51 3.1.1. Các giải pháp chung ..................................................................... 51 3.2. Các giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi .................................................................... 52 3.2.1 Đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức các cấp, các ngành của thành phố về vị trí, vai trò của thanh niên, thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên ....................................................................... 52 3.2.2. Xây dựng, tổ chức thực hiện cơ chế, chính sách đối với thanh niên..55 3.2.3. Tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, truyền thống, lý tưởng, đạo đức, lối sống và pháp luật cho thanh niên……………………………57 3.2.4. Xây dựng và sử dụng nguồn nhân lực trẻ có chất lượng cao……60 3.2.5. Xây dựng môi trường xã hội lành mạnh, nâng cao thể chất và tinh thần, kỹ năng sống, kiến thức về giới và sức khỏe sinh sản cho thanh niên……………………………………………………………………………..64 3.2.6. Tăng cường phối hợp với các địa phương và hợp tác quốc tế về công tác thanh niên………………………………………………………….68 3.2.7. Huy động các nguồn lực đầu tư cho phát triển thanh niên………69 3.2.8. Hoàn thiện bộ máy quản lý nhà nước về công tác thanh niên đủ năng lực để tổ chức thực hiện tốt nhiệm vụ được giao…………………..71
3.2.9. Phát huy vai trò của các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể nhân dân các cấp và xã hội trong việc chăm lo giáo dục, đào tạo và phát triển thanh niên ............................................................. 72 KẾT LUẬN .................................................................................................... 74 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 76
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong giai đoạn hiện nay, thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên có ý nghĩa đặc biệt quan trọng không chỉ xuất phát từ đòi hỏi phát triển của thanh niên, còn là yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Xác định thanh niên là chủ nhân tương lai của nước nhà, vận mệnh của đất nước, của dân tộc, thanh niên là lực lượng xung kích cách mạng trên nhiều lĩnh vực, Đảng và Nhà nước luôn chăm lo bồi dưỡng cho thanh niên. Thực hiện chính sách, pháp luật của Trung ương, của tỉnh Quảng Ngãi liên quan đến thanh niên, công tác thanh niên, những năm qua Ủy ban nhân dân thành phố Quảng Ngãi đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố, nhằm giáo dục, bồi dưỡng, tạo điều kiện thuận lợi cho thanh niên phấn đấu và trưởng thành; đồng thời phát huy vai trò xung kích, sức sáng tạo và tiềm năng to lớn của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được việc thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi trong thời gian qua vẫn còn những tồn tại, hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển thanh niên trong giai đoạn phát triển mới. Từ những trăn trở và qua thực tế lãnh đạo, chỉ đạo công tác Đoàn và phong trào thanh niên thành phố Quảng Ngãi trong thời gian qua, với những kiến thức và kinh nghiệm ban đầu đã thôi thúc tôi chọn đề tài: "Thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi" với mong muốn góp phần nhỏ bé của mình nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Quảng Ngãi trong thời gian đến. 1
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích Mục đích của luận văn là trên cơ sở những vấn đề lý luận chung về nhà nước và pháp luật, nghiên cứu và đánh giá chính xác thực trạng công tác thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, trên cơ sở đó đưa ra những giải pháp khả thi nhằm bảo đảm thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố, góp phần bảo đảm việc thực hiện các quyền lợi của thanh niên, tạo cơ hội và điều kiện để thanh niên được phát triển toàn diện. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nêu trên, luận văn có các nhiệm vụ sau đây: Một là: Làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến thanh niên. Trên cơ sở đó hình thành cơ sở lý luận thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên, phân tích các hình thức và vai trò thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên. Hai là: Phân tích đánh giá thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, trong đó phân tích, đánh giá những kết quả, tồn tại, hạn chế, nguyên nhân của thực trạng thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi trong thời gian qua. Ba là: Đưa ra một số giải pháp bảo đảm hoạt động thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên ở nước ta hiện nay nói chung và trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi nói riêng. 4. Phạm vi nghiên cứu Luận văn xác định phạm vi nghiên cứu là quá trình thực hiện pháp luật mà chủ yếu là từ khi có Luật Thanh niên 2005. Để có căn cứ khoa học khi đưa ra các giải pháp nâng cao chất lượng thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên, luận văn đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên 2
