Phân tích báo cáo tài chính

Chia sẻ: Nguyen Tien | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

161
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bên cạnh đó, khi phân tích báo cáo tài chính công ty bạn cần lưu ý rằng: tất cả các báo cáo tài chính đều là tài liệu có tính lịch sử đối với công ty, chúng cho thấy những gì đã xảy ra trong một kỳ cá biệt. Vì thế việc phân tích báo cáo tài chính như một cơ sở giúp cho các đối tượng quan tâm có thể đưa ra các quyết định hợp lý cũng như các hành động trong tương lai, dựa trên các thông tin có tính lịch sử trong báo cáo tài chính....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phân tích báo cáo tài chính

Please purchase a personal license. ĐINH TH HÙNG AAF - NEU K T C U CHƯƠNG II I I TƯ NG C A KI M TOÁN CÁC KHÁI NI M THU C II N I DUNG KI M TOÁN I - Đ I TƯ NG KI M TOÁN 1 – Khái quát v i tư ng ki m toán 2- Các y u t cơ b n c a i tư ng ki m toán 1
1. Kh¸i qu¸t chung vÒ ®èi t−îng kiÓm to¸n - Đèi t−îng cña kiÓm to¸n g m: + Th c tr ng ho t ® ng tài chính + T i liÖu kÕ to¸n + Thùc tr¹ng t i s¶n v ho¹t ®éng t i chÝnh + HiÖu qu sö dông nguån lùc, hiÖu năng cña c¸c ch−¬ng trình, môc tiªu, dù ¸n cô thÓ... - Kh¸ch thÓ kiÓm to¸n l c¸c ®¬n vÞ cô thÓ m ®èi t−îng cña kiÓm to¸n ®−îc thùc hiÖn trong ®¬n vÞ ®ã. • Kh¸ch thÓ kiÓm to¸n b¾t buéc • Kh¸ch thÓ tù nguyÖn Kh¸i qu¸t chung vÒ ®èi t−îng kiÓm to¸n Trong mét cuéc kiÓm to¸n th−êng bao gåm 4 yÕu tè x¸c ®Þnh sau: èi t−îng kiÓm to¸n cô thÓ. Chñ thÓ kiÓm to¸n x¸c ®Þnh. Kh¸ch thÓ kiÓm to¸n t−¬ng øng. Thêi h¹n kiÓm to¸n cô thÓ. C¬ së tiÕn hành kiÓm to¸n. 2 - C¸c yÕu tè cÊu thµnh ®èi t−îng kiÓm to¸n. A TH C TR NG HO T NG TÀI CHÍNH B TÀI LI U K TOÁN C TH C TR NG TÀI S N D HI U QU VÀ HI U NĂNG 2
A - Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tµi chÝnh - ®èi t−îng chung cña kiÓm to¸n. + Kh¸i niÖm: Ho¹t ®éng tt ii chÝnh ll gì? Ho¹t ®éng chÝnh gì? Ho¹t ®éng tt ii chÝnh ll dïng Ho¹t ®éng chÝnh dïng tiÒn ®Ó gi ii quyÕt c¸c mèi tiÒn ®Ó gi quyÕt c¸c mèi ? quan hÖ kinh tÕ trong ®Çu t−, quan hÖ kinh tÕ trong ®Çu t−, trong kinh doanh, trong ph©n trong kinh doanh, trong ph©n phèi v thanh to¸n nh»m ®¹t phèi v thanh to¸n nh»m ®¹t tíi lîi Ých kinh tÕ x¸c ®Þnh. tíi lîi Ých kinh tÕ x¸c ®Þnh. nguyªn t¾c Ho¹t ®éng tµi chÝnh Ho¹t ®éng t i chÝnh ph i cã kÕ ho¹ch, môc tiªu, ph−¬ng h−íng cô thÓ: Ho¹t ®éng t i chÝnh ph i ® m b o cã lîi ích v tiÕt kiÖm: Ho¹t ®éng t i chÝnh ph i ® m b o tu©n thñ ph¸p luËt v thÓ lÖ t i chÝnh. ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng tµi chÝnh: Thùc tr¹ng cña ho¹t ®éng t i chÝnh ®−îc ph n ¸nh ë 2 phÇn râ rÖt: Mét phÇn ®−îc ph n ¸nh trong t i liÖu kÕ to¸n nh−: chøng tõ gèc, sæ c¸i, sæ chi tiÕt, b ng tæng hîp... Mét phÇn kh¸c ch−a ®−îc ph n ¸nh trong t i liÖu kÕ to¸n. Do ®ã trong kiÓm to¸n hình th nh 2 ph©n hÖ ph−¬ng ph¸p kiÓm to¸n ®Ó thÝch øng víi ®èi t−îng: - Ph−¬ng ph¸p kiÓm to¸n chøng tõ - Ph−¬ng ph¸p kiÓm to¸n ngo i chøng tõ 3
®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng tµi chÝnh: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng t i chÝnh l ®a d¹ng v phøc t¹p ®−îc cÊu th nh bëi h ng ng n c¸c nghiÖp vô kh¸c nhau v bao gåm nhiÒu lo¹i t i s n do ®ã, kiÓm to¸n hình thành phương pháp ch n ®iÓm. B - Tµi liÖu kÕ to¸n - ®èi t−îng cô thÓ cña kiÓm to¸n. + Kh¸i niÖm: T i liÖu kÕ to¸n l hÖ thèng c¸c chøng tõ, sæ s¸ch, c¸c b ng biÓu v b¸o c¸o t i chÝnh kÕ to¸n. Theo Lu t k toán Tài li u k toán là ch ng t k toán, s k toán, báo cáo tài chính, báo cáo k toán qu n tr , báo cáo ki m toán, báo cáo ki m tra k toán và các tài li u khác có liên quan n k toán. Nguyên nhân T i liÖu kÕ to¸n tr−íc hÕt l b ng khai t i chÝnh ®−îc nhiÒu ng−êi quan t©m nªn l ®èi t−îng trùc tiÕp v th−êng xuyªn cña mäi cuéc kiÓm to¸n vì: L c¬ së ®Ó tæng kÕt c¸c chØ tiªu tài chính trong DN L tài li u ®Ó kiÓm tra, l−u tr t i liÖu v b o vÖ t i s n L c¬ së cho mäi ng−êi quan t©m ra c¸c quyÕt ®Þnh qu n lý vÒ ®Çu t−, vÒ thanh to¸n, vÒ ph©n phèi... 4
Nguyên nhân Tuy nhiên trong qu¸ trình xö lý th«ng tin kÕ to¸n v kÕt cÊu cña c¸c b ng khai t i chÝnh rÊt phøc t¹p làm cho nh÷ng ng−êi l m kÕ to¸n gÆp nhiÒu khã kh¨n. Kh«ng ph i ai trong sè nh÷ng ng−êi quan t©m còng ®Òu am hiÓu mét c¸ch t−êng tËn vÒ t i liÖu kÕ to¸n Thùc tÕ n y ® ®ßi hái cÇn cã kiÓm to¸n l m trung gian ®Ó ® m b o c¸c th«ng tin trªn b ng khai t i chÝnh ® ®−îc ph n ánh trung thùc v hîp lý. kiÓm to¸n tµi liÖu kÕ to¸n cÇn h−íng vµo c¸c vÊn ®Ò: TÝnh hiÖn thùc cña c¸c con sè, các th«ng tin ® ®−îc l−îng ho¸. TÝnh hîp ph¸p cña c¸c biÓu mÉu, cña trình tù lËp v lu©n chuyÓn c¸c t i liÖu kÕ to¸n. TÝnh hîp lý cña c¸c ®èi t−îng kÕ to¸n