Luận văn Thạc sĩ Nhân văn: Kinh tế Du lịch ở thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh (1986 -2013)

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:113

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bố cục của luận văn gồm phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục. Nội dung chính của luận văn gồm có 3 chương: Chương 1 - Tiềm năng du lịch thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh; Chương 2 - Hoạt động kinh tế du lịch thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh (1986 -2013); Chương 3 - Tác động của kinh tế du lịch đối với kinh tế - xã hội thành phố Uông Bí (1986 -2013). Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Nhân văn: Kinh tế Du lịch ở thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh (1986 -2013)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM PHẠM THỊ NHUNG KINH TẾ DU LỊCH Ở THÀNH PHỐ UÔNG BÍ TỈNH QUẢNG NINH (1986 -2013) LUẬN VĂN THẠC SĨ NHÂN VĂN THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM PHẠM THỊ NHUNG KINH TẾ DU LỊCH Ở THÀNH PHỐ UÔNG BÍ TỈNH QUẢNG NINH (1986 -2013) Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam Mã số: 60.22.03.13 LUẬN VĂN THẠC SĨ NHÂN VĂN Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Hà Thị Thu Thủy THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực. Ngƣời thực hiện Phạm Thị Nhung Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN i http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy cô giáo trong khoa Lịch sử - trƣờng Đại học Sƣ phạm Thái Nguyên, những ngƣời đã giảng dạy tôi trong suốt hai năm học vừa qua, giúp tôi hoàn thành nghiên cứu và hoàn thiện đề tài. Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS. TS Hà Thị Thu Thủy - ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn, định hƣớng chuyên môn, quan tâm giúp đỡ tận tình và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn các cơ quan, ban ngành, đoàn thể của thành phố Uông Bí đã cung cấp tài liệu, tạo điều kiện cho tôi hoàn thành luận văn. Bên cạnh đó, tôi gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban giám hiệu và các thầy cô đồng nghiệp ở trƣờng THPT Uông Bí đã tạo điều kiện, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian tham gia khóa học và làm luận văn. Luận văn này là kết quả bƣớc đầu của quá trình nghiên cứu khoa học, song do điều kiện năng lực và thời gian còn hạn chế, đề tài nghiên cứu không tránh khỏi những sơ suất, thiếu sót. Rất mong đƣợc sự đóng góp, bổ sung của các thầy cô và các bạn để công trình thêm hoàn thiện. Thái Nguyên, tháng 7 năm 2015 Tác giả Phạm Thị Nhung Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN ii http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU........................................................................ v DANH MỤC CÁC BIỂU .................................................................................... v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................... 3 3. Đối tƣợng, mục đích, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu ................................. 7 4. Nguồn tài liệu và phƣơng pháp nghiên cứu .................................................... 9 5. Đóng góp của luận văn .................................................................................. 10 6. Bố cục của luận văn ....................................................................................... 10 Chƣơng 1. TIỀM NĂNG DU LỊCH CỦA THÀNH PHỐ UÔNG BÍ TỈNH QUẢNG NINH ...................................................................................... 11 1.1. Một số khái niệm ........................................................................................ 11 1.1.1. Du lịch .................................................................................................. 11 1.1.2. Kinh tế du lịch ...................................................................................... 12 1.2. Tiềm năng du lịch của thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh ..................... 13 1.2.1. Địa lý tự nhiên ...................................................................................... 13 1.2.2. Con ngƣời và tài nguyên nhân văn ...................................................... 22 1.2.3. Điều kiện kinh tế .................................................................................. 28 Tiểu kết chƣơng 1 .............................................................................................. 31 Chƣơng 2. HOẠT ĐỘNG KINH TẾ DU LỊCH Ở THÀNH PHỐ UÔNG BÍ TỈNH QUẢNG NINH GIAI ĐOẠN 1986-2013 .......................... 32 2.1. Cơ sở phát triển du lịch ở thành phố Uông Bí ............................................ 32 2.1.1. Chủ trƣơng đƣờng lối của Đảng, các cấp chính quyền ........................ 32 2.1.2. Cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch.................... 37 2.1.3. Nguồn nhân lực .................................................................................... 41 2.1.4. Lƣợng khách du lịch ............................................................................ 44 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iii http://www.lrc.tnu.edu.vn
2.2. Các sản phẩm du lịch đặc trƣng của Thành phố......................................... 46 2.2.1. Du lịch tâm linh .................................................................................... 47 2.2.2. Du lịch văn hóa .................................................................................... 49 2.2.3. Du lịch lễ hội ........................................................................................ 54 2.2.4. Du lịch sinh thái ................................................................................... 56 2.2.5. Du lịch cộng đồng ................................................................................ 59 Tiểu kết chƣơng 2 .............................................................................................. 60 Chƣơng 3. TÁC ĐỘNG CỦA KINH TẾ DU LỊCH ĐỐI VỚI KINH TẾ - XÃ HỘI THÀNH PHỐ UÔNG BÍ TỈNH QUẢNG NINH ................. 62 3.1. Tác động về kinh tế .................................................................................... 62 3.1.1. Góp phần tăng ngân sách của thành phố .............................................. 62 3.1.2. Góp phần tạo ra sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của địa phƣơng ......... 64 3.1.3. Là động lực thúc đẩy sự phát triển các ngành kinh tế khác ................. 66 3.1.4. Góp phần quảng bá cho sản xuất địa phƣơng ...................................... 67 3.1.5. Khuyến khích nhu cầu du lịch nội địa ................................................. 70 3.2. Tác động về xã hội...................................................................................... 71 3.2.1. Góp phần giải quyết việc làm cho ngƣời lao động .............................. 71 3.2.2. Là một trong những công cụ hữu hiệu để giải quyết tình trạng đói nghèo ........................................................................................................ 73 3.2.3. Góp phần nâng cao dân trí ................................................................... 75 3.2.4. Góp phần phát huy các giá trị văn hóa dân tộc .................................... 76 Tiểu kết chƣơng 3 .............................................................................................. 77 KẾT LUẬN....................................................................................................... 80 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 87 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT KÝ HIỆU NỘI DUNG CNH- HĐH Công nghiệp hóa- Hiện đại hóa HĐND Hội đồng nhân dân MTTQ Mặt trận tổ quốc NXB Nhà xuất bản TDTT Thể dục thể thao TTCN Tiểu thủ công nghiệp TNHH MTV Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên UBMTTQ Ủy ban mặt trận tổ quốc UBND Ủy ban nhân dân VH & TT Văn hóa & thông tin XHCN Xã hội chủ nghĩa Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Đơn vị hành chính, diện tích, dân số Uông Bí năm 2013 ............. 23 Bảng 1.2: Quy mô dân số Uông Bí thời kỳ 2000 - 2013 ............................... 24 Bảng 1.3: Các di tích lịch sử văn hóa, danh thắng đƣợc xếp hạng ................ 28 Bảng 2.1: Cơ sở vật chất phục vụ du lịch ...................................................... 40 Bảng 2.2: Lao động trong các ngành kinh tế địa bàn Uông Bí năm 2010 - 2013 ........................................................................... 43 Bảng 3.1: Biểu mẫu thống kê nhân lực du lịch thành phố Uông Bí .............. 72 DANH MỤC CÁC BIỂU Biểu đồ 2.1. Lƣợng khách du lịch đến Uông Bí từ năm 2009 đến năm 2013 ....... 46 Biểu đồ 3.1: Doanh thu du lịch Uông Bí từ năm 2002 đến năm 2012 ............ 63 Biểu đồ 3.2: Tỷ trọng cơ cấu ngành kinh tế năm 2009- 2013 ........................ .65 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn
BẢN ĐỒ ĐỊA GIỚI HÀNH CHÍNH THÀNH PHỐ UÔNG BÍ (Nguồn: UBND thành phố Uông Bí) i
BẢN ĐỒ CÁC DI SẢN VĂN HÓA VẬT THỂ THÀNH PHỐ UÔNG BÍ (Nguồn: Phòng VH&TT thành phố Uông Bí) ii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Du lịch ngày nay đã trở thành một hiện tƣợng kinh tế - xã hội không thể thiếu của nhân loại. Đây là ngành kinh tế mũi nhọn, chiếm giữ một vị trí quan trọng trong công cuộc xây dựng và phát triển, đổi mới nền kinh tế của nhiều quốc gia. Vì vậy, ngành công nghiệp du lịch đã và đang đƣợc các nƣớc trên thế giới coi nhƣ "Con gà đẻ trứng vàng", "Ngành công nghiệp không khói"... Du lịch phát triển góp phần tăng nguồn thu ngoại tệ cho các quốc gia và giải quyết nhiều công ăn việc làm cho xã hội, thúc đẩy sự phát triển của các ngành liên quan nhƣ xây dựng, thƣơng mại, sản xuất hàng tiêu dùng, bảo hiểm, giao thông vận tải, bƣu chính viễn thông,… Hiện nay, du lịch đã đƣợc nhiều nƣớc trên thế giới, trong đó có Việt Nam, chọn là ngành ƣu tiên phát triển số một trong chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội. Điều này đƣợc thể hiện trong chiến lƣợc Phát triển kinh tế - xã hội quốc gia từ năm 2011 - 2020 là “Tập trung phát triển một số ngành dịch vụ có lợi thế, có hàm lượng tri thức và công nghệ cao như du lịch, hàng hải, hàng không, viễn thông, công nghệ thông tin, y tế. Hình thành một số trung tâm dịch vụ, du lịch có tầm cỡ khu vực và quốc tế. Đa dạng hóa sản phẩm và các loại hình du lịch, nâng cao chất lượng để đạt tiêu chuẩn quốc tế”[23, tr.9]. Việt Nam là một nƣớc có nhiều tài nguyên du lịch với bờ biển 3.200 km, rừng núi, đồng bằng trù phú và chiều dày lịch sử, nền văn hóa dân tộc nhiều màu sắc. Đặc biệt là truyền thống hiếu khách và khả năng giao tiếp với bạn bè trên thế giới. Một chuyên gia của Tổ chức du lịch quốc tế (OMT) đã nhận định: “Sự phồn vinh ngày nay về du lịch của một số nƣớc Đông Nam Á sẽ là tƣơng lai của du lịch Việt Nam”[57] .Vấn đề đặt ra là Việt Nam cần xây dựng đƣợc một môi trƣờng du lịch hoàn hảo và hấp dẫn, các loại hình dịch vụ có chất lƣợng cao đạt tiêu chuẩn phục vụ cho khách quốc tế, từng bƣớc khơi dậy tiềm năng du lịch của các địa phƣơng và tăng cƣờng sự giao lƣu với thế giới. Thông qua du lịch, có thể khai thác tài nguyên thiên nhiên tiềm năng du lịch đất nƣớc một cách có hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế đất nƣớc. 1
Quảng Ninh là một tỉnh ở địa đầu phía Đông Bắc Việt Nam, có địa hình độc đáo. Đồi trung du tiếp nối đồng bằng duyên hải, núi kề với biển, hàng nghìn đảo nhấp nhô cắm trên mặt vịnh, chỗ thì ken dầy nhƣ lũy, nơi lại tách biệt từng hòn đón sóng, tạo nên bức tranh thiên nhiên nhiều màu vẻ. Than kết tụ những vỉa lớn ẩn trong các tầng đất. Nơi đây ghi dấu những chiến công oanh liệt, hiển hách đập tan các đạo quân xâm lƣợc phƣơng Bắc trên sông Bạch Đằng và Vân Đồn - Cửa Lục. Cuối thế kỷ XIII, vua Trần Nhân Tông khơi nguồn sáng lập Thiền phái Trúc Lâm mang đậm bản sắc Việt Nam. Một vùng đất, vùng trời, vùng biển giàu đẹp gắn với những sự kiện tiêu biểu trong cuộc sinh tồn của cả dân tộc tạo nên tiền đề phát triển đủ các loại hình du lịch. Là một thành phố trẻ nằm ở phía tây tỉnh Quảng Ninh, Uông Bí có vị trí đặc biệt quan trọng về quốc phòng, an ninh, là tuyến phòng thủ phía Đông Bắc của Việt Nam, 80% diện tích là đồi núi. Vùng rừng núi trập trùng phía Bắc có đỉnh Yên Tử cao 1.068m, vùng giữa núi đồi thấp dần thành một cánh đồng trung du, vùng phía Nam đất trũng thành những bãi bồi liền xuống dòng sông Đá Bạc. Uông Bí giàu tài nguyên thiên nhiên, có giao thông thủy bộ thuận lợi, có cơ cấu kinh tế đa dạng. Sau công nghiệp, Uông Bí có sản xuất nông, lâm, ngƣ nghiệp phát triển, thu hút nhiều lao động. Uông Bí hiện nay đang phát triển mạnh thƣơng mại và dịch vụ. Nơi đây có khu thắng cảnh nổi tiếng Yên Tử đƣợc xem là cội nguồn của dòng Thiền Trúc Lâm Việt Nam, với nhiều chùa và di tích văn hoá quý. Ngoài ra, lễ hội mùa xuân với những phong tục, tập quán độc đáo hàng năm thu hút khách du lịch vãn cảnh chùa đông không kém hội chùa Hƣơng. Trên địa bàn thành phố Uông Bí còn có hồ Yên Trung nằm gần Yên Tử, với rất nhiều tiềm năng phát triển du lịch trong quần thể của khu di tích - danh thắng Yên Tử. Các điểm du lịch và văn hóa chính của thành phố nhƣ Núi Yên Tử, Khu di tích Yên Tử, Hồ Yên Trung, Lựng Xanh, Chùa Ba Vàng, chùa Hang Son, Đình Đền Công... tạo nên sức hút vô cùng mạnh mẽ. Đây là điều kiện quan trọng để Uông Bí trở thành thành phố du lịch trọng điểm 2
của Quảng Ninh, đồng thời tạo nên những nét đặc trƣng về lịch sử văn hóa của thành phố, tạo ra sự chuyển biến rõ nét không chỉ về kinh tế mà cả về xã hội của thành phố Uông Bí nói riêng và tỉnh Quảng Ninh nói chung. Từ những nhận thức trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài: "Kinh tế Du lịch ở thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh (1986 -2013)" làm luận văn thạc sĩ khoa học lịch sử. 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Đóng vai trò là một ngành kinh tế có vị trí vai trò quan trọng trong khu vực dịch vụ nói riêng và toàn bộ nền kinh tế nói chung, du lịch hay kinh tế du lịch đã trở thành đề tài nghiên cứu của rất nhiều tác giả, các nhà nghiên cứu, các nhà kinh tế học… Có thể kể đến công trình "Kinh tế du lịch", NXB Thế giới năm 1993, của tác giả Robert Lanquar đƣợc coi là ngƣời tiên phong phân tích kinh tế học du lịch. Tác giả đã đƣa ra những công cụ và phƣơng tiện phân tích của kinh tế học du lịch, Kinh tế học về kinh doanh du lịch [39]. Cuốn sách “Du lịch và kinh doanh Du lịch” của tác giả Trần Nhạn đƣợc NXB Văn hoá Thông tin xuất bản năm 1996. Trên cơ sở khái niệm về du lịch và kinh doanh du lịch, các loại hình du lịch, cuốn sách tập trung nghiên cứu về tài nguyên du lịch cũng nhƣ những tác động của hoạt động kinh doanh du lịch đối với các ngành kinh tế khác [31]. Cuốn “Pháp lệnh du lịch”, NXB Chính trị quốc gia, 1999, văn bản pháp lí đƣợc Quốc hội khóa X thông qua, có hiệu lực từ ngày 1/ 5/1999. Pháp lệnh là cơ sở để phát triển du lịch trong nƣớc và du lịch quốc tế đẩy mạnh giao lƣu, hiểu biết lẫn nhau giữa các dân tộc, tăng cƣờng hiệu lực quản lý nhà nƣớc về du lịch góp phần phát triển kinh tế xã hội của đất nƣớc [32]. Cuốn sách “Kinh tế du lịch” của tác giả Nguyễn Hồng Giáp, NXB Thành phố Hồ Chí Minh xuất bản năm 2000, đã làm rõ khái niệm kinh tế du lịch, tiềm năng du lịch, đặc điểm các loại hình du lịch. Trên cơ sở nghiên cứu lí luận, tác giả đƣa ra đƣợc những tác động của kinh tế du lịch đến kinh tế - xã hội [25]. 3
Cuốn sách “Kinh tế du lịch và du lịch học” của tác giả Đổng Ngọc Minh (NXB trẻ, 2001). Cuốn sách đã cung cấp thông tin chi tiết về du lịch, kinh tế du lịch, đặc điểm các loại hình du lịch, đứng trên góc độ nghiên cứu tác giả đề cập đến vấn đề nghiên cứu học thuật đối với hoạt động du lịch [28]. Cuốn “Giáo trình kinh tế Du lịch”, NXB Lao Động - Xã hội Hà Nội 2004 của tác giả GS.TS Nguyễn Văn Đính và TS. Trần Thị Minh Hoà. Là cuốn giáo trình dành cho sinh viên khoa du lịch, tìm hiểu về du lịch với vai trò là một ngành kinh tế. Cuốn sách đã đề cập đến khái niệm du lịch, kinh tế du lịch, vị trí vai trò của du lịch cũng nhƣ các loại hình du lịch hiện có [24]. Cuốn “Luật Du lịch” của NXB Lao động cho biết Luật đƣợc Quốc hội khoá XI, kỳ họp thứ VII, thông qua ngày 14/6/2005, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2006. Việc xây dựng Luật này nhằm thể chế hoá Nghị quyết của Đảng và Nhà nƣớc về phát triển du lịch thành một ngành kinh tế mũi nhọn, kích thích đầu tƣ và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, góp phần xoá đói giảm nghèo ở những vùng có tiềm năng phát triển du lịch [37]. Cuốn "Địa lý du lịch Việt Nam", NXB Giáo dục Việt Nam năm 2013 do tác giả Nguyễn Minh Tuệ chủ biên. Bằng hệ thống kiến thức cơ bản tạo điều kiện để hiểu rõ hơn về tổng quan Địa lý du lịch Việt Nam, về những nội dung liên quan đến Địa lý du lịch [66]. Cuốn "Tuyến điểm du lịch Việt Nam", NXB Giáo dục Việt Nam năm 2014 của tác giả Bùi Hải Yến phần nào cung cấp đƣợc khối kiến thức cơ bản và tƣơng đối toàn diện về những tuyến điểm du lịch tiêu biểu, tài nguyên du lịch cơ bản và cách thức quy hoạch. Các cuốn sách dày dặn về số lƣợng, phong phú về nội dung cũng nhƣ đa dạng trong các mô hình tuyến điểm, tài nguyên du lịch [85]. Bên cạnh các giáo trình, sách chuyên khảo đề cập về kinh tế du lịch, còn có những các bài viết trên tạp chí khoa học, luận án, luận văn khoa học của các tác giả trong nƣớc. Có thể kể đến Luận án Tiến sĩ của Vũ Đình Thụy với đề tài “Những điều kiện và giải pháp chủ yếu để phát triển Du lịch Việt 4
Nam thành ngành kinh tế mũi nhọn…” tại Đại Học Kinh tế quốc dân - Hà Nội năm 1996 đây là công trình khoa học làm rõ sự phát triển của ngành du lịch Việt Nam từ 1986 và đƣa ra những giải pháp chủ yếu để du lịch trở thành ngành Kinh tế mũi nhọn [68]. Cùng với tác phẩm trên còn có rất nhiều các công trình khác tìm hiểu về du lịch nhƣ: “Tài nguyên Du lịch Việt Nam” của Nguyễn Văn Thành (2002) [61], “Vài suy nghĩ về phát triển Du lịch Việt Nam - Du lịch nhân dân và Du lịch quốc tế", Dƣơng Minh Trung (2004[64]...đƣợc in trong Tạp chí du lịch Việt Nam - Tổng cục du lịch. Chủ yếu khai thác về tài nguyên - tiềm năng của du lịch Việt Nam. Ở Quảng Ninh, với mục đích từng bƣớc đƣa du lịch trở thành một ngành kinh tế quan trọng của tỉnh, Sở văn hóa thông tin và du lịch đã phối hợp cùng các sở ban ngành, các nhà nghiên cứu để đánh giá tiềm năng du lịch của địa phƣơng. Cụ thể là các bài viết: "Để du lịch Quảng Ninh trở thành ngành trọng điểm" - Báo cáo tham luận tại Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XI của đồng chí Nguyễn Đình Thuận [63], Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Quảng Ninh đã đƣa ra những định hƣớng chung để du lịch Quảng Ninh thực sự phát triển. Bài viết "Phát huy nội lực, khai thác mọi tiềm năng, xây dựng và phát triển du lịch dịch vụ trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh" - Báo cáo tham luận tại Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XI của đồng chí Đặng Hải, Bí thƣ Thị ủy Uông Bí. [27] Qua bài viết đã nêu bật đƣợc những tiềm năng du lịch quan trọng ở Quảng Ninh và con đƣờng để phát huy các tiềm năng đó. Bài viết: “Đại hội Đảng bộ thị xã Uông Bí lần thứ 14- Tiềm năng kinh tế và trách nhiệm của tổ chức Đảng” của tác giả Nguyễn Hùng chỉ ra cụ thể tiềm năng kinh tế của thành phố và nâng cao trách nhiệm của Đảng đế phát huy lợi thế địa phƣơng [26]. Bài viết: “Non thiêng Yên Tử: Truyền thuyết” của tác giả Nguyễn Thi - Chi hội văn nghệ Uông Bí đã giới thiệu khá sinh động về cõi thiêng Yên Tử, giúp ngƣời đọc có cách cảm và cách nhìn sâu lắng [62]. 5
Luận Văn “Sinh kế của cộng đồng địa phƣơng dựa vào điểm du lịch Yên Tử (thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh)” của tác giả Đoàn Văn Thắng, trƣờng Đại học khoa học xã hội và nhân văn. Đề tài có những đóng góp nhất định trong việc mô tả các loại hình sinh kế cụ thể dựa vào điểm du lịch Yên Tử, điểm du lịch thu lại đƣợc điều gì, ngƣời dân địa phƣơng đƣợc gì và mất gì [60]. Luận văn " Phát triển du lịch trên địa bàn thành phố Uông Bí đến năm 2030" của tác giả Đỗ Thị Bích Ngọc, trƣờng Đại học Ngoại thƣơng [30]. Đề tài đã phân tích đƣợc thực trạng du lịch Uông Bí. Trong đó nêu bật những mặt tích cực, nguyên nhân, hạn chế về du lịch trên địa bàn thành phố Uông Bí. Với mục đích là từng bƣớc đƣa du lịch Thành phố Uông Bí trở thành một mũi nhọn kinh tế quan trọng của tỉnh, Sở văn hóa thông tin và du lịch đã phối hợp cùng các ban ngành, các nhà văn hóa, nhà khoa học triển khai những nghiên cứu đánh giá tiềm năng du lịch của tỉnh nhà nói chung và Uông Bí nói riêng: Cuốn sách “Lịch sử Đảng bộ Thành phố Uông Bí” (của Ban chấp hành Thành phố Uông Bí năm 2011) đã khái quát quá trình phát triển Đảng bộ Thành phố Uông Bí trong việc lãnh đạo nhân dân trong thành phố thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội của địa phƣơng. Đây là nguồn tƣ liệu, những kinh nghiệm quý báu từ thực tiễn xây dựng và bảo vệ tổ quốc trên mảnh đất Uông Bí anh hùng [3]. Cuốn sách “Địa chí Quảng Ninh” của Uỷ ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh. Đây là một công trình khoa học nhằm nghiên cứu, miêu tả một cách