dựa trên những báo cáo tổng kết của cơ quan chịu trách nhiệm thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Dựa trên các cơ sở pháp lý Luật Thanh niên, các văn bản liên quan đến công tác thanh niên của Trung ương, của tỉnh Quảng Ngãi và Ủy ban nhân dân thành phố Quảng Ngãi. Đề tài sử dụng phương pháp điều tra, khảo sát - thống kê xã hội học để nghiên cứu thực trạng của việc thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi trong thời gian qua. Bên cạnh đó, đề tài còn sử dụng phương pháp tổng hợp đánh giá, phân tích, so sánh với thực tiễn, từ đó đề ra những giải pháp và đề xuất kiến nghị. 6. Kết cấu của luận văn Đề tài được trình bày ngắn gọn gồm 03 phần: Lời nói đầu, nội dung chính và kết luận. Trong đó, nội dung chính gồm có 03 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận của thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên Chương 2: Thực trạng pháp luật và thực trạng thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi Chương 3: Một số giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi 3
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ THANH NIÊN 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Khái niệm pháp luật Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự mang tính bắt buộc chung, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội. Hệ thống các quy phạm này tạo khuôn khổ cho hoạt động xã hội, chứa đựng các quy tắc cấm đoán hoặc bắt buộc chung và tác động, điều chỉnh tới các quan hệ xã hội1 1.1.2. Khái niệm pháp luật về quản lý thanh niên Pháp luật về quản lý thanh niên là những quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành để điều chỉnh, phối hợp thống nhất triển khai thực hiện nhiệm vụ công tác thanh niên của các tổ chức, lực lượng trong xã hội nhằm đạt được các mục tiêu của Đảng về công tác giáo dục, bồi dưỡng và phát huy lực lượng thanh niên. Pháp luật về quản lý thanh niên bao gồm các nội dung: Một là: Ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật, chiến lược, chính sách, chương trình phát triển thanh niên và công tác thanh niên. Hai là: Đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác thanh niên. Ba là: Thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm trong việc thực hiện chính sách, pháp luật về thanh niên và công tác thanh niên. Bốn là: Quản lý hoạt động hợp tác quốc tế về công tác thanh niên. 1 Giáo trình của khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội 4
1.1.3. Khái niệm thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên Pháp luật chỉ có ý nghĩa thực tiễn khi được thực hiện trong thực tiễn đời sống nhà nước và xã hội. Vì vậy, thực hiện pháp luật không chỉ là sự quan tâm của Nhà nước mà còn là của mỗi cá nhân bởi kết quả của quá trình đó tác động mạnh mẽ tới mọi mặt của đời sống xã hội. Việc tự giác thực hiện các quy phạm pháp luật gắn chặt với yêu cầu của các cơ quan trong bộ nhà nước, là mục tiêu và là đòi hỏi các tổ chức, cá nhân trong xã hội tôn trọng, thực hiện chính xác, đầy đủ pháp luật. Như vậy, thực hiện pháp luật là hành vi (hành động hoặc không hành động) của con người phù hợp với quy định của luật pháp. Thực hiện pháp luật là bước tiếp theo sau khi văn bản pháp luật được ban hành để đưa các quy phạm pháp luật trở thành các quy tắc xử sự của các chủ thể pháp luật làm cho các yêu cầu, quy định của văn bản pháp luật trở thành hiện thực. Về pháp lý thì thực hiện pháp luật là hành vi hợp pháp, hành vi đó không trái, không vượt ra ngoài các quy định của pháp luật. Thực hiện pháp luật có thể là hành vi của mỗi cá nhân nhưng cũng có thể là hoạt động của các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội. Nghiên cứu các tài liệu hiện hành cho thấy hiện nay có một số quan niệm về thực hiện pháp luật sau: Theo tài liệu học tập và nghiên cứu môn học Lý luận chung về nhà nước và pháp luật của Viện Nhà nước và Pháp luật - Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh thì: "Thực hiện pháp luật là quá trình hoạt động có mục đích làm cho những quy định của pháp luật trở thành hiện thực trong cuộc sống, tạo ra cơ sở pháp lý cho hoạt động thực tế của các chủ thể pháp luật" [23, tr.270]. Giáo trình của Khoa luật - Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng: "Thực 5
