Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Nam Thăng Long

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được nghiên cứu với mục tiêu nhằm đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng cá nhân tại NHTMCP Công Thương Việt Nam CN Nam Thăng Long, nêu ra những nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng, đánh giá, và chỉ ra nguyên nhân tồn tại, yếu kém trong hoạt động tín dụng tiêu dùng cá nhân tại hệ thống NHTMCP Công Thương Việt Nam CN Nam Thăng Long. Đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng tại hệ thống Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Nam Thăng Long

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TIÊU DÙNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH NAM THĂNG LONG Ngành : Tài chính – Ngân hàng – Bảo hiểm Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng Mã số : 60340201 Họ và tên học viên: Nguyễn Minh Thu Người hướng dẫn khoa học: TS LÝ HOÀNG PHÚ HÀ NỘI - 2017
i MỤC LỤC MỤC LỤC ......................................................................................................................... i LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................ v LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................. vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.......................................................................... vii DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ...................................................................viii DANH MỤC BẢNG.....................................................................................................viii LỜI MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của luận văn ..................................................................................1 2. Mục tiêu của luận văn...........................................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu........................................................................2 4. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................3 5. Đóng góp mới của luận văn ..................................................................................4 6. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan dến đề tài.......................................4 7. Cấu trúc của luận văn...........................................................................................5 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TIÊU DÙNG CÁ NHÂN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.......................................... 7 1.1 Tổng quan về tín dụng tiêu dùng và rủi ro tín dụng tiêu dùng của Ngân hàng thương mại........................................................................................................7 1.1.1 Tín dụng tiêu dùng của NHTM................................................................7 1.1.1.1 Khái niệm và phân loại tín dụng tiêu dùng .........................................7 1.1.1.2 Đặc điểm và vai trò của tín dụng tiêu dùng........................................11 1.1.1.3 Đối tượng của tín dụng tiêu dùng .......................................................15 1.1.1.4 Quy trình tín dụng tiêu dùng của NHTM...........................................15 1.1.2 Rủi ro tín dụng tiêu dùng của NHTM.....................................................16 1.1.2.1 Khái niệm rủi ro tín dụng tiêu dùng ...................................................16 1.1.2.2 Phân loại rủi ro tín dụng tiêu dùng ....................................................17 1.1.2.3 Tác động của rủi ro tín dụng tiêu dùng.............................................19 1.2 Quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng tại Ngân hàng Thương mại ...................21 1.2.1 Tổng quan về quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng cá nhân .....................21
ii 1.2.1.1 Khái niệm ............................................................................................21 1.2.1.2 Mục tiêu quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng cá nhân ..........................22 1.2.1.3 Nguyên tắc quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng ....................................22 1.2.2 Nội dung quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng cá nhân ...........................24 1.2.2.1 Nhận biết rủi ro tín dụng ....................................................................25 1.2.2.2 Đo lường rủi ro tín dụng.....................................................................27 1.2.2.3 Kiểm soát, xử lý rủi ro tín dụng ..........................................................28 1.2.2.4 Tài trợ tổn thất rủi ro tín dụng...........................................................30 1.2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng cá nhân ............................................................................................................................31 1.2.3.1 Nhân tố chủ quan ................................................................................31 1.2.3.2 Nhân tố khách quan ............................................................................33 1.3 Kinh nghiệm về quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng cá nhân của một số NHTM và bài học kinh nghiệm cho Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Nam Thăng Long............................................................................................... 34 1.3.1 Kinh nghiệm về quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng cá nhân của một số NHTM ................................................................................................................34 1.3.2 Bài học kinh nghiệm trong rủi ro tín dụng tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân cho Vietinbank – Nam Thăng Long .........................................35 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TIÊU DÙNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH NAM THĂNG LONG .. 37 2.1 Tổng quan về Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Nam Thăng Long (Vietinbank – CN Nam Thăng Long)..............................................37 2.1.1 Giới thiệu chung về Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Nam Thăng Long (Vietinbank – CN Nam Thăng Long) ....................37 2.1.1.1 Quá trình hình thành và phát triển .....................................................37 2.1.1.2 Cơ cấu tổ chức ....................................................................................39 2.1.1.3 Tình hình hoạt động kinh doanh của Vietinbank - CN Nam Thăng Long trong 3 năm 2014-2016 .........................................................................40