cơ bản, hệ thống, toàn diện tỉnh Quảng Ninh về địa lý - lịch sử, kinh tế - chính trị, văn hóa - xã hội [81; 82]... Cuốn sách “Quảng Ninh và năm du lịch 1990” của Sở văn hóa và thông tin Quảng Ninh. Cuốn sách giới thiệu về sự nghiệp phát triển du lịch Việt Nam. Năm du lịch Việt Nam bên cạnh những nét chung giống năm du lịch các nƣớc khác, đồng thời có nét riêng biệt không giống với nƣớc nào [57]. Cuốn sách “Uông Bí đất và ngƣời" do Tiến sĩ Phạm Hồng Tung tổng chủ biên. Đây là cuốn sách giới thiệu sâu hơn về vùng đất, con ngƣời, quá trình lịch sử, những nét văn hóa đặc sắc của Uông Bí. Bên cạnh đó cuốn sách còn rút ra những bài học kinh nghiệm hữu ích cho từng giai đoạn 6
lịch sử, đánh giá một cách khách quan thế mạnh, những nguồn lực của vùng đất và con ngƣời Uông Bí [65]. Cuốn sách: “Thị xã Uông Bí 30 năm chiến đấu xây dựng và trƣởng thành- Quảng Ninh” NXB Quảng Ninh, 1991 [4], sách “Dự thảo quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế- xã hội thị xã Uông Bí thời kỳ 2001- 2010- Quảng Ninh", Uỷ ban nhân dân thị xã Uông Bí”, 2000 [73]. Nội dung các cuốn sách là những nghiên cứu chung về các mặt kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của tỉnh Quảng Ninh nói chung, đề cập một phần rất nhỏ về Thành phố Uông Bí. Có rất nhiều sách viết về Yên Tử, nhƣng chủ yếu khai thác khía cạnh lịch sử và mặt tâm linh trong đời sống con ngƣời, về Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử mà chƣa đề cập đến vấn đề kinh tế du lịch tại nơi này, bên cạnh đó còn có các bài viết trên các ấn phẩm tạp chí cũng chỉ dừng lại đƣa ra điểm du lịch, những hoạt động du lịch đơn lẻ không có hệ thống nhƣ là một ngành kinh tế. Nhìn chung, cho đến nay chƣa có một nghiên cứu chuyên sâu nào trình bày chi tiết và có hệ thống về hoạt động kinh tế du lịch trong gần 30 năm sau đổi mới ở Thành phố Uông Bí. 3. Đối tƣợng, mục đích, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động du lịch của Thành phố Uông Bí, hƣớng vào hoạt động du lịch tâm linh là hoạt động du lịch trọng điểm của thành phố. Trên cơ sở đó, tập trung giải thích và làm rõ tình hình du lịch Uông Bí nói riêng và tác động, ảnh hƣởng của nó đối với hoạt động du lịch của tỉnh Quảng Ninh. Tìm ra cơ sở khoa học cho việc tìm ra các chính sách, giải pháp để phát triển du lịch thành phố Uông Bí. 3.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở tìm hiểu những đặc điểm tự nhiên, dân cƣ và xã hội thấy đƣợc tiềm năng phát triển du lịch ở Thành phố Uông Bí, đi sâu nghiên cứu đánh giá Uông Bí đã khai thác và phát huy các lợi thế tiềm năng để du lịch phát triển và đóng góp của hoạt động du lịch đối với sự phát triển kinh tế xã hội và văn hóa ở thành phố Uông Bí. 7
Nhiệm vụ nghiên cứu: Với đối tƣợng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu và từ mục đích này, nhiệm vụ nghiên cứu của Luận văn là: - Làm rõ những yếu tố tự nhiên, dân cƣ, xã hội để thấy đƣợc tiềm năng khai thác du lịch nhƣ một ngành kinh tế đóng góp cho công cuộc xây dựng của địa phƣơng. - Trên cơ sở những tiềm năng đó, hoạt động du lịch đƣợc khai thác nhƣ thế nào tại địa phƣơng, kết quả cụ thể của việc khai thác đó theo chiến lƣợc phát triển kinh tế của tỉnh, ngành du lịch và địa phƣơng. Những thành công và chƣa thành công trong khai thác tiềm năng, phát triển ngành du lịch trong giai đoạn 1986-2013. - Đánh giá đƣợc sự ảnh hƣởng của hoạt động kinh tế du lịch đối với sự phát triển kinh tế xã hội của thành phố. Trên cơ sở của sự phân tích đó, làm rõ những tác động hai chiều mà hoạt động kinh tế này mang lại. - Đƣa ra đƣợc những dự báo, đề xuất có tính chất định hƣớng trong chiến lƣợc phát triển của ngành và địa phƣơng trong thời gian gần nhất. 3.3. Phạm vi nghiên cứu Về không gian, luận văn nghiên cứu tại địa bàn thành phố Uông Bí. Tuy nhiên, luận văn cũng khai thác những hoạt động du lịch ở một số địa phƣơng khác trong tỉnh để lấy cơ sở cho việc đánh giá vai trò của ngành trong chiến lƣợc kinh tế chung của Tỉnh. Về thời gian, đề tài tập trung nghiên cứu khoảng thời gian chủ yếu từ năm 1986 cho đến năm 2013. Nghĩa là, từ thời điểm đất nƣớc bƣớc vào đổi mới đến năm 2013 khi Chính phủ đã ban hành quyết định công nhận thành phố Uông Bí là đô thị loại II. 4. Nguồn tài liệu và phƣơng pháp nghiên cứu 4.1. Nguồn tài liệu - Nguồn tài liệu chung gồm: Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng toàn quốc và của Đảng Bộ tỉnh Quảng Ninh và thành phố Uông Bí. Các sách, báo chuyên khảo về du lịch: Tạp chí du lịch, báo Đầu tƣ, các sách giáo trình kinh tế học, kinh tế du lịch của một số trƣờng Đại học. Các công trình nghiên cứu có liên quan đến hoạt động kinh tế, xã hội của thành phố Uông Bí 8
- Nguồn tài liệu địa phƣơng: Gồm các báo cáo thống kê của Cục thống kê tỉnh Quảng Ninh; Báo cáo tình hình thực hiện nhiệm vụ hàng năm của Phòng Văn hóa và thông tin thành phố Uông Bí; Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội thành phố Uông Bí. - Tƣ liệu điền dã: Thông tin qua dân cƣ sinh sống trong các khu quy hoạch du lịch của địa phƣơng nhƣ xã Thƣợng Yên Công, Điền Công, phƣờng Bắc Sơn, phƣờng Quang Trung...tranh ảnh có liên quan đến hoạt động du lịch, các di tích, danh thắng, sinh hoạt văn hóa.. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện đề tài này, ngƣời viết đã có quá trình sƣu tầm và tập hợp hệ thống các nguồn tài liệu. Khi tiến hành nghiên cứu, đã sử dụng những phƣơng pháp sau: Phƣơng pháp lịch sử và phƣơng pháp logic đƣợc vận dụng để tái hiện quá khứ thông qua tƣ liệu, đồng thời nhìn nhận vấn đề hiện tại một cách toàn diện, khách quan. Phƣơng pháp phân tích, so sánh, tổng hợp để trình bày các sự kiện, vấn đề theo mối liên hệ có tính biện chứng của lịch sử xã hội, nhằm đảm bảo tính hệ thống, chính xác và khoa học. Đề tài còn sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu liên ngành kết hợp phƣơng pháp chuyên ngành trong mối quan hệ tổng thể. Đây đƣợc coi là cách thức có hiệu quả cao để hiểu đƣợc một cách tƣơng đối đầy đủ và toàn diện về kinh tế du lịch thành phố Uông Bí trong một giai đoạn 1986-2013. 5. Đóng góp của luận văn Trên cơ sở tìm hiểu về hoạt động du lịch Thành phố Uông Bí, đánh giá đƣợc đầy đủ hơn và khai thác tối đa tiềm năng sẵn có của mình, có những giải pháp huy động các nguồn lực để hƣớng tới sự phát triển bền vững trong xu thế hội nhập và toàn cầu hóa. 9
Việc đánh giá đƣợc những đóng góp của hoạt động kinh tế và những ảnh hƣởng tiêu cực của nó sẽ giúp các địa phƣơng đƣa ra những giải pháp và điều chỉnh hợp lý để tạo điều kiện cho hoạt động thƣơng mại dịch vụ phát triển. Bản thân là giáo viên dạy Lịch sử, đây là nguồn tƣ liệu phong phú để dạy học lịch sử địa phƣơng. 6. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục. Nội dung chính của luận văn gồm có 3 chƣơng: Chƣơng 1: Tiềm năng du lịch thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh. Chƣơng 2: Hoạt động kinh tế du lịch thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh (1986 -2013). Chƣơng 3: Tác động của kinh tế du lịch đối với kinh tế - xã hội thành phố Uông Bí (1986 -2013). 10