Luận văn Thạc sĩ Tâm lý học: Khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của sinh viên năm thứ nhất Trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

438
lượt xem 79
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Tâm lý học: Khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của sinh viên năm thứ nhất Trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh tìm hiểu một số khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của sinh viên năm thứ nhất của trường. Từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm giảm bớt những khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của sinh viên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tâm lý học: Khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của sinh viên năm thứ nhất Trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH -------------o0o------------ NGUYỄN THỊ THIÊN KIM KHÓ KHĂN TÂM LÝ TRONG HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN NĂM THỨ NHẤT TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: TÂM LÝ HỌC Mã số: 60.31.80 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. LÊ THỊ MINH HÀ Thành Phố Hồ Chí Minh – 2007
LỜI CẢM ƠN Tác giả luận văn xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành đến quý thầy, cô trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện và giúp đỡ trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi cũng xin gởi lơi cảm ơn sự cộng tác, nhiệt tình giúp đỡ của thầy chủ nhiệm và sinh viên lớp Địa 1C khoá 2006 - 2010, trường Đại học Sư phạm TPHCM trong thời gian thực hiện đề tài. Đặc biệt, xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến giảng viên hướng dẫn, Tiến sĩ Lê Thị Minh Hà đã tận tình hướng dẫn, động viên em trong quá trình thực hiện luận văn này. TPHCM, tháng 06 năm 2007 Tác giả
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT 1. ĐHSP TPHCM: Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 2. KTX: Ký túc xá 3. Mean: Điểm trung bình 4. NN: Ngoại ngữ 5. SD: Độ lệch tiêu chuẩn 6. STN: Sau thử nghiệm 7. SV: sinh viên 8. TPHCM: Thành phố Hồ Chí Minh 9. TN: Tự nhiên 10. TTN: Trước thử nghiệm 11. XH: Xã hội
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong cuộc sống, con người muốn tồn tại và phát triển phải tham gia vào các hoạt động, bằng hoạt động và thông qua hoạt động nhân cách con người được hình thành và phát triển. Tùy vào mục đích, nhiệm vụ, vị trí và hoàn cảnh khác nhau mà mỗi cá nhân, trong hoạt động của mình sẽ gặp phải những khó khăn nhất định đòi hỏi cá nhân phải nỗ lực vượt qua để hoạt động được diễn ra cũng như đạt được mục đích của mình. Do đó, việc tìm hiểu những khó khăn và có biện pháp giảm bớt nó là hết sức cần thiết. Đối với con người, học tập là một trong những hình thức hoạt động chính, không thể thiếu, nhằm tiếp thu, lĩnh hội tri thức, kinh nghiệm xã hội lịch sử của xã hội loài người đã được tích lũy qua nhiều thế hệ. Đối với sinh viên ở trường đại học, học tập là một dạng hoạt động cơ bản mà thông qua nó người sinh viên “nắm vững kiến thức chuyên môn và kỹ năng thực hành về nghề, có khả năng phát hiện và giải quyết những vấn đề thông thường thuộc chuyên ngành đào tạo” [4], để trở thành chuyên gia trong lĩnh vực được đào tạo, có khả năng lao động nghề, nuôi sống bản thân, phục vụ xã hội trong tương lai. Do đó, hoạt động học tập cần sự quan tâm nghiên cứu, tìm hiểu nhằm mục đích tạo điều kiện thuận lợi cũng như giảm bớt khó khăn nảy sinh trong học tập của sinh viên. Thực tế cho thấy, sinh viên năm thứ nhất nói chung, sinh viên năm thứ nhất trường đại học Sư phạm nói riêng, phần lớn là học sinh đang thực hiện bước chuyển tiếp từ môi trường học tập ở phổ thông sang môi trường học tập ở bậc đại học với nhiều khác biệt về khối lượng, nội dung tri thức, phương pháp giảng dạy, hình thức học tập,…vv. Ngoài ra, hầu hết sinh viên đại học xuất thân từ những vùng miền khác nhau, với môi trường hoàn cảnh sống, điều kiện kinh tế có nhiều khác biệt so với nhịp sống ở các thành phố lớn, là nơi tập trung của đa số các trường đại học. Tất cả những sự khác biệt đó đã gây không ít khó khăn tâm lý khiến sinh viên rất dễ chán nản, bỏ bê việc học tập hoặc không theo kịp, không đáp ứng được các yêu cầu học tập. Vì vậy, việc phát hiện khó khăn tâm lý cụ thể và tìm ra biện pháp khắc phục những khó khăn tâm lý này trong hoạt động học tập của sinh viên năm thứ nhất là việc làm cần thiết, góp phần nâng cao hiệu quả học tập của họ. Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh là trường Sư phạm trọng điểm ở phía Nam, với số lượng lớn sinh viên tuyển sinh đào tạo hàng năm, vấn đề chất lượng đào
tạo luôn được quan tâm hàng đầu nên việc tìm hiểu những khó khăn tâm lý trong học tập của sinh viên và hỗ trợ họ là điều hết sức cần thiết và cấp bách. Trong thời gian qua, các nhà tâm lý học thường tập trung nhiều vào các nghiên cứu về sự thích ứng với hoạt động học tập, những trở ngại tâm lý trong giao tiếp của sinh viên. Vấn đề khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của sinh viên năm thứ nhất ít được quan tâm nghiên cứu. Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi đã lựa chọn và nghiên cứu đề tài: “Khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của sinh vien năm thứ nhất trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh” 2. Mục đích nghiên cứu Tìm hiểu một số khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của sinh viên năm thứ nhất trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. Từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm giảm bớt những khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của sinh viên. 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1 Đối tượng nghiên cứu: Khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của sinh viên năm thứ nhất trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. 3.2 Khách thể nghiên cứu: 367 sinh viên năm thứ nhất trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. Cụ thể như sau: - Sinh viên khối Xã hội: 82 SV - Sinh viên khối Tự nhiên: 107 SV - Sinh viên khối Ngoại ngữ: 92 SV - Sinh viên khối Đặc thù: 86 SV 4. Giả thuyết nghiên cứu Đa số sinh viên năm thứ nhất trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đều gặp phải khó khăn tâm ly trong hoạt động học tập. Nếu có các biện pháp tích cực phù hợp tác động hỗ trợ sẽ giúp cho sinh viên năm thứ nhất trường ĐHSP TPHCM giảm bớt những khó khăn tâm lý đó. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1 Xây dựng cơ sở lý luận của đề tài như: khó khăn tâm lý, hoạt động học tập, hoạt động học tập của sinh viên Sư phạm, khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của sinh viên Sư phạm năm thứ nhất.