phï hîp víi néi dung cña c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. TÝnh ph¸p lý trong viÖc thùc hiÖn c¸c luËt ph¸p, chuÈn mùc v chÕ ®é kÕ to¸n t i chÝnh. C - Thùc tr¹ng tµi s¶n vµ nghiÖp vô tµi chÝnh- ®èi t−îng cô thÓ cña kiÓm to¸n Nguyªn nh©n T i s n ®− c biÓu hiÖn d−íi nhiÒu hình th¸i vËt chÊt kh¸c nhau, iÒu kiÖn l−u tr kh¸c nhau và víi ng−êi qu n lý kh¸c nhau. Có sù c¸ch biÖt gi a ng−êi së h u t i s n víi ng−êi b o qu n v ng−êi sö dông t i s n ng y c ng lín. Nh ng ng−êi chñ së h u lu«n ®a nghi vÒ thùc tr¹ng t i s n cña mình. 5
T i s n ngày càng ®a d¹ng, phøc t¹p làm cho viÖc qu n lý và ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng t i s n g p nhi u khã khăn. ChÝnh ®iÒu n y ® dÉn tíi sù tån t¹i kho ng c¸ch gi a thùc tr¹ng t i s n víi viÖc ph n ¸nh chóng trªn c¸c t i liÖu kÕ to¸n Vì vËy thùc tr¹ng cña t i s n l ®èi t−îng cña kiÓm to¸n. c¸c phÇn hµnh kiÓm to¸n cô thÓ KiÓm to¸n c¸c nghiÖp vô vÒ tiÒn mÆt hoÆc quü: KiÓm to¸n c¸c nghiÖp vô vÒ giao dÞch v thanh to¸n: KiÓm to¸n c¸c nghiÖp vô v vËt t−: KiÓm to¸n c¸c nghiÖp vô v tài s n c nh KiÓm to¸n c¸c giai o n cña qu¸ trình kinh doanh: KiÓm to¸n c¸c nghiÖp vô t¹o vèn v ho n tr vèn; D - HiÖu qu¶ vµ hiÖu n¡ng - ®èi t−îng cô thÓ cña kiÓm to¸n. Theo quan ®iÓm hiÖn ®¹i, ®èi t−îng kiÓm to¸n cßn bao gåm c hiÖu năng v hiÖu qu . ViÖc më réng ®èi t−îng kiÓm to¸n xuÊt ph¸t tõ nh ng ®ßi hái thùc tÕ cña qu n lý trong ®iÒu kiÖn quy m« kinh doanh ng y c ng më réng, trong khi nguån lùc ng y c ng bÞ giíi h¹n. Trong c¹nh tranh hiÖn nay, ®Ó thùc hiÖn tiÕt kiÖm v gi nh th¾ng thÕ trong c¹nh tranh thì vÊn ®Ò hiÖu qu , hiÖu năng cÇn ®−îc ®Æt ra cho tõng nghiÖp vô cô thÓ. 6
®Æc ®iÓm: ©y l ®èi t−îng míi ph¸t sinh cña kiÓm to¸n v nã b¾t ®Çu ph¸t triÓn m¹nh mÏ tõ thËp kû 80 cña thÕ kû XX trë l¹i ®©y. HiÖu qu v hiÖu năng l mét bé phËn cña kiÓm to¸n nghiÖp vô v g¾n liÒn víi mét nghiÖp vô hay mét dù ¸n, mét ch−¬ng trình cô thÓ. Tr−íc khi tiÕn h nh cuéc kiÓm to¸n hiÖu năng, hiÖu qu thì cÇn ph i ®Æt ra c¸c chuÈn mùc cô thÓ v râ r ng. II – CÁC KHÁI NI M THU C N I DUNG KI M TOÁN 1 GIAN L N VÀ SAI SÓT 2 TR NG Y U VÀ R I RO CƠ S D N LI U, B NG CH NG 3 KI M TOÁN, H SƠ KI M TOÁN 4 H TH NG KI M SOÁT N I B 1. Gian lËn vµ sai sãt a. Gian lËn Kh¸i niÖm: Gian lËn là nh ng h nh vi cè ý lõa dèi, giÊu diÕm, xuyªn t¹c sù thùc víi môc ®Ých vô lîi. Theo VSA 240 Gian lËn l nh ng h nh vi cè ý l m sai lÖch th«ng tin kinh tÕ, t i chÝnh do mét hay nhiÒu ng−êi trong Héi ®ång qu n trÞ, Ban Gi¸m ®èc, c¸c nh©n viªn hoÆc bªn thø ba thùc hiÖn, l m nh h−ëng ®Õn BCTC. 7