hiện pháp luật là một quá trình hoạt động có mục đích làm cho những quy định của pháp luật đi vào cuộc sống trở thành những hành vi thực tế hợp pháp của các chủ thể pháp luật" [21, tr.494]. Theo Giáo trình lý luận nhà nước và pháp luật của Trường Đại học Luật Hà Nội thì: "Thực hiện pháp luật là một quá trình hoạt động có mục đích làm cho những quy định của pháp luật đi vào cuộc sống, trở thành những hành vi thực tế, hợp pháp của các chủ thể pháp luật" [31, tr.461]. Từ những quan niệm thực hiện pháp luật nêu trên cho thấy: 1. Các định nghĩa đều thống nhất về thực hiện pháp luật là hoạt động có mục đích nhằm thực hiện những yêu cầu của pháp luật. 2. Thực hiện pháp luật là các hoạt động thực tế, hợp pháp, làm cho những quy định của pháp luật trở thành hoạt động thực tế trong cuộc sống con người. 3. Thực hiện pháp luật là một quá trình của các chủ thể tham gia quan hệ pháp luật. Như vậy, theo tôi khái niệm thực hiện pháp luật được hiểu như sau: Như vậy, thực hiện pháp luật là một quá trình của chủ thể pháp luật nhằm mục đích làm cho những quy định của pháp luật đi vào cuộc sống, trở thành những hành vi thực tế, hợp pháp của các chủ thể pháp luật. Từ nhận thức pháp luật về quản lý thanh niên, thực hiện pháp luật, có thể hiểu: Thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên là một quá trình hoạt động có mục đích làm cho những quy định của pháp luật về thanh niên đi vào cuộc sống, trở thành những hành vi thực tế, hợp pháp trong mối quan hệ giữa quyền của thanh niên với quyền của các chủ thể khác nhau khi tham gia quan hệ pháp luật. Với tư cách chủ thể quản lý, nhà nước đã sử dụng pháp luật làm phương tiện quan trọng nhất để tác động đến mọi mặt của đời sống xã hội. 6
Khi ban hành các văn bản quy phạm pháp luật nhà nước mong muốn các văn bản đó phải được tôn trọng và thực thi có hiệu quả trong thực tế. Thực hiện pháp luật là quá trình hoạt động có mục đích, định hướng nhằm hiện thực hoá nội dung các quy định của pháp luật bằng các hành vi thực tế của các chủ thể khi tham gia vào quan hệ pháp luật. Dưới góc độ pháp lý, chỉ những hành vi xử sự phù hợp với các quy định của pháp luật về thanh niên của các chủ thể có đầy đủ khả năng nhận thức được yêu cầu của quy phạm pháp luật, có khả năng tự chịu trách nhiệm do hành vi của họ gây ra thì được coi là quá trình thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên. Như vậy, thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên là hoạt động có mục đích của các chủ thể mà các chủ thể đó có thể là cá nhân, cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, các cá nhân được nhà nước trao quyền nhằm làm cho các quy định của pháp luật về quản lý thanh niên trở thành những hành vi trong thực tế bảo vệ và bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của thanh niên. 1.1.4. Đặc điểm, các hình thức và vai trò thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên 1.1.4.1. Đặc điểm thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên Thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên mang đầy đủ đặc điểm của quá trình thực hiện pháp luật nói chung. Với bản chất là hoạt động xã hội của con người, thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên hàm chứa những đặc điểm chung của các hoạt động xã hội khác đồng thời với bản chất pháp lý của mình, thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên có những đặc điểm sau đây: Thứ nhất: Thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên bao giờ cũng thông qua những hành vi cụ thể của con người. Đời sống xã hội của con người bao giờ cũng được bộc lộ thông qua các hành vi cụ thể trong các mối quan hệ xã hội. Hành vi cũng chính là các phương thức tồn tại của con người, 7