5.2 Khảo sát thực trạng khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của sinh viên năm thứ nhất trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, cũng như xác định các nguyên nhân gây ra khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của họ. 5.3 Đề xuất thử nghiệm biện pháp nhằm giảm bớt khó khăn tâm lý trong kỹ năng học tập của sinh viên năm thứ nhất trường ĐHSP TPHCM. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 6.1 Về đối tượng nghiên cứu: Chỉ nghiên cứu khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của sinh viên năm thứ nhất. 6.2 Về khách thể nghiên cứu: Chỉ nghiên cưu trên 367 sinh viên năm thứ nhất. 6.3 Về khu vực nghiên cứu: Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 6.4 Về thời gian: từ tháng 05/2006 đến tháng 07/2007. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Tham khảo các công trình nghiên cứu, sách, báo, tạp chí chuyên ngành về các vấn đề liên quan như: khó khăn tâm lý, hoạt động học tập của sinh viên…Từ đó hệ thống và khái quát hóa các khái niệm công cụ làm cơ sở lý luận cho đề tài. 7.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi - Phương pháp thử nghiệm - Phương pháp xử lý so liệu bằng toán thống kê. 8. Đóng góp mới của đề tài Nghiên cứu khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của sinh viên năm thứ nhất trường ĐHSP TPHCM. Đề tài chỉ ra mức độ khó khăn tâm lý cũng như nguyên nhân của nó. Từ đó đề xuất biện pháp giảm bớt những khó khăn tâm lý, giúp các em học tập hiệu quả hơn.
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1 Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề Trong lịch sử nghiên cứu tâm lý, vấn đề khó khăn tâm lý nói chung, khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập nói riêng đã được nhiều nhà nghiên cứu tâm lý xem xét dưới nhiều góc độ, nhiều khách thể khác nhau. Sau đây là vài nét sơ lược một số công trình nghiên cứu về khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập trong và ngoài nước 1.1.1. Ở nước ngoài Đối với con người, học tập là phương thức để tiếp thu tri thức, kỹ năng nhằm mục đích nhận biết, tác động, cải tạo thế giới hiện thực, phũc vụ cho lợi ích của con người. Lịch sử loài người đã chứng minh, chỉ thông qua con đường học tập, thì những di sản văn hoá vật chất, tinh thần từ thế hệ trước mới được lưu truyền cho thế hệ sau và cũng nhờ đó mà những giá trị này mới còn tồn tại. Tuy nhiên, học tập không phải là một hoạt động đơn giản. Trong quá trình biến tri thức của nhân loại thành vốn kinh nghiệm riêng của cá nhân con người đã gặp không ít khó khăn, trong đó có nhưng khó khăn về mặt tâm lý. Khi bàn về khó khăn tâm lí trong học tập, tác giả A.V.Pêtrốpxki hướng đến đối tượng là khó khăn tâm lý của trẻ em khi đi vào lớp một. Ông chia những khó khăn này ra làm ba loại: Loại 1: Nhưng khó khăn có liên quan đến đặc điểm của chế độ học tập mới. Loại 2: Khó khăn trong việc thiết lập mối quan hệ giao tiếp mới với thầy cô và bạn bè. Loại 3: Khó khăn trong việc thích nghi với hoạt động mới. Lúc đầu trẻ được sự chuẩn bị của gia đình, nhà trường, xã hội nên có tâm lý vui thích và sẵn sàng đi học. Về sau trẻ giảm dần khát vọng và chán học. Bên cạnh đó, tác giả đề cập những nguyên nhân dẫn đến khó khăn và ảnh hưởng của chúng đến đời sống của trẻ đồng thời đề xuất biện pháp giải quyết khó khăn cho trẻ. Cũng đề cập đến vấn đề khó khăn tâm lý của trẻ em khi vào lớp một, nhà tâm lý học Mauricè Debesse trong công trình nghiên cứu của mình đã gọi lớp một là “trang sử mới của cuộc đời đứa trẻ”. Đồng thời Mauricè Debesse cũng chỉ ra rằng, đứng trước ngưỡng cửa lớp một trẻ em gặp rất nhiều khó khăn tâm lý. Chính những khó khăn này làm cản trơ tới sự thích ứng với hoạt động học tập của trẻ, làm trẻ sợ học, không muốn đến trường và kết quả học tập không cao.
Bianka Zazzo, nhà tâm lý học và giáo dục học người Pháp, cùng với các cộng sự của mình thuộc trung tâm nghiên cứu trẻ em của Đại học Paris 10 đã tiến hành nghiên cứu về bước chuyển từ mẫu giáo lên cấp một của trẻ em. Tác giả đã chỉ ra rằng, khó khăn tâm lý lớn nhất mà trẻ gặp phải làm cản trở đến sự thích ứng với hoạt động học tập của trẻ là “sự thay đổi môi trường hoạt động một cách triệt để, gọi là chuyển dạng hoạt động chủ đạo. Mẫu giáo lấy hoạt động vui chơi làm chủ đạo, vừa học vừa chơi, hoạt động đa dạng, tính tự do tùy hứng cá nhân nặng hơn tính chỉ đạo của giáo viên. Bước vào lớp một, học tập là chủ đạo, học sinh phải học nghiêm chỉnh theo sự chỉ đạo của giáo viên, theo nguyên tắc lớp học”[27]. Tóm lại, khó khăn tâm lý trong hoc tập là một hiện tượng tâm lý phức tạp nhưng được ít các nhà tâm lý học nước ngoài quan tâm nghiên cứu. Mặc dù trong công trình nghiên cứu của mình, các tác giả đã có những đóng góp nhất định trong việc phát hiện va nêu ra một số khó khăn tâm lý, đồng thời chỉ ra nguyên nhân của những khó khăn tâm lý đó. Tuy nhiên đối tượng mà các công trình nghiên cứu này hướng tới chủ yếu là những khó khăn tâm lý của trẻ vào lớp một, đồng thời họ cũng chưa nêu được định nghĩa cũng như vạch ra bản chất của những khó khăn tâm lý đó. 1.1.2 Ở Việt Nam Trong tác phẩm “Nỗi khổ của con em chúng ta”, bác sỹ Nguyễn Khắc Viện đã nêu ra những khó khăn tâm lý mà học sinh lớp một gặp phải đó là: - Trẻ phải giữ kỷ luật lớp học. - Trẻ phải học một chương trình nặng hơn so với tuổi mẫu giáo. - Trẻ ít được bố mẹ vỗ về âu yếm hơn trước và trẻ luôn chịu sự kiểm tra, đánh giá của bố mẹ…[32] Nhà giáo dục Nguyễn Thị Nhất trong tác phẩm “ 6 tuổi vào lớp 1” đã phát hiện ra nhiều khó khăn tâm lý mà trẻ lớp một phải vượt qua. Tác giả cho rằng “trong quá trình lớn lên của trẻ em có những bước ngoặt chuyển tư giai đoạn này sang giai đoạn khác đòi hỏi trẻ em phải thay đổi phương thức sinh hoạt một cách triệt để.” Đồng thời tác giả cũng nêu ra một số khó khăn tâm lý cụ thể mà trẻ lớp một phải vượt qua: - Trẻ phải rời bỏ cuộc sống thoải mái, đa dạng, vui nhộn, hoạt động tùy hứng ở mẫu giáo và khép mình vào kỷ luật nghiêm khắc của lớp học phổ thông. - Trẻ gặp khó khăn trong quan hệ với giáo viên.
