Giúp học sinh nắm được những yêu cầu về sử dụng tiếng Việt ở các phương diện: Phát âm, chữ viết, dùng từ, đặt câu, cấu tạo văn bản và phong cách chức năng ngôn ngữ. Giúp học sinh vận dụng được những yêu cầu đó vào việc sử dụng tiếng Việt...
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Ngữ văn lớp 10 - Giáo án: Những yêu cầu về sử dụng tiếng Việt
- GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 10
NHỮNG YÊU CẦU VỀ SỬ DỤNG TIẾNG VIỆT
I. Trọng tâm kiến thức kĩ năng
1. Kiến thức
- Giúp học sinh nắm được những yêu cầu về sử dụng tiếng Việt ở các phương diện: Phát
âm, chữ viết, dùng từ, đặt câu, cấu tạo văn bản và phong cách chức năng ngôn ngữ.
2. Kĩ năng
- Giúp học sinh vận dụng được những yêu cầu đó vào việc sử dụng tiếng Việt, phân tích
được sự đúng- sai, sửa chữa được những lỗi khi dùng tiếng Việt, nói viết chuẩn mực và
có hiệu quả.
3. Thái độ
- Giúp học sinh có thái độ cầu tiến, có ý thức vươn tới cái đúng trong khi nói và viết, có ý
thức giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.
II. Chuẩn bị
1. Giáo viên
* Dự kiến biện pháp tổ chức học sinh hoạt động tiếp nhận bài học: gợi mở, phát vấn, thảo
luận, thuyết trình.
* Phương tiện dạy học: Giáo án, sách giáo viên, sách giáo khoa lớp 10 tập II, bảng phụ.
2. Học sinh
- Chủ động soạn bài, trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa.
- Chuẩn bị sách giáo khoa lớp 10 tập II, vở ghi, vở bài tập, bảng phụ.
III. Tiến trình bài học
1
- 1. Ổn định lớp: Đồng phục, sĩ số
2. Kiểm tra bài cũ
3. Tổ chức dạy và học bài mới
HOẠT ĐỘNG 1: HOẠT ĐỘNG TẠO TÂM THẾ
- Phương pháp vấn đáp, thuyết trình
- Kĩ thuật động não
Hoạt động của thầy Hoạt động Chuẩn kiến thức kĩ năng Ghi
của trò cần đạt chú
- Dẫn vào bài: Các bạn trong - Học sinh 3 phút
lớp mình có thường xuyên lắng nghe
theo dõi chương trình thời sự,
cập nhật thông tin về kinh tế,
chính trị, văn hóa không?
Theo cô được biết thì gần đây
“ Thủ tướng Nguyễn Tấn
Dũng cùng bà xã sang thăm
nước cộng hòa dân chủ nhân
dân Lào”.
H: Nhận xét về từ ngữ sử
dụng trong câu trên? Theo em
nên dùng từ ngữ như thế nào? - Học sinh
->, Từ “ bà xã” dùng trong nhận xét,
ngôn ngữ sinh hoạt. Trong cả lớp chú
mối quan hệ ngoại giao giữa ý lắng nghe
2
- các nước nên dùng từ ngữ và bổ sung.
mang tính chất trang trọng.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng
cùng phu nhân sang thăm
nước cộng hòa dân chủ nhân
dân Lào”.
Để sử dụng đúng theo các
chuẩn mực của tiếng Việt,
hôm nay, cô trò chúng ta sẽ
cùng tìm hiểu “ Những yêu
cầu về sử dụng tiếng Việt".
HOẠT ĐỘNG 2: HOẠT ĐỘNG TRI GIÁC VÀ PHÂN TÍCH CẮT NGHĨA
- Phương pháp gợi mở, vấn đáp, phương pháp dự án.
- Kĩ thuật động não
H: Hãy phát hiện và chữa lỗi - Học sinh I. Sử dụng đúng theo các
trong các câu sau? quan sát, chuẩn mực của tiếng Việt.
( Giáo viên đưa ngữ liệu lên phát hiện. 1. Về ngữ âm, chữ viết, từ
bảng phụ) ngữ và phong cách ngôn
* Ngữ liệu: ngữ.
