Nghiên cứu đặc điểm các chi của cơ thể học sinh nam lứa tuổi 17 tại Hà Nội

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2012<br /> <br /> NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM CÁC CHI CỦA CƠ THỂ<br /> HỌC SINH NAM LỨA TUỔI 17 TẠI HÀ NỘI<br /> Lã Thị Ngọc Anh*; Trần Bích Hoàn*; Trần Nguyên Lân**<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu của nghiên cứu nhằm xác định tầm vóc của thể hệ trẻ trong thời kỳ mới và thiết lập một<br /> số cơ cở sinh học ứng dụng trong nghành may mặc. Nghiên cứu toàn bộ học sinh nam lứa tuổi 17<br /> trên địa bàn TP. Hà Nội. Kết quả cho thấy: chiều dài tay trung bình 56 cm, chiều dài chân trung bình<br /> đo bên ngoài 102 cm. Kích thước các chi ở mức độ trung bình. Hình dáng chân tương đối thẳng, với<br /> độ rộng hai gối 23 cm, tương đương với độ rộng 2 đùi 29 cm. Kích thước giải phẫu đã cải thiện<br /> nhiều so với số liệu đo được năm 1986, đùi dài hơn từ 3 - 5 cm, cẳng chân dài hơn 3 cm.<br /> * Từ khoá: Hình thái học, Đặc điểm chi thể ; Học sinh phổ thông trung học.<br /> <br /> RESEARCH ON THE ANTHROPOLOGICAL CHARACTERISTICS<br /> OF LIMBS OF MALE PUPILS AT THE AGE OF 17 OF<br /> SECONDARY SCHOOL IN HANOI<br /> SUMMARY<br /> The aims of this study were determine the measures of new generation and set up some of the<br /> biological basics applied in garment industry. The objects were all pupils at the age of 17 in Hanoi<br /> capital. The results show that: length of upper limb was average 56 cm, length of lower limb<br /> measured at out side was 102 cm. The measures of them were medium level according to world<br /> scale. The apperance of lower limb was rather straight, with the width between two thumb is 29 cm<br /> and between two knee is 23 cm. Some of measures are improved comparing to data measured in<br /> 1986, the length of thumb is 3 - 5 cm longer and its leg is 3 cm longer.<br /> * Key words: Anthropology; Characters of limbs; Pupils.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Nhà nước ta đặc biệt coi trọng công tác<br /> giáo dục và đào tạo. Song song với việc nâng<br /> cao chất lượng đào tạo của Ngành Giáo dục<br /> thì việc chăm sóc sức khỏe học đường cũng<br /> giữ một vị trí quan trọng. Xây dựng được<br /> một thế hệ trẻ khỏe cả về thể chất lẫn tinh<br /> thần, đáp ứng yêu cầu phục vụ cho đất nước<br /> là một mục tiêu mà Ngành Giáo dục cũng<br /> như Ngành Y tế đặc biệt quan tâm.<br /> <br /> Về khía cạnh giới tính, di truyền, gia đình,<br /> chủng tộc, môi trường, điều kiện học tập…<br /> những yếu tố này ảnh hưởng với sự phát<br /> triển thể chất và sức khỏe học sinh khác<br /> nhau theo nhóm tuổi. Chúng ta đã có những<br /> bộ số liệu sinh học về hình thái thể lực con<br /> người ở một số nhóm tuổi, nhưng thực tế,<br /> chưa có một bộ số liệu quy chuẩn cho lứa<br /> tuổi học sinh phổ thông.<br /> Đặc biệt là bộ số liệu quy chuẩn cho<br /> việc tạo những cơ sở sinh học mang tính chất<br /> <br /> * Trường Đại học Bách khoa Hà Nội<br /> ** Trường Cao đẳng Nghề Vinatex<br /> Phản biện khoa học: GS. TS. Hoàng Văn Lương<br /> GS. TS. Lê Gia Vinh<br /> <br /> 55<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2012<br /> <br /> ứng dụng trong các ngành kinh tế liên quan<br /> đến con người còn chưa đầy đủ. Vì vậy,<br /> việc nghiên cứu đặc điểm hình dáng của cơ<br /> thể học sinh (HS) trong lứa tuổi 17 làm cơ<br /> sở sinh học cho xây dựng một hệ thống cỡ<br /> số phù hợp với học sinh là điều cần thiết.<br /> Do đó, chúng tôi thực hiện đề tài này nhằm:<br /> Xác định tầm vóc của thể hệ trẻ trong thời<br /> kỳ mới và thiết lập một số cơ cở sinh học<br /> ứng dụng trong ngành may mặc.<br /> ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 1. Đối tƣợng nghiên cứu.<br /> 525 nam HS chọn ngẫu nhiên từ các<br /> trường trung học phổ thông (tuổi 17) trên<br /> địa bàn Thành phố Hà Nội.<br /> 2. Phƣơng pháp nghiên cứu.<br /> - Nghiên cứu mô tả cắt ngang, đo trực<br /> tiếp số đo nhân trắc của HS ở tư thế đứng<br /> chuẩn [3, 5].<br /> - Xác định cỡ mẫu theo công thức:<br /> <br /> Trong đó: n là cỡ mẫu; p là xác suất<br /> (p = 0,95); z là độ sai chuẩn (z = 1,96); e là<br /> sai số (e = 2%). Theo công thøc này, số<br /> lượng nghiên cứu là 525 người.<br /> - Các chỉ số nghiên cứu: chiều dài chi (cm),<br /> vòng chi (cm), độ rộng chân (cm), độ lõm<br /> gối (cm), độ cao gối (cm), góc khớp (độ).<br /> Các chỉ tiêu này được đo theo tiêu chuẩn<br /> Việt Nam “Phương pháp đo cơ thể người”<br /> (TCVN 5781-1994) [3].<br /> - Phương pháp xử lý số liệu: xử lý trên<br /> phần mềm SPSS 14.0 for Window.<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ<br /> BÀN LUẬN<br /> 1. Đặc điểm chi trên.<br /> Chi trên gồm cánh tay, cẳng tay và bàn<br /> tay. Các kích thước được đo bao gồm: chiều<br /> dài tay, chiều dài khuỷu tay, vòng nách tay,<br /> <br /> vòng bắp tay, vòng khuỷu tay khi co, vòng<br /> cổ tay và góc khuỷu tay.<br /> * Kết quả đo kích thước của chi trên:<br /> Chiều dài tay (Dt): 56,10 ± 2,13 cm;<br /> chiều dài khuỷu tay (Dkt): 32,12 ± 1,19 cm;<br /> vòng nách tay (Vnt): 40,30 ± 1,25 cm; vòng<br /> bắp tay (Vbt): 27,21 ± 2,0 cm; chiều dài<br /> nách trước (Dnt): 16,10 ± 1,15 cm; chiều<br /> dài nách sau (Dns): 18,09 ± 1,13 cm; vòng<br /> khuỷu tay khi co (Vktkc): 26,29 ± 1,35 cm;<br /> vòng cổ tay (Vct): 17,50 ± 1,46 cm.<br /> Trong nhân trắc học, người ta thường<br /> ước lượng sự phát triển và hình dáng của<br /> tay thông qua chiều dài tay, chiều dài khuỷu<br /> tay, vòng nách tay, vòng bắp tay, vòng<br /> khuỷu tay khi co, vòng cổ tay và góc khuỷu<br /> tay. Ở đây, chúng tôi đo đạc những kích<br /> thước này để xác định kích thước của tay<br /> học sinh ứng dụng trong thiết kế thời trang.<br /> Tuy nhiên, chúng tôi xác định kích thước ở<br /> độ tuổi lớn (lứa tuổi 17) trong lứa tuổi học<br /> sinh phổ thông nhằm xác lập số dư cho<br /> phép khi xây dựng kích cỡ quần áo cho một<br /> giai đoạn phát triển.<br /> Phần tay thường được quy ước từ mỏm<br /> vai dài đến hết ngón tay. Tuy nhiên, trong<br /> thiết kế may mặc, thường quan tâm đến<br /> các kích thước độ dài đến hết mu bàn tay,<br /> tỷ lệ cao thân và dài tay, dài nách trước, dài<br /> nách sau, vòng nách, vòng khuỷu tay, vòng<br /> cổ tay. Vì vậy, chúng tôi cũng lưu ý những<br /> chỉ số này trong nghiên cứu.<br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy, chiều dài<br /> tay đạt ở mức trung bình (theo phân loại<br /> nhâc trắc học [1]). Trong đó, chiều dài tay<br /> đạt khoảng 56 cm. Do vậy, trong thiết kế<br /> nên thiết lập chiều dài ống tay áo tối thiểu<br /> phải đạt kích thước này và dư ra nhằm phù<br /> hợp cho học tập và sinh hoạt.<br /> So sánh chiều dài tay với các kích thước<br /> khác như chiều cao và chiều dài nách,<br /> chúng tôi minh hoạ trên hai biểu đồ 1 và 2.<br /> <br /> 57<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2012<br /> <br /> đùi và dài chân. Các chỉ tiêu này thể hiện<br /> sự phát triển và hình dáng của chi dưới.<br /> <br /> 250<br /> 200<br /> <br /> * Đặc điểm phần đùi:<br /> 139<br /> <br /> 150<br /> <br /> 122<br /> <br /> 101<br /> <br /> 100<br /> <br /> 72<br /> <br /> 80<br /> <br /> 50<br /> 6<br /> <br /> 5<br /> 0<br /> 2.1<br /> <br /> 2.2<br /> <br /> 2.3<br /> <br /> 2.4<br /> <br /> 2.5<br /> <br /> 2.6<br /> <br /> 2.7<br /> <br /> Biều đồ 1: Phân bố theo tỷ lệ chiều<br /> cao/dài tay.<br /> 250<br /> 200<br /> <br /> 169<br /> <br /> 192<br /> <br /> 150<br /> 86<br /> <br /> 100<br /> 50<br /> <br /> 48<br /> 16<br /> <br /> 6<br /> <br /> 8<br /> <br /> 0<br /> 0.9<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1.1 1.2 1.3<br /> <br /> 1.4 1.5<br /> <br /> Biểu đồ 2: Phân bố theo tỷ lệ Dns/Dnt.<br /> Tỷ lệ chiều cao/dài tay của đối tượng<br /> nghiên cứu dao động từ 2,4 - 2,6 (biểu đồ<br /> 1). Như vậy, kích thước tay của nam HS<br /> THPT hiện nay đạt ở mức vừa so với chiều<br /> cao. Kích thước của dài nách sau lớn hơn<br /> kích thước của dài nách trước từ 1,1 - 1,2<br /> lần (biểu đồ 2). Sự chênh lệch này theo<br /> chúng tôi là do phát triển nhân trắc trong<br /> giai đoạn mới tạo ra. Đây là điểm cần chú ý<br /> trong thiết kế tay áo, vì chúng ta phải thiết<br /> kế sao cho cung vòng nách sau lớn hơn<br /> cung vòng nách trước của áo thì mới phù<br /> hợp với cơ thể học sinh.<br /> 2. Đặc điểm chi dƣới.<br /> Chi dưới gồm phần đùi, đầu gối, cẳng<br /> chân và bàn chân. Chúng tôi đo các chỉ tiêu<br /> gồm lõm đầu gối, cao đầu gối, dài chân đo<br /> bên trong, cao nếp lằn mông, vòng đùi,<br /> vòng gối, vòng bắp chân, vòng cổ chân, dài<br /> <br /> Kết quả kích thước của đùi: dài chân đo<br /> bên ngoài: 102,53 ± 3,23 cm; dài chân đo<br /> bên trong: 77,09 ± 2,21 cm; vòng đùi I:<br /> 54,88 ± 1,19 cm; vòng đùi II: 47,65 ± 1,15<br /> cm; dài đùi: 56,27 ± 2,04 cm; rộng 2 đùi:<br /> 29,12 ± 1,11 cm.<br /> Kích thước dài đùi đo từ vị trí ngang eo<br /> qua điểm nhô nhất của hông dọc theo đùi<br /> đến điểm giữa của xương bánh chè. Kích<br /> thước này thể hiện sự phát triển của đùi,<br /> chiều dài đùi của đối tượng nghiên cứu dài<br /> hơn so với số liệu thu được năm 1986 [1]<br /> từ 3 - 5 cm.<br /> Xét theo mặt cắt ngang, đùi có dạng<br /> hình elip ngang. Các hình dạng này đồng<br /> dạng với nhau và nhỏ dần từ sát háng<br /> xuống đến dưới gối. Do vậy, trong thiết kế<br /> may mặc, nên thiết kế ống quần có dạng<br /> hình trụ elip côn có đáy lớn ở trên và đáy<br /> nhỏ ở dưới để phù hợp với kích thước giải<br /> phẫu của chân.<br /> * Đặc điểm phần gối:<br /> Độ lõm đầu gối: 4,21 ± 0,23 cm; cao đầu<br /> gối: 48,83 ± 2,12 cm; vòng gối: 35,98 ± 2,13<br /> cm; rộng 2 gối: 23,07 ± 1,16 cm; rộng gối:<br /> 9,58 ± 0,87 cm.<br /> Theo nhân trắc học, nếu nhìn mặt bên<br /> thì phần đùi và cẳng chân thường không<br /> nằm trên cùng một đường thẳng mà tạo<br /> góc ở vị trí đầu gối. Độ lõm gối càng lớn thì<br /> chân cong, ngược lại, càng nhỏ chân thẳng<br /> hơn. Độ lõm gối đo được là 4 độ. Giá trị này<br /> tương đối nhỏ và đùi gần như thẳng với<br /> cẳng chân khi nhìn từ mÆt bªn trong thiÕt kÕ<br /> thêi trang, ®é lâm cña gèi ¶nh h-ëng ®Õn<br /> d¸ng quÇn khi thiÕt kÕ. Với số đo thu được,<br /> chúng ta cần chú ý tới thiết kế sao cho ống<br /> quần hơi đổ về phía trước.<br /> Kích thước rộng hai gối liên quan trực<br /> tiếp đến hình dáng của chân. Căn cứ vào<br /> kích thước rộng gối mà chân được chia<br /> <br /> 58<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2012<br /> <br /> thành các loại sau: chân thẳng: hai chân<br /> gặp nhau ở bẹn, bắp chân và mắt cá chân<br /> (a); chân vòng kiềng: hai chân không gặp<br /> nhau ở bắp chân mà chỉ gặp nhau ở bẹn và<br /> mắt cá(b); chân chữ X: đầu gối chụm vào<br /> nhau, hai chân không gặp nhau ở mắt cá<br /> chân (c); chân compa: hai chân dạng ra<br /> ngoài, gối, bắp chân, mắt cá chân không<br /> chạm vào nhau (d); chân chữ bát ngoài,<br /> đầu gối chụm vào hai bàn chân xa nhau (f);<br /> chân chữ bát trong, đầu gối chụm vào hai<br /> bàn chân chụm vào (g) (hình 1). Kết quả đo<br /> độ rộng hai gối là 23 cm. Độ rộng này gần<br /> tương đương với độ rộng hai đùi (29 cm).<br /> Điều này cho thấy, chân của các đối tượng<br /> nghiên cứu tương đối thẳng. Chúng tôi<br /> khuyến cáo thiết kế thời trang phải tính đến<br /> hình dạng này của chân theo hướng hơi<br /> ngả về trước và hai ống chân gần như song<br /> song mà không quá gần nhau.