- Trẻ bị “vỡ mộng” khi vào học lớp một vì sự hân hoan hồi hộp chờ đón những điều hấp dẫn được thay bằng những điều khác xa với tưởng tượng của trẻ [23]. Năm 1995, tác giả Nguyễn Minh Hải trong bài “Những khó khăn tâm lý trong quá trình giải toán của học sinh tiểu học” đã đề cập đến các nguyên nhân khác nhau hạn chế năng lực giải toán của học sinh tiểu học.[11, tr.25] Tác giả Nguyễn Thanh Sơn, trong bài viết “Những khó khăn của học sinh miền núi khi học tác phẩm văn học cổ điển Việt Nam” [26], đã phân tích những khó khăn của của học sinh miền núi khi học tác phẩm văn học cổ điển Việt Nam và chỉ ra những khó khăn mà học sinh gặp phải là: - Hoàn cảnh giao tiếp thông tin của học sinh miền núi bị hạn chế. - Vốn từ ngữ của học sinh miền núi còn thiếu và yếu. - Năng lực cảm thụ một câu thơ, một đoạn thơ yếu… Theo tác giả, nguyên nhân của những khó khăn của học sinh miền núi khi học tác phẩm văn học cổ điển Việt Nam là do tầm văn hoá, vốn sống, vốn hiểu biết của các em còn hạn chế. Vì vậy muốn nâng cao năng lực cảm thụ văn học của các em phải mở rộng tầm hiểu biết cuộc sống, xã hội cho các em. Những hoạt động ngoại khoá, du lịch, câu lạc bộ văn hoá.. là những hoạt động có tác dụng tốt đối với học sinh. Trong bài viết “Một số trở ngại tâm lý của trẻ em khi vào học lớp một” [8, tr.57 - 58], tác giả Vũ Ngọc Hà đã nêu ra một số trơ ngại tâm lý mà khi vào học lớp một trẻ em thường gặp phải. Đó là: - Khó khăn trong việc thích nghi với môi trường mới. - Khó khăn trong các mối quan hệ. - Khó khăn khi phải đến trường. Tác giả Nguyễn Xuân Thức, trong bài viết “Các nguyên nhân dẫn đến khó khăn tâm lý của học sinh đi học lớp một” đã nêu ra các nguyên nhân cụ thể sau: - Các nguyên nhân chủ quan: + Trẻ chưa hiểu rõ nội quy. + Trẻ được chuẩn bị quá kĩ trước khi tới trường. + Trẻ không được chuẩn bị tâm lý sẵn sàng đi học. + Do tính cách của trẻ. + Do trẻ chưa đủ tuổi đến trường. + Do trẻ mắc một số bệnh bẩm sinh.
- Các nguyên nhân khách quan: + Nhóm nguyên nhân thuộc về gia đình. + Nhóm nguyên nhân thuộc về nhà trường. + Nhóm nguyên nhân thuộc về xã hội. Tác giả cho rằng, các nguyên nhân chủ quan là những nguyên nhân gây ra khó khăn tâm lý nhiều hơn cho học sinh lớp một. Ngoài ra tác giả cũng đưa ra một số giải pháp sư phạm để tháo gỡ những khó khăn tâm lý cho trẻ[29, tr.32-35]. Những năm gần đây có một số luận văn thạc sỹ đã quan tâm nghiên cứu về khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của học sinh – sinh viên như: - Năm 2001, luận văn thạc sỹ “ Tìm hiểu những khó khăn tâm lý trong quá trình giải bài tập hình học của học sinh lớp 11 trung học phổ thông” của tác giả Nguyễn Thị Nhân Ai [2]. - Năm 2002, tác giả Nguyễn Thị Thu Huyền với đề tài “Thực trạng khó khăn tâm lý trong quá trình giải bài tập thực hành các thao tác kỹ thuật của sinh viên trường CĐSP Kỹ Thuật Vinh” [15]. Tóm lại, khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập là một hiện tượng tâm lý phức tạp nhưng vấn đề này vẫn còn ít được quan tâm nghiên cứu. Các công trình nghiên cứu về vấn đề này như đã nêu trên ít nhiều đã xây dựng được cơ sở lý luận và đưa ra những dữ kiện thực tiễn. Tuy nhiên, khách thể nghiên cứu trong các công trình trên còn giới hạn, chủ yếu tập trung vào học sinh mà chưa chú ý đến sinh viên, đặc biệt là sinh viên năm thứ nhất, những người vừa rời khỏi ghế nhà trường phổ thông để bước vào một môi trường học tập mới. Ngoài ra, khi nghiên cứu về vấn đề khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập, các công trình trên chỉ tập trung nghiên cứu một cách chung chung, khái quát mà chưa đi sâu tìm hiểu khó khăn tam lý biểu hiện một cách cụ thể trong hoạt động học tập. 1.2 CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.2.1 HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN SƯ PHẠM 1.2.1.1 Sinh viên Sư phạm Sinh viên Thuật ngữ sinh viên có nguồn gốc từ tiếng Latinh “students”, có nghĩa là người làm việc, học tập nhiệt tình, người tìm kiếm và khai thác tri thức [27, tr.44]. Sinh viên là người làm việc nhưng nói chung vẫn chưa là một lao động độc lập trong xã hội. Họ chỉ là những người đang trong quá trình tích lũy phẩm chất, tri thức, kỹ năng..vv