8 phút
a. Khi sân trường khô dáo, - Học sinh 1.1 Xét ngữ liệu
chúng em chơi đá cầu hoặc phát hiện a. Nói và viết sai phụ âm
đánh bi. lỗi, phân đầu.
tích và sửa
3
- b. À…chuyện ấy thì dài lắm. lại. Cả lớp -> Sửa lại: “ dáo” -> “ráo”
Nhẩn nha rồi bác kể. Dưng chú ý theo b. Phát âm theo tiếng nói
mờ…chẳn qua cũng là do cái dõi, bổ địa phương do thói quen
duyên, cái số… sung. trong sinh hoạt, khác với âm
c. Số người mắc và chết các trong ngôn ngữ chung.
bệnh truyền nhiễm đã giảm -> Sửa lại theo từ ngữ toàn
dần. dân tương ứng:
d. Hoàng hôn ngày 25- 10, “nhẩn nha” -> “thong thả”
luc 17h 30, tại km 19 quốc lộ
“dưng mờ” -> “nhưng mà”
1A đã xảy ra một vụ tai nạn
giao thông c. Sai về kết hợp từ, chỉ có
thể nói là “mắc các bệnh
.
truyền nhiễm” chứ không
nói “ chết các bệnh truyền
nhiễm”.
-> Sửa lại: “Số người mắc
bệnh và chết vì bệnh truyền
nhiễm đã giảm dần”.
d. Dùng từ sai phong cách
ngôn ngữ: từ “ hoàng hôn”
chỉ đúng với phong cách
ngôn ngữ nghệ thuật, không
dùng trong phong cách ngôn
ngữ hành chính.
-> Sửa lại: “ Chiều ngày 25-
10, luc 17h 30, tại km 19
quốc lộ 1A đã xảy ra một vụ
4
- tai nạn giao thông”.
1.2 Nhận xét chung
- Về ngữ âm và chữ viết:
H: Qua những ví dụ vừa phân - Học sinh Cần phát âm theo âm chuẩn
tích, em có nhận xét gì về suy nghĩ, của tiếng Việt, viết đúng
những yêu cầu khi sử dụng rút ra nhận theo các quy tắc hiện hành
tiếng Việt? xét. Các về chính tả và chữ viết nói
học sinh chung.
khác chú ý - Về từ ngữ: Cần dùng từ
nghe và bổ ngữ đúng với hình thức, cấu
sung. tạo và ý nghĩa.
- Học sinh - Về phong cách ngôn ngữ:
nghe và ghi cần nói và viết phù hợp với
bài. các đặc trưng và chuẩn mực
trong từng phong cách chức
năng ngôn ngữ.
2. Yêu cầu về ngữ pháp
2.1 Xét ngữ liệu ( SGK/66)
a. Không phân định rõ các
thành phần trạng ngữ và chủ
ngữ.
- Học sinh -> Chữa lại:
lên bảng
- Giáo viên cho học sinh + Cách 1: Bỏ từ “ qua” đầu
trình bày,
chuẩn bị các ví dụ mục 3a, 3c câu: Tác phẩm “ Tắt đèn”
cả lớp chú
SGK/66 vào bảng phụ và gọi của Ngô Tất Tố// đã cho ta
ý theo dõi,
5
- học sinh lên trình bày. nhận xét, CN VN 9 phút
bổ sung. thấy hình ảnh người phụ nữ
nông thôn trong xã hội cũ.
+ Cách 2: Bỏ từ “của” và
thay vào đó bằng dấu phẩy:
Qua tác phẩm “ Tắt đèn”,
TN
Ngô Tất Tố// đã cho ta thấy
CN VN
hình ảnh người phụ nữ nông
thôn trong xã hội cũ.
+ Cách 3: Bỏ từ “ đã cho”
và thay vào đó bằng dấu
phẩy: Qua tác phẩm “ Tắt
đèn”của Ngô Tất Tố,
ta // thấy hình ảnh ngườiphụ
CN VN
nữ nông thôn trong xã hội
cũ.
c. Đoạn văn sai ở mối liên
hệ, sự gắn kết giữa các câu:
các câu lộn xộn, thiếu lôgic.
+ Câu 1: Nói về hai chị em
Thúy Kiều, Thúy Vân.