biÓu hiÖn C A Gian lËn: Xuyªn t¹c, l m gi chøng tõ, t i liÖu liªn quan ®Õn BCTC; Söa ®æi chøng tõ, t i liÖu kÕ to¸n l m sai lÖch BCTC; BiÓn thñ t i s n; Che dÊu hoÆc cè ý bá sãt c¸c th«ng tin, t i liÖu hoÆc nghiÖp vô kinh tÕ l m sai lÖch BCTC; Ghi chÐp c¸c nghiÖp vô kinh tÕ kh«ng ®óng sù thËt; Cè ý ¸p dông sai c¸c chuÈn mùc, nguyªn t¾c, ph−¬ng ph¸p v chÕ ®é kÕ to¸n, chÝnh s¸ch t i chÝnh; Cè ý tÝnh to¸n sai vÒ sè häc. Gian lËn vµ sai sãt b – Sai sãt Kh¸i niÖm: Sai sãt l nh ng lçi kh«ng cè ý cã nh h−ëng ®Õn BCTC, nh−: - Lçi vÒ tÝnh to¸n sè häc hoÆc ghi chÐp sai; - Bá sãt hoÆc hiÓu sai, l m sai c¸c kho n môc, c¸c nghiÖp vô kinh tÕ; - ¸p dông sai c¸c chuÈn mùc, nguyªn t¾c, ph−¬ng ph¸p v chÕ ®é kÕ to¸n, chÝnh s¸ch t i chÝnh nh−ng kh«ng cè ý. c. C¸c yÕu tè t¹o ra v l m tăng h nh vi gian lËn hoÆc sai sãt Nh ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn tÝnh chÝnh trùc hoÆc năng lùc cña Ban Gi¸m ®èc: - C«ng t¸c qu n lý bÞ mét ng−êi (hay mét nhãm ng−êi) ®éc quyÒn n¾m gi , thiÕu sù gi¸m s¸t cã hiÖu lùc cña Ban Gi¸m ®èc hoÆc Héi ®ång qu n trÞ; - C¬ cÊu tæ chøc cña ®¬n vÞ phøc t¹p mét c¸ch cè ý; - Thay ®æi th−êng xuyªn kÕ to¸n tr−ëng hoÆc ng−êi cã tr¸ch nhiÖm cña bé phËn kÕ to¸n v t i chÝnh; - Thay ®æi th−êng xuyªn chuyªn gia t− vÊn ph¸p luËt hoÆc kiÓm to¸n viªn. 8
C¸c yÕu tè t¹o ra v l m t¡ng h nh vi gian lËn hoÆc sai sãt C¸c søc Ðp bÊt th−êng trong hoÆc tõ bªn ngo i v o ®¬n vÞ - Ng nh nghÒ kinh doanh gÆp khã khăn v sè ®¬n vÞ ph¸ s n ng y c ng tăng; - ThiÕu vèn kinh doanh do lç, hoÆc do më réng quy m« doanh nghiÖp qu¸ nhanh; - Çu t− qu¸ nhanh v o ng nh nghÒ míi hoÆc lo¹i s n phÈm míi l m mÊt c©n ®èi t i chÝnh; - Søc Ðp ®èi víi nh©n viªn kÕ to¸n ph i ho n tÊt b¸o c¸o t i chÝnh trong thêi gian qu¸ ng¾n. C¸c yÕu tè t¹o ra v l m t¡ng h nh vi gian lËn hoÆc sai sãt C¸c nghiÖp vô v sù kiÖn kh«ng bình th−êng - C¸c nghiÖp vô ®ét xuÊt, ®Æc biÖt x y ra v o cuèi niªn ®é kÕ to¸n cã t¸c ®éng ®Õn doanh thu, chi phÝ v kÕt qu ; - C¸c nghiÖp vô hoÆc ph−¬ng ph¸p xö lý kÕ to¸n phøc t¹p; - C¸c nghiÖp vô víi c¸c bªn h u