về nghề để đáp ứng yêu cầu của xã hội trong tương lai. Để có thể thực hiện được điều này thì bản thân người sinh viên phải tự nỗ lực, khắc phục khó khăn học tập, rèn luyen dưới sự hướng dẫn của giảng viên. Đặc điểm tâm lý lứa tuổi sinh viên Theo các nhà tâm lý học, sinh viên, những người thuộc lứa tuổi từ 18 đến 25, đã đạt đến mức độ trưởng thành cơ bản của con người cả về thể chất lẫn tinh thần. Chính sự hoàn thiện này cho phép sinh viên có thể chọn lựa và thực hiện những gì có ảnh hưởng đến sự phát triển nhân cách của họ một cách độc lập như chọn nghề sau khi kết thúc học tập ở trường phổ thông, xác định lý tưởng…vv. B.G.Ananhev đã nhận định, sinh viên có khả năng lập kế hoạch và thực hiện hoạt động một cách độc lập, có sự biến đổi mạnh mẽ về động cơ, về thang giá trị xã hội có liên quan đến nghề nghiệp, xác định con đường sống tích cực, nắm vững nghề nghiệp tương lai, bắt đầu thể nghiệm mình trong mọi lĩnh vực của cuộc sống [27, tr.61]. Đặc điểm tâm lý quan trọng nhất của lứa tuổi sinh viên là sự tự ý thức phát triển manh mẽ. Tự ý thức bao gồm: khả năng tự đánh giá, tự kiểm tra, tự nhận thức về bản thân. Sinh viên có khả năng đánh giá, nhìn nhận một cách tương đối toàn diện về bản thân từ khả năng nhận thức, xác định tư tưởng, tình cảm, động cơ, hành vi cũng như vị trí của bản thân trong nhóm, trong tập thể. Chính nhờ sự tự ý thức đó sinh viên mới có thể tự điều chỉnh hành vi, cử chỉ, thái độ của mình. Thành phần quan trọng nhất để tạo nên sự phát triển tự ý thức của sinh viên là năng lực tự đánh giá, thể hiện thái độ đối với bản thân. Tự đánh giá sẽ hình thành nên lòng tự trọng của cá nhân, bảo đảm cho tính tích cực của nhân cách được thể hiện trong đời sống cá nhân cũng như trong mối quan hệ liên nhân cách. Tự đánh giá phản ánh mức độ thoả mãn của chủ thể về trình độ phát triển các thuộc tính nhân cách của cá nhân. Vì thế sự tự đánh giá của cá nhân có ảnh hưởng rất lớn tới hiệu quả của hoạt động, đặc biệt là tự đánh giá về trí tuệ. Nó có tác dụng rất lớn đối với sự hình thành và phát triển các phẩm chất trí tuệ trong quá trình học tập ở đại học. Nếu sinh viên tự đánh gia đặc điểm trí tuệ ở mức thấp sẽ gây ra những khó khăn trong quá trình học tập, ngược lại những đặc điểm trí tuệ được đánh giá đúng mức cho đến cao là cơ sở tốt cho hoạt động học tập ở đại học. Nhưng một điều cần lưu y trong nhân cách của sinh viên trong giai đoạn này chính là sự tự đánh giá còn mâu thuẫn và thậm chí thiếu thực tế. Nó thể hiện qua việc so sánh “cái
tôi lý tưởng” với “cái tôi thực tế” trong khi “cái tôi lý tưởng” la một hình mẫu mẫu đã được đóng khung, không được thay đổi cho phù hợp với từng hoàn cảnh cụ thể. Chính từ sự so sánh thiếu thực tế và cứng nhắc này đã làm sinh viên, đặc biệt là sinh viên năm thứ nhất thiếu lòng tin ở bản thân, làm ảnh hưởng đến các hoạt động của bản thân, trong đó có hoạt động học tập. Điểm đặc biệt khác trong sự phát triển tâm lý của sinh viên chính là sự phát triển của tình cảm nghĩa vụ, ý thức trách nhiệm, tính độc lập trong các hoạt động ở mức độ cao. Sinh viên dần có lập trường của bản thân một cách vững vàng, có cách giải quyết vấn đề chính xác, đúng đắn và tự chủ hơn. Sự trưởng thành về mặt xã hội, tâm thế sẵn sang cho việc lĩnh hội kinh nghiệm xã hội và kiến thức nghề nghiệp một cách độc lập được củng cố. Bước vào tuổi sinh viên, khi mà việc xác định nghề nghiệp đã rõ ràng, người thanh niên – sinh viên bắt đầu với các hình thưc hoạt động mới. Trong giai đoạn này, người sinh viên phải đối mặt với những khó khăn nhất định cả về vật chất lẫn tinh thần. Sự thay đổi của môi trường, sự thay đổi của phương thức hoạt động…vv đòi hỏi người sinh viên phải giải quyết để có thể học tập tốt nhằm hình thành cơ sở vững chắc cho nghề nghiệp tương lai. Việc giải quyết hiệu quả những khó khăn giúp cho người sinh viên có niềm tin đúng đắn cho việc chọn nghề, là cơ sở củng co nghề nghiệp tương lai cũng như tạo điều kiện cho sự phát triển nhân cách được thuận lợi. Tuổi sinh viên là thời gian quan trọng nhất cho sự phát triển nhân cách, nhân cách nghề nghiệp. Đây là lứa tuổi mà các chức năng tâm lý, đặc biệt là sự phát triển các năng lực trí tuệ diễn ra hiệu quả nhất. Tuy nhiên, để phát triển nhân cách toàn diện, điều quan trọng là người sinh viên phải hiểu được tính không lặp lại trong tính cách của mình. Với lứa tuổi sinh viên B.G.Ananhiev đã viết: “Lứa tuổi sinh viên là thời kỳ phát triển tích cực nhất về tình cảm đạo đức và thẩm mỹ, là giai đoạn hình thành và ổn định tính cách. Đặc biệt là vai trò xã hội của người lớn” [27, tr.61]. Sự phát triển nhân cách của sinh viên diễn ra trong suốt quá trình học tập ở đại học – cao đẳng diễn ra với mục đích trở thành một người chuyên gia có trình độ năng lực và đạo đức nghề nghiệp trong tương lai. Vốn hiểu biết, kinh nhiệm sống, kinh nghiệm nghề nghiệp…vv được hoàn thiện và dần dần nghề nghiệp hoá. Trong sự phát triển nhân cách của sinh viên, cho dù đã dần đi vào ổn định nhưng nó vẫn là một quá trình phức tạp, nảy sinh nhiều mâu thuẫn cần giải quyết đặc biệt trong quá trình chuyển hoá những tri thức về nghề từ bên ngoài thành tri thức, kỹ năng về nghề của bản thân. Trong quá trình chuyển hoá những cái bên ngoài thành cái ben trong, yếu tố quyết
