Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu lâm sàng mô bệnh học và tình trạng đột biến gen TP53 trong ung thư tế bào đáy

ầ

Ớ

Ậ

Ệ

Ph n A: GI

I THI U LU N ÁN

Ề

ớ

ế

ượ

ở ớ

ả ề

ế  bào  ỷ ệ ệ  l t. Các y u t

ớ

ế

ầ ự

ớ

ổ

ộ

ệ

ữ

ầ

ự

ớ

ổ

ộ

ệ

ự

ể ớ

ự

ữ

ủ

ườ

ườ ớ

ế ơ ế

ấ  ng

ị

ỏ

ộ, bìu, lòng bàn tay ­  bàn chân, gi  các v t loét m n tính, s o b ng, v t xă

ẹ ể

ố ệ ượ

ứ ả ữ

ứ ạ

ế  là đ t bi n th

c nghiên c u t

i và

ử ượ ệ

ư

ố c trên th  gi ế  bào đáy ể

ề ặ

ứ

ư

ư

nh ng v n ch a có công trình nào nghiên c u m t cách h

ộ ạ ệ ứ ơ

ế ố

ệ

ọ

Ấ Ặ 1. Đ T V N Đ ả ắ ố ư ế ạ   ộ ư  bào đáy thu c nhóm ung th  da không ph i h c t Ung th  t  và là lo i u ủ ữ ữ ồ ố   ác tính g m nh ng t  l p đáy c a th ng bì.  bào gi ng v i nh ng t ư ạ ặ ấ ườ    b nh tăng nhanh hàng năm Đây là lo i ung th  da th ng g p nh t và t ơ ế ố ấ ố ị ớ ế ế ớ    nguy c  góp ph n vào trên th  gi i và k t qu  đi u tr  s m r t t ể ủ ế ồ ự  bào đáy bao g m ti p xúc v i tia c c tím, s  hình thành và phát tri n c a UT t   ế   ử ề ủ i tính, ngh  nghi p và quá trình s a ch a DNA. Các y u ch ng t c, tu i tác, gi ế ủ ơ ố    nguy c  góp ph n vào s  hình thành và phát tri n c a UT t t  bào đáy bao ế ề ủ ồ   i tính, ngh  nghi p và quá g m ti p xúc v i tia c c tím, ch ng t c, tu i tác, gi ử ặ ờ ắ   trình s a ch a DNA. Trong đó tia c c tím trong ánh n ng m t tr i đóng vai trò ọ ế ế ệ ơ   quan tr ng nh t trong c  ch  sinh b nh c a UT t  bào đáy  bào đáy.   UT t ặ ở ổ ặ ặ ở ị ườ ng g p     vùng m t, là n i ti p xúc ng g p  th i l n tu i, v  trí th ớ ế ể ặ ở ệ ặ ờ ự    các v  trí tr c ti p v i ánh sáng m t tr i. Tuy nhiên, b nh cũng có th  g p  ư ườ ủ ơ ể   khác c a c  th  nh  âm h ng móng tay ­ ế m, nh ng không ạ ế ấ ư ệ ở ặ   chân, ho c xu t hi n  ỏ ở ươ ổ ạ T n th ờ ặ ở    vùng da ng đi n hình là kh i u nh ,   vùng niêm m c.   g p  bao gi ạ , hay có hi n t ễ ở ắ ố ề ặ   ng tăng s c t b  m t giãn m ch h , thâm nhi m c ng,   , có ữ ượ ơ ể ử ổ ươ ễ ể c c  th  s a ch a và ng t n DNA luôn đ Các th   th  loét và d  ch y máu.  ế ộ ệ ả ứ TP53 đ m nhi m. Đ t bi n gen quá trình s a ch a này do gen  c ch  kh i u    ườ   ế ướ ế ớ ề TP53 đã đ ng i nhi u n ệ g p ặ trong b nh ung th  nói chung và    t Nam đã  nói riêng. T i Vi UT t ọ ề   có m t s  công trình nghiên c u v  đ c đi m lâm sàng, mô b nh h c và đi u ệ  ộ tr  ị UT t ẫ ế   ự ộ ố  nguy c  và s  đ t bi n th ng v  đ c đi m lâm sàng, mô b nh h c, các y u t ủ c a gen

ộ ố ế  bào đáy ể ề ặ ế TP53 trong UT t Ủ

bào đáy Ề ứ

Ụ ế

ệ

ứ ư ế

ượ

ộ

ế

ự

ọ   “Nghiên c u lâm sàng, mô b nh h c ệ   c th c hi n

đ

bào đáy"

ộ ố ế ố

ệ

ả

ọ

ơ ở ệ    b nh

nguy c

ế

ộ

ị

ư ế

. 2. M C TIÊU C A Đ  TÀI ề Chúng tôi ti n hành nghiên c u đ  tài:  ạ và tình tr ng đ t bi n gen TP53 trong ung th  t ụ ớ v i hai m c tiêu sau: ặ ể 1. Kh o sát đ c đi m lâm sàng, mô b nh h c và m t s  y u t ư ế nhân ung th  t  bào đáy ạ 2. Xác đ nh kháng nguyên P53, tình tr ng đ t bi n gen TP53 trong ung th  t bào đáy

Ủ

Ậ

Ấ

Ế

3. TÍNH C P THI T VÀ Ý NGHĨA C A LU N ÁN

ấ

ộ

ư ế ạ

ố

ươ

ệ

ệ

ễ

Ung th  t th ng kê t

ữ  bào đáy là m t trong nh ng ung th  da th i B nh vi n Da li u Trung

ư ặ ườ ư ế ỉ ệ  UT (ung th ) t

ng g p nh t. Theo  bào đáy gia

ng, t  l

ấ

ệ

ơ

ớ

ế

ư

ế

ạ

ạ ắ

ư

ệ

ộ ố ơ ế

ứ ế ố

ấ

ọ

ế

ầ ả   tăng hàng năm, năm 2010 cao g p h n 2 l n so v i năm 2007. B nh tuy ít  nh ấ ổ ứ ưở    ch c xung quanh làm bi n d ng và h ng đ n tính m ng nh ng nó xâm l n t ậ ộ ạ ố ủ   r i lo n ch c năng c a m t s  c  quan b  ph n nh  mũi, mi ng và m t. Có ề ơ    bào đáy, trong đó quang tr ng nh t là ánh sáng nhi u y u t  nguy c  gây UT t ộ ặ ờ m t tr i và đ t bi n gen.

ệ

ể

ế

ề ặ

ề

ệ

ừ

ứ ẩ

ệ ơ ở

Vi c nghiên c u v  đ c đi m lâm sàng và mô b nh h c c a UT t ị

ị

ờ

ả

ả

ỉ ệ

ủ

ồ ượ

ườ ệ

ng cu c s ng c a ng

ị ề

ớ ề i b nh. Ngoài ra, xác đ nh đ ề

ộ

ệ ệ

ỉ ệ ắ ệ

ứ

ế

bào đáy giúp đ  ra các bi n pháp đ  phòng m t cách có hi u qu t trong nghiên c u này còn ti n hành gi

ự

ể ượ ơ ế ệ

ể

ọ ủ  bào      đó có bi n pháp đi u tr  đúng, ấ   ờ  tái phát đ ng th i nâng cao ch t ộ ố ế ố  nguy c m t s  y u t   ả  ệ ả   i   c c  ch  b nh sinh

ộ ố ế ả ặ Đ c bi TP53 đ  tìm đ t bi n, giúp cho chúng ta hi u đ

ủ

m c b nh.  ế ộ TP53 trong UT t

ế

ắ

ợ

Vi

ế  bào đáy. ề t Nam có nhi u tr ề ườ

ườ i làm ngh  chài l

ấ ở ữ ệ

ế

ề

ư

ế

ư ề ặ

ể

ọ

ứ ơ  nguy c  cũng nh

ứ

ậ

ệ ệ  bào đáy.

đáy là c  s  giúp ch n đoán s m và chính xác t ị k p th i làm gi m chi phí đi u tr , gi m t  l ượ l ơ c  gây UT t ừ  đó làm gi m t  l t  gen  trình t ư cũng nh  vai trò c a gen  ệ ự ế Th c t  cho th y   bào đáy, ng h p m c UT t   ệ ặ ế ể   ạ ư ướ t là  nông dân, nh ng ng đ c bi i, nh ng do h n ch  hi u ộ ặ ế ế ề ệ   bi t v  b nh nên nhi u b nh nhân đã không đ n khám ho c đ n quá mu n khi ộ ộ ổ ứ  ch c ung th  đã di căn. Cho đ n hi n nay ch a có m t nghiên c u m t cách t   ư  ế ố ệ ố h  th ng v  đ c đi m lâm sàng, mô b nh h c và các y u t ệ ế ộ đ t bi n gen     Chính vì v y, vi c nghiên c u này là ế ầ c n thi

̃

ế TP53 trong UT t ự ễ t và có ý nghĩa th c ti n cao. ́ ́ Ơ

Ư

̉ ̣

́ ́ 4. NH NG ĐONG GOP M I CUA LUÂN AN

ế

ệ

ượ

Nghiên c u đ

ặ

ứ ể

ế ộ ố ế ố

ế

ế

ầ

ộ

ự ị ự i trình t

ằ TP53 tìm đ t bi n nh m góp ph n hi u bi ừ ủ

ơ ế ệ

ế

ữ    bào đáy, không nh ng ơ ủ ệ    nguy c  c a b nh UT  bào đáy. Nghiên   ế   ề t    bào đáy. T  đó

ề ầ

ệ

ẩ

ớ

c ti n hành trên 131 b nh nhân UT t ọ ệ ỉ ch  ra đ c đi m lâm sàng, mô b nh h c và m t s  y u t ổ ế  bào đáy mà còn xác đ nh s  thay đ i protein P53 trong UT t t ả ế ứ c u còn ti n hành gi  gen  ủ thêm v  liên quan c a gen này trong c  ch  b nh sinh c a UT t góp ph n ch n đoán s m và phòng b nh.

́

̣ ̉ ̣

́ 5. BÔ CUC CUA LUÂN AN

ậ

̣

̉ ̣

́

ượ

ư

ng phap nghiên c u 22 trang

̉

̣

ế

ị

ồ Lu n án g m 118 trang ́ ̀ Đăt vân đê 2 trang ̀ ươ ng 1. Tông quan tai liêu 32 trang Ch ́ ́ ̀ ươ ươ ng 2. Đôi t ng va ph Ch ́ ́ ư ươ ng 3. Kêt qua nghiên c u 28 trang Ch ̀ ươ ng 4. Ban luân 31 trang Ch ậ ế K t lu n 2 trang Khuy n ngh  1 trang.

́

́

̀

ơ ồ

ụ ụ

̣ ̉ ̉ ̣ ̉

́

̀

̀ ́

ệ

ầ

̣ ̣ ̣

ệ

ả

Luân an co 34 bang, 9 biêu đô, 5 s  đ , 8 hình,  4 ph  l c và 127 tai liêu tham khao ̀ ố (112 tai liêu tiêng Anh, 15 tai liêu tiêng Viêt,  s  tài li u 5 năm g n đây (2010­2015) là 29 tài li u tham kh o.

Ộ Ầ Ậ PH N B: N I DUNG LU N ÁN

ươ Ổ Ch ng 1:T NG QUAN

ư

ớ ồ ế ế ữ ữ bào ạ 1.1. Phân lo i ung th  da ạ  bào đáy là lo i u ác tính g m nh ng t

ặ bào gi ng v i nh ng t ấ

ậ ế ượ ể ng ti n tri n ch m, xâm l n t

ậ ư ủ ứ ườ ạ ộ ố ơ ả ạ ắ

ạ ứ ư

ế ủ ư ấ  là m t lo i ung th  r t ác tính c a các t

ư ộ ả ộ ố M t s  ung th  da khác:

ơ

ệ ế bào Merkel… ọ ủ bào đáy

ặ

ặ ườ ả

ườ ắ ầ ổ T n   th ồ

ế ng   g p   nh t   chi m   kho ng   80%.   ố ặ ế ạ ậ ộ ẩ ắ

ể ề ặ ể ỏ ờ ạ ử ươ ặ ng có th  lan r ng, trung tâm ho i t

ữ ờ ổ ượ ọ ướ c đây còn đ

c g i là ''loét  ườ ế ặ

ế ặ

ố ơ ồ ỏ ặ ồ ỏ ố ợ

ể

ế bào đáy

ằ ng trông gi ng s i ch  nh , gi ặ ả ườ ệ ả ắ ặ ng ho c màu h ng ho c màu tr ng,

ố ươ ặ ặ ẹ ằ ợ

ướ ớ , phía d

ườ ơ ng lan r ng h n so v i b  t n th ng.

ệ ặ ấ th  n t ho c th  nông xu t hi n tăng s c t

ớ ớ ạ ớ ờ ổ ươ ng  ị ươ ở ể ố ủ ể ệ ộ ắ ố   ể . ủ ổ   ng và v  trí c a melanin mà bi u hi n lâm sàng c a t n

ổ ố ượ ư ươ ặ ở  ố ế UT t ệ   ế ư ủ ớ ng bì. Đây là ung th  da hay g p nh t, chi m kho ng 80%. B nh l p đáy c a th ố   ấ ổ ứ ế  ch c xung quanh gây bi n d ng và làm r i th ư ế  ệ ộ lo n ch c năng c a m t s  c  quan b  ph n nh  mũi, mi ng và m t. Ung th  t ế ả ư ế ứ ả  bào bào v y chi m kho ng 20% các lo i ung th  da, đ ng th  hai sau ung th  t   ư ế ắ ố ắ ố  ạ  bào h c t  bào h c t đáy. Ung th  t ế ớ ỉ ệ ử  vong cao, chi m kho ng 5%. v i t  l  Bowen, Paget,   t ư ế ư ế  bào x , ung th  t ung th  t ể ặ 1.2. Đ c đi m lâm sàng, mô b nh h c c a UT t ể 1.2.1.  Đ c đi m lâm sàng ươ   ấ ố ố   loét:   Th *  Hình   thái  n t/n t ng ẩ   th ng b t đ u là s n sau đó ti n tri n thành n t có màu đ  ho c h ng, bóng ọ trung tâm lõm gi a, m t đ  ch c, b  m t giãn m ch. Trên b  có s n ng c màu   ộ ậ    và loét do v y sáp ho c trong m . T n th ậ ặ ấ .  ở ộ  đ ng v t g m nh m'' tr ứ * Hình thái nông: Hình thái th ng g p th  2 sau hình thái n t, chi m 9­17,5% các   ặ ớ ả ườ ợ ẳ    bào đáy. Là m ng b ng ph ng ho c h i g  lên so v i m t da, tr ng h p UT t ỉ ươ ờ ổ ớ ạ Trung tâm  i h n rõ, màu đ  ho c h ng.  b  t n th ắ ố ố ấ ả ể ề ặ .  có th  có teo, đóng v y ho c loét. Trên b  m t có th  xu t hi n các đ m s c t ặ ẩ * Hình thái xơ: chi m kho ng 2­3% các UT ơ ế . Là m ng ho c s n x  có    t ộ ố ườ   ư ồ màu gi ng nh  màu da th ng m t s  tr ễ ẳ ổ   ng t n b ng ph ng v i m t da đôi khi thành s o lõm, thâm nhi m, trên h p th ố   ạ có các m ch máu giãn, gi i kh i u i h n không rõ ràng v i da lành ộ th * Hình thái s c tắ ố: T n th Tùy thu c vào s  l th ng khác nhau nh  màu đen, nâu ho c xám xanh.

ặ ể ế ọ

ặ ặ ể ệ ư ể ể

ọ ộ

ẫ

ố ố ạ bào đáy là ung th  bi u mô ác tính, bao g m các t ượ  bào đáy đó là trên tiêu b n nhu m HE  ư ầ bào

ố ấ ặ ậ ư

ộ

ế ộ ế  th

ắ ố ả ố ấ ạ

bào ki u hàng d u. Các t ề ặ ặ ở ậ ắ ầ ừ ượ ả ạ ố ặ ạ ể ể ng g p

ạ ử ở ệ ượ ướ ớ ườ ố

trung tâm kh i u. ế ng ho i t ệ ế bào đáy: ồ bao g m các t

ư

bào ung th  có nhân th m màu ở ẫ ế ạ ấ bào

bào đáy 1.2.2.  Đ c đi m mô b nh h c UTBM t ớ ố ế ồ ế  bào trông gi ng l p đáy   UT t ể ủ   ẩ ư ệ ủ ng bì. Đ c đi m mô b nh h c đ c tr ng đ  ch n đoán cho các th  c a c a th ế ả ế    bào (Hematoxylin & Eosin), các t UT t ấ   ươ ụ ỷ ệ ề ng tăng, m t  nhân/ bào t  l ung th  có nhân th m màu (ki m tính), hình tr , t ể   ủ ế ắ ở ế  ngo i vi c a kh i u s p x p theo ki u các c u n i gian bào. Các đám t ạ ấ ề ờ ố   hàng d u. Đ c tr ng nh t là kh i u tách r i kh i ch t n n xung quanh t o thành ể ế   m t kho ng sáng và bao quanh các đám t  bào bên ộ ố ầ ớ   trong kh i u s p x p khá l n x n. Ph n l n các kh i u đ u b t đ u t ng bì ắ ở ạ ồ    d ng r n ho c d ng u nang ho c thành d i t o nên các r i xâm l n xu ng h  bì  ộ ặ mô hình phát tri n khác nhau. M t đ c đi m th    các kh i u có kích   th ọ ủ ế ng bì. Các t ầ ậ ư ể ấ

ế ả ộ

ế ắ ộ

ặ ạ ạ ắ ố

ế  th ả ạ ề ặ ể c l n là có hi n t ề ể ặ *  Đ c đi m chung v  mô b nh h c c a UT t  bào trông   , hình tr , tụ ỷ  ủ ố ượ ớ gi ng l p đáy c a th ủ   ố ươ ệ ng tăng, m t các c u n i gian bào. Các đám t  ngo i vi c a  nhân/ bào t l ố ấ   ố ờ ố ặ ế ắ kh i u s p x p theo ki u hàng d u. Đ c tr ng nh t là kh i u tách r i kh i ch t ạ ể   ề  bào ki u n n xung quanh t o thành m t kho ng sáng và bao quanh các đám t ố   ầ ớ ộ ố ậ hàng d u. Các t  bào bên trong kh i u s p x p khá l n x n. Ph n l n các kh i u ở ạ ấ ồ ắ ầ ừ ượ đ u b t đ u t   ng bì r i xâm l n xu ng h  bì   d ng r n ho c d ng u nang ho c thành d i t o nên các mô hình phát tri n khác nhau.

ọ ủ ạ ệ *  Phân lo i mô b nh h c c a UT t

ế  bào đáy:  ̀ ́ ể ̣ ̣

̀ ặ ̉ ̉ ́ ơ   Gôm các đám tê bào dang tê bào đáy liên tuc v i ở   c bao quanh b i mô nhày long

̉

ể ố ̣ ̀ : Gôm nhiêu đám kích th ́ ́ ́ ́ ươ ơ   c l n các tê bào dang tê

́ ̉

̉ ̉ ̉

́ ơ ố ươ ậ ̉ ̉

́ ́ ́ ươ   c ng v i nang lông và có thê có các ô vi xâm nh p ăn sâu vào trong trung   ệ ̣ ̣ ̉

ể ế ơ bào ung th  b t màu ba z , các t

ư ắ ẹ ờ ở ươ ả ở bào ng h p b  l m ch m, xung

ậ ắ ấ ề ậ ộ

ươ ặ ̉ ̣

ể ơ ́ ở ộ ư ơ ̉ ̣ ̣ ̉ ̣ ́ i các nhánh, các U đ c tr ng b i mang l   ̀    biêu bì và tao thành

ử ̉ ̉

ể ặ ở ̣

́ ́ ̀ ư ̣ ̣ ư  Th  này đ c tr ng b i các thành   Sự

ườ ấ

̉

ể ể ế ể ớ ́ Th  nông (ICD­O code 8091/3):  ượ biêu bì ho c nang lông, lôi vào trong trung bì và đ leo.  ̀ Th  n t (ICD­O code 8097/3) ậ ở bào đáy v i nhân xêp kiêu hàng d u   xung quanh.  ̀ ể Th  vi n t (ICD­O code 8090/3) : gôm các u nho toa lan trong biêu bì kích th ớ ươ t ng đ ̃ và ha bì nên rât dê bi bo sót khi đánh giá rìa di n căt u. ế Th  xâm nh p (ICD­O code 8092/3) : Các t ớ ế ạ d ng đáy s p x p thành các d i, dây v i bào t ặ ủ ợ ơ ớ quanh là ch t n n v i m t đ  dày đ c c a s i x .  ư Th  x  ­ biêu mô (ICD­O code 8093/3):  ́ dai tê bào dang tê bào đáy bao quanh mô x  mach lan r ng t hình anh “c a sô”. ̀ ể ệ Th  bi t hóa phân phu da (ICD­O code 8098/3): ̀ ́ ́ ́ phân giông phân phu da nh  các câu trúc dang ông tuyên, nang lông và tuyên bã.  ể ớ ơ ệ ng th y rõ h n so v i th  nông.  t hóa nang lông th bi ọ  c a th  đáy­v y đi n hình có 3 ể ả ệ Th  đáy ­ vay (ICD­O code 8094/3):  Mô b nh h c   ạ   ế ầ ầ  bào bi u mô d ng ph n chính: ph n bi u hi n c a ủ ể  v i các t ệ ủ UTBM t bào đáy

ạ ể ế ế ứ ặ

ế ư ưở ặ ể ả  bào v y, các t

ớ ố ơ ấ ớ ổ ng s ng hóa đ ng nh t v i t n th

ướ ể ồ  vùng này các t

ả ư ủ ế ư

ớ .

ế ợ ư ể ủ UT t ế ủ bào đáy cũng nh  ung th  t ứ ơ ng s ng hóa m nh h n so v i các th  c a  ể ư

ạ ặ ể ấ ừ ̀ ự ừ

ể ả ặ ng canxi hóa cũng hay g p.

ồ ộ ặ ̉ ̉

́ ́ ́ ơ ́ ở : bao g m biên thê nang:  ậ ̉ ̣ ́ ươ c khác nhau t p trung

́ ́ ồ  gân vùng trung.  ́ ̉ ̉ ̉ ̣ ̣ ̣

́ ́ ́ ̉ ơ ̉ ̉

́ ́ ́ ́ ́ ơ ̀ ́ ́ i tê bào.  ́ ơ ư ̉ ̣

́ ̃ ́ ́ ̀ ́ ơ ư ̃ ́ ̣ ̉

́ ́ ̀ ̉ ̉ ̉

́ ́ ̣ ậ ệ ở ̣ mô đ m.

ứ ế ằ

ầ ằ ắ ớ ố c 22000 bp, g n b ng v i kích th

ướ ủ ướ ễ ư ộ

ọ

ng phân t ế ấ ả ượ c tìm th y v i n ng đ  cao trong các t

ả ộ ộ ở ế  t

ộ ử ỳ ế

ự

ấ

ế i trình t ườ ặ ặ ể ằ

Ở ệ  Vi

t Nam, nghiên c u v  đ t bi n gen  ươ ấ ế ạ ị

ế p53 d ế ắ ả

ứ

ể ự ế ằ ư

ủ ế ị

ể

ở

ị ạ . Đây là 2 b nh r i lo n di truy n có liên quan đ n UT t

ặ ở ườ ế ế ố   ớ ố ẫ i rõ, có v t n t xung quanh kh i đáy th m màu, hàng rào bên ngoài kh i u ranh gi ủ   ầ ạ ng d ng sàng và d ng tuy n có th  có m t trong ph n này c a u, ki u tăng tr ư ắ ầ ư ế  bào ung th  b t màu sáng   kh i u. Ph n đ c tr ng cho ung th  t ươ ầ   ở ể ừ ơ ng   bi u bì. Ph n h n, l n h n và có xu h ặ   ư ế ở  bào ung th  không có nét đ c trung gian là vùng chuy n ti p,  ư ế ư ế  bào v y mà mang   tr ng đi n hình c a ung th  t ệ   ấ ề ế  bào ung th  ch a nhi u nguyên sinh ch t và hi n tính ch t trung gian. Các t ạ ượ  bào đáy t ấ ớ ự ừ   ể ố Th  s ng hóa (ICD­O code 8090/3):  Có c u trúc c a th  n t, k t h p v i s  s ng ệ   ấ ễ hóa. S  s ng hóa có th  m nh, hình ph u ho c d ng c u trúc nang lông. Hi n ượ t ́ ̀ Các biên thê khác   g m m t ho c nhiêu nang v i các kích ̀   Biên thê dang tuyên: Câu trúc gôm th   có nhiêu dai mong manh các tê bào dang tê bào đáy săp xêp tao thành các mang ́ ặ ơ ươ Biên thê x  hóa/x  c ng: Các dai và các “tô’ tê bào u găn ch t v i mô l   ̀ ở  ư ệ đ m x  c ng. Biên thê nang phêu: Các câu trúc giông dang phêu v i nút s ng  ́ ̀ ươ   trung tâm và xung quanh là các tê bào dang tê bào đáy. Các dai tê bào th ng xêp ̃ ́ ́ ́ ư ơ theo kiêu nôi thông v i nhau. Biên thê săc tô: Các hăc bào năm rai rác gi a các đám   ́ ư ự tê bào u còn các đai th c bào ch a melanin lai t p trung  ế  bào đáy 1.3. Gen TP53 và UT t ắ ủ   ọ ượ Gen TP53 còn đ c g i là gen  c ch  kh i u, nó n m trên nhánh ng n c a ướ ể   c c a gen ung nhi m s c th  17. Có kích th ồ c 2,2 Kb. th  (oncogen), g m 11 exon mã hoá cho m t RNA thông tin có kích th   ộ ệ ừ ượ ử  Gen TP53 đã đ  năm 1979, nó là m t protein có tr ng l c phát hi n t ớ ồ ườ ượ ng đ  bào ung kho ng 53 kDa, p53 th   ế ế ạ ả th .ư  P53 có kh  năng h n ch  các đ t bi n x y ra  ụ    bào thông qua tác d ng ườ   ả ế ộ ủ TP53 chi m kho ng m t n a các tr ng t bi n gen   bào. Đ c a nó trên chu k  t TP53 trong UTBM tế  ơ ẻ Các nghiên c u gi ứ h p ợ UT t ả ế  gen  .   bào đáy  đ n l ổ ị  ặ ế ộ ấ ế đ u cho th y đ t bi n th ề ộ ể bào đáy đ  tìm đ t bi n  ng g p nh t là chuy n đ i v ộ   ằ trí pyrimidin này b ng pyrimidin khác (C=>T) ho c c p pyrimidine này b ng m t ứ ề ộ ư   ở ặ TP53   ung th  da c p pyrimidine khác.   ỷ ệ  trong UT tế   l ng tính  ptotein  còn h n ch . Hoàng Anh Tu n xác đ nh t ế ộ  thì đ t bi n gen này chi m 22,2%. bào đáy vùng mi m t, theo tác gi ụ ắ ễ ế ự    ­ Gen Patched (PTCH): n m trên nhi m s c th  9q22.3, có tác d ng  c ch  s ườ ụ ế ể ng quá trình phát tri n các t  bào ung th  do gen có tác d ng tr c ti p làm tăng c   ệ ế ươ Gen  Patched  ch u trách nhi m mã hoá    bào u.   ng trình c a các t ch t theo ch ở ọ ế  bào đ  cho các protein h  Hedgehog protein Patched, là các receptor     màng t ứ   ệ ế ượ ắ c cho là ch u trách nhi m kh i phát h i ch ng  Khi gen này b  đ t bi n đ g n vào. ệ ế  ố ệ Gorlin, b nh khô da s c t ộ  30­ 40% các tr bào đáy. Đ t bi n gen ị ộ ắ ố Patched g p ề ợ UTBM t ng h p ộ ế  bào đáy.

ị ế ệ ấ

ụ ủ ộ ố ế ệ ạ ẫ

ế bào có  bào làm ho t hóa m t s  gen trong đó có   ượ   c ẽ Patched s  không đ

ị ộ Hedgehog b  đ t bi n, gen  ư ẫ ế ạ ả   ­ Gen Hedgehog: ch u trách nhi m s n xu t protein hedgehog c a màng t ề tác d ng d n truy n tín hi u vào nhân t ợ ườ gen Patched. Tr ng h p gen  ho t hóa cũng là nguyên nhân d n đ n ung th  da.