quan; - C¸c kho n chi phÝ qu¸ cao so víi nh ng dÞch vô ®−îc cung cÊp (VÝ dô: PhÝ luËt s−, t− vÊn, ®¹i lý,...). C¸c yÕu tè t¹o ra v l m t¡ng h nh vi gian lËn hoÆc sai sãt Nh ng khã khăn liªn quan ®Õn thu thËp ®Çy ®ñ b»ng chøng kiÓm to¸n thÝch hîp - T i liÖu kÕ to¸n kh«ng ®Çy ®ñ hoÆc kh«ng ®−îc cung cÊp kÞp thêi - Cã chªnh lÖch lín gi a sæ kÕ to¸n cña ®¬n vÞ víi x¸c nhËn cña bªn thø ba; m©u thuÉn gi a c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n; kh«ng gi i thÝch ®−îc sù thay ®æi cña c¸c chØ sè ho¹t ®éng; - Ban Gi¸m ®èc tõ chèi cung cÊp gi i trình hoÆc gi i trình kh«ng tho m n yªu cÇu cña kiÓm to¸n viªn. 9
d- Mèi quan hÖ gi−a sai sãt v gian lËn. Gièng nhau: + Òu l nh ng h nh vi sai ph¹m dÉn ®Õn nh ng th«ng tin ph n ¸nh sai thùc tÕ. + Tr¸ch nhiÖm cã tÝnh liªn ®íi tíi nh ng nh qu n lý. Kh¸c nhau: + VÒ ý thøc: + VÒ møc tinh vi: + TÝnh nghiªm träng: E - Tr¸ch nhiÖm cña kiÓm to¸n viªn ®èi víi gian lËn v sai sãt: Tr¸ch nhiÖm cña Gi¸m ®èc (ng−êi ®øng ®Çu) - Gi¸m ®èc (hoÆc ng−êi ®øng ®Çu) ®¬n vÞ chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp trong viÖc ngăn ngõa, ph¸t hiÖn v xö lý c¸c gian lËn v sai sãt trong ®¬n vÞ th«ng qua viÖc x©y dùng v duy trì thùc hiÖn th−êng xuyªn hÖ thèng kÕ to¸n v hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé thÝch hîp. - Do h¹n chÕ vèn cã cña hÖ thèng kÕ to¸n v hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé nªn khã cã thÓ lo¹i trõ ho n to n kh năng x y ra gian lËn hoÆc sai sãt. Tr¸ch nhiÖm cña kiÓm to¸n viªn ®èi víi gian lËn v sai sãt: Tr¸ch nhiÖm cña KTV v c«ng ty kiÓm to¸n - Trong qu¸ trình kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn v c«ng ty kiÓm to¸n cã tr¸ch nhiÖm gióp ®¬n vÞ ph¸t hiÖn, xö lý v ngăn ngõa gian lËn v sai sãt. - Nh−ng kiÓm to¸n viªn v c«ng ty kiÓm to¸n kh«ng ph i chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp trong viÖc ngăn ngõa c¸c gian lËn v sai sãt ë ®¬n vÞ m hä kiÓm to¸n. 10
2 - Träng yÕu v rñi ro. a. Träng yÕu. - Kh¸i niÖm: Träng yÕu l kh¸i niÖm vÒ tÇm cì và b n chÊt cña sai ph¹m kÓ c bá sãt các th«ng tin t i chÝnh hoÆc l ®¬n lÎ hoÆc l tõng nhãm, m trong bèi c nh cô thÓ nÕu dùa v o c¸c th«ng tin n y ®Ó xÐt ®o¸n thì sÏ kh«ng chÝnh x¸c hoÆc rót ra nh ng kÕt luËn sai lÇm. - Theo VSA 320 Träng yÕu l thuËt ng dïng ®Ó thÓ hiÖn tÇm quan träng