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Qua nghiên cứu về đặc điểm chi thể của<br /> học sinh lứa tuổi 17 ở Hà Nội, chúng tôi rút<br /> ra một số kết luận:<br /> - Chiều dài tay của đối tượng nghiên<br /> cứu ở mức trung bình (56 cm). Dài nách<br /> sau lớn hơn dài nách trước 1,1 - 1,2 lần.<br /> - Chiều dài chân ở mức trung bình (102<br /> cm khi đo bên ngoài) và dài hơn so với số<br /> liệu năm 1986. Chiều dài đùi dài hơn 3 - 5<br /> cm, chiều dài cẳng chân dài hơn 3 cm.<br /> - Hình dạng chân thẳng, độ rộng 2 gối là<br /> 23 cm, gần sát với độ rộng hai đùi (29 cm).<br /> - Tỷ lệ kích thước các phần trên chi, chi<br /> dưới và cơ thể cân đối.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Atlat nhân trắc học người Việt Nam trong<br /> lứa tuổi lao động. Nhà xuất bản Khoa học và<br /> Kỹ thuật. 1986.<br /> 2. Đào Huy Khuê. Đặc điểm về kích thước<br /> hình thái và sự tăng trưởng cơ thể của HS phổ<br /> thông. Luận án Tiến sỹ. Trường Đại học Tổng<br /> hợp Hà Nội. 1984.<br /> 3. TCVN 5781-1994. Phương pháp đo cơ thể<br /> người. NXB Y học. 1994.<br /> <br /> Hình 1: Các tư thế của chân.<br /> * Đặc điểm phần cẳng chân:<br /> Các kích thước cao đầu gối, vòng bắp<br /> chân, vòng cổ chân, rộng bắp chân có ý<br /> nghĩa quan trọng tạo nên hình dáng của<br /> phần cẳng chân.<br /> * Kết quả đo kích thước của cẳng chân:<br /> Vòng bắp chân: 35,63 ± 2,12 cm; vòng<br /> cổ chân: 24,50 ± 1,17 cm; rộng 2 bắp chân:<br /> 23,52 ± 1,19 cm; rộng 1 bắp chân: 9,98 ±<br /> 1,17 cm; vòng bắp chân: 35,60 ± 0,92 cm.<br /> Kích thước cẳng chân của đối tượng<br /> nghiên cứu dài hơn so với số liệu thu được<br /> năm 1986 khoảng 5 cm. Vòng gối và vòng bắp<br /> chân xấp xỉ bằng nhau. Điều này có thể là<br /> do phần cơ của các em chưa phát triển hết.<br /> <br /> 4. BS 7231-2. Body measurements of boys and<br /> girls from birth up to 16.9 years. Recommendations<br /> of body dimensions for children. 1990.<br /> 5. ISO 8559. Garment construction and<br /> anthropometric surveys - Body dimensions. 1989.<br /> 6. K.Karmegam, S.M. Sapuan, M.Y. Ismail.<br /> Anthropometric study among adults of different<br /> ethnicity in Malaysia. Int. Phy Sci. 2011, 6 (4),<br /> pp.777-788.<br /> 7. Kim Hye Kyung. Clothing ergonomic experimental<br /> methods. Korean Acadamic Publishing. 2005.<br /> 8. S.Anbahan Ariadurai, T.P.G. Nilusha, T.<br /> Alwis and D.M.R Manori Dissanayake. An<br /> Anthropometric study on Sri Lankan school<br /> children for developing clothing sizes. J Soc Sci.<br /> 2009, 19 (1), pp.51-56.<br /> 9. ГОСТ 17522-72. Типовые фигуры женщин.<br /> Размерные признаки для проектирования<br /> одежды. 2008.<br /> <br /> 59<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2012<br /> <br /> 60<br /> <br />