chính vì lẽ đó, việc thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên thường tồn tại là những dạng hành động tích cực là chủ yếu và phổ biến của các cá nhân hoặc cơ quan trong bộ máy nhà nước. Thứ hai: Thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên là hành vi phù hợp với pháp luật đối với thanh niên. Việc phù hợp ở đây được hiểu là pháp luật cấm điều gì làm ảnh hưởng tới quyền và lợi ích hợp pháp của thanh niên thì chủ thể không làm, pháp luật có những quy định gì nhằm tạo điều kiện và bảo vệ quyền lợi của thanh niên thì chủ thể tích cực tham gia và pháp luật cho phép làm gì thì các chủ thể đưa ra quyết định để thực hiện hành vi hoặc không thực hiện hành vi phù hợp. Thứ ba: Thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên là một quá trình có mục đích, nó bao gồm nhiều hoạt động kế tiếp nhau. Để biến những quyền và nghĩa vụ pháp lý bảo vệ thanh niên, tạo điều kiện cho thanh niên phát triển toàn diện thì cần thiết phải thông qua hàng loạt các hoạt động cụ thể của con người mà các hoạt động đó phải có mục đích, mục tiêu cụ thể. Các hoạt động cụ thể đó bao gồm: Chủ thể tìm hiểu các quy định của pháp luật có nội dung cụ thể như thế nào, xem xét vị trí, chức năng vai trò của bản thân, ra các quyết định về cách thức, thời gian hoạt động cụ thể. Tất cả các hoạt động đó phải cần thiết xác định mục tiêu cụ thể là bảo vệ và bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp và tạo điều kiện để thanh niên phát triển toàn diện. Quá trình thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên có ý nghĩa quan trọng, bởi: Thanh niên là lực lượng xã hội hùng hậu, có nhiều đóng góp to lớn, quan trọng cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, là lực lượng trực tiếp kế tục sự nghiệp cách mạng trong giai đoạn tiếp theo và quyết định tương lai của đất nước. Vì vậy, đòi hỏi mục tiêu, mục đích không chỉ có ý nghĩa trong việc thiết lập, xây dựng các quy phạm pháp luật cụ thể mà còn là đòi hỏi đối với các chủ thể trong quá trình thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên. 8
Thứ tư: Quá trình thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên được bảo đảm bằng cả hệ thống chính trị Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá VII về công tác thanh niên trong thời kỳ mới đã đánh giá vai trò, vị trí quan trọng của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc: “Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ 21 có vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không phần lớn tuỳ thuộc vào lực lượng thanh niên, vào việc bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ thanh niên; công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng”. Đồng thời xác định: “Đảng lãnh đạo hệ thống chính trị thực hiện nhiệm vụ công tác thanh niên”. Thể chế hoá quan điểm, chủ trương của Đảng, khoản 1 Điều 4 Luật Thanh niên quy định: “Thanh niên là tương lai của đất nước, là lực lượng xã hội hùng hậu, có tiềm năng to lớn, xung kích trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Đào tạo, bồi dưỡng và phát huy thanh niên là trách nhiệm của Nhà nước, gia đình và xã hội”. Nhà nước sử dụng các hình thức bảo đảm pháp lý, sử dụng các tổ chức xã hội hoặc các thiết chế khác nhau phù hợp với đối tượng thanh niên. Thứ năm, thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên vừa mang tính thực hiện quyền lực nhà nước, vừa mang tính xã hội rộng rãi, thông qua các hình thức: chấp hành, tuân thủ, sử dụng và áp dụng Luật Thanh niên. 1.1.4.2. Hình thức thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên Các quy phạm pháp luật liên quan đến thanh niên được quy định trong Luật Thanh niên rất nhiều văn bản pháp luật khác nhau. Việc thực hiện đầy đủ các văn bản pháp luật này đòi hỏi có sự thống nhất và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan trong hệ thống các cơ quan quản lý nhà nước. Căn cứ vào tính chất và đặc điểm hoạt động thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên có thể 9