iii 2.1.2 Tổng quan về hoạt động cho vay tiêu dùng cá nhân tại Vietinbank – CN Nam Thăng Long ..............................................................................................44 2.1.2.1 Quy trình cho vay................................................................................44 2.1.2.2 Các sản phẩm tín dụng tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân tại Vietinbank - CN Nam Thăng Long..................................................................47 2.1.2.3 Kết quả hoạt động tín dụng tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân tại Vietinbank - CN Nam Thăng long 2014-2016 ................................................49 2.2 Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng tại Vietinbank – CN Nam Thăng Long..............................................................................................................55 2.2.1 Về quan điểm chỉ đạo ...............................................................................55 2.2.2 Về mô hình tổ chức quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng cá nhân ..........56 2.2.3 Về quy trình quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng cá nhân .......................59 2.2.3.1 Nhận biết rủi ro tín dụng tại Vietinbank Nam Thăng Long................59 2.2.3.2 Đo lường rủi ro tín dụng tại Vietinbank Nam Thăng Long ................60 2.2.3.3 Về các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát rủi ro tín dụng ...............65 2.2.3.4 Về tài trợ rủi ro tín dụng.....................................................................66 2.3 Đánh giá chung về thực trạng hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân tại Vietinbank – CN Nam Thăng Long .................68 2.3.1 Kết quả đạt được.......................................................................................68 2.3.2 Những hạn chế và nguyên nhân .............................................................70 2.3.2.1 Hạn chế ...............................................................................................70 2.3.2.2 Nguyên nhân của hạn chế ...................................................................71 a. Nguyên nhân khách quan............................................................................71 b. Nguyên nhân chủ quan................................................................................71 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TIÊU DÙNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH NAM THĂNG LONG ............................. 75 3.1 Một số triển vọng và thách thức đối với hoạt động cho vay tiêu dùng của Vietinbank – CN Nam Thăng Long.......................................................................75 3.1.1 Triển vọng.................................................................................................75
iv 3.1.2 Thách thức................................................................................................76 3.2 Định hướng và mục tiêu phát triển tín dụng tiêu dùng cá nhân và quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay tiêu dùng đối với KHCN của Vietinbank – Chi nhánh Nam Thăng Long.........................................................................................77 3.2.1 Định hướng chung của NHTMCP Công Thương .................................77 3.2.2 Một số mục tiêu cụ thể của Vietinbank CN Nam Thăng Long..............79 3.2.2.1 Đối với hoạt động kinh doanh chung..................................................79 3.2.2.2 Đối với hoạt động tín dụng tiêu dùng tại ngân hàng Vietinbank CN Nam Thăng Long trong thời gian tới ..............................................................79 3.3 Một số giải pháp và kiến nghị nhằm góp phần hoàn thiện hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân ...................................81 3.3.1 Một số giải pháp cụ thể đối với Vietinbank CN Nam Thăng Long ......81 3.3.2 Một số kiến nghị đối với Ngân hàng TMCP Công Thương, đối với Chính phủ và Ngân hàng nhà nước.................................................................90 3.3.2.1 Đối với Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam..........................90 3.3.2.2 Đối với Chính phủ...............................................................................91 3.3.2.3 Đối với Ngân hàng nhà nước..............................................................94 KẾT LUẬN .................................................................................................................... 96 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................... 98
v LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan các kết quả nêu trong luận văn là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các kết quả và trích dẫn số liệu được sử dụng trong luận văn đều có nguồn gốc rõ ràng và có độ chính xác cao nhất trong phạm vi hiểu biết của tôi. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Minh Thu
vi LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn Quý thầy cô giáo Khoa sau đại học, Khoa tài chính ngân hàng trường Đại Học Ngoại Thương đã tận tâm giảng dạy, truyền đạt những kiến thức quý báu cho tôi trong suốt thời gian tôi học tập tại trường. Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn TS. Lý Hoàng Phú đã tận tình chỉ bảo, giúp đỡ và hướng dẫn cho tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - CN Nam Thăng Long đã hỗ trợ tôi trong quá trình nghiên cứu, tìm kiếm tài liệu, cũng như số liệu về đề tài của Luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Minh Thu
vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Tiếng Việt NH Ngân hàng NHTM Ngân hàng thương mại NHNN Ngân hàng nhà nước TMCP Thương mại cổ phần NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần NHCT Ngân hàng Công Thương Vietinbank Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam CN Chi nhánh RRTD Rủi ro tín dụng TDTD Tín dụng tiêu dùng KHCN Khách hàng cá nhân TDCN Tiêu dùng cá nhân DPRR Dự phòng rủi ro HĐQT Hội đồng quản trị PGD Phòng giao dịch TSBĐ Tài sản bảo đảm TCKT Tổ chức kinh tế DN Doanh nghiệp CIC Trung tâm Thông tin tín dụng thuộc NHNN
viii DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1:Kết quả hoạt động kinh doanh của vietinbank chi nhánh nam thăng long giai đoạn 2014- 2016 .............................................................................................................. 41 Bảng 2.2: Dư nợ cho vay tại vietinbank chi nhánh nam thăng long.............................. 43 GIAI ĐOạN 2014 - 2016 ............................................................................................. 43 Bảng 2.3: Doanh số cho vay khcn tại vietinbank chi nhánh nam thăng long giai đoạn 2014- 2016 ....................................................................................................................... 50 Bảng 2.4: Dư nợ cho vay tín dụng tiêu dùng khcn tại vietinbank.... chi nhánh nam thăng long giai đoạn 2014- 2016............................................................................................... 51 Bảng 2.5: Cơ cấu dư nợ cho vay tiêu dùng khcn theo thời hạn tại vietinbank chi nhánh nam thăng long giai đoạn 2014-2016.............................................................................. 52 Bảng 2.6: Cơ cấu dư nợ cho vay tiêu dùng khcn theo sản phẩm tại vietinbank chi nhánh nam thăng long giai đoạn 2014- 2016............................................................................. 53 Bảng 2.7: Bảng phân loại nhóm nợ cho vay tín dụng tiêu dùng khcn tại vietinbank – nam thăng long từ năm 2014 –2016. .............................................................................. 61 Bảng 2.8: Bảng xếp hạng khách hàng cá nhân của vietinbank ...................................... 62 Bảng 2.9: Bảng đánh giá rủi ro dựa vào xếp hạng khách hàng của vietinbank............. 63 Bảng 2.10: Bảng xếp loại cấp tín dụng, lãi suất, dịch vụ khác....................................... 63 Bảng 2.11: Thang xếp hạng của hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của các khách hàng và kết quả chấm điểm, xếp hạng năm 2016. ........................................................ 64
ix DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Trình độ cán bộ nhân viên vietinbank chi nhánh nam thăng long ............ 39 Biểu đồ 2.2: Cơ cấu dư nợ tín dụng tiêu dùng theo sản phẩm tại vietinbank – cn nam thăng long (2014-2016) ................................................................................................... 53 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ: 1.2 Quy trình quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng .................................................. 25 Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức bộ máy điều hành của vietinbank chi nhánh nam thăng long .......................................................................................................................................... 40
x TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Để thực hiện đề tài: "Hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Nam Thăng Long", tác giả đã tiến hành hệ thống những vấn đề lý luận về quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng, phân loại và nêu ra các tiêu chí phản ánh rủi ro tín dụng tiêu dùng, các nguyên nhân và tác động của rủi ro tín dụng tiêu dùng, các biện pháp quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng. Luận văn đã nghiên cứu tổng quát về Ngân hàng Vietinbank Chi nhánh Nam Thăng Long, cũng như đi sâu vào phân tích thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng và công tác quản trị rủi ro tín dụng cho vay tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân tại CN trong thời gian từ năm 2014-2016. Luận văn cũng cho thấy công tác quản trị rủi ro tín dụng cho vay tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân tại CN còn những mặt chưa được như: hệ thống đo lường rủi ro tín dụng thiếu đồng bộ; chiến lược quản trị rủi ro tín dụng chưa toàn diện, quy trình cấp tín dụng còn bất cập, khâu kiểm soát chưa thực sự chặt chẽ…Những hạn chế này bắt nguồn từ những nguyên nhân chủ quan như: chưa có định hướng, chiến lược cụ thể cho quản trị rủi ro của ngân hàng; chưa chú trọng phát triển các thước đo lượng hoá rủi ro và quy trình theo dõi tín dụng; nhân sự của bộ phận quản trị rủi ro còn nhiều hạn chế; hệ thống thông tin cảnh báo rủi ro chưa hiệu quả; hoạt động kiểm tra, giám sát chưa được chú trọng đúng mức…. Qua đó, luận văn đã đề xuất một số giải pháp đối với NHTMCP Công Thương Việt Nam nói chung và Vietinbank CN Nam Thăng Long nói riêng để tăng cường công tác quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng đối với KHCN như cải cách cơ cấu tổ chức, bộ máy quản trị rủi ro; nâng cao việc sử dụng một cách hiệu quả nguồn nhân lực; nâng cao chất lượng kiểm tra, giám sát rủi ro tín dụng…. Việc ngăn ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng tiêu dùng không phải chỉ riêng ngân hàng thực hiện là thành công mà cần có sự trợ giúp đặc biệt của các ngành, các cấp có liên quan. Vì vậy qua nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn cùng với những kiến thức thu thập được trong quá trình học tập, luận văn xin đưa ra, một số kiến nghị lên Chính phủ và NHNN với mong muốn các NHTM nhận được sự hỗ trợ từ các Ban, ngành có liên quan nhằm hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân tại các NHTM nói chung và NHTMCP Công Thương CN Nam Thăng Long nói riêng.