6
- + Câu 2: Đột ngột nói về
Thúy Kiều
-> Sửa lại: Thúy Kiều và
Thúy Vân đều là con gái
của ông bà Vương viên
ngoại. Họ sống êm ấm dưới
một mái nhà, hòa thuận và
hạnh phúc cùng cha mẹ. Họ
đều có những n ét xinh đẹp
tuyệt vời. Thúy Kiều là một
thiếu nữ tài sắc vẹn toàn. Vẻ
đẹp của nàng hoa cũng phải
ghen, liễu cũng phải hờn.
còn Thúy Vân có nét đẹp
đoan trang, thùy mị. Về tài
thì Thúy Kiều hơn hẳn Thúy
Vân. Thế nhưng, nàng đâu
có được hưởng hạnh phúc.
-> Câu mơ hồ, không rõ
ràng, dễ gây hiểu lầm.
- Thêm phụ từ “đã”.
-> Sửa lại: “ Anh thanh niên
7
- - Học sinh bắt tên cướp đã giật cái túi
đọc, nhận của cô gái”.
xét ý nghĩa
H: Đọc và nhận xét ý nghĩa
của câu sau: “ Anh thanh niên
bắt tên cướp giật cái túi của
cô gái”.
2.2 Nhận xét
( GV đưa ngữ liệu lên bảng - Học sinh
- Về ngữ pháp, cần cấu tạo
phụ,gọi 1- 2 học sinh đọc) chữa lại, câu theo đúng quy tắc ngữ
H: Có thể sửa lại như thế các học pháp tiếng Việt, diễn đạt
nào? sinh khác đúng các quan hệ ý nghĩa ,
theo dõi, sử dụng dấu câu thích hợp
có ý kiến và rõ ràng.
bổ sung.
- Các câu trong đoạn văn và
- Học sinh văn bản cần được liên kết
nhận xét, chặt chẽ, tạo nên một văn
nghe và ghi bản mạch lạc, thống nhất.
H: Qua việc phân tích các ví bài. II. Sử dụng hay, đạt hiệu
dụ trên, em hãy nhận xét yêu quả giao tiếp cao.
cầu về ngữ pháp khi sử dụng
1. Xét ngữ liệu (ví dụ 2/ 67)
tiếng Việt?
- Các cụm từ “ chiếc nôi
xanh”, “cái máy điều hòa
khí hậu” là cách nói ẩn dụ.
Hai vật thể này đều mang
lại lợi ích cho con người.
Tác giả đã hình tượng hóa
8
- để khẳng định môi trường
- Học sinh cây cối đã mang lại lợi ích
suy nghĩ, cho con người, góp phần
phân tích. bảo vệ sự sống. Cách dùng
H: Hãy phân tích hiệu quả
Cả lớp theo từ như vậy vừa mang tính
biểu đạt của việc dùng ẩn dụ
dõi, bổ hình tượng, biểu cảm, vừa
và so sánh trong câu? có tính cụ thể, tạo được xúc
sung.
cảm thẩm mĩ.
2. Nhận xét
- Khi nói và viết, chẳng
7 phút
những cần sử dụng tiếng
Việt đúng theo các chuẩn
mực của nó, mà còn cần sử
dụng một cách sáng tạo, có
sự chuyển đổi linh hoạt theo
các phương thức và quy tắc
chung, theo các phép tu từ
để cho lời nói, câu văn có
- Học sinh tính nghệ thuật và đạt hiệu
suy nghĩ và quả giao tiếp cao.
trả lời.
H: Như vậy, theo em khi sử - Học sinh
dụng tiếng Việt chúng ta cần nghe và ghi
lưu ý điều gì dựa vào ví dụ bài
vừa phân tích?
9
- HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ, TỔNG KẾT
- Phương pháp vấn đáp, thuyết trình
- Kĩ thuật động não
H: Tóm lại, hãy cho cô biết - Học sinh => Khi sử dụng tiếng Việt 3 phút
10
- bài học hôm nay có mấy vấn suy nghĩ, trong giao tiếp, cần đảm bảo
đề cần lưu ý? trả lời. Cả những yêu cầu cơ bản sau:
lớp theo - Về ngữ âm và chữ viết:
dõi và bổ Phát âm theo âm chuẩn của
sung. tiếng Việt, viết đúng theo
các quy tắc hiện hành về
chính tả và chữ viết nói
chung.
.- Về từ ngữ: Dùng từ ngữ
đúng với hình thức, cấu tạo
và ý nghĩa.
- Về ngữ pháp: Cấu tạo câu
theo đúng quy tắc ngữ pháp,
diễn đạt đúng các quan hệ ý
nghĩa và sử dụng dấu câu
thích hợp. Các câu trong
đoạn văn và văn bản cần
được liên kết chặt chẽ, tạo
nên một văn bản mạch lạc,
thống nhất.