ươ ng 2

Ch ƯƠ Ứ Đ I T NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U

Ố ƯỢ Ứ

Ố ƯỢ NG NGHIÊN C U ọ ẩ ự 2.1. Đ I T 2.1.1. Tiêu chu n l a ch n

ố ượ ứ ệ ượ ẩ ị Đ i t ng nghiên c u là 131 b nh nhân đ c ch n đoán xác đ nh là UT t ế

ạ ễ ệ ệ ươ ờ bào đáy t i B nh vi n Da li u Trung ng trong th i gian 2 năm (2012­2013), và

ườ ể ặ ươ ữ ồ ườ ắ ợ ế 131 ng i có đ c đi m khá t ớ ng đ ng v i nh ng tr ng h p m c UT t bào

ệ ứ ự

nguy n tham gia nghiên c u. Ờ ờ Ứ ậ ố ệ ừ ờ ế ứ Th i gian thu th p s  li u t năm 2012 đ n năm

ứ ể ị đáy, t Ể Ị 2.2. TH I GIAN VÀ Đ A ĐI M NGHIÊN C U 2.2.1. Th i gian nghiên c u:   2013.  2.2.2. Đ a đi m nghiên c u:

ệ ệ ễ ạ ươ ề ọ ộ T i B nh vi n Da li u Trung ng và B  môn Y sinh h c ­ Di truy n Tr ườ   ng

ộ

ị ậ ườ ỉ ư ươ   ng i có đ a ch  c  trú t

ộ ế ườ ữ ề nh ng ng  bào đáy.

Ứ

đ  mô t ứ Nghiên c u mô t

ặ ể ả ể ứ ệ ể ả  các đ c đi m lâm sàng,  ộ ố ị ứ TP53 và nghiên c u b nh­ch ng đ  xác đ nh m t s

ế bào đáy.

ẫ

ể

ặ ỡ ẫ ọ ệ ệ ự ứ ứ đ tộ   ẫ TP53: D a theo công th c tính c  m u, nghiên c u đã th c hi n trên 131

ế ệ ế

ự  bào đáy. ứ ứ ệ ẫ Nghiên c u s  d ng thi

ứ ế ứ ế

UT t ứ ứ ứ

ệ c tính theo công th c và c ế ử ụ ứ ế   t ỡ ẫ   ặ  C  m u ộ ệ ế  bào đáy là m t b nh hi m g p. ỗ  m u nghiên c u trong m i nhóm tính   ố   ườ i khác (nhóm đ i ỡ ẫ ệ  bào đáy (nhóm b nh) và 131 ng c là 131 b nh nhân UT t

ế ọ ọ bào đáy: theo ph

ươ ề ự ữ ệ

ẫ ệ ươ ệ ạ ọ Đ i h c Y Hà  N i.     ồ ạ ộ T i c ng đ ng: Thu th p các thông tin v   ữ ớ ồ đ ng v i nh ng ng i thu c nhóm UT t ƯƠ NG PHÁP NGHIÊN C U 2.3. PH ứ ế ế t k  nghiên c u:  2.3.1. Thi ộ ệ ế ọ mô b nh h c, đ t bi n gen  ơ ủ ế ố y u t  nguy c  c a UT t ứ 2.3.2. M u nghiên c u ứ ứ 2.3.2.1. M u nghiên c u cho nghiên c u đ c đi m lâm sàng, mô b nh h c và  bi n gen  b nh nhân UT t 2.3.2.2. M u nghiên c u cho nghiên c u b nh ch ng:  ứ k  nghiên c u b nh­ch ng do  ượ nghiên c u đ ượ ệ đ ứ ch ng).  ệ ứ Ch n b nh nhân UT t ẫ 2.3.2.3. Ch n m u nghiên c u:  ệ ố ng u nhiên h  th ng d a theo danh sách nh ng b nh nhân đã và đang đi u tr  t ễ B nh vi n Da li u Trung ng pháp   ị ạ   i ọ   ầ ng trong vòng 2 năm g n đây (2012­2013). Ch n

ố ứ i đ i ch ng theo

ọ ế  bào đáy thì ch n 1 ng ề ộ ổ ng đ ng v  đ  tu i và v  gi ườ ố ề ớ i.

ứ ệ ệ ở ầ  g n nhà b nh nhân, t ậ ụ ỹ ứ nhóm đ i ch ng: C  1 b nh nhân UT t ồ ươ các tiêu chí:  ậ ố ệ 2.3.3. Công c  và k  thu t thu th p s  li u

ư ặ ầ ấ ồ ỏ ỏ ộ B  câu h i ph ng v n: bao g m ph n hành chính, đ c tr ng cá nhân và các

ọ ệ ế ệ ủ ế ố liên quan c a UT t bào đáy và b nh án, phi u xét nghi m mô b nh h c

ộ

ệ

́ ặ ể ̣ ố Th i gian xu t hi n kh i u, vi trí khôi u, kích th

ắ ́ ả ố ắ

ọ ạ ứ ở ề ặ ổ ng b  m t t n th ̀ ử ệ ư, tiên s  b nh nhân ́ ươ c khôi u ,  ễ , giãn    , m c đ  xâm ấ ố ươ , h t ng c ung th

̣

ệ ủ ̣ t theo tiêu chí c a ICD 10

ơ c phân bi ộ ố ế ố nguy c

ứ ủ ệ ế y u t ứ ỉ ố 2.3.4. Các n i dung và ch  s  nghiên c u ể ọ ứ ặ 2.3.4.1.  Nghiên c u đ c đi m lâm sàng và mô b nh h c ̀ ệ ơ * Đ c đi m lâm sàng:  , tăng s c tắ ố, sùi, m ng thâm nhi m hình thái lâm sàng: n t r n ch c, n t loét ộ ạ m ch  ấ l n, di căn hach.  ượ ệ * Mô b nh hoc:  đ ứ 2.3.4.2. Nghiên c u m t s  y u t ệ  * Đ c đi m c a nhóm b nh nhân và nhóm ch ng

ị : thành th  và nông thôn.

ứ ộ

ộ ợ ự ệ  do, n i tr , ngh  khác.

ộ ọ ấ ạ ọ

ọ ể ố ế ơ ế * Các y u t

ể

ệ ệ ả ộ ồ ề ữ ể ộ ủ ờ t cao và các bi n pháp b o h  lao đ ng

ệ ả ấ ộ

ộ ộ ộ ệ ả ấ ộ

ệ ừ ệ ả ộ

ộ ộ ệ ả

ố

ư ắ i m c ung th  da.

ộ ế ố ế ế ế ế ế ế ế ề ử ề ử ả

ế

ễ ệ ị ể ặ ­ Tu i ổ iớ ­ Gi ơ ở ­ N i  ề ­ Ngh  nghi p: nông dân, công nhân, buôn bán, cán b  công ch c, công nhân, ộ lao đ ng t ­ Trình đ  h c v n: mù ch , ti u h c, THCS, THPT, đ i h c. ­ Dân t c: Kinh và  các dân t c thi u s  khác.  bào đáy  nguy c  ti p xúc c a UT t ế ắ ớ ­ Ti p xúc v i ánh n ng, th i đi m ti p xúc ớ ­ Ti p xúc v i ngu n nhi ớ ­ Ti p xúc v i hoá ch t và các bi n pháp b o h  lao đ ng. ạ ớ ­ Ti p xúc v i ch t phóng x  và các bi n pháp b o h  lao đ ng. ớ  và các bi n pháp b o h  lao đ ng. ­ Ti p xúc v i sóng đi n t ộ ớ ­ Ti p xúc v i tia X và các bi n pháp b o h  lao đ ng. ố ớ ­ Ti p xúc v i khói thu c lá/thu c lào. ườ ­ Ti n s  gia đình có ng ­ Ti n s  b n thân ứ ộ 2.3.4.3. Nghiên c u đ t bi n gen TP53 * Xét nghi m hoá mô mi n d ch

ỷ ệ ế ­ T  l âm tính < 1% t ắ  bào u b t màu

ừ ế ­ T  l ỷ ệ ươ  d ng tính (1+): có t 1­25% t ắ  bào u b t màu

ừ ế ­ T  l ỷ ệ ươ  d ng tính (2+): t 26 ­ 50% t ắ  bào u b t màu

ế ­ T  l ỷ ệ ươ  d ng tính (3+): 51 ­ 75% t ắ  bào u b t màu

ế ­ T  l ỷ ệ ươ  d ng tính (4+): 76 ­ 100% t ắ  bào u b t màu

* Xét nghi m gi

ự  gen  TP53 ế ỷ ệ ộ  đ t bi n gen.

ả i trình t ị  l ố ệ

ề c phân tích trên ph n m m SPSS 16.0. S  li u đ

ệ

ầ ữ ự . ể c ki m đ nh v i s  khác bi ế ố ớ ự ơ ượ ướ ạ ỷ ệ  So sánh s  khác bi  l ị ượ  nguy c  đ t gi a các t ệ ượ t đ c so sánh và trình bày d ố ệ ượ ướ   c trình bày d i c 2.  ằ ỷ ệ  % b ng test Z và   l ố   c coi là có ý nghĩa th ng ỷ ấ    su t i d ng t

Ứ Ứ ệ + Xác đ nh t 2.4.4. Phân tích s  li u: ố ệ ẽ ượ S  li u s  đ ố ượ ạ ng và t d ng s  l ố Các test th ng kê đ kê khi p < 0,05. Các y u t chênh (OR) và 95%. 2.5. Đ O Đ C TRONG NGHIÊN C U

ộ ồ ứ ệ ạ

ườ ủ

ậ ủ ề ươ  v n đ y đ , k  l

ượ ự ấ ứ ộ ồ ấ ng và H i đ ng ch m đ  c ẽ ượ ư ấ ườ ệ i b nh s  đ c t ủ ườ ệ i b nh tham gia nghiên c u đ c gi

ứ ng nghiên c u sinh c a Tr ầ ủ ỹ ưỡ ứ ả ượ ả ố ệ ử ộ ệ   c s  ch p thu n c a H i đ ng Đ o đ c B nh vi n Da ạ   ng Đ i   ng khi tham gia nghiên ậ ữ    bí m t và    thông

Ạ Nghiên c u đã đ ươ ễ Li u Trung  ộ  Ng ọ h c Y Hà N i. c u. ứ Các thông tin c a ng mà hóa trên máy vi tính trong quá trình x  lý s  li u, đ m b o không l tin.

ng 3

Ch Ả Ứ Ế ươ K T QU  NGHIÊN C U

ế ố ế ặ ể ọ ệ ơ ủ  nguy c  c a UT t bào

ệ ặ

3.1. Đ c đi m lâm sàng, mô b nh h c và các y u t đáy ể 3.1.1. Đ c đi m b nh nhân ố ệ ượ ứ ữ c nghiên c u, n  chi m t đ

ế ế

ế ộ ổ ệ ủ ế ế ế ấ

ể ặ ỷ ệ  ế  bào đáy   t Trong s  131 b nh nhân UT  l ấ ỷ ệ ổ    cao nh t 32,1%, ti p theo là đ  tu i 50­59,  l 51,9%. Nhóm tu i 70­79 chi m t ộ ổ ướ ấ chi m 21,4% và th p nh t là đ  tu i d   i 40, chi m 3,8%. Ch  y u b nh nhân là nông dân: 64,9% và công nhân: 16% ọ ệ 3.1.2. Đ c đi m lâm sàng và mô b nh h c

ể ồ ạ

ố ặ

ố ắ ế ư ả ứ ễ ả ặ Bi u đ  3.1. Phân b  theo hình thái lâm sàng/d ng u (n =131) ắ ố Hình thái lâm sàng hay g p nh t là n t/loét (45,8%) và n t r n ch c (42%).   ỷ ệ ấ    th p l

ấ Các hình thái ít g p nh  m ng c ng/m ng thâm nhi m và sùi chi m t (8,4% và 3,8%).

ươ ạ

Bi u đ  3.2. Phân b  hình d ng t n th ươ ổ

ạ ụ ế ế ả ể ồ ố ng hình tròn chi m t D ng t n th ồ d c (25,2%) và hình b n đ  chi m t ổ ng (n=131) ấ ầ   ế  cao nh t (51,9%), ti p theo là hình b u ấ  th p nh t (22,9%). ỷ ệ  l ỷ ệ ấ  l

ể ồ ố ố ượ ươ Bi u đ  3.3. Phân b  s  l ổ ng t n th ng (n=131)

ế ế ấ cao nh t (93,9%), ti p theo là

ỷ ệ ệ T  l ươ ổ ươ  b nh nhân có 1 t n th ổ ệ ặ t 6 t n th ng (3,8%), đ c bi ỷ ệ ng chi m t  l ế ươ ng chi m 0,8%. ổ 2 t n th

Bi u đ  3.4. Phân b  xâm l n t

ế ế ch c xung quanh (n=131) ấ ổ ể ồ  b nh nhân UT t ch c xung quanh chi m t

ấ ổ ư ố  bào đáy xâm l n t ặ ấ ứ ấ ỷ ệ   l    th p (6,9%). Hay g p nh t là xâm l n vùng mũi (3,9%), vùng

ấ ắ ế ỷ ệ ệ T  l ỷ ệ ấ ế  l th p chi m t ấ ỷ ệ  xâm l n chi m 1,5%.  l m t và tai t

ố ể ệ ể ồ ắ ố ấ Bi u đ  3.5. Phân b  th  b nh theo tính ch t tăng s c t (n=131)

ỷ ệ ệ ắ ố T  l b nh nhân có tăng s c t ế  chi m t ỷ ệ  l 42% và không tăng s c t ắ ố

ế chi m 58%.

ố ể ệ ể ồ ấ ạ Bi u đ  3.6. Phân b  th  b nh theo tính ch t giãn m ch (n=131)

ỷ ệ ệ ế ạ T  l b nh nhân có giãn m ch chi m t ỷ ệ  l ạ    19,1% và không giãn m ch

ế chi m 80,9%.

ố ế Bi u đ  3.7. Phân b  tính ch t h t ng c trong UT t bào đáy (n=131)

ấ ạ ọ ế ạ ể ồ ỷ ệ ệ T  l ọ ạ  b nh nhân có h t ng c chi m t ỷ ệ  l ọ    39,7% và không có h t ng c

ế chi m 60,3%.

ể ồ ng (n=131)

Bi u đ  3.8. Phân b  ranh gi ươ ươ ế ố ớ ổ i t n th ớ ổ i t n th ng rõ chi m t ỷ ệ  l 96,9% và không rõ

ranh gi

ỷ ệ ệ T  l  b nh nhân có ranh gi ế ớ i chi m 3,1%. ả ố ổ ươ ị ả ẫ B ng 3.3. Phân b  t n th ng theo v  trí gi i ph u (n=131)

ị V  trí n %

ặ ổ ầ Đ u, m t, c 139 95,8

Thân mình 4 2,8

Chi 2 1,4

ổ ổ ươ T ng t n th ng 145 100,0

ế ặ ấ ở ị ặ ở ặ ầ ổ bào đáy hay g p nh t v  trí đ u ­ m t ­ c  (95,8%), ít g p thân mình

UT t (2,8%) và chi (1,4%).

ố ị ổ ả ặ ầ B ng 3.4. Phân b  v  trí t n th ươ ở ng ổ  vùng đ u ­ m t ­ c

ổ ị ươ V  trí t n th ng % n

Mũi 22,3 31

Má 23 32

Quanh m tắ 12,9 18

Rãnh mũi má 7,1 10

Tai 7,9 11

Trán 7,1 10

ướ ắ D i m t 5,7 8

Quanh mi ngệ 5,7 8

Thái d ngươ 5 7

Đ u ầ 1,4 3

Cổ 0,7 1

ặ ổ ươ ớ

ổ ế ấ ệ  má và mũi chi m t ổ   ị ng. V  trí t n    cao nh t (chi m 23 % và 22,3%),

ổ ươ ầ ở  vùng đ u m t c  có 127 b nh nhân v i 139 t n th T n th ng  ỷ ệ ế ở ế ươ  l  bào đáy  ng UT t th ắ ở ế  quanh m t (12,9%) và tai (7,9%). ti p theo là

ể ồ Bi u đ  3.9. Phân b  kích th

ố ệ ướ ừ ế Đa s  b nh nhân có kích th ố c u t ướ  1­2 cm chi m t c u (n=131) ỷ ệ  l 44,3%, trên 2 cm

ế chi m 40,4%.

ọ ố B ng 3.5. Phân b  mô b nh h c (n=145)

ả ệ ể ệ n ọ Th  mô b nh h c %

77 ể ố Th  n t 53,1

ể ố Th  vi n t 30 20,7

Th  xể ơ 6 4,1

ể ả Th  đáy ­ v y 1 0,7

ạ Các bi n thế ế ể D ng tuy n 15 10,3

S c tắ ố 16 11,1

ố T ng sổ 145 100

ớ ệ ứ ể ố ệ

́ ọ ể ắ ố ế ể ố  53,1%, tiêp theo là th  vi n t 20,7%; các bi n th  s c t

ủ ể

ự ố ợ ủ ́ ́ ể Nghiên c u 131 b nh nhân v i 145 th  mô b nh h c. Th  n t chiêm đa sô   ́ ạ   ̉ ệ ơ v i ty l  11,1% và d ng ế tuy n 10,3%.  ể ố ớ ặ ả B ng 3.6. S  ph i h p c a th  n t v i đ c đi m c a các th  khác (n=77) n ự ố ợ ủ ể ố S  ph i h p c a th  n t ể %

ể ố ơ ầ Th  n t đ n thu n 68 88,3

ể ố ớ ể Th  n t v i th  nông 1 1,3

ể ố ớ ể ơ Th  n t v i th  x 2 2,6

ể ố ớ ể ố Th  n t v i th  vi n t 4 5,2

ể ố ớ ể ạ ế Th  n t v i th  d ng tuy n 2 2,6

ể ố ể ̉ ̉

̆ ố   Có  11,7% th  n t phôi h p v i đ c điêm cua các th  khác, trong đó ph i ể ạ ớ ́ ợ ể ơ ế ể ể ố ợ ́ ơ ạ h p v i th  vi n t 5,2%, th  x  2,6%, th  d ng tuy n 2,6% và th  nông 1,3%.

ố ớ ặ ủ ể ả B ng 3.7. S  ph i h p c a th  vi n t v i đ c đi m c a các th  khác (n=30)

ự ố ợ ủ n ể %

ể ự ố ợ ủ ể   S  ph i h p c a th  vi n tố

ể ầ ố ơ Th  vi n t đ n thu n 26 86,6

ể ơ ể ố ớ Th  vi n t v i th  x 2 6,7

ớ ố 2 6,7

ộ ể ạ   ể Th   vi   n t   v i   th   d ng tuy nế ổ T ng c ng 30 100

ể ố ̉ ̉

ể ể ơ ố ợ ở ả ổ ớ

ể ạ ể ố ế ể ́ ợ ể ạ ph i h p v i th  x  6,7% và th  d ng tuy n 6,7%. Tu i trung bình   c  2 gi ố ủ c a th  n t là 66±12,3, th  vi n t 63,9±15,1, th  d ng tuy n 63,0±16,5 và th  x ́ ơ ặ Có 13,4% th  vi n t có phôi h p v i đ c điêm cua các th  khác, trong đó   ớ   ế i ể ơ

ổ ấ ế ở nam gi

ể ể ố ể ạ ố

ổ ơ ủ ớ ể ơ ế ở ữ

ự ổ

ệ ặ ổ ể ớ ị ố ơ  vùng đ u m t c  (79,6±9,9) cao h n so v i các th  khác có cùng v  trí ớ   ơ i (48,8±18,9) th p h n so v i ể ắ ố   n  (68,3±12,7) cao h n nam   ủ   t này có ý nghĩa th ng kê (p<0,05). Tu i trung bình c a ở

ể ớ nam và n  g n t ng đ

75,5±12,9. Tu i trung bình th  d ng tuy n  th  n t (65,8±10,2), th  vi n t (63,6±14,0), th  x  (70,0 ± 21,2) và th  s c t ể ạ (64,5 ± 11,1). Tu i trung bình c a th  d ng tuy n  (48,8±18,9), s  khác bi ầ ể ơ ở th  x   ầ ặ ổ vùng đ u m t c . Th  n t và th  vi n t  ế ể ạ ố ệ ọ

ớ ặ ổ ị

ể

ữ ị ệ ầ ể ơ ố t gi a v  trí kh i u v i các th (100%). Không có s  khác bi

ệ

ế ươ ữ ầ ươ ể ố ố ở   ng v i nhau. Trong khi ề ơ ạ ặ ở ữ    n  nhi u h n nam (73,4% và 26,6%). Tuy nhiên i g p  đó, th  d ng tuy n thì l ấ ự ớ ể ữ i thì th y s  khác khi phân tích m i liên quan gi a các th  mô b nh h c v i gi   ườ   ị ố ệ ng t này không có ý nghĩa th ng kê (p>0,05). V  trí đ u­m t­c  là v  trí th bi ể ạ ể ố ế   ố ấ ủ ặ g p nh t c a th  n t (97,1%), th  vi n t (96,2%), th  x  (83,3%), th  d ng tuy n ể  ớ ự ể ắ ố (100%) và th  s c t ọ mô b nh h c (p>0,05). ế ố 3.1.3. Các y u t bào đáy

ả ế ơ  nguy c  và UT t bào

ế ố ế ơ ủ  nguy c  c a UT t ộ ố ế ố ữ ố B ng 3.8. Phân tích m i liên quan gi a m t s  y u t ế ồ đáy (phân tích h i quy đa bi n) OR  bào đáy ơ ủ  nguy c  c a UT t Y u t 95% CI

ổ ừ ổ ướ Tu i (D i 60 tu i/t ổ ở  60 tu i tr  lên) 0,9 0,50­1,58

ớ Gi ữ i (Nam/ N ) 0,5 0,16­1,34

ừ ấ ướ THPT   tr ở 0,9 0,46­1,82

ộ ọ H c   v n   (D i   THPT/   t lên) Dân t c (Kinh/ khác) 2,8 0,70­ 10,8

ơ ở N i ị  (Thành th / nông thôn) 1,3 0,60­ 2,70

Tôn giáo (Không/ có) 0,86 0,24­3,03

ố Hút thu c lá (Có/ không) 2,4 0,84­7,09

ờ ắ ệ Làm vi c ngoài tr i n ng (Có/ không) 4,3 2,01­ 9,17

ế ồ ệ Ti p xúc ngu n nhi t cao (Có/ không) 1,1 0,38­3,35

ế ấ Ti p xúc hóa ch t (Có/ không) 0,85 0,47­1,52

ệ ừ ế Ti p xúc sóng đi n t (Có/ không) 3,5 1,44­8,2

ế Ti p xúc tia X (Có/ không) 3,2 1,4­7,3

ươ ế ệ ồ Trên ph

ng trình h i quy đa bi n, nh ng ng ế i  ơ ắ ệ ừ ế ế ữ  và có ti p xúc tia X ườ làm vi c ngoài tr i n ng, ờ ắ  bào đáy cao có nguy c  m c UT t có ti p xúc sóng đi n t

ầ ữ ườ ữ ự ệ 3,2­4,3 l n nh ng ng i khác. Nh ng s  khác bi ố   t này có ý nghĩa th ng

ộ ế ị ế TP53 trong UT t  bào đáy

ị ấ ừ g p t kê. 3.2. Xác đ nh protein p53 và đ t bi n gen  3.2.1. Xác đ nh protein p53

ố ứ ộ ươ ả ễ ị ằ B ng 3.9. Phân b  m c đ  d ng tính p53 b ng hoá mô mi n d ch (n=131)

Protein p53 n %

ươ D ng tính 32 24,4

Âm tính 99 75,6

ổ ố T ng s 131 100

ế ớ T  l ỷ ệ ươ  d ng tính v i protein p53 chi m 24,4%.

ố ứ ộ ươ ả ễ ị ằ B ng 3.10. Phân b  m c đ  d ng tính p53 b ng hoá mô mi n d ch (n=131)

ứ ộ ươ M c đ  d ng tính n %

4+ 5 3,8

3+ 5 3,8

2+ 3 2,3

1+ 19 14,5

ố ệ ớ

Trong s  131 b nh nhân đ ươ ị c làm hoá mô mi n d ch v i protein p53, đa s ế ươ ệ ượ ng   tính   (+)   chi m   14,5%,   d ố  ễ ề   ng   tính   (++++)  và   (+++)  đ u

ế

ọ ố ệ ể b nh   nhân   có   d chi m 3,8%. ả B ng 3.11. Phân b  các th  mô b nh h c và protein p53(n=131)

KN P53 ố P53 T ng sổ

Âm tính

D ngươ   tính Thể  MBH n % n % n %

ể ố Th  n t 13 18,6 57 81,4 70 100

ể ố Th  vi n t 11 40,7 16 59,3 27 100

Th  xể ơ 2 30 4 70 6 100

ạ ế D ng tuy n 4 26 11 74 15 100

S c tắ ố 2 15,4 11 84,6 13 100

ớ ể ế ng tính v i p53 chi m 40,6%, th  n t d

ế ể ơ ươ ể ố ươ ể ạ ế ớ ế ớ ng tính v i p53 ươ ng tính

ớ ớ d

ề

ượ ế ẫ ố ươ Th  vi n t d chi m 18,6%, th  x  d ng tính v i p53 chi m 30%, th  d ng tuy n d ế ể ắ ố ươ ng tính v i p53 là 15,4%. v i p53 chi m 26% và th  s c t ế ộ ế  bào đáy 3.2.2. Đ t bi n gen TP53 trong UT t ứ 3.2.2.1. Thông tin chung v  các m u nghiên c u ả c gi ẫ  bào đáy đ i trình t

ự ấ ả ẫ ẫ ố ả ẫ  gen có 54 m u (67,5%) là   ế   i (32,5%). T t c  các m u đã tách chi n

ẫ ươ ệ ử ng cho xét nghi m phân t .

ả

ạ ầ Trong s  80 m u UT t ớ ả m u b o qu n v i paraffin, 26 m u t ấ ượ ủ ố DNA đ  s  và ch t l ế 3.2.2.2. K t qu  phân tích gen TP53 ứ * PCR các đo n gen c n nghiên c u

C B

ướ ướ ̣ ̣ A  A: đoan exon 2­4, kích th c 378bp; C:

́ ướ ư ̣ đoan exon 7­9, kích th

c: 611bp; B: đoan exon 5­6, kích th ́ c 755bp; M: Marker 1kb, 1­10: cac mâu nghiên c u. ̃ ̃ ư ở ̉ ̣ ̉ ̉ ̉

Hinh 3.1. Anh điên di san phâm PCR cua gen ma hoa P53  ự ạ ả

ượ c gi ế ạ ả

ự ễ ệ ả

ả t, đ m b o cho vi c gi ấ ả ả ệ ạ ấ ẫ

ạ ̃ ́ ̀ ́   mâu nghiên c u ừ ạ  exon 2 ­ 4, đo n 2 là 5­6    cho 3 đo n: đo n 1 t i trình t Gen P53 đ ệ   ự ể ả ạ ả ệ ạ  cho c  80 b nh i trình t và đo n 3 là 7­9. K t qu  đi n PCR các đo n gen đ  gi ề ố ộ  d  dàng, có đ  chính xác. Hình 3.1 i trình t nhân đ u t   ấ   ẫ ấ cho th y trên hình  nh đi n di th y m u 3,6 m t đo n exon 2­4; m u 2,5 m t đo n exon 5­6.

ế ế bào đáy * K t qu  bi n đ i gen P53

ở ỷ ệ ế ổ ở ế ẫ  các m u UT t  bi n đ i gen TP53 ẫ  các m u UT t

ổ ả ế ả B ng 3.12. T  l ế ổ Bi n đ i gen bào đáy % n

18 Exon 2­4 22,5

0 Exon 5­6 0

10 Exon 7­9 12,5

ế ổ Không bi n đ i 52 65,0

T ng ổ 80 100,0

ế ở ộ    exon 2­4 chi m 22,5% và đ t

ế ở ế  đ t bi n là  ấ ộ ế ở K t qu    b ng trên cho th y t  Exon 7­9 chi m 12,5%. Đ c bi ấ ỷ ệ ộ  l ệ ặ t, không th y đ t bi n ế  exon 5­6.

ể ấ

ộ ế ạ ở ỷ ệ ộ ế ấ ủ ể ả ở ả ế bi n  ạ ộ ế * Phân lo i đ t bi n gen P53 ế ạ ộ ỷ ệ ­ T  l  các đ t bi n m t đo n và đ t bi n đi m ả  đ t bi n m t đo n  B ng 3.13. T  l ộ ế  gen TP53 và đ t bi n đi m c a UT t ế

bào đáy

ạ ộ ế TP53 Phân lo i đ t bi n gen n %

ấ ạ ớ 8 5,76 M t đo n gen l n*

ấ ỏ 9 6,47 ạ M t đo n nh **

ể ộ ế Đ t bi n đi m 11 7,91

ổ ố T ng s 28 21,14

ạ ớ ạ ấ ạ ấ *: Các m t đo n l n: m t đo n vài trăm bp (m t đo n gen exon 2, exon 4 ,

ấ exon 7, exon 9).

ụ ạ ấ ấ ạ ấ ỏ ạ ị **: Các m t đo n nh : m t vài ch c bp ­ m t đo n 16bp t i v  trí exon 2 ­ 4

(Del 16 bp (11261­ 11277).

ặ ở ả ộ ộ   ạ  c  3 d ng, đ t

ế ạ ớ ấ ạ ấ

ộ ộ ế bi n đi m, đ t bi n m t đo n nh  và đ t bi n m t đo n l n.   ố ượ S  l

ế ư ỉ ấ ỏ ẫ ộ ư ế ế ậ ẫ ộ ớ ả ở ả ế  b ng trên cho th y: v i gen P53, đ t bi n g p  K t qu   ể ộ ế ộ ế ư ng các đ t bi n trên m t m u ung th   Có m u ung th  ch  có 1 đ t bi n, có m u ung th  có 2 đ t bi n, th m chí

ẫ ế

các đ t bi n x y ra trên 1 m u UT t ế ẫ ế ộ >3 đ t bi n. ả B ng 3.14. T  l ố ượ S  l ỷ ệ ộ ng đ t bi n ộ ế ả n bào đáy %

ộ ế 1 đ t bi n 5 17,85

ộ ế 2 đ t bi n 5 17,85

ộ ế 3 đ t bi n 7 25,0

ộ ế 4 đ t bi n 8 28,75

ộ ế 5 đ t bi n 0 0

ộ ế 6 đ t bi n 2 7,14

ộ ế 7 đ t bi n 0 0

ộ ế 8 đ t bi n 1 3,17

ổ ố T ng s 28 100

ế

ộ

ố

ế

K t qu   ẫ

ế ữ

ỉ ớ

ế

ấ ạ i có t

ộ ế

ế

ố ẫ ế ở ừ  2 đ t bi n tr  lên. V i nh ng tr ộ ệ ộ ế

ộ ạ ớ

ạ

ộ

ể ặ

ế

ế ể ề

ộ ộ

ế ế

ệ ể

ườ

ế

ợ

ả ở ả    b ng trên cho th y s  m u có 1 đ t bi n ch  chi m 17,85% ườ   ộ ớ v i các m u có đ t bi n. S  còn l ng ể ơ ợ ặ h p có 2 ho c h n 2 đ t bi n thì các đ t bi n trên m t b nh nhân có th  là:   ỏ ấ ặ ộ ấ ặ ộ ế   ho c đ t bi n m t đo n l n và đ t bi n đi m; ho c đ t bi n m t đo n nh  và ặ (cid:0) ộ ể ộ   ệ ế  2 đ t bi n đi m. Đ c bi đ t bi n đi m; ho c  t có 1 b nh nhân có đ n 8 đ t ộ ả ế ng h p này c  8 đ t bi n đ u là các đ t bi n đi m. bi n, tr

ươ Ch ng 4 BÀN LU NẬ

ặ

ể

ọ

ệ

ế ố

ơ

nguy c

ệ

ặ

ặ

4.1. Đ c đi m lâm sàng, mô b nh h c và y u t ể ọ 4.1.1. Đ c đi m lâm sàng và mô b nh h c ể 4.1.1.1. Đ c đi m lâm sàng

ố

bào đáy

ặ ả

ả

ả

ở

là hình thái n t loét   ứ   ố ế (45,8%) và n t (42%). K t qu  này cũng phù h p v i các k t qu  nghiên c u ằ ả ủ    này cho r ng hình c a các tác gi

Hình thái lâm sàng hay g p nh t c a  ế ệ  Vi

ấ ủ UT t ế ợ ớ ế ớ i, các tác gi

t Nam và trên th  gi

khác

ố

ấ

ặ

ệ ượ

̃

́

ế

̉ ̛

bào đáy,

ặ

ố

ầ

ớ

ầ

ệ

ễ ạ ủ

ự ườ  nh ng ng

ấ

ả

ườ

ộ ấ

ỉ ố ứ ở  bào đáy nh ng trong nghiên c u

ạ ủ

l

ấ

th

ư

ng

ườ

bào đáy,  ườ ườ

ế  là d u hi u đ c tr ng th t v  màu da c a ng

ẩ

ể

ữ

ở ặ ở ng g p  ắ i da tr ng và ng ộ

có th  coi là m t trong nh ng tiêu chu n đ  ch n đoán UT t

ở

ạ

ng th ẽ

ộ

bào đáy

ể

ượ

ị

ạ

ớ

ế UT t ự ộ ạ

ứ ế

ươ

ổ

ạ  tăng sinh n i m c m ch máu. Nghiên c u m i đây   l

giãn m ch quanh t n th

ả

ấ ỷ ệ  bào đáy, theo tác gi

thì có hai hình thái giãn m ch th

ế

ấ

ừ

ả

ỏ

ộ

ầ ươ

ả

ẫ

i cho th y

ị

ệ ở

ng móng tay, chân, ho c xu t hi n

ế

m  nh ng không bao gi

ổ

ị

l ể ượ

ở ữ

ề

ặ ở

ớ  n  cao h n so v i nam gi  ph  n  th

ườ

i th

ầ ặ ờ

ệ

ọ ủ

ề  bào đáy đ u cho th y

ứ ấ

ể ặ

ề

ế ể ố Các nghiên c u mô b nh h c c a UT t ố ề ể ố

ừ ươ

ế

ả

ặ   ể ả ng loét hay g p i thích hi n t thái n t loét là hình thái hay g p nh t. Đ  gi ̀ ̣   ̣ ử  riêng le các tê bào cung nhu hoai trong UT t Nouri cho răng do hoai t ể   ử t  thành đám là nguyên nhân gây ra hình thái loét trên lâm sàng. Chính đ c đi m ổ ế ư   lâm sàng loét là ph  bi n trong ung th  da nên các th y thu c không công tác ư ễ ấ ễ   trong lĩnh v c ung th  và da li u r t d  nh m v i các b nh nhi m trùng khác. ắ Ở ữ   i da tr ng (da thu c nhóm I, II theo phân lo i c a Fitzpatrick), ợ   ế ắ ố ở  kh i u r t th p ch  chi m kho ng 6% các tr   hình thái  tăng s c t ng h p ộ ườ ư ế i châu Á (da thu c nhóm IV, UTBM t    ng ỷ ệ ấ ế    r t cao. Theo V theo phân lo i c a Fitzpatrick) thì hình thái này chi m t ứ ở ổ ậ ả ệ ắ ố ở ươ ả   ế ự ng t n u chi m kho ng  Nh t b n thì s  xu t hi n s c t nghiên c u  ườ ấ ắ   ề ố ợ  Hàn qu c là 55%. Đi u này cho th y s c ng h p UT t 75% các tr ự  ấ ườ ặ ệ ố t i châu Á, và đây cũng chính là s ệ ề ủ i châu Á. Cũng theo Kikuchi, khác bi   ế  ẩ ể ắ ố hình thái s c t ườ   ả Giãn m ch và tăng sinh m ch máu là hi n t ệ ượ ạ ậ bào đáy  ng  Nh t B n.  ố ư ặ   nói riêng, m t kh i u s  không g p trong ung th  nói chung và  ự ư ế c n u nh  không có s  tăng sinh m ch máu và s  tăng sinh này phát tri n đ   ở  ạ ủ ế ố ộ ch u tác đ ng c a y u t ạ   ng lên đ n 80,8% các i cho th y t châu Âu l ườ   ạ ế ợ ườ ng tr ng h p UT t ạ   ặ ạ  bào đáy là giãn m ch hình cành cây và giãn các đo n g p nh t trong UT t ở ươ ổ ả ắ Theo Rajpar, có kho ng 10% b nh nhân có t ạ ệ   ng tr  lên  2 t n th m ch ng n.  ổ ề ị ươ ể ng. V  v  trí do đó c n ph i khám toàn b  các vùng da đ  tránh b  sót t n th   ứ ấ UT tế  ế ớ ị ổ ng theo v  trí gi i ph u, các nghiên c u trên th  gi t n th ộ, bìu, lòng bàn  ủ ơ ể ư ể ặ ở  các v  trí khác nhau c a c  th  nh  âm h bào đáy có th  g p  ạ ế ấ ặ ườ    các v t loét m n tính, tay, bàn chân, gi ư ỏ ờ ặ ở ạ   M t nghiên ộ ẹ    vùng niêm m c. s o b ng, v t xă  g p  ỷ ệ ắ ấ ế ặ ở ầ ứ ở    đ u ­ m t ­ c  thì t  Lithuania cho th y ngoài v  trí  c u   m c UT t  bào ả ớ ơ ở   i thích là do c gi i, đi u này có th  đ  chân  đáy  ớ   ế ặ ụ ữ ườ thói quen ăn m c  ng m c váy nên vùng chân luôn ti p xúc v i ầ ặ ớ ặ ờ   ng đi gi y và m c qu n dài nên ánh sáng m t tr i, trong khi đó nam gi ớ ự ế ế vùng chân không ti p xúc tr c ti p v i ánh sáng m t tr i. ọ ể ặ 4.1.1.2. Đ c đi m mô b nh h c ệ * Th  n t:  ộ ố n t là th  g p nhi u nh t và dao đ ng theo các qu c gia khác nhau t ứ ủ ầ ế đ n g n 90%.

K t qu  nghiên c u c a chúng tôi v  th  n t cũng t

ấ  thể   trên 40%   ươ   ng ng đ

ở

ả

ư

ứ

các n

ố

ấ

ứ ạ

i Đài loan, theo tác gi  l

ư ả ể ố  này th  n t chi m t ỷ ệ UT t  bào đáy

ỉ ệ ể ố

ỷ ệ ể ố ở

i Úc thì t ế

ế ở  S  dĩ t

ể

ộ ệ

ọ

ệ

ể

ế ầ

l

ả

ặ

ể

ỉ

ợ

ế

ế

ượ

ể ể ộ

ể ứ ố ợ ị

ế ng h p không đ

ườ ậ c đ nh th  m t cách chính xác n u ch  sinh thi

ố

ể

ể

ủ

ể

ề

ế ề

ỷ ệ   l ị ơ ấ

ể

ớ ố

ứ ể ố ườ

ơ

ớ

ế

ẫ

ậ

ể ố ơ

ủ

ế

ế

bào đáy và tác gi

ể ể ố ợ ng h p UT t ẩ

ớ ườ ẩ

ượ

ể

ự ả c mô t

ườ

ọ

ng nghèo nàn. K t qu ứ ủ

ấ ầ ượ

ế

ả

này thì t

l

r t th p l n l ố ể ử ổ ộ

ấ ấ ế ủ

ứ ộ ượ

ấ

ể

ứ

ế

l

ể ơ ặ

ặ

ố

ể ơ  vùng mũi và trán. Th  này có đ c đi m g n gi ng v i th

ể ộ ố

ớ ể

ườ

ứ

ệ

ỷ ệ ấ ấ  r t th p (4,1%)   ể  ầ   ng ghép 2 th  này

ứ

ư

ể

ả Các nghiên c u đ a ra các t

ể

ự

ế

ế

ế

ả

ậ

ả ệ

ế

ề

ặ

ậ   ướ ớ ế ố c châu Á nh  Trung qu c 53,9%, Nh t v i k t qu  nghiên c u khác  ớ   ề ả ơ ấ b n 54%, Hàn Qu c 60,3% và Singapore 40% nh ng th p h n r t nhi u so v i ứ ạ ế ớ Trong khi  nghiên c u t i 86,5%.  ạ   ể ố i đó, theo nghiên c u t th  n t là 48,1%, còn t ứ   ế  các nghiên c u  th  n t  Anh thì t  l  l  th  n t chi m đ n 78,7%. ể ề   ế  bào đáy có th  có nhi u trên khác nhau có th  do trên m t b nh nhân UT t ộ ộ ể ự ủ ả ụ ơ   h n m t th  mô b nh h c nên khi đánh giá k t qu  ph  thu c vào s  ch  quan ổ ỷ ệ ườ ọ ủ  các th  mô c a ng   i đ c, đây có th  là lý do góp ph n làm thay đ i t ợ   ọ ủ ệ ng h p b nh h c c a các nghiên c u. Theo Cohen thì có kho ng 40% các tr ề   ủ  bào đáy có ph i h p đ c đi m c a các th  khác nhau vì v y nhi u UT t ộ   ườ t m t tr ầ ph n u.  *   Th   vi   n t:   là   th   chi m   t   khá   cao   trong   nghiên   c u   c a   chúng   tôi   ả   (20,6%), đây là th  khó đi u tr  h n r t nhi u so v i th  n t vì kh  năng tái phát cao. Các nghiên c uứ   đã cho th y r ng th  vi n t th ộ   ậ ấ ằ ng xâm nh p m t ơ   ớ ủ ệ ể ố ớ i c a u h n cách kín đáo và sâu h n so v i th  n t, do đó khó phát hi n ranh gi ấ ỷ ệ ố  tái so v i th  n t. Đây có th  là lý do khi ph u thu t khó l y h t kh i u và t    l ứ ố   ể phát cao h n so v i th  n t. Tuy nhiên, trong nghiên c u c a Betti th  vi n t ả ả   i thích s  khác nhau này  gi chi m 1,6% các tr ể ự   ủ ế  ch  y u d a có th  do tiêu chu n ch n đoán khác nhau . Th  này đ ệ ả  ế ứ ệ vào mô b nh h c, còn trên lâm sàng tri u ch ng th ớ ơ ả ứ ủ   nghiên c u c a chúng tôi cao h n so v i các nghiên c u c a các tác gi  khác. ỷ ệ ấ ố ỷ ệ ể    th  vi n t chi m t  l Theo các tác gi t là 7,8% ủ ặ ấ ở ả    vùng m t và quanh tai c a th  vi n t là r t cao và 3,7%. Kh  năng xâm l n  ở ứ ở ứ ớ    m c IV theo m c đ  Clark s a đ i. R t ti c là v i 77,3%   m c III và 18,2%  ứ ư ứ   c m c đ  xâm l n c a các trong nghiên c u này chúng tôi ch a đánh giá đ ạ th  ác tính theo phân lo i này.  ủ * Th  x : trong nghiên c u c a chúng tôi th  x  chi m t ể ủ ế ở và g p ch  y u  ấ ậ xâm nh p nên r t khó phân bi t nên m t s  nghiên c u th ớ v i nhau.  ỷ ệ ủ ể    c a th  này là khác nhau và  l * Th  đáy ­ v y:  ẫ ệ ả ộ     kho ng 0,4 ­ 12%. Hi n nay v n còn tranh cãi th  này là nó dao đ ng trong ạ ủ ấ ồ ả ủ ạ    bào đáy và  bào v y hay là có s  ch ng l p c a 2 lo i UT t d ng c a UT t ị ượ ử ụ ươ   ổ ể ữ c s  d ng đ  xác đ nh t n th  bào v y. Thu t ng  “đáy ­ v y”  đ UT t ng  và ung th  tư ế  ọ ủ UT t ư ả  bào đáy mang c  hai nét đ c tr ng v  mô b nh h c c a

ơ

ể

ơ

ầ

ả

ớ UT t

ơ

ả

ạ

ầ

ấ

ữ

ườ

bào đáy ể ấ

ế ố ớ ợ ng h p x m l n dây th n kinh và h ch b ch huy t.

ấ

ủ

ả

ế

ườ

ứ  bào đáy. K t qu  nghiên c u c a chúng tôi t

ớ

ứ ủ ả

ng v i  nghiên c u c a  Zhang  và   CS,  theo tác  gi

ư

ứ ủ

ế ợ ng h p UT t ủ ứ ơ

ế

ả

ề

:  ơ

ể ắ ố ơ ấ ấ

ả

ế

ứ ủ

ố

ạ

ệ ượ

ư ể ắ ố  chi m 69,1%. Theo tác gi ắ

ữ

ẩ

ư ế

ệ ự

ế ố

ệ ề

M c dù trong nghiên c u này s  khác bi ư

bào đáy ứ t v  các y u t ế ớ

ế

là không rõ nh ng các nghiên c u khác trên th  gi ộ i khác nhau có nguy c  m c UT t

ộ

ớ

ộ

ườ ế ộ ổ ứ ặ ố ượ

ắ ố

bào h c t

ượ ế

ườ ớ

ườ

ng d

ươ ế ng bì ho c s  l  bào đáy nói riêng đ u liên quan đ n tu i. Ng ườ ẻ ổ

ế

ơ

ả

UT t

ớ

ế i 50 thì t

ở ữ ớ ạ

ớ

ơ

ổ

l

ộ ổ

ắ  m i m c cao nh t  ế ấ ủ

l ắ

ầ

m i m c cao nh t c a UT t ả ế ố

ư ế

ế ể ả   bào v y và có cùng chung vùng chuy n ti p. Th  này có nguy c  di căn cao ầ ế ề ơ ấ  bào v y đ n thu n. C n xem xét h n r t nhi u so v i     và UT t ư ướ ớ   ế ạ t h ch vùng đ i v i th  đáy ­ v y có nguy c  cao nh  kích th sinh thi c l n ế ạ ơ h n 2 cm, nh ng tr ế   ế ể ạ ể ạ * Th  d ng tuy n: nghiên c u c a chúng tôi cho th y th  d ng tuy n chi m ươ   ế ng 10,3% các tr ươ ế   ể ạ đ   này  th  d ng tuy n ớ ế chi m 11,5% nh ng cao h n so v i nghiên c u c a Kikuchi, Chen và Cho.  ế   ủ ứ ể ắ ố Trong nghiên c u c a chúng tôi, bi n th  s c t  là 11,1% . K t * Th  s c t ớ   ứ ở qu  này cao h n các nghiên c u   châu Âu nh ng th p h n r t nhi u so v i ỷ ệ ế    này  bi n th  s c t nghiên c u c a Kikuchi, t  l ắ ố ọ    là do h t melanin l ng đ ng trong kh i u và đây là thì hi n t ng tăng s c t ườ ặ ộ ư ệ ấ ủ d u hi u lâm sàng đ c tr ng c a ng   i châu Á và là m t trong nh ng tiêu ậ ả ở ế ẩ  Nh t B n.   bào đáy  chu n ch n đoán UT t ơ ủ ộ ố ế ố 4.1.2. M t s  y u t  nguy c  c a ung th   t ủ ư ặ 4.1.2.1. Đ c tr ng cá nhân c a nhóm b nh và nhóm ch ng ứ ặ UT   cá nhân và  ứ ằ   ỉ ế i cũng ch  ra r ng t  bào đáy Da bị  ơ ắ ủ  bào đáy khác nhau.  các ch ng t c ng ụ ắ ặ ờ ươ ổ ng khi ti p xúc v i ánh sáng m t tr i còn ph  thu c vào màu s c da.   t n th ộ  ặ ờ ụ ng da do ánh sáng m t tr i ph  thu c vào đ Trên lâm sàng, m c đ  t n th ơ ủ ư .  Nguy c  c a ung th  da nói chung   ng t dày th ổ ế ề ễ  ổ và UT t i l n tu i th ổ   ỷ ệ ư ị ắ  UT t  bào đáy gia tăng theo tu i, i tr  tu i. T  l b  m c ung th  da h n ng ệ ở ổ ơ ở ỷ ệ ấ  bào đáy   nam có kho ng 90% xu t hi n     tu i 50 và cao h n. T  l ầ ỷ ệ ế  ở ổ ướ ữ ớ ừ ơ  1,1­1,9 l n. Tuy nhiên,  i t  l  UT t  tu i d gi i cao h n n  gi ớ ỷ ệ ớ   ớ ỉ ố i nh nh h n so v i nam gi bào đáy   l i. Trong s  nam gi  m i i, t  n  gi i l ấ ổ ỷ ệ ớ ắ ở ắ    nhóm tu i 50­69 và ≥ 70 tu i cao nh t và t m c   m i m c tăng 4%/năm. ơ ấ ở ộ ổ ố ữ ớ ỷ ệ ớ    đ  tu i 50­69 cao h n đ  tu i ≥ 70 i t Trong s  n  gi ườ ặ ở ỷ ệ ớ ổ tu i. T  l    vùng đ u và ng g p   bào đáy th ữ ổ c , tăng kho ng 2,4% và 1,7% hàng năm cho nam và n .  ơ ủ 4.1.2.2. Các y u t

nguy c  c a ung th   t

ự

ơ ế

bào đáy ư

ặ ờ ử

ấ ự

ứ

ế

ẩ

ị

ượ

ư

ự

ắ

ộ   Tia c c tím trong ánh sáng m t tr i gây ung th  da theo 3 c  ch : tác đ ng ổ ế ế ạ ự    oxy hóa làm bi n đ i ADN và c u trúc tr c ti p lên ADN, t o ra các phân t ư ủ ơ ể ễ ế ố  bào,  c ch  mi n d ch b m sinh ch ng ung th  c a c  th . Tia c c tím các t   ễ ở  ứ ờ ặ ủ c a ánh n ng m t tr i gây ung th  da đã đ

c ch ng minh trên th c ti n

ắ

ự

ượ

c bi

c khu v c B c Âu và Úc là 2 khu v c đ

ừ

ượ

ự ự

đó không ngăn c n đ

ư

ộ ệ

Nh ng ng

i làm vi c ngoài tr i có t  l

ữ ấ

ở

ở

ộ

ữ

vùng da h . M t nghiên c u khác cho th y

ấ ở ả

ả

ề

ự

ư ế

ắ

ủ

ữ

ứ

t đ i v  mùa hè c a nh ng ng ư

ấ

ắ

ế ẽ ữ

t c . Có s  liên

bào đáy đó là y u t

ị ủ   ế ế t đ n là b  th ng ả ấ   ậ c tia c c tím xâm nh p vào trái đ t. ố ơ   ở ự  các qu c gia thu c 2 khu v c này cao h n ỉ ệ ắ   ườ ữ ờ  m c ư  ổ ươ ứ ng t n ung th ơ ắ ườ   i ph i n ng trên ớ ầ    bào v y cao g p 8­9 l n so v i nhóm ệ i có ngh  nghi p ph i làm vi c ngoài tr i (nh  nông dân,   ướ   c ọ    quan tr ng làm ườ   i nông dân có ố   ặ ờ  bào đáy tăng g p 2 l n khi ti p xúc v i ánh sáng m t tr i, thu c ặ ờ ớ    ánh n ng m t tr i v i ỷ  ạ ng xích đ o thì có t

ế  UT t

ề  bào đáy cao h n nhi u so v i vùng khác.

ế ữ

ế

ấ i có ti p xúc v i hóa ch t có nguy c  m c UT t

ườ ữ

Nh ng ng ầ

ế ữ

ộ ố ướ m t s  n ầ t ng O zôn và t ắ ỷ ệ ệ  b nh nhân m c ung th  da  T  l ố ề ấ r t nhi u nh ng qu c gia khác.  ộ ố ư ung th  da r t cao và theo m t s  nghiên c u thì 80% các th ứ  nh ng ng da  ấ ư ế ơ ị ờ 200.000 gi  có nguy c  b  ung th  t ờ ứ ệ ườ ữ Nh ng ng ch ng.  ị ơ ắ ủ ủ ư ng  dân, th y th ...), thói quen ph i n ng và s  gia tăng du l ch đ n các n ế ố ườ ệ ớ ề nhi i da tr ng là các y u t ấ ộ ố ỉ ệ  ung th  da. Theo m t s  nghiên c u cho th y ng gia tăng t  l ớ ầ ế ơ nguy c  UT t quan ch t ch  gi a y u t ế ố ự ặ ệ ỏ ừ tr  sâu, di ầ ườ ế ố ị ư ở ữ  nh ng vùng g n đ  đ a d ,  UT t ơ ớ ệ l ế ườ t này không có ý nghĩa th ng kê. Nh ng ng

ế

ấ

ộ

ớ ử ụ

ả

ớ ướ

ư

ễ

ấ ằ ủ

ộ ấ

ườ

ồ ầ

ườ

ớ

ng.

ữ ế

ự ươ

ạ ế

ớ

ể ặ ờ ề

ể

ế

ườ ế

ế

ấ

ớ ạ  bào đáy phát tri n m nh lên r t nhi u.   i ti p xúc v i tia X có nguy c  m c UT t ớ

ư

ầ

ư ừ c ghi nh n t

ậ ừ ữ ỹ

ấ

ớ

ậ ạ ị

ể

ằ

ơ ấ

ầ

ớ ơ ắ    bào đáy cao ư ừ ơ ấ ự ớ   h n 1,2 l n nh ng ng i ch a t ng ti p xúc v i hóa ch t, tuy nhiên s  khác ử ụ ườ ố ệ ệ   bi i không s  d ng các bi n pháp ấ ế ơ ắ ả    bào đáy cao g p 2,6 b o h  khi ti p xúc v i hóa ch t có nguy c  m c UT t ộ ứ ộ ố ệ ầ   l n so v i nhóm có s  d ng bi n pháp b o h . M t s  nghiên c u trong và ộ ố ạ ặ   nhi m đ c m t s  kim lo i n ng nh  arsenic c cũng cho th y r ng  ngoài n ả Ở ữ   ư ế ư  nh ng  bào v y.  cũng là nguyên nhân c a ung th  da, nh t là ung th  t ộ ả   ư ế ơ ắ i có n ng đ  arsenic cao trong móng có nguy c  m c ung th  t ng  bào v y ầ ể ườ ấ   Asen còn có th  làm tăng nguy i bình th cao g p g n hai l n so v i ng ố ư ằ ơ   c  gây ung th  b ng cách kích thích kh i u phát tri n, ho t hóa các hormon.   ng tác gi a ti p xúc v i ánh sáng m t tr i và ti p xúc v i asen nó Khi có s  t ấ ẽ s  làm cho UT t ớ ơ ắ ữ  bào đáy cao g p 3 Nh ng ng   ả ứ ạ ế ớ   B c x  ion hóa có kh  năng gây ườ   ượ ế ỷ  nh ng năm đ u th  k  XX khi ung th  da th ng ế    tay các bác sĩ và k  thu t viên có ti p xúc v i tia X. Các nghiên ế  ễ ọ  h c đã xác đ nh r ng x  tr  cũng làm tăng nguy c  phát tri n UT t ạ ị  ạ ị ứ  bào đáy g p 3 l n và x  tr

ầ ở ẻ

ơ ừ

ầ l n so v i nhóm ch a t ng ti p xúc v i tia X.  ư ung th  đã đ ệ ở xu t hi n  ị ị ứ c u d ch t ơ ế bào đáy, x  tr  tr ng cá làm tăng nguy c  UT t ầ ấ  4 ­ 6 l n. n m da đ u

tr  em làm tăng nguy c  t

ị

ộ

ế

ế

TP53 trong UT t

bào đáy

ị

4.2. Xác đ nh protein p53, đ t bi n gen  4.2.1. Xác đ nh protein p53

ộ

ặ

ể ả

ử

ự ư

ạ

ự

ớ ễ ọ  h c phân t ệ ế

ố

ấ

ư

ể ặ

ổ

ế

ế ạ

ng

ả

ứ

ế

ụ ớ ộ

ng protein c a gen

ỹ

ắ

ậ

ể

ổ

ẽ

ế

ộ ờ ố

ị

c b ng nhu m hoá mô mi n d ch.

ố ể ứ ạ Quá trình hình thành và phát tri n kh i u là m t quá trình ph c t p, nó có   ế ố ế ộ    gây đ c cho gen. th  x y ra t  nhiên ho c sau khi ti p xúc v i các y u t ứ ạ  ứ ấ ằ ị Trong ung th  da, các nghiên c u d ch t  đã cho th y r ng b c x ư  ộ ẫ ế tia c c tím có th  gây ra đ t bi n, d n đ n vi c kích ho t các gen gây ung th ứ ế   ộ ủ ứ TP53. Đ t bi n nh  gen RAF, ho c m t ch c năng c a các gen  c ch  kh i u  ề ậ   ườ ư ở ề ặ gen TP53 là bi n đ i di truy n hay g p trong nhi u lo i ung th   i. H u ư ấ ữ   ề ạ ở ẩ ả i tr  nên b n v ng qu  làm cho protein s n ph m m t ch c năng nh ng nó l ẩ   ả ộ ộ ồ ạ ơ  bào, t o ra các s n ph m  v i m t n ng đ  cao trong nhân t h n và gây tích t ờ ố ủ ườ ế Bình th ọ TP53 có đ i s ng bán   g i là protein p53 đ t bi n.  ộ   ễ ằ ỷ ị ệ hu  ng n và không th  phát hi n b ng k  thu t nhu m hoá mi n d ch mô. Đ t ị ế ỷ ủ ẫ ế p53 b  bi n đ i, đ i s ng bán hu  c a nó s  kéo bi n gen này d n đ n protein    ễ ộ ể dài nên có th  phát hi n đ

ị

ễ

ượ

ươ ệ

ệ ượ ằ ứ Trong nghiên c u này, 131 b nh nhân đ ệ ươ

ế

ế

ả ủ

ế

bào đáy là khác nhau.

ấ ỷ ệ ộ  l

ở ườ  ng  bào đáy đ n l

ệ ộ

ế

ố

ề ủ

ế ộ

bào đáy. C

ộ ộ

ủ

ữ

ộ

ớ

protein P53 v i m c đ  ác tính c a UT t

́

́

ở ư ứ

ư

̉ ̉

̉ ̉

ư

ợ

̣ ̉

́ ư ấ

̉

ứ ộc lộ  protein p53 không phan ánh đ

i cho th y b

́

̉

ớ   ệ c làm hoá mô mi n d ch v i ớ   ng tính, 75,6% âm tính v i protein p53. p53 trong đó 24,4% b nh nhân có d ố ệ ươ ọ   ng tính mô b nh h c 1+ chi m 14,5%, d Đa s  b nh nhân có d ng tính 4+, ề ể ứ ệ ế ề và 3+ đ u chi m 3,8%. K t qu  c a các nghiên c u v  bi u hi n protein p53   ắ ế i da tr ng cho th y t    đ t bi n p53 trong UT t ừ ơ ẻ ế ứ   ộ ượ c phát hi n trong UT t  40­56%  là t . M t nghiên c u đã đ ệ ở ộ ở Ấ ấ ế  ợ ườ ớ  100% các tr   n Đ  cho th y đ t bi n phát hi n  ng h p UT t m i đây  ứ ế ự ế ủ ệ ề ỷ ệ ộ    đ t bi n c a gen  c ch  kh i u trong UT t  l t v  t bào đáy. S  khác bi  bào ự ể ả ứ   i thích là do s  khác nhau v  ch ng t c và đáy trong các nghiên c u có th  gi ề ố ứ ế ệ ư ủ ị   ác nghiên c u v  m i liên quan đ a d  c a các b nh nhân UT t ế ứ  đ a ra là  bào đáy  gi a b c l   ủ   ư khác nhau. Kêt qua nghiên c u cua De Rosa và CS cũng nh  nghiên c u c a ộ ác tính cua UT tê bàó Barrett và CS cho thây b́ ộc lộ protein p53 phan ánh đ   đáy nhưng ngư c lai, nghiên c u cua Healy và CS cũng nh  nghiên c u c a ủ   ộ  ác  ạ Auepemkiate và CS l tính cua UT tê bào đáy. ộ ế 4.2.2. Đ t bi n gen TP53 ứ ả ế

ệ

ấ

ấ

ấ

ạ

ế

ộ

ứ ủ ể ế

ế

ạ

ấ

ạ

ộ

ỏ

ộ

ộ

ẫ   ấ ả K t qu  nghiên c u cho th y cho th y trên hình  nh đi n di th y m u ế ở ỷ ệ ộ ẫ ạ ấ  đ t bi n là  3,6 m t đo n exon 2­4; m u 2,5 m t đo n exon 5­6. T  l    exon ấ   ệ ặ ế ở ế t, không th y  Exon 7­9 chi m 12,5%. Đ c bi 2­4 chi m 22,5% và đ t bi n  ế ở ộ ộ   ớ ấ  exon 5­6. Nghiên c u c a chúng tôi cũng cho th y v i gen P53, đ t đ t bi n  ấ   ế ặ ở ả ế  c  3 d ng, đ t bi n đi m, đ t bi n m t đo n nh  và đ t bi n m t bi n g p

ộ

ả

ế

ế

ườ

ỉ ớ

ấ ạ

ế ữ

ạ ớ ẫ

ặ

ế

ộ ơ

ố ế

ố ẫ ừ i có t ộ

ấ

ộ ạ ớ

ế  2 đ t bi n tr  lên. V i nh ng tr ể ỏ

ể

ấ

ặ

2 đ t bi n đi m. Đ c bi

ở ộ ệ ế ệ ế

ế ể ế

ộ ế ộ

ể ạ

ề ả

ượ

t c  các đo n gen đ ế

ế

ổ

ế

ạ

ả

ố

ớ ế   đo n l n. K t qu  cho th y s  m u có 1 đ t bi n ch  chi m 17,85% v i các ợ ộ ng h p có m u có đ t bi n. S  còn l   ộ   ặ 2 ho c h n 2 đ t bi n thì các đ t bi n trên m t b nh nhân có th  là: ho c đ t ế ặ ộ ế   ộ ạ bi n m t đo n l n và đ t bi n đi m; ho c đ t bi n m t đo n nh  và đ t bi n ặ (cid:0) ể ộ ế ộ ế   ệ t có 1 b nh nhân có đ n 8 đ t bi n, đi m; ho c  ườ ể   ế ộ ộ ả ợ ng h p này c  8 đ t bi n đ u là các đ t bi n đi m. Các đ t bi n đi m tr ở ấ ả ầ ớ ế   c phân tích và ph n l n là thay th  nucleotid, x y ra   t ấ ượ ộ   tìm th y bi n đ i. Ngoài ra, có các đ t bi n chèn thêm nucleotid đ c phát ả ủ ế ệ ở    các đo n IVS1 và IVS6. K t qu  này cũng gi ng k t qu  c a các tác hi n  ả gi

khác. ế

ẫ

ả

ứ

K t qu  nghiên c u c a Tr n Đ c Ph n trên 150 m u UT t

ạ

ệ

ầ ế

ộ

ấ ờ ả ạ

ế

ộ

ổ

ế

ế

ị

ổ

ế

ế

ườ

ớ ưở

i. Các bi n đ i này là đ t bi n ch c ch n s i mang bi n đ i do gen b  ng n l  ng

ổ

ổ

ử

ở ệ

ồ

ổ

ế ư

ở ạ

ấ ị ợ ử

tr ng thái d  h p t

ổ ở

ế

ế

ở

ớ ỷ ệ ấ  l

ạ

ặ

ổ ả ớ

ạ ế

ế

ế

ế

ổ

ố ợ ạ

ế

ặ

ở

2 vùng này g p v i t

l

ổ ở

ế

ế  bào v y và ung th  h c t

. Tuy nhiên, các bi n đ i  ế ả

ấ

ư ắ ố ậ ặ ạ

ữ

ổ

ế

ớ

ấ

ổ ở

ế ủ ế ở  UT t

: bi n đ i

ở

exon 6 là 12,1%. UT t ư ắ ố

Ở

ặ

ung th   h c t

exon 3 v i t

l

ặ  các exon g p ch  y u  ở  exon 4 là 3,0% và  ớ ỷ ệ  14,9%.  ế

ế

ạ

ứ ế ủ    bào đáy ế   ồ ộ ộ i exon 6 là đ t bi n năm 2015 phát hi n có hai đ t bi n đ ng th i x y ra t ả ế c.733T>G và c.735A>C, đ t bi n này x y ra t   i 1 codon, GGC mã hóa cho acid ấ ổ ệ ị ế   amin Glycine (G) b  bi n đ i thành TGA là mã k t thúc (X). Do xu t hi n mã ắ ẽ  ắ ẽ ắ ạ ế k t thúc s m nên gen s  ng n l ắ ạ ở ể ả   gây  nh h i. Tuy ng đ n ki u hình  ổ ế   nhiên, trên exon 6 có bi n đ i g.14062A>C (p.G245G) không gây thay đ i acid ể  b nh nhân [81]. amin trên phân t    protein nên không gây thay đ i ki u hình  ợ ử   ầ ớ ở ạ ứ ,  tr ng thái đ ng h p t Nghiên c u này cũng cho th y các bi n đ i ph n l n  ổ g.11827­11828insC (IVS1);  ế ộ ố m t s  ít  , nh  các bi n đ i:   g.12139G>C (exon 3); g.13150T>C và g.13151T>C (exon 4); g.13248A>G (IVS4);  g.13451C>G   (IVS5);   g.14133A>C,   g.14183C>T,   g.14189C>T   và   g.14203T>G  ổ ặ (IVS6). Bi n đ i g.12139G>C     exon 4  exon 3 g p v i t  r t cao, bi n đ i  ị ợ ử ề ả ế   . Tuy nhiên, các bi n đ i x y ra có 2 lo i thì c  2 lo i này đ u g p d  h p t ổ ị ợ ẫ ộ   ầ h u h t là bi n đ i ph i h p, nên trong 1 m u n u có bi n đ i d  h p v i m t ề   ổ ặ ế ổ ở ộ  exon khác. Bi n đ i g p nhi u i còn m t bi n đ i  exon nào đó thì cũng l ế  ớ ả ớ ỷ ệ ổ ở ấ  cao v i c  UT t  IVS1 và IVS6, bi n đ i  nh t là  ả ế bào đáy, UT t  các vùng   ế   ợ ườ ế ề ầ ng h p bi n intron này h u h t đ u không gây h u qu  gì, r t hi m các tr ơ  ổ ế ả ậ  bào và c đ i vùng intron có gây h u qu  ho c t o nh ng thay đ i trong t ẫ ở ể ổ ở    các m u ung th . V i các bi n đ i   các vùng exon là các vùng có sao mã,  ổ ở ệ ư  các exon 3, exon 4 và exon 6, th  da chúng tôi phát hi n th y có các bi n đ i    ổ ở  ế ế ế ớ ỷ ệ các bi n đ i   l  bào đáy v i t ả ế    bào v y cũng có exon 3 là 84,8%,  ế  thì không g p các các bi n đ i    ỷ ệ ế   ư ổ ở  bi n bi n đ i

ổ ở  các vùng exon. N u tính chung cho các lo i ung th  da thì t

l

ở

ộ

ế

exon 3 là 61,5%,

ứ

exon 4 là 2,3% và  ơ

ơ ở

ng ứ

ỉ ướ

i Vi

c đã công b .

ộ

ườ ủ

ế

ộ t c  các đ t bi n g p

ệ  ng   các   exon   c a   gen   ấ ả ộ

ổ

ứ

ủ

ứ

ế ấ

ặ ở ệ ở ả ỉ

ả ặ

ế ạ ộ

ặ

ế

ổ ở ở đ i  ấ ứ ủ TP53 trong nghiên c u c a chúng tôi th p h n các nghiên c u khác cho th y t ế ườ ị ộ ệ l i b  đ t bi n gen  ư ở ế và  c ch  ung th   ế ở đ t   bi n   ủ ứ nghiên c u c a Rady thì t ủ ứ nghiên c u c a chúng tôi thì đ t bi n xu t hi n  ầ ạ ố ạ ộ

ế

ề ị

ấ

ế

ệ

ặ ặ ở

ộ

ạ

ạ

ế

ặ ạ ố ạ ộ ế ặ ở

ở

ạ

ế  này

ổ

ạ

ế

ế

ự

ổ

ế

ệ ượ ạ

ế

ổ ở

protein là: 1

ộ

ế ế ự

ươ

ị

ư ổ ữ

ế

ị

ứ

ộ

ị

ạ ở ng  ng trên cDNA là c.735A>C, có s

ị ổ

ế

ị

ế ế

ắ

ổ

ế

ấ

ả ườ ộ

ả ộ

ờ ả

ế

ạ

ế

ả

ạ

ợ

ổ

ng h p này, s  bi n đ i trong phân t

ắ ạ

ệ

ế

ề

ứ

ấ

ả

ủ

ế ố

ế

ạ

ớ

i có t

ộ ế

ế

ộ ạ ớ

ườ ể ỏ

ơ ấ

ể

ấ

ở ừ  2 đ t bi n tr  lên. V i nh ng tr ộ ệ ộ ế ệ

ặ ộ ệ

ế

ặ

ộ

2 đ t bi n đi m. Đ c bi ế

ế ặ ế ể ườ

ộ ế ộ

ế

ể

ề

ả

exon 6 là 8,3%. Đ t bi n gen ấ ỷ  ề TP53, gen tham gia vào đi u ch nh quá trình phân bào   ị ố V  trí ấ   t Nam th p h n   các n TP53  trong   các   báo  cáo   là   khác   nhau,   theo     exon 7 và 8, còn trong ấ  c  exon 2­4 và exon 7­8. ổ   ố ạ ằ Nghiên c u c a Tr n Đ c Ph n cũng ch  ra r ng t ng s  lo i bi n đ i ế   ế  g p là 56 lo i. Trong đó thay th  nucleotide có 50 lo i đ t bi n mà tác gi ế ạ ộ   chi m 88,9% s  lo i đ t bi n đã g p, lo i chèn nucleotide g p có 6 lo i đ t ế ộ   ế bi n chèn nucleotide, chi m 11,1% s  lo i đ t bi n đã g p. V  v  trí các đ t ế   ố ạ ộ ế bi n xu t hi n, s  lo i đ t bi n thay th  nucleotid g p   vùng intron có đ n ế ộ    vùng exon là 12 lo i. Đ t bi n chèn 38 lo i, đ t bi n  thay th  nucleotid g p  ả ỉ ặ ở    12  vùng exon và có 6 lo i. Cũng theo tác gi thêm nucleotid ch  g p  ổ ổ c, có 10 bi n đ i nucleotid có s  thay đ i acid amin lo i bi n đ i phát hi n đ   ổ   ử  protein, 2 lo i bi n đ i không gây bi n đ i acid amin. 2 bi n đ i trong phân t ổ   ị ử ổ không gây thay đ i acid amin trên phân t  exon 4, v  trí bi n đ i ứ ng  ng trên cDNA là c.471T>C, có s  thay trên b  gen là g.13150T>C, v  trí t   ổ ế   th  T thành C, gen hoang dã là GTC đ i thành GTT nh ng acid amin không thay ế   ị ộ ổ ẫ  exon 6, v  trí bi n đ i v n quy đ nh valin (p.V157V), m t lo i bi n đ i n a là  ự  ươ ổ đ i trên b  gen là g.14062A>C, v  trí t ư   thay th  A thành C, mã quy đ nh là GGC nay b  đ i thành GGA nh ng acid amin ị ữ ổ ẫ ổ glycine  (p.G245G). Nh ng bi n đ i không gây không thay đ i v n quy đ nh     ẽ  ể ưở ắ ng đ n ki u hình, s thay đ i acid amin này ch c ch n không gây  nh h ổ   ở ệ ng  không ph i là nguyên nhân gây nên các b t th  b nh nhân có bi n đ i. ế ồ   Có hai đ t bi n đ ng th i x y ra t i exon 6 là đ t bi n c.733T>G và c.735A>C, ị ế   ộ i 1 codon, GGC mã hóa cho acid amin Glycine (G) b  bi n đ t bi n này x y ra t ử  ự ế ế ườ ổ đ i thành TGA là mã k t thúc (X). Tr ấ ế ẽ ộ   i, k t thúc ngay khi xu t hi n đ t bi n. Cũng protein là nhi u vì gen s  ng n l ộ ố ườ   ừ ệ ng  15­ 50% các tr theo m t s  nghiên c u khác phát hi n th y có kho ng t ỉ  ế ộ ố ẫ ứ ộ ợ h p có 1 đ t bi n. Còn trong nghiên c u c a chúng s  m u có 1 đ t bi n ch ợ ữ ng h p có 2 chi m 17,85%. S  còn l   ộ   ặ ho c h n 2 đ t bi n thì các đ t bi n trên m t b nh nhân có th  là: ho c đ t ế   ộ ạ bi n m t đo n l n và đ t bi n đi m; ho c đ t bi n m t đo n nh  và đ t bi n ặ (cid:0) ế   ộ t có 1 b nh nhân có đ n 8 đ t bi n, đi m; ho c  ộ ợ tr

ế ể ng h p này c  8 đ t bi n đ u là các đ t bi n đi m.

ớ ủ ề

ứ

ể

ậ ề ươ

ng pháp nghiên c u và đi m m i c a đ  tài

ứ

ạ

ữ

4.3. Bàn lu n v  ph ủ Nghiên c u c a chúng tôi

là m t nghiên c u ph i h p gi a 3 lo i thi

ứ

ộ ứ

ứ ả ắ

ố ợ ể

ị

ọ

ể

ứ

ị

ế

ộ

ế

ứ

ỹ

ậ

ặ

ệ ế

ế ớ

c các b ng ch ng khách quan, đ c bi TP53  trong UT t

ứ ệ ứ ễ ế ế t k  nghiên c u là khá t ng h p s ố ệ ế ố t là các y u t  bào đáy. Trên th  gi

ề

ứ ủ

ố ệ

và s  b nh nhân đ

ượ ử ụ

ế ế ơ ẻ t k  đ n l ứ

ễ

ể ạ

ở

ỹ  Vi

ế ư ể  nguy c  c a ung th  bi u mô t  bào đáy. K  thu t này ch a đ ệ ế ơ  bào đáy   nguy c  trong UT t

ố

ế

ố

ứ

ứ

ố

ọ ộ

ế

ị

TP53 trong UT t ệ

ớ ạ

ế ư

ệ

ỏ

ố

ắ

ạ

ấ c kh c ph c b ng cách đào t o cho đi u tra viên thành th c v  b ể ỏ

ố ượ

c hi u và chi ti

t cho đ i t

ế

ậ

ứ

ả

ề ụ ở ở

ừ

ấ

ả

ế ớ ố ượ ậ  đó h  s  cung c p đ y đ ụ

ọ ẽ ố

ọ

ứ

ụ

ứ

ể

ẩ

ố

ộ ệ

ứ

ọ

ượ ộ ổ ươ i, đ  tu i t

ễ

ấ

ớ ế ế ố ố

ệ ẽ ủ ệ ậ

ế

ộ

ị

ề

ộ

ườ ộ ơ ở

ự

ả

ỹ

ệ

ự ộ ể ự ộ ế

ộ ạ ậ

ả

ậ

ế   t ặ   ế  c t ngang đ  xem xét các đ c k  nghiên c u khác nhau: nghiên c u mô t ế ố  ệ ể đi m lâm sàng và mô b nh h c, nghiên c u b nh­ch ng đ  xác đ nh các y u t ọ   ơ ủ  bào đáy và các nghiên c u hoá mô mi n d ch và sinh h c nguy c  c a UT t ợ ử  ị ử ể ổ  đ  xác đ nh các đ t bi n gen. Thi phân t ậ ư ề ụ ậ d ng nhi u k  thu t thu th p và phân tích s  li u khác nhau, do v y đã đ a ra   ứ ơ ủ ế  ằ ượ đ  nguy c  c a UT t ế ộ   i các nghiên bào đáy và đ t bi n gen   ử  ứ ươ ủ ế ư ự  nh  nghiên c u c a chúng tôi không có nhi u mà ch  y u là s c u t ng t ị ạ   ạ ừ ụ ứ c nghiên c u cũng b  h n d ng t ng lo i thi ố  ỹ ế ậ ệ ặ ch . Đ c bi t trong nghiên c u này chúng tôi đã s  d ng k  thu t phân tích s ệ ế   ế ố ế  nhi u và x p li u đa bi n (multi­variate regression analysis) đ  lo i các y u t ư ượ   ậ ơ ủ ạ ế ố c lo i y u t ế ố ể t Nam. dùng đ  phân tích y u t ồ   ứ ố ủ ế ạ Các sai s  và h n ch : Các sai s  ch  y u trong nghiên c u này bao g m ệ ố ớ ạ i và sai s  ch n nhóm đ i ch ng trong nghiên c u b nh­ (1) các sai s  nh  l ố   ố ứ ch ng; (2) sai s  trong xác đ nh đ t bi n gen   bào đáy. Đ i ố   ớ i trong vi c ph ng v n b nh nhân ung th  và nhóm đ i v i các sai s  nh  l ụ ề ộ  ụ ằ ề ượ ứ ch ng đ ỏ ượ ừ ấ ụ   công c  ph ng v n, t ng câu h i đ ng nghiên ạ c u,  ứ t o không khí thân m t, c i m  khi ti p xúc v i đ i t ứ   ở ở ng nghiên c u, ể ố ượ   ổ trao đ i rõ v  m c đích nghiên c u và tính b o m t thông tin đ  đ i t ng ấ ủ  ầ ỏ tho i mái, c i m  trong quá trình ph ng v n và t ắ ể ứ   các thông tin chính xác cho nghiên c u. Đ  kh c ph c sai s  trong ch n nhóm ế ậ ạ ỹ ố   đ i ch ng, chúng tôi áp d ng k  thu t h n ch  tiêu chu n nghiên c u đ  làm ư ư  ứ ề ặ ồ ươ ố ng đ ng v  đ c tr ng cá nhân gi ng nh sao cho nhóm đ i ch ng khá t ề ổ ư  ơ ở ớ c m t b nh nhân ung th nhóm b nh v  tu i, gi . Nghĩa là khi tìm đ i, n i  ở ầ   ồ ườ ố ộ  g n ng đ ng và  da thì s  ch n m t ng i đ i ch ng cùng gi ụ   ể ạ ỏ ể  nhi u chúng tôi áp d ng nhà c a b nh nhân đ  ph ng v n. Đ  h n ch  y u t ế   ệ ể ỹ k  thu t phân tích đa bi n. Đ  tránh các sai s  trong vi c xác đ nh các đ t bi n ọ ạ ọ ộ ọ   chúng tôi l a ch n B  môn Y sinh h c di truy n thu c tr ng Đ i h c Y Hà ậ ệ   i trình t N i đ  th c hi n các k  thu t gi  gen. Đây là m t c  s  có đ i ngũ ệ ố ệ ộ   cán b  có trình đ  cao, có kinh nghi m và có h  th ng máy móc hi n đ i. Do ộ ượ ậ v y k t qu  thu đ c và trình bày trong lu n án có đ  chính xác và tin c y cao.

ớ ủ

ứ Đi m m i c a nghiên c u này là đã kh ng đ nh l

nguy c

ạ ượ ế ố c y u t ộ ạ

i đ ườ

ớ

ế ế

ế ế ủ

ượ

ứ

ị

ể ị ẳ ơ  ặ ờ ờ   ắ m t tr i có c ế ủ ng đ  m nh và th i  bào đáy là ti p xúc v i ánh n ng  c a UT t ệ ừ ờ   ồ ế  và có ti p xúc tia X. Đ ng th i, gian ti p xúc lâu, có ti p xúc sóng đi n t TP53 trong UT tế  ộ c các đ t bi n c a gen  nghiên c u này cũng đã xác đ nh đ bào đáy.

Ậ

Ế

K T LU N

ặ

ể

ế ố

ơ  nguy c

1. Đ c đi m lâm sàng, mô b nh h c và y u t

ắ ố

ọ

ạ ườ

ấ ng là các d u hi u th

ị

ổ

ầ

ặ

ắ

ướ

ng t n t

1 ­ 2cm  (44,3%) và kích th

ố ư ế    bào đáy là n t loét (45,8%)    cao (42%), giãn m ch (19,1%) ị  ươ ặ ệ ng g p. V    vùng đ u ­ m t ­ c  (95,8%). V  trí ấ vùng má (23%), vùng mũi (22,3%) và vùng quanh mi m t (12,9%).     c trên > 2 cm

ầ

ơ

ọ ệ ườ ặ ủ ng g p c a ung th  t Hình thái lâm sàng th ố ắ ệ ượ ắ và n t r n ch c (42%). Hi n t ng tăng s c t ư ạ ổ ở  các t n th và h t ng c ung th  (39,7%)  ườ ủ ế ở ư ế trí th  bào đáy ch  y u  ng ung th  t ặ hay g p nh t  ố Đa s  có kích th (40,5%). Các th

ể

ướ ươ ệ

ể ố

ư ế

ặ

ổ ừ ươ c th ấ ư ỉ ổ ng t n ung th  ch  xâm l n da đ n thu n (93,1%). ọ ủ Th  mô b nh h c c a ung th  t

ố

ể

ợ

̉ ̉

́ ơ ặ ố ợ

ể ố ể

ớ

́

ố ợ ế

ớ ể

ể ạ

ớ

ể ơ ố ể ơ

ố ợ

ể

ớ

̉ ̉

ế

ữ

ệ

ể   bào đáy hay g p là th  n t (53,1%), th ́ vi n t (20,7%). Có 11,7% th  n t phôi h p v i đ c điêm cua các th  khác.   ố   ố Trong đó, 5,2% ph i h p v i th  vi n t, 2,6% ph i h p v i th  x , 2,6% ph i ợ ể ớ ợ h p v i th  d ng tuy n và 1,3% v i th  nông. Có 13,4% th  vi n t có phôi h p   ́ơ ặ ớ   v i đ c điêm cua các th  khác, trong đó  6,7% ph i h p v i th  x  và 6,7% v i ể ạ th  d ng tuy n. Nh ng ng

ườ làm vi c ngoài tr i n ng, có ti p xúc sóng đi n t

i

ế

ế  cao g p t

ơ ắ ung th  t ườ ữ

ớ

ờ ắ ư ế i không

ớ ế

ườ

ế , không ti p xúc tia X

ồ

ệ ư

ệ

ố

có nguy c  m c  ti p xúc tia X  ố nghĩa th ng kê so v i nh ng ng ệ ừ xúc sóng đi n t ấ ế hóa ch t, ti p xúc ngu n nhi ư ế ung th  t

ệ ừ  và có   ầ ấ ừ    3,2­4,3 l n có ý  bào đáy ế   ờ ắ ệ làm vi c ngoài tr i n ng, không ti p ế ữ   i có ti p xúc v i ti p xúc . Nh ng ng ơ ắ   ạ ấ ế t cao, ti p xúc ch t phóng x  có nguy c  m c ơ  bào đáy cao h n nh ng khác bi

t không có ý nghĩa th ng kê.

ị

ộ

ệ

ố ệ

ế 2. Xác đ nh protein p53 và đ t bi n gen  ư ế Có 24,4% b nh nhân ung th  t ệ

ươ ế

ọ

TP53 ớ  bào đáy có d ng tính v i protein P53. ươ ng tính (++ ng tính mô b nh h c (+) chi m 14,5%, d

ế Đ t bi n gen  ấ ế

ộ ộ

ể

ạ

ấ

ộ

ươ Đa s  b nh nhân có d ế ề ++) và (+++) đ u chi m 3,8%. ạ ặ ở ả ư ế TP53 trong ung th  t  bào đáy g p  ỷ ệ ộ ộ ế ạ ớ   T  l ỏ đi m, đ t bi n m t đo n nh  và đ t bi n m t đo n l n. ỷ ệ ế ở  exon 7­9 (12,5%). T  l exon 2­4 là khá cao (22,5%) và đ t bi n

ế   ộ  c  3 d ng: đ t bi n ế ở   đ t bi n  ộ ộ    có m t đ t

ế

ườ

ữ

ừ

ộ  2 đ t bi n tr  lên thì th ặ ộ

ớ ạ ớ

ở ấ

ế ế

ạ

ợ ng h p có t ế ể ể

ộ ế

ộ

ườ   ế ng bi n chi m 17,85%. V i nh ng tr ế ỏ ộ ấ ặ g p đ t bi n m t đo n l n và đ t bi n đi m; ho c đ t bi n m t đo n nh  và   ặ (cid:0) ế ể ộ  2 đ t bi n đi m. đ t bi n đi m; ho c

Ế

Ị KI N NGH

ớ

ế

ệ

ọ

ố

ể ề

ắ

ệ ằ ặ   ẩ  bào đáy b ng xét nghi m mô b nh h c khi g p 1. Nên ch n đoán s m UT t ặ ổ ầ ở ố ứ ổ ươ  vùng đ u m t c . ng t n da là n t c ng, n t loét   các th ế ư ế  bào đáy 2. Khuy n cáo đ  đ  phòng m c ung th  t ạ

ế

ệ

ạ   ớ   tia X, ch t phóng x , ấ

­ H n ch

ồ

hóa ch t đ c h i, ngu n nhi

ế

ả

ớ

ặ   ắ  m t tr i, đ c ặ ờ

ử ụ ệ

ể

ờ

ế làm vi c ngoài tr i n ng, ti p xúc v i ờ ắ ệ ấ ộ ạ ệ ­ S  d ng các bi n pháp b o v  khi ti p xúc v i ánh n ng t trong th i đi m 10 ­16 gi

t cao. ệ ờ .

bi