chia hình thức thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên bao gồm: - Tuân thủ pháp luật về quản lý thanh niên . Tuân thủ pháp luật về quản lý thanh niên là một hình thức thực hiện pháp luật về thanh niên, trong đó các chủ thể thực hiện pháp luật tự kiềm chế để không tiến hành những hoạt động mà những văn bản pháp luật chứa đựng các quy phạm điều chỉnh những quan hệ pháp lý liên quan đến thanh niên ngăn cấm. Tuân thủ pháp luật về quản lý thanh niên nhằm bảo vệ và tạo điều kiện thuận lợi để tất cả các đối tượng thanh niên được phát triển. - Thi hành pháp luật về quản lý thanh niên. . Thi hành pháp luật về quản lý thanh niên là hình thức thực hiện pháp luật trong đó các chủ thể thực hiện nghĩa vụ pháp lý bằng hành động tích cực. Điều này có nghĩa rằng những quy phạm pháp luật liên quan đến thanh niên bao giờ cũng xác định trách nhiệm của các chủ thể khi tham gia quan hệ pháp luật cụ thể. Việc thi hành đó mang tính chất tự nguyện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thanh niên. Trong một số trường hợp, nếu các chủ thể không thực hiện hành vi phù hợp sẽ bị các cơ quan chức năng của nhà nước thực hiện biện pháp xử lý và việc thực hiện đó cũng chính là quá trình thi hành pháp luật về quản lý thanh niên. - Sử dụng pháp luật về quản lý thanh niên. Sử dụng pháp luật về quản lý thanh niên là hình thức thực hiện pháp luật mà trong đó các chủ thể thực hiện pháp luật sử dụng các quyền năng về mặt pháp lý, công cụ pháp lý để bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của thanh niên. Biểu hiện là những hoạt động như sử dụng quyền khiếu nại, quyền tố cáo, quyền khởi kiện hoặc các quyền năng pháp lý khác nhằm bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích của bản thân thanh niên. - Áp dụng pháp luật về quản lý thanh niên . Áp dụng pháp luật về quản lý thanh niên là một hình thức thực hiện 10
pháp luật trong đó nhà nước thông qua các cơ quan trong bộ máy nhà nước hoặc đội ngũ cán bộ công chức có thẩm quyền do pháp luật quy định thực hiện hoạt động tổ chức cho các chủ thể khác nhau thực hiện những quy định có liên quan đến thanh niên. Tuy nhiên, biểu hiện phổ biến của hoạt động áp dụng pháp luật là các cán bộ, công chức trong các cơ quan chức năng của nhà nước căn cứ vào các quy định hiện hành của nhà nước về thanh niên để ra các quyết định pháp lý nhằm làm phát sinh, thay đổi hay chấm dứt các quan hệ pháp lý liên quan tới thanh niên. 1.1.4.3. Vai trò thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên. Yêu cầu quan trọng đặt ra đối với việc xây dựng pháp luật của Nhà nước ta là pháp luật phải là cơ sở của việc tổ chức và hoạt động của Nhà nước, pháp luật phải là công cụ giữ gìn trật tự, kỷ cương xã hội, pháp luật là phương tiện xử sự của mọi công dân. Đường lối, quan điểm của Đảng, chủ trương, chính sách của Nhà nước, nhu cầu khách quan của xã hội phải được phản ánh thông qua hệ thống pháp luật. Quản lý xã hội bằng pháp luật nhưng vấn đề cơ bản không chỉ Nhà nước xây dựng một hệ thống pháp luật hoàn chỉnh và đầy đủ, mà điều quan trọng hơn cả là pháp luật của Nhà nước phải được mọi thành viên trong xã hội tôn trọng và chấp hành một cách nghiêm chỉnh và triệt để, pháp luật phải đi vào cuộc sống, phải biến thành hành động của mọi công dân, mọi tổ chức trong xã hội. Một hệ thống pháp luật hoàn chỉnh và đầy đủ cũng chưa đủ vì pháp luật ở trạng thái đó vẫn là trạng thái tĩnh nó có thể tác động đến trật tự pháp luật, thúc đẩy quá trình phát triển của các quan hệ xã hội nhưng mức độ rất hạn chế và chủ yếu mới chỉ là thông qua ý thức pháp luật của công dân ở một bộ phận không đáng kể. Pháp luật chỉ có thể phát huy hết tác dụng khi nó được tổ chức thực hiện tốt trong đời sống xã hội, khi các quy định của pháp luật trở thành 11
những hành vi, cách xử sự thực tế của các cá nhân, tập thể trong cuộc sống hằng ngày. Để nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật thì phải có phương thức thực hiện tốt các hoạt động về pháp luật từ khâu xây dựng pháp luật, phổ biến, giáo dục pháp luật, thực hiện pháp luật, kiểm tra, xử lý những hành vi vi phạm pháp luật nhằm bảo vệ pháp luật. Để pháp luật phát huy hiệu lực, đạt hiệu quả trong quá trình điều chỉnh các quan hệ xã hội, thì Nhà nước ngoài việc tạo lập môi trường chính trị - xã hội thuận lợi, nâng cao trình độ pháp lý cho cán bộ và nhân dân, xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, đòi hỏi phải xác lập cơ chế thực hiện pháp luật một cách có hiệu quả. Như vậy có thể khẳng định rằng, thực hiện pháp luật có vai trò và tầm quan trọng đặc biệt trong toàn bộ các hoạt động về pháp luật. Thực hiện pháp luật là hoạt động đưa pháp luật vào cuộc sống, biến những quy phạm pháp luật thành những hành vi, xử sự thực tế, hợp pháp của cá nhân, tập thể trong thực tiễn xã hội. Nếu không có tổ chức tốt việc thực hiện pháp luật thì ý chí của Nhà nước sẽ không đi vào đời sống thực tiễn, pháp luật sẽ không phát huy được hiệu lực, sẽ không đạt hiệu