định cho sự phát triển này chính là bản thân của chủ thể, của người sinh viên. Chỉ khi nào bản thân người sinh viên nhận thức được những khó khăn và nỗ lực tìm cách khắc phục những khó khăn đó thì mới có thể đạt được hiệu quả mong muốn trong các hoạt động của mình và ngày càng hoàn thiện nhân cách người sinh viên. Tóm lại, tuổi sinh viên là giai đoạn phát triển đạt đến độ trưởng thành cả về sinh lý và tâm lý. Tuy nhiên, sự phát triển nhân cách của sinh viên không phải là một con đường bằng phẳng, hoàn toàn thuận lợi mà gặp phải nhiều khó khăn vướng mắc, đòi hỏi sự nỗ lực khắc phục của chính bản thân người sinh viên. Chính sự tích cực, tự giác của sinh viên sẽ là yếu tố vô cùng quan trọng trong việc hình thành và phát triển các phẩm chất nhân cách của người chuyên gia trong tương lai. Sinh viên Sư phạm Sinh viên Sư phạm là những sinh viên đang theo học tại các trường Cao đẳng và Đại học Sư phạm. Họ tiến hành hoạt động học tập, rèn luyện về chuyên môn nghiệp vụ nhằm mục đích trở thành người giáo viên trong tương lai. Ngoài đặc điểm chung của sinh viên thì sinh viên Sư phạm cần phải có những năng lực và phẩm chất riêng đặc trưng đòi hỏi cần thiết phải có của nghề dạy học. Cụ thể như: - Xu hướng sư phạm: biểu hiện ở nhu cầu dạy học, mong muốn được làm giáo viên, ý thức đầy đủ ý nghĩa của nghề đối với bản thân và xã hội. - Hứng thú với nghề dạy học: biểu hiện ở sự yêu thích nghề dạy học và phát triển sự yêu thích này thành lòng yêu nghề sâu sắc. - Niềm tin về nghề dạy học: biểu hien ở việc có lòng tin mạnh mẽ vào những giá trị tốt đẹp của nghề dạy học, vào sức mạnh tác động đến nhân cách con người của nghề. - Thế giới quan khoa học: biểu hiện ở việc xây dựng được cho mình thế giới quan khoa học biện chứng về tự nhiên, xã hội và con người. - Lý tưởng nghề cao đẹp: đó là lý tưởng đào tạo thế hệ trẻ. Biểu hiện ở niềm say mê học tập, rèn luyện chuyên môn, tác phong sư phạm, thể hiện tinh thần trách nhiệm, lối sống tích cực…vv Nghề dạy học có đối tượng trực tiếp là con người đang cần sự tác động của quá trình giáo dục nhằm mục đích phát triển và hoàn thiện nhân cách. Nghề dạy học là nghề không cho phép có “phế phẩm”. Do trách nhiệm cao cả của nghề mà người giáo viên không chỉ cần có chuyên môn vững vàng mà còn cần những phẩm chất đạo đức, tình cảm sâu sắc. Từ đó yêu cầu mỗi sinh viên sư phạm trong những năm
tháng ở trường đại hoc phải hình thành, phát triển tình cảm nghề nghiệp bên cạnh chuyên môn nghiệp vụ nhằm hoàn thiện nhân cách người giáo viên [1], [24]. 1.2.1.2 Hoạt động học tập a. Hoạt động Để có thể tồn tại và phát triển đến những thanh tựu rực rỡ như ngày nay con người phải tiến hành các hoạt động khác nhau. Có thể nói hoạt động là phương thức tồn tại của con người trong hiện thực khách quan. Trong tâm lý học, hoạt động được hiểu là “một tổ hợp tac động vào đối tượng nhằm đạt mục đích thoả mãn một nhu cầu nhất định và chính kết quả hoạt động là sự cụ thể hoá nhu cầu của chủ thể” [20] Như vậy, hoạt động của con người chính là quá trình tác động đến đối tượng nhằm mục đích thoả mãn nhu cầu của mình. Khi nhu cầu này được thỏa mãn sẽ xuất hiện một nhu cầu mới và ở mức độ cao hơn. Khi ấy con người lại phải tiến hành các hoạt động mới khác. Cứ như thế con người không chỉ tồn tại mà ngày càng phát triển đến những trình độ cao hơn. Quá trình con người tác động đến thế giới khách quan (hoạt động) bao gồm hai quá trình diễn ra thống nhất với nhau. Đó là: quá trình chủ thể hoá đối tượng và quá trình khách thể hoá chủ thể. Về bản chất, hoạt động của con người khác hoàn toàn so với hoạt động của loài vật thể hiện ở bốn đặc điểm cơ bản sau: tính đối tượng, tính chủ thể, tính gián tiếp và tính mục đích. b. Hoạt động học tập Khái niệm hoạt động học tập Đối với con người thì học tập là một trong những hình thức hoạt động chính, không thể thiếu nhằm tiếp thu, lĩnh hội những thành tựu, tri thức, kinh nghiệm xã hội – lịch sử của xã hội loai người đã được tích lũy qua nhiều thế hệ. Trong thực tiễn, con người có nhiều cách học khác nhau để tiếp thu kinh nghiệm xã hội, nhưng thông thường học tập được thường có hai dạng cơ bản: học ngẫu nhiên và học có mục đích. - Học ngẫu nhiên: Đây là dạng học được thực hiện một cách không chủ định. Kết quả của hoạt động này chỉ thu được những tri thức rời rạc, không hệ thống, ngẫu nhiên, tiền khoa học. Mục đích của cách học này là nhằm ứng phó với những tình huống, những vấn đề cụ thể trong cuộc sống. Tuy nhiên để tồn tại và phát triển cũng như tác động, cải tạo thế giới hiện thực con người không chỉ dừng lại ở những tri thức kinh nghiệm mà đòi hoi cần có một hệ thống tri thức khoa học, có tính khái quát cao để áp dụng vào mọi tình huống trong thực