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của luận văn Tín dụng là một hoạt động kinh doanh truyền thống của các ngân hàng thương mại là hoạt động có quy mô lớn nhất, đem lại phần lớn thu nhập cho các ngân hàng. Rủi ro tín dụng luôn đi đôi với hoạt động này. Rủi ro tín dụng là không thể tránh khỏi, chẳng có cách gì để loại trừ hoàn toàn rủi ro tín dụng mà chỉ sử dụng những phương pháp nhằm giảm thiểu rủi ro tín dụng xuống mức có thể chấp nhận được. Trong nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay, việc giảm thiểu rủi ro tín dụng là hết sức cần thiết. Nó giúp cho hoạt động tín dụng nói riêng và hoạt động của ngân hàng nói chung đạt hiệu quả cao hơn. Điều này góp phần đẩy nhanh tốc độ chu chuyển vốn cũng như quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Hiện nay, cho vay tiêu dùng là hình thức rất phổ biến ở các quốc gia, đặc biệt là ở các nước phát triển. Ở Việt Nam, tín dụng tiêu dùng chỉ mới phát triển trong thời gian gần đây và tăng trưởng mạnh trong những năm gần đây. Chỉ vài năm trở lại đây, hoạt động cho vay tiêu dùng trở thành mục tiêu phát triển trọng tâm của các tổ chức ngân hàng và tổ chức tín dụng Việt Nam. Qua đó có thể thấy tiềm năng phát triển vô cùng lớn của loại hình cho vay này. Là một quốc gia đang trên đà phát triển rất năng động thời gian qua, dân số gần 90 triệu người, hơn nữa phần lớn là dân số trẻ, năng động, thu nhập không ngừng được cải thiện, nên Việt Nam được đánh giá là một trong những thị trường có nhu cầu tiêu dùng tăng cao. Vì thế việc phát triển loại hình tín dụng này ở Việt Nam được đánh giá rất có tiềm năng, thu hút được sự quan tâm không chỉ các NHTM Việt Nam mà cả các NHTM nước ngoài và các tập đoàn tài chính lớn trên thế giới. Tại Việt Nam, hầu hết các NHTM đều có các sản phẩm cho vay tiêu dùng, từ các khoản vay lớn như: mua nhà, mua ô tô… cho đến các khoản vay nhỏ như: vay mua đồ gia dụng, điện thoại, xe máy, khám chữa bệnh, du lịch... Việt Nam được đánh giá là một trong những thị trường có nhu cầu tiêu dùng tăng cao. Trong thực tiễn hiện nay, nhu cầu mong muốn được hưởng thụ cuộc sống đầy đủ và tiện nghi hơn của người dân ngày càng cao. Nắm bắt được những nhu cầu đó, ngân hàng đã cung cấp cho người tiêu dùng những phương thức đạt được những mục tiêu đó sớm hơn. Vì vậy, danh mục tín dụng cá nhân của ngân hàng được mở rộng, dư nợ tín
2 dụng cá nhân tăng lên cả về quy mô và tỷ trọng trên tổng dư nợ cho vay của ngân hàng. Cho vay tiêu dùng đối với khách hàng là cá nhân là một thị trường rất tiềm năng để các ngân hàng thương mại khai thác và cũng là thị trường cạnh tranh chính của các ngân hàng thương mại hiện nay. Mảng tín dụng này mang lại cho ngân hàng mức lợi nhuận cao, song đó cũng là khoản mục kinh doanh chứa đựng nhiều rủi ro. Thực tiễn cho thấy các NHTM đang phải đối mặt với rủi ro tín dụng đối với loại hình tín dụng này khá cao. Cho vay tiêu dùng đã và đang đặt ra nhiều vấn đề và thách thức lớn đối với các NHTM trong việc quản trị thông tin khách hàng, xây dựng kênh bán hàng, quản trị rủi ro, lãi suất... Chính vì vậy, xuất phát từ những thực tiễn trên, tôi quyết định chọn đề tài: "Hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Nam Thăng Long" làm đề tài nghiên cứu của tôi. 2. Mục tiêu của luận văn Mục tiêu đề tài làm sáng tỏ những vấn đề sau: - Nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về tín dụng tiêu dùng và đi sâu nghiên cứu về công tác quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng tại NHTM. - Đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng cá nhân tại NHTMCP Công Thương Việt Nam CN Nam Thăng Long, nêu ra những nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng, đánh giá, và chỉ ra nguyên nhân tồn tại, yếu kém trong hoạt động tín dụng tiêu dùng cá nhân tại hệ thống NHTMCP Công Thương Việt Nam CN Nam Thăng Long. - Trên cơ sở phân tích những tồn tại, yếu kém và mạnh dạn đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng tại hệ thống Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Các vấn đề lý thuyết và thực tiễn về rủi ro tín dụng và hoàn thiện công tác quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân tại NHTM. Phạm vi nghiên cứu: - Nội dung: đề tài nghiên cứu rủi ro tín dụng và công tác quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động tín dụng tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân.
3 - Phạm vi không gian: đề tài tập trung nghiên cứu rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân tại Vietinbank CN Nam Thăng Long. - Phạm vi thời gian: đề tài phân tích dựa trên dữ liệu của Vietinbank CN Nam Thăng Long trong giai đoạn 2014- 2016. Công tác quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam - CN Nam Thăng Long từ năm 2014 đến 2016, và định hướng giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng. 4. Phương pháp nghiên cứu Nhằm để hiểu rõ những vấn đề nghiên cứu trong luận văn, trong quá trình thực hiện có sử dụng các phương pháp chủ yếu bao gồm: phương pháp duy vật biện chứng và phương pháp duy vật lịch sử. - Phương pháp luận: Luận văn sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu, chủ yếu là các phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Ngoài ra, còn sử dụng các phương pháp cụ thể như: phương pháp hệ thống, so sánh, thống kê, phân tích, tổng hợp, … để phân tích, đánh giá điểm mạnh, điểm yếu trong công tác quản trị rủi ro tín dụng đối với cho vay khách hàng cá nhân tại Vietinbank CN Nam Thăng Long. Luận văn kế thừa những nhân tố hợp lý của các công trình khoa học đã được nghiên cứu, tiến hành phân tích, lựa chọn để thực hiện mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn. - Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu: + Thu thập thông tin: Số liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo thường niên, các báo cáo tổng kết hoạt động kinh doanh Vietinbank CN Nam Thăng Long giai đoạn 2014-2016. Luận văn là tổng hợp các thông tin và số liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu từ các sách tham khảo, tạp chí, báo điện tử, các quy định liên quan đến quản lý rủi ro tín dụng tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân của Vietinbank CN Nam Thăng Long. + Phân tích thông tin : Sau khi thu thập đầy đủ các thông tin liên quan tới nội dung đề tài nghiên cứu, cần phải sử dụng phương pháp so sánh; phương pháp biểu mẫu để phân tích, đánh giá dữ liệu. Đây là một phương pháp hết sức quan trọng và
4 là khâu trọng yếu trong quá trình viết bài luận. Dựa trên trên lý thuyết từ các giáo trình, sách, báo...kết hợp với việc tham khảo các nguồn dữ liệu từ khảo sát thực tế tại đơn vị, quá trình nghiên cứu đề tài sử dụng kết hợp các phương pháp sau: Phương pháp thống kê; phương pháp phân tích, so sánh; phương pháp tổng hợp, đánh giá để đưa ra kết luận cũng như đề xuất để đạt được mục đích nghiên cứu. 5. Đóng góp mới của luận văn Đối với Ngân hàng TMCP Vietinbank CN Nam Thăng Long: Việc hoàn thiện công tác quản trị tín dụng đối với hoạt động cho vay tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân có vai trò rất quan trọng đối với mục tiêu, chiến lược phát triển của Ngân hàng TMCP Vietinbank CN Nam Thăng Long, giúp các khách hàng cá nhân hiểu rõ hơn các sản phẩm tín dụng của Ngân hàng đồng thời giúp cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp diễn ra một cách tốt nhất. Đối với vấn đề quản trị: Những nghiên cứu và kết luận đề tài đưa ra góp phần vào công tác quản trị tín dụng tiêu dùng đối với KHCN của Ngân hàng TMCP Vietinbank CN Nam Thăng Long trong điều kiện kinh tế hội nhập giai đoạn hiện nay. Ngoài ra có thể dùng làm tài liệu tham khảo phục vụ cho việc nghiên cứu và giảng dạy những vấn đề có liên quan đến đề tài luận văn. 6. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan dến đề tài Trong bất kỳ một NHTM nào thì hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân là một trong những nội dung quan trọng, và việc xây dựng hoàn thiện công tác này đóng vai trò thiết yếu đối với sự phát triển ngân hàng. Vì vậy nên đã có nhiều công trình nghiên cứu về việc hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng. Có thể đề cập đến một số công trình nghiên cứu như sau: Bài viết “Mô hình quản trị rủi ro tín dụng tại các Ngân hàng thương mại Việt Nam” của Nguyễn Đức Tú, (2011) đã hệ thống hóa lý luận cơ bản về mô hình quản trị RRTD. Từ đó, bài viết đã khái quát chung một số mô hình quản trị RRTD tại các NHTM Việt Nam hiện nay. Luận văn “Nâng cao chất lượng hoạt động cho vay đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đại Dương (Oceanbank) " của Nguyễn Thu Hà, luận văn thạc sỹ kinh tế, Đại học Ngoại Thương, 2014. Tác giả đã hệ thống
5 cơ sở lí luận về hoạt động cho vay của NHTM nói chung, trên cơ sở đó đã đánh giá thực trang hoạt động cho vay tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đại Dương. Qua quá trình hệ thống lý luận, phân tích và nghiên cứu, tác giả đã đưa ra những giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động cho vay tại ngân hàng Oceanbank. Luận văn “Giải pháp nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hang công thương VN ” của tác giả Phạm Xuân Hòe năm 2011 và luận văn “ Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt nam” của Nguyễn Đức Tú, (2013), luận án tiến sỹ kinh tế, Đại học Kinh tế Quốc dân. Trong các đề tài nghiên cứu này, các tác giả đã phân tích, hệ thống lại và đưa ra được những lý luận cơ bản về rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng của NHTM nhằm làm rõ được bản chất cũng như các nhân tố tác động đến rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng trong NHTM; đồng thời cũng làm rõ vai trò và sự cần thiết của công tác quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của các NHTM. Trên cơ sở đó để đánh giá được thực trạng rủi ro tín dụng và công tác quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng, từ đó tổng quát, nhận dạng các loại rủi ro tín dụng ở NHTM và đánh giá những hạn chế của công tác này. Từ đó, có thể đưa ra những giải pháp nhằm tăng cường quản trị rủi ro tín dụng tại các NHTM nói chung và ngân hàng Công Thương nói riêng, đồng thời định hướng cụ thể cho Vietinbank trong quá trình xây dựng và hoàn thiện hơn nữa công tác quản trị rủi ro tín dụng. Ở một khía cạnh khác nhau của mỗi nghiên cứu đều đã phản ánh cơ bản được ngành, lĩnh vực và đơn vị cụ thể mà mình đã nghiên cứu. Tuy nhiên, công tác quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Nam Thăng Long trong giai đoạn từ 2014-2016 nói riêng là chưa từng được nghiên cứu. Do đó, tác giả đã chọn và nghiên cứu đề tài “ Hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Nam Thăng Long.” là không trùng với các công trình đã nghiên cứu. 7. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn bao gồm những nội dung chính trong ba chương:
6 Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng cá nhân của Ngân hàng Thương Mại Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng cá nhân tại NHTMCP Công Thương Việt Nam - CN Nam Thăng Long Chương 3: Giải pháp hoàn thiện hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng cá nhân tại NHTMCP Công Thương Việt Nam - CN Nam Thăng Long
7 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TIÊU DÙNG CÁ NHÂN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Tổng quan về tín dụng tiêu dùng và rủi ro tín dụng tiêu dùng của Ngân hàng thương mại 1.1.1 Tín dụng tiêu dùng của NHTM 1.1.1.1 Khái niệm và phân loại tín dụng tiêu dùng Khái niệm Ngân hàng thương mại là một doanh nghiệp đặc biệt chuyên kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ tín dụng, trong đó chức năng chủ yếu là làm trung gian tín dụng giữa các doanh nghiệp, các cá nhân trong nền kinh tế. Ngân hàng thương mại đã hình thành, tồn tại và phát triển hàng trăm năm, gắn liền với sự phát triển của kinh tế hàng hoá. Sự phát triển hệ thống Ngân hàng thương mại (NHTM) đã có tác động rất lớn và quan trọng đến quá trình phát triển của nền kinh tế hàng hoá, ngược lại kinh tế hàng hoá phát triển mạnh mẽ đến giai đoạn cao nhất là nền kinh tế thị trường thì NHTM cũng ngày càng được hoàn thiện và trở thành những định chế tài chính không thể thiếu được.Trong các hoạt động kinh doanh của NHTM, tín dụng được coi là hoạt động chủ yếu, mang lại nguồn thu nhập lớn nhất. Trong quan hệ tín dụng, NHTM đóng vai trò là một định chế tài chính trung gian, với tư cách vừa là người đi vay, vừa là người cho vay. Theo cuốn Giáo trình Quản trị tín dụng ngân hàng thương mại thì: “Tín dụng là sự vận động đơn phương của giá trị từ người cho vay sang người đi vay và sẽ quay về với người cho vay (hoặc với người mà người cho vay chỉ định) cả vốn và lãi trong một kỳ hạn xác định nào đó. (Đinh Xuân Hạng, 2012) Trong các hoạt động kinh doanh của NHTM, tín dụng được coi là “hoạt động chủ yếu, mang lại nguồn thu nhập lớn nhất. Trong quan hệ tín dụng, NHTM đóng vai trò là một định chế tài chính trung gian, với tư cách vừa là người đi vay, vừa là người cho vay. Theo cuốn Tín dụng ngân hàng có nêu ra định nghĩa tín dụng Ngân hàng là quan hệ tín dụng giữa một bên là Ngân hàng, các Tổ chức Tín dụng khác với một bên là cá nhân, các doanh nghiệp, các công ty, các tổ chức kinh tế… khác với tín dụng thương mại được cung cấp dưới hình thức hàng hóa, còn tín dụng
8 ngân hàng được cung cấp dưới hình thức tiền tệ bao gồm tiền mặt và bút tệ”. (Lê Văn Tề, 2013) Theo đó, Tín dụng tiêu dùng là “hình thức cấp phát cho cá nhân để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng. Loại tín dụng này thường được cung cấp cho việc mua sắm nhà cửa, xe cộ phát triển kinh tế hộ gia đình, và chi tiêu khác”. (Lê Văn Tề, 2013) Để tạo điều kiện cho các khách hàng có thể thỏa mãn nhu cầu tiêu dùng (mua sắm hàng hóa) của mình, các ngân hàng sẽ cho vay tiêu dùng bằng tiền hay hàng hóa. Người được hưởng tín dụng tiêu dùng không phải thế chấp bất cứ một loại tài sản nào mà chỉ cần chứng minh được thu nhập. Người vay tín dụng sẽ phải trả một phần gốc và lãi hàng tháng. Hạn mức tín dụng căn cứ vào thu nhập bình quân của người đó Thời hạn của tín dụng tiêu dùng từ 1 năm đến 5 năm Lãi suất tín dụng được tính theo: dư nợ giảm dần hay dư nợ gốc (tùy theo từng ngân hàng). Tính lãi theo dư nợ gốc là người vay tín dụng sẽ phải trả một khoản tiền lãi cố định từ đầu kì cho đến cuối kì tín dụng. Còn tính theo dư nợ giảm dần là người vay sẽ trả tiền lãi căn cứ vào số dư nợ thực tế trên trong từng kì. Phân loại tín dụng tiêu dùng Tùy theo các tiêu thức, mục đích mà ta có thể phân loại tín dụng tiêu dùng thành các hình thức khác nhau. ¾ Căn cứ vào thời hạn của khoản tín dụng tiêu dùng - Tín dụng tiêu dùng ngắn hạn: là khoản tín dụng tiêu dùng có thời hạn từ 12 tháng trở xuống. - Tín dụng tiêu dùng trung hạn: là khoản tín dụng tiêu dùng có thời hạn từ 1 đến 5 năm. - Tín dụng tiêu dùng dài hạn: là khoản tín dụng tiêu dùng có thời hạn trên 5 năm. Thông thường các khoản tín dụng tiêu dùng có thời hạn ngắn hoặc trung hạn. Các sản phẩm tín dụng tiêu dùng dài hạn rất ít, thường là các khoản cho vay mua nhà, đất. ¾ Căn cứ vào mục đích vay ● Tín dụng tiêu dùng cư trú Cho vay tiêu dùng cư trú là các khoản cho vay nhằm phục vụ nhu cầu mua mới hoặc sửa chữa nhà ở, căn hộ và trong một số trường hợp bao gồm cả đất đai.
9 Các khoản vay tiêu dùng cư trú thường có giá trị lớn, lớn hơn nhiều so với quy mô của các món vay tiêu dùng thông thường, có kỳ hạn dài nhất trong danh mục cho vay của NHTM (đến 20 năm). Bởi vậy, rủi ro của khoản cho vay này chịu ảnh hưởng bởi những biến động của thị trường bất động sản do tài sản đảm bảo cho khoản vay thường là tài sản hình thành từ vốn vay. ● Tín dụng tiêu dùng không cư trú Cho vay tiêu dùng phi cư trú là các khoản cho vay nhằm phục vụ nhu cầu cải thiện đời sống như mua sắm xe cộ, đồ dùng gia đình, chi phí học hành, giải trí, du lịch... Tính khả dụng của các loại tài sản này khá cao, giá trị ở mức trung bình nên nhiều người tiêu dùng có nhu cầu mua sắm. Giá trị của các khoản vay này không lớn, số lượng món vay phát sinh nhiều. Tài sản đảm bảo có thể là chính các tài sản hình thành từ vốn vay. ● Cho vay tài trợ nhu cầu tiêu dùng khác Mục đích của hoạt động cho vay tiêu dùng này là để tài trợ cho các nhu cầu như du học, chữa bệnh, cưới hỏi, du lịch... Đối với các khoản vay này căn cứ để ra quyết định cho vay hay không chính là thu nhập để trả nợ của người vay, sau đó mới xem xét đến giá trị của tài sản đảm bảo. ¾ Căn cứ vào hình thức cho vay ● Cho vay tiêu dùng trực tiếp Cho vay tiêu dùng trực tiếp là hình thức cho vay mà ngân hàng và khách hàng trực tiếp gặp nhau để tiến hành cho vay hoặc thu nợ. Ngân hàng có thể sử dụng triệt để trình độ, kiến thức, kinh nghiệm và kỹ năng của cán bộ tín dụng, do đó các khoản cho vay này thường có chất lượng cao hơn so với cho vay thông qua các doanh nghiệp bán lẻ. Hình thức cho vay tiêu dùng trực tiếp linh hoạt hơn hình thức cho vay tiêu dùng gián tiếp vì khi quan hệ trực tiếp với khách hàng, ngân hàng sẽ xử lý tốt hơn các vấn đề phát sinh, hơn nữa có khả năng làm thoả mãn quyền lợi cho cả NH và khách hàng. ● Cho vay tiêu dùng gián tiếp Cho vay tiêu dùng gián tiếp là hình thức cho vay mà ngân hàng mua các khoản nợ phát sinh của các doanh nghiệp đã bán chịu hàng hoá hoặc đã cung cấp các dịch vụ cho người tiêu dùng, hình thức này NH cho vay thông qua các doanh