- Về phong cách ngôn ngữ:
Nói và viết phù hợp với các
đặc trưng và chuẩn mực
trong từng phong cách chức
năng ngôn ngữ.
- Đồng thời sử dụng một
11
- cách sáng tạo, có sự chuyển
đổi linh hoạt theo các
phương thức và quy tắc
chung, theo các phép tu từ
để cho lời nói, câu văn có
tính nghệ thuật và đạt hiệu
quả giao tiếp cao.
HOẠT ĐỘNG 4: HOẠT ĐỘNG CỦNG CỐ, LUYỆN TẬP, BỘC LỘ KẾT QUẢ TIẾP
NHẬN
- Phương pháp gợi mở, vấn đáp, thảo luận nhóm
- Kĩ thuật động não
Làm việc theo nhóm: III. Luyện tập 15
GV cho mỗi tổ làm 1 bài tập - Đại diện 1. Bài tập 1 SGK/ 68 phút
từ bài tập 1 đến bài tập 4 và mỗi tổ 2. Bài tập 2 SGK/ 68
yêu cầu chữa bài tập. chữa bài
- Từ “ lớp”: Phân biệt người
tập. Cả lớp
theo tuổi tác, thế hệ, không
theo dõi,
có nét nghĩa xấu, trong
bổ sung.
trường hợp này là phù hợp .
Còn từ “hạng” phân biệt
người theo phẩm chất, mang
nét nghĩa xấu, nên không
phù hợp trong trường hợp
12
- này.
3. Bài tập 3 SGK/ 68
- Đoạn văn nghị luận bàn về
một nét trong nội dung của
ca dao: Tình cảm của con
người trong ca dao. Song ý
của câu đầu và những câu
sau không nhất quán.
+ Câu 1: Nói về tình yêu
nam nữ
+ Các câu sau: Nói về
những tình cảm khác
+ Quan hệ thay thế của đại
từ “họ” ở câu 2 và câu 3
không rõ
-> Sửa lại: Trong ca dao
Việt Nam, những bài nói về
tình yêu nam nữ chiếm một
số lượng khá lớn. Song còn
có nhiều bài thể hiện tình
cảm khác. Đó là tình cảm
gia đình, đầm ấm gắn bó
cùng nhau trong tổ ấm. Đó
là tình làng, nghĩa xóm.
Tình yêu đó nồng nhiệt,
đằm thắm và sâu sắc.
13
- 4. Bài tập 4 SGK/ 68
Câu văn có tính hình tượng
cụ thể và tính biểu cảm (so
với cách biểu hiện khác
như: Chị sứ rất yêu cái chốn
này, nợi chị đã sinh ra, nơi
chị đã lớn lên.) là nhờ:
dùng quán ngữ tình thái (
biết bao nhiêu), dùng từ
miêu tả âm thanh và hình
ảnh( oa oa cất tiếng khóc
chào đời), dùng hình ảnh ẩn
dụ( quả ngọt trái sai đã
thắm hồng da chị).
-> Câu văn vừa chuẩn mực,
vừa có tính nghệ thuật.
5. Bài tập củng cố
Phát hiện và sửa lỗi những
câu sau:
Câu 1: Bình Ngô đại cáo là
một kiệt tác trong giới văn
chính luận của Nguyễn
Trãi.
- Sửa: Bỏ từ “ giới” thay
bằng từ “ các tác phẩm”
Câu 2: Qua bài thơ “ Cảnh
14
- - Học sinh ngày hè” đã cho ta thấy vẻ
GV đưa bài tập lên bảng phụ quan sát và đẹp tâm hồn của Nguyễn
chữa bài Trãi.
tập, cả lớp
theo dõi,
bổ sung.
IV. Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà và chuẩn bị bài
- GV hướng dẫn học sinh học - Học sinh - Học thuộc ghi nhớ SGK/
bài và chuẩn bị bài nghe và ghi 67,68
lại - Soạn bài “ Tóm tắt văn
bản thuyết minh”
- Mỗi tổ viết đoạn văn tóm
tắt văn bản “ Nhà sàn”(
SGK/ 69,79) giới thiệu
những đặc trưng của nhà
sàn .
- Xem lại mục đích, yêu
cầu, cách tóm tắt văn bản tự
sự đã học ở kì I, lớp 10.
Giáo viên hướng dẫn
15
- 16
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