tiễn. Để đạt được mục đích này con người cần tiến hành hoạt động học có hiệu quả hơn đó là học có mục đích. - Học có mục đích: là một dạng hoạt động đặc thù của con người. Hoạt động học chỉ có thể thực hiện được khi con người phát triển ở một trình độ nhất định, có khả năng điều chỉnh những hành động của mình theo mục đích đã được ý thức. Khả năng này thường bắt đầu hình thành vào lúc 5-6 tuổi.Và khi hoạt động học được tiến hành đúng nghĩa của nó thì mới có thể hình thành hệ thống tri thức khoa học, kỹ năng, cấu trúc tương ứng của hoạt động tam lý giúp phát triển toàn dien nhân cách cho con người.[30, tr.93]. Khi bàn về vấn đề học tập có rất nhiều quan điểm khác nhau tùy vào cách tiếp cận của các nhà nghiên cứu. I.B.Intenxơn cho rằng, học tập là loại học tập đặc biệt của con người nhằm mục đích nắm vững những tri thức, kỹ năng, kỹ xảo và các hình thức nhất định của hành vi. Nó bao gồm cả ý nghĩa nhận thức và thực tiễn. A.N.Lêônchiev, P.Iaganpêrin và N.Phatalưđina lại coi học tập xuất phát từ mục đích trực tiếp và từ nhiệm vụ giảng dạy được biểu hiện ở hình thức tâm lý bên ngoài và bên trong của hoạt động. V.V.Đavưdov quan niệm học tập dựa trên cơ sở nâng cao trình độ tư duy lý luận. A.V.Petrôvxki lại có một quan niệm khác khi cho rằng hoạt động học tập là vấn đề phẩm chất tư duy và kết hợp các loại hoạt động trong việc thực hiện mục đích và nhiệm vụ giảng dạy. N.V.Cudomina lại coi hoạt động học tập là loại học tập nhận thức cơ bản của sinh viên được thực hiện dưới sự hướng dẫn của cán bộ giảng dạy. Trong quá trình này việc nắm vững nội dung cơ bản các thông tin mà thiếu nó thì không thể tiến hành được hoạt động nghề nghiệp tương lai. [27, tr.89] Các quan niệm trên về hoạt động học tập mặc dù chưa có sự thống nhất giữa các tác giả song các tác giả khác nhau ít nhiều đều xem xét hoạt động học tập có liên quan đến nhận thức hoặc tư duy và sâu hơn nữa là liên quan đến yếu tố nghề nghiệp. Do cách tiếp cận khác nhau nên hoạt động học tập cũng được các tác giả nhấn mạnh ở những khía cạnh khác nhau nhưng họ vẫn gặp nhau ở một điểm chung đó là xem hoat động học tập là hoạt động có mục đích tự giác, có ý thức về động cơ và trong đó diễn ra quá trình nhận thức, đặc biệt là quá trình tư duy.
Về phía các tác giả Việt Nam, như tác giả Lê Văn Hồng và Lê Ngọc Lan, khi nghiên cứu về hoạt động học tập đã có quan niệm như sau: hoạt động học tập là hoạt động đặc thù của con người được điều khiển bởi mục đích tự giác và lĩnh hội những tri thức, kỹ xảo mới, những phương thức hành vi và nhưng dạng hoạt động nhất định [14, tr.106]. Tóm lại, hoạt động học tập có thể hiểu khái quát như sau: hoạt động học tập là một hoạt động có mục đích của chủ thể nhằm lĩnh hội, tiếp thu những tri thức, kinh nghiệm của xã hoi loài người được kết tinh trong nền văn hoá xã hội, qua đó giúp chủ thể phát triển và hoàn thiện nhân cách. Trong hoạt động nói chung, hoạt động học tập nói riêng thường diễn ra hai quá trình: quá trình nội tâm hoá va quá trình ngoại tâm hoá. - Quá trình thứ nhất (quá trình nội tâm hoá) là quá trình cá nhân bằng hoạt động tích cực của mình biến những kinh nghiệm xã hội – lịch sử của loài người thành vốn kinh nghiệm của chính bản thân. Quá trình này diễn ra thông qua hoạt động của các giác quan, diễn ra trong đầu bằng các quá trình tâm lý khác nhau như cảm giác, tri giác (quá trình nhận thức cảm tính), tư duy, tưởng tượng…(quá trình nhận thức lý tính). Qua trình nội tâm hoá sẽ đạt được kết quả khi cá nhân người học có ý thức tự giác điều khiển, điều chỉnh được hoạt động của mình. - Quá trình thứ hai (quá trình ngoại tâm hoá) là quá trình cá nhân sử dụng những tri thức tiếp thu được vận dụng vào hoạt động thực tiễn, làm biến đổi theo hướng tích cực các sự vật hiện tượng phục vụ cho con người. Hai quá trình này có mối quan hệ qua lại gắn bó chặt chẽ với nhau trong quá trình hoạt động học tập. Đặc điểm của hoạt động học tập Được thể hiện ở những điểm sau: Đối tượng của hoạt động học tập là hệ thống kiến thức khoa học, kỹ năng, kỹ xảo mới tương ứng. Hoạt động học tập là loại học tập mà ở đó bang sự tự giác và có mục đích của mình, chủ thể biến những tri thức chung của nhân loại thành cái của riêng mình. Trong quá trình ấy, người học không sáng tạo ra tri thức mà chỉ tái tạo lại những tri thức đã có. Và việc tái tạo tri thức này được diễn ra dưới sự tổ chức, hướng dẫn của người dạy. Vì vậy hoạt động học tập sẽ không có kết quả nếu người học chỉ thụ động tiếp nhận các tác động sư phạm. Do đó để việc học tập hiệu quả, người học phải là chủ thể tích cực, tự giác và có năng lực trí tuệ để lĩnh hội những tri thức mà giáo viên truyền thụ.
Thông thường các hoạt động khác hướng vào làm thay đổi khách thể để cải tạo và biến đổi nó phục vụ cho con người thì hoạt động học tập chủ yếu tác động, làm biến đổi chính bản thân chủ thể thì hoạt động học là hoạt động hướng vào làm thay đổi tương đối lâu bền chính bản thân chủ thể. Hoạt động học không làm biến đổi nội dung của tri thức khi nó được lĩnh hội mà chỉ làm thay đổi chính bản thân chủ thể hoạt động học. Đây chính là điểm độc đáo, khác biệt giữa hoạt động học tập với các loại hoạt động khác. Có thể hoạt động học cũng làm thay đổi khách thể ở một mức độ nhất định nhưng mục đích mà hoạt động học tập hướng vào là làm thay đổi nhận thức của người học và hướng vào tiếp thu cả những tri thức của chính bản thân hoạt động, có nghĩa là hướng vào học cách tiến hành hoạt động học tập, học phương pháp học tập. Hoạt động học tập luôn được tiến hành một cách có định hướng, được thúc đẩy và điều khiển một cách có ý thức, tự giác cao. Hoạt động học chỉ có thể thực hiện được khi con người phát triển ở một trình độ nhất định, có khả năng điều chỉnh những hành động của mình theo mục đích đã được ý thức. 1.2.1.3 Hoạt động học tập của sinh viên Sư phạm a. Khái niệm hoạt động học tập của sinh viên “Hoạt động học tập của sinh viên là một loại hoạt động nhận thức cơ bản của sinh viên, được thực hiện dưới sự hướng dẫn của cán bộ giảng dạy, nhằm lĩnh hội, nắm vững hệ thống kiến thức, kỹ năng về một loại nghề nào đó, làm cơ sở cho hoạt động nghề nghiệp trong tương lai” [27, tr.89] b. Đặc điểm hoạt động học tập của sinh viên Xuất phát từ mục tiêu giáo dục, đào tạo ở bậc Cao đẳng - Đại học là đào tạo nguồn nhân lực có chuyên môn cao về nghề để đáp ứng yêu cầu xã hội. Do đó việc học tập của sinh viên ngoài việc mang những đặc điểm của hoạt động học tập nói chung còn có những đặc điểm riêng sau đây [17, tr127-175]: - Tính chuyên nghiệp: thể hiện trong mục đích của hoạt động học tập ở sinh viên là nhằm hướng vào việc hình thành, phát triển và hoàn thiện nhân cách người chuyên gia trong các lĩnh vực nghề nghiệp tương ứng. Vì vậy học tập ở đại học có sự khác biệt rất lớn so với học ở phổ thông. Học tập của sinh viên mang tính đặc trưng của hoạt động nghề nghiệp tương lai. Ơ đại học người sinh viên không chỉ chiếm lĩnh những kiến thức tổng quát, nền tảng (một phần trong quá trình học) mà mục tiêu chính là chiếm lĩnh hệ thống tri thức, kỹ năng và thái độ về nghề nghiệp, hình thành những phẩm chất của người chuyên gia trong
tương lai. Tóm lại, trong quá trình học tập, sinh viên phải xây dựng cho mình một nhân cách đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp sau này. - Tính độc lập cao trong học tập: Do yêu cầu cao của việc học để trở thành chuyên gia trong một lĩnh vực nghề nghiệp nhất định nên trong hoạt động học tập người sinh viên đòi hỏi phải có sự độc lập cao, sự tự ý thức đầy đủ về học tập của bản thân. Đó là sự nhận thức được mình là chủ thể của hoạt động học tập, là người định hướng, tổ chức và kiểm tra đánh giá hoạt động học tập của bản thân dưới sự hướng dẫn, trợ giúp của giảng viên. Tính độc lập trong học tập của sinh viên thể hiện trong suốt quá trình học tập, từ việc tích cực giải quyết các nhiệm vụ học tập đen việc tìm kiếm tài liệu phục vụ cho việc học, lập kế hoạch học tập phù hợp và nỗ lực ý chí thực hiện nó. Bên cạnh đó, việc học tập của sinh viên mang tính chất nghiên cứu khoa học nên buộc sinh viên phải có tính đoc lập cao trong học tập. - Tính thực tiễn: thể hiện ở việc chú trọng phương pháp học bộ môn, chuyên ngành, cách thức tiến hành nghiên cứu khoa học, làm thí nghiệm…vv phục vụ cho nghề nghiệp tương lai. Học tập của sinh viên trên cơ sở nắm vững hệ thống tri thức lý luận, phát triển kỹ năng ứng dụng và năng lực sáng tạo trong chuyên môn của mình. Tính thực tiễn trong học tập của sinh viên còn thể hiện ở sự đáp ứng về những đòi hỏi của xã hội trong việc đào tạo một lực lượng chuyên gia về nghề phục vụ cho xã hội trong tương lai. - Tính sáng tạo: Tính sáng tạo trong hoạt động học tập của sinh viên thể hiện ở việc tham gia nghiên cứu khoa học. Tính sáng tạo của sinh viên một mặt xuất phát từ kết quả của sự phát triển của tuổi trưởng thành vừa là yêu cầu của bản thân hoạt động học tập của sinh viên trong thời đại mới. Từ những đặc điểm riêng trên trong hoạt động học tập của sinh viên đã kéo theo một sự thay đổi lớn về nội dung, phương pháp, điều kiện học tập cần có ở bậc Đại học. Học tập của sinh viên diễn ra không chỉ trên lớp mà còn ở ngoài lớp; không chỉ tiến hành dưới sự hướng dẫn của giảng viên mà còn được tiến hành một cách độc lập, do bản thân mình tự sắp xếp, tổ chức thực hiện và kiểm tra đánh giá. Nội dung học tập bao gồm việc tiếp nhận kiến thức, học kỹ năng, học các thái độ…vv. Chính sự thay đổi về tính chất, mục tiêu của học tập ở đại học so với phổ thông đã dẫn đến việc hoạt động học tập của sinh viên mang tính chuyên nghiệp, tính độc lập cao, tính thực tiễn và tính sáng tạo. c. Hoạt động học tập của sinh viên Sư phạm
Hoạt động học tập của sinh viên Sư phạm về cơ bản điễn ra như hoạt động học tập của sinh viên các trường, các ngành nghề khác. Tuy nhiên nó vẫn có những đặc điểm riêng, đặc thù của nghề. Đó là, sinh viên Sư phạm bên cạnh việc học tập tích lũy tri thức, hình thành kỹ năng, kỹ xảo tương ứng theo chuyên ngành, chuyên môn sâu còn phải tích cực rèn luyện kỹ năng nghiệp vụ sư phạm để đáp ứng được yêu cầu trơ thành người người giáo viên trong tương lai, không chỉ “dạy chữ” mà còn “dạy người”. Chính vì mục tiêu này mà bên cạnh những đặc điểm về hoạt động học tập của sinh viên nói chung, hoạt động học tập của sinh viên Sư phạm có một số đặc điểm nổi bật sau: Thứ nhất, việc học tập của sinh viên Sư phạm không chỉ đáp ứng yêu cầu chuyên môn chuyên sâu mà còn phải đáp ứng yêu cầu “sư phạm”, hình thành và phát triển nhân cách người giáo viên tương lai. Hoạt động học tập của sinh viên sư phạm bên cạnh việc học chữ còn phải học làm thầy. Bởi trong tương lai, “công cụ nghề nghiệp” của sinh viên Sư phạm không chỉ là kiến thức mà còn là nhân cách của mình như K.D.Usinxki đã từng nhấn mạnh “dùng nhân cách để giáo dục nhân cách” [14, tr.195]. Vì thế đối tượng học tập của sinh viên Sư phạm là một hệ thống kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, bao gồm những phần sau: - Các môn khoa học cơ ban: Triết học, Lịch sử Đảng, Kinh tế chính trị học, Mỹ học, Xã hội học…vv, nhằm trang bị hệ thống kiến thức làm cơ sở hình thành củng cố thế giới quan khoa học. - Các môn khoa học chuyên ngành: Toán học, Văn học, Vật lý học…vv, trang bị những kiến thức chuyên sâu của việc đào tạo chuyên gia về từng lĩnh vực cụ thể, làm cơ sở để sinh viên tham gia nghiên cứu khoa học và học tập suốt đời. - Các môn nghiệp vụ sư phạm: Tâm lý học, Giáo dục học, Phương pháp giảng dạy bộ môn, giao tiếp sư phạm, kiến tập, thực tập sư phạm nhằm trang bị hệ thống tri thức, kỹ năng về nghề dạy học, làm cơ sở cho công tác dạy học và giáo dục học sinh sau này. - Các môn ngoại ngữ, tin học: nhằm trang bị phương tiện học tập phục vụ việc nghiên cứu, công tác giảng dạy cũng như trang bị phương tiện phục vụ cho xu thế học tập suốt đời. - Các môn thể dục, giáo dục quốc phòng: nhằm rèn luyện sức khoẻ, nâng cao tinh thần kỷ luật, ý thức công dân. - Các môn học tự chọn: Nữ công, nhạc, hoạ…vv nhằm phát triển năng khiếu, nâng cao trình độ thẫm mỹ.
Như vậy, đối tượng hoạt động học tập của sinh viên sư phạm là hệ thong kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo và cách thức chiếm lĩnh chúng thuộc các lĩnh vực khoa học chuyên ngành và nghiệp vụ sư phạm. Thứ hai, trong thời đại hiện nay, với sự phát triển về mọi mặt của xã hội loài người và xu the toàn cầu hoá đã đặt ra nhiều yêu cầu mới cho nền giáo dục Việt Nam, đặc biệt là giáo dục ở bậc đại học. Do đó hoạt động học tập của sinh viên sư phạm cũng không nằm ngoài sự tác động này. Trong thế kỷ XXI, thế ky của công nghệ thông tin, một mô hình giáo dục mới đã ra đời. Việc học tập trên mạng sẽ ngày càng phát triển và dần chiếm một vai trò quan trọng trong quá trình chuyển giao tri thức. Vì vậy vai trò, vị trí của người giáo viên cũng có sự thay đổi. Không gian, thời gian giáo dục cũng không bị bó hẹp và chịu nhiều ràng buộc như hiện nay mà sẽ được mở rộng để phục vụ cho nhu cầu học tập mọi lúc, mọi nơi của con người…vv. Từ đó, sinh viên Sư phạm trong quá trình học tập phải học cách dạy học nói chung và dạy bộ môn nói riêng thông qua việc học tập lý luận dạy học và phương pháp dạy học mỗi bộ môn cụ thể, học cách chuyển tải, tổ chức cho người học lĩnh hội kiến thức một cách dễ dàng, có hệ thống và học cách sử dụng các phương tiện dạy học hiện đại. Đồng thời để có thể thực hiện tốt nhiệm vụ dạy học và giáo dục, sinh viên sư phạm cần phải tích cực học tập, rèn luyện khả năng giao tiếp sư phạm, trau dồi vốn ngôn ngữ, khả năng diễn đạt trước học sinh, trau dồi phong thái…vv Tóm lại, hoạt động học tập của sinh viên Sư phạm là một quá trình vất vả, học tập và rèn luyện về nhiều mặt để có thể đáp ứng yêu cầu của nghề là “dạy chữ, dạy người” đồng thời đáp ứng được những yêu cầu do sự phát triển của xã hội đặt ra. Vì thế trong quá trình học tập của mình, sinh viên Sư phạm phải thực sự là người làm chủ, tích cực, chủ động, biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo, nhằm đạt tới việc tự học không chỉ trong một giai đoạn nhất định mà còn diễn ra suốt đời. Có như thế sinh viên sư phạm mới có thể đáp ứng những yêu cầu về nghề dạy học trong thời đại tiến bộ không ngừng về mọi phương diện như hiện nay. 1.2.2 KHÓ KHĂN TÂM LÝ TRONG HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN SƯ PHẠM 1.2.2.1 Khó khăn tâm lý Theo từ điển Tiếng Việt thì “khó khăn” có nghĩa là sự trở ngại làm mất nhiều công sức hoặc thiếu thốn [34, tr.357]. Theo từ điển láy Việt thì “khó khăn” có nghĩa có nhiều trở ngại [9, tr.571].