quả trong điều chỉnh các quan hệ xã hội. Vai trò của thực hiện pháp luật không chỉ thể hiện trong toàn bộ các hoạt động về pháp luật (xây dựng pháp luật, thực hiện pháp luật và bảo vệ pháp luật) mà nó còn là: Một mặt quan trọng của nền pháp chế. Kết quả của việc tổ chức thực hiện pháp luật là một trong những tiêu chuẩn để xác định tính chất của nền pháp chế xã hội chủ nghĩa. Bởi vì, pháp chế là một phạm trù thể hiện những yêu cầu và sự đòi hỏi đối với các chủ thể pháp luật phải tôn trọng và triệt để thực hiện pháp luật trong đời sống xã hội. Sự thực hiện pháp luật là trung tâm của pháp chế. Trên cơ sở vai trò của thực hiện pháp luật trên đây, vai trò thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên thể hiện cụ thể như sau: 12
1.1.4.3.1. Thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên nhằm đưa pháp luật vào đời sống xã hội, bảo đảm quyền tiếp cận với mọi mặt đời sống xã hội của thanh niên Thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên là đưa đường lối, chính sách của Đảng vào cuộc sống. Thông qua chỉ đạo việc triển khai và tổ chức thực hiện pháp luật tổ chức Đảng thể hiện vai trò lãnh đạo của mình và đánh giá đúng mức về năng lực và sức chiến đấu của tổ chức Đảng, đảng viên. Xác định vị trí, vai trò của thanh niên "Là người chủ tương lai của nước nhà... Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do các thanh niên", nhà nước cần phải có trách nhiệm đối với việc bảo đảm quyền tiếp cận mọi mặt đời sống xã hội của thanh niên, để thanh niên được phát triển một cách toàn diện, được rèn luyện, được cống hiến và trưởng thành. 1.1.4.3.2. Thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên làm cho ý thức pháp luật của tổ chức, công dân được nâng cao trong đó đặc biệt quan trọng là xác định vai trò, trách nhiệm của nhà nước, gia đình và xã hội đối với thanh niên Muốn thực hiện pháp luật tốt phải làm tốt công tác giáo dục, phổ biến pháp luật. Trước hết là các cơ quan nhà nước và nhân viên nhà nước phải hiểu rõ và nắm chắc các quy định của pháp luật về quản lý thanh niên để cụ thể hoá trong triển khai, tổ chức, kiểm tra việc thực hiện các quy định thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên. Các quy định của pháp luật về công tác thanh niên, quản lý thanh niên cần phải được phổ biến sâu rộng đến tất cả những người tham gia hoạt động bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thanh niên, bởi vì những hoạt động của họ mang ý nghĩa quyết định đến thành công của hoạt động bảo vệ quyền của thanh niên. 13
1.1.4.3.4. Thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên là đảm bảo các yêu cầu của pháp chế xã hội chủ nghĩa Chúng ta đều biết rằng pháp chế xã hội chủ nghĩa là một chế độ đặc biệt của đời sống chính trị - xã hội, trong đó tất cả các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, nhân viên nhà nước, nhân viên các tổ chức xã hội và mọi công dân đều phải tôn trọng và thực hiện pháp luật một cách nghiêm chỉnh, triệt để và chính xác. Pháp chế trong lĩnh vực thanh niên là bộ phận của pháp chế xã hội chủ nghĩa. Pháp chế xã hội chủ nghĩa là chế độ đặc biệt của đời sống chính trị - xã hội, trong đó tất cả các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, cán bộ, công chức nhà nước, nhân viên của các tổ chức xã hội và mọi công dân đều phải tôn trọng và thực hiện đầy đủ pháp luật về thanh niên. Theo đó, để bảo đảm và tăng cường pháp chế trong lĩnh vực thanh niên: Một mặt, đòi hỏi phải xây dựng được hệ thống pháp luật về thanh niên đầy đủ, đồng bộ; mặt khác, yêu cầu mọi chủ thể tham gia quan hệ pháp luật phải thực hiện nghiêm chỉnh, triệt để đầy đủ hệ thống pháp luật này. Có như vậy mới hiện thực hoá được pháp luật về quản lý thanh niên vào đời sống xã hội, đây cũng chính là biện pháp tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong lĩnh vực thanh niên. 1.1.5. Các yếu tố bảo đảm thực hiện pháp luật về quản lý thanh niên 1.1.5.1. Yếu tố chính trị Trong quá trình lãnh đạo đất nước, Đảng ta luôn quan tâm đến thế hệ thanh niên, coi tương lai của thanh niên gắn liền với vận mệnh và tương lai của dân tộc, công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc. Đảng đã đề ra nhiều chủ trương, giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, tổ chức thanh niên thành lực lượng hùng hậu, trung thành kế tục sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. 14