cña mét th«ng tin (mét sè liÖu kÕ to¸n) trong BCTC. Th«ng tin ®−îc coi l träng yÕu cã nghÜa l nÕu thiÕu th«ng tin ®ã hoÆc thiÕu tÝnh chÝnh x¸c cña th«ng tin ®ã sÏ nh h−ëng ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh cña ng−êi sö dông BCTC. ®Æc ®iÓm - Møc träng yÕu tuú thuéc v o tÇm quan träng v tÝnh chÊt cña th«ng tin hay cña sai sãt ®−îc ®¸nh gi¸ trong ho n c nh cô thÓ. - Møc träng yÕu l mét ng−ìng, mét ®iÓm chia c¾t chø kh«ng ph i l néi dung cña th«ng tin cÇn ph i cã. - TÝnh träng yÕu cña th«ng tin ph i xem xÐt c trªn ph−¬ng diÖn ®Þnh l−îng v ®Þnh tÝnh. ®¸nh gi¸ vµ xem xÐt tÝnh träng yÕu: Theo quy m«: Quy m« cña ®èi t−îng kiÓm to¸n ®−îc chñ yÕu xem xÐt trong mèi quan hÖ víi møc ®é nh h−ëng cña c¸c kho n môc, nghiÖp vô ®Õn kÕt luËn kiÓm to¸n v ra quyÕt ®Þnh cña ng−êi sö dông th«ng tin ® ®−îc kiÓm to¸n. Cã 2 møc ®é vÒ quy m«: - Quy m« tuyÖt ®èi: - Quy m« t−¬ng ®èi: 11
®¸nh gi¸ vµ xem xÐt tÝnh träng yÕu: Quy m« tuyÖt ®èi: + B n th©n con sè sai sãt ® l quan träng ®èi víi ng−êi quyÕt ®Þnh m kh«ng cÇn tÝnh ®Õn bÊt kú sù c©n nh¾c n o. + Mét kho n môc lu«n cã quy m« nhá thì viÖc ph n ¸nh ®óng hay sai nghiÖp vô n y kh«ng nh h−ëng tíi nhËn thøc b n chÊt cña ®èi t−îng. + èi víi c¸c kho n môc cã quy m« lín ®−îc x¸c ®Þnh trong t−¬ng quan víi ®èi t−îng kiÓm to¸n v tuú theo tÝnh chÊt, vai trß cña kho n môc ®Ó xem xÐt tÝnh träng yÕu. ®¸nh gi¸ vµ xem xÐt tÝnh träng yÕu: Quy m« t−¬ng ®èi: + KTV xem xÐt sai sè ®ã chiÕm bao nhiªu so víi mét con sè c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ xem c¸c sai sãt x y ra nhiÒu hay Ýt v cã träng yÕu hay kh«ng. + Con sè c¬ së sÏ kh¸c nhau trong mçi tình huèng. - Víi B¸o c¸o kÕt qu kinh doanh, con sè c¬ së cã thÓ l Doanh thu thu n hoÆc L i thu n g p ho c L i nhu n trư c thu TNDN. - Víi B ng c©n ®èi kÕ to¸n, con sè c¬ së cã thÓ l T ng t i s n, tài s n ng n h n, V n ch s h u... ®¸nh gi¸ vµ xem xÐt tÝnh träng yÕu: Trong thùc tÕ, møc sai sãt cã thÓ chÊp nhËn ®−îc cã thÓ ®−îc quy ®Þnh nh− sau: 5% - 10% lîi nhuËn tr−íc thuÕ. 0,5% - 1% doanh sè b¸n h ng. 0,25% - 0,5% tæng gi¸ trÞ t i s n. 12
®¸nh gi¸ vµ xem xÐt tÝnh träng yÕu: VÞ trÝ cña Ch¾c ch¾n Cã thÓ kh«ng Ch¾c ch¾n kho n môc kh«ng träng träng yÕu träng yÕu yÕu B ng c©n < 0,25% 0,25% 0,5% ®èi kÕ to¸n t is n t is n t is n B¸o c¸o kÕt < 5% 5% < .... < 10% > 10% qu kinh l·i tr−íc thuÕ l·i tr−íc thuÕ l·i tr−íc doanh thuÕ ®¸nh gi¸ vµ xem xÐt tÝnh träng yÕu: Theo b n chÊt: TÝnh träng yÕu ®−îc quyÕt ®Þnh bëi vÞ trÝ, tÇm quan träng cña c¸c nghiÖp vô và kiÓm to¸n viªn cÇn ph i ®Ò phßng c¸c sai ph¹m dï nhá nh−ng cã nh h−ëng nghiªm träng tíi c¸c BCTC l m nh ng ng−êi sö dông th«ng tin t i chÝnh hiÓu sai b n chÊt cña vÊn ®Ò. C¸c nghiÖp vô, kho¶n môc ®−îc xem lµ träng yÕu C¸c kho n môc, nghiÖp vô cã gian lËn hoÆc chøa ®ùng kh năng gian lËn: • C¸c nghiÖp vô ®Êu thÇu, giao dÞch kh«ng hîp ph¸p. • C¸c nghiÖp vô thanh lý t i s n, mua b¸n v thanh to¸n. • C¸c nghiÖp vô bÊt th−êng hay cè ý bá ngo i sæ s¸ch. C¸c kho n môc, nghiÖp vô cã sai sãt hÖ träng: • C¸c nghiÖp vô vi ph¹m nguyªn t¾c kÕ to¸n. • C¸c nghiÖp vô, kho n môc cã sai sãt lÆp l¹i nhiÒu lÇn. • C¸c kho n môc, nghiÖp vô cã nh h−ëng nghiªm träng ®Õn kú sau. 13
b- Rñi ro kiÓm to¸n Kh¸i niÖm: Rñi ro kiÓm to¸n (Audit risk - AR) l kh¸i niÖm chØ ra nh ng kh năng x y ra sai sãt träng yÕu trong khi kiÓm to¸n viªn kÕt luËn c¸c BCTC ®−îc trình b y trung thùc v c«ng bè ý kiÕn chÊp nhËn ho n to n. Theo VSA 400 Rñi ro kiÓm to¸n l rñi ro do kiÓm to¸n viªn v c«ng ty kiÓm to¸n ®−a ra ý kiÕn nhËn xÐt kh«ng thÝch hîp khi BCTC ® ®−îc kiÓm to¸n cßn cã nh ng sai sãt träng yÕu. Rñi ro kiÓm to¸n ¸nh gi¸ rñi ro kiÓm to¸n Rñi ro kiÓm to¸n Rñi ro ®¹t tíi Rñi ro mong muèn B»ng chøng kiÓm to¸n Rñi ro kiÓm to¸n R IIRO KI M TOÁN R RO KI M TOÁN R IIRO R RO R IIRO R RO R IIRO R RO TI M TÀNG TI M TÀNG KI M SOÁT KI M SOÁT PHÁT HI N PHÁT HI N 14
- Rñi ro tiÒm t ng (IR) Kh¸i niÖm: Rñi ro tiÒm t ng l kh năng x y ra sai sãt träng yÕu trong ho¹t ®éng vÒ t i chÝnh kÕ to¸n ch−a kÓ ®Õn t¸c ®éng cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. Theo VSA 400: Rñi ro tiÒm t ng l rñi ro tiÒm Èn, vèn cã do kh năng tõng nghiÖp vô, tõng kho n môc trong BCTC chøa ®ùng sai sãt träng yÕu khi tÝnh riªng rÏ hoÆc tÝnh gép, mÆc dï cã hay kh«ng cã hÖ thèng KSNB. - Rñi ro tiÒm t ng (IR) Møc ®é rñi ro tiÒm t ng l c¬ së ®Ó lùa chän c¸c thñ tôc kiÓm to¸n, x¸c ®Þnh khèi l−îng c«ng viÖc, thêi gian, chi phÝ cÇn thiÕt cho mét cuéc kiÓm to¸n. KTV kh«ng t¹o ra v còng kh«ng kiÓm so¸t rñi ro tiÒm t ng mà KTV chØ cã thÓ ®¸nh gi¸ tÇm quan träng cña rñi ro tiÒm t ng. ¸nh gi¸ rñi ro tiÒm t ng ®−îc x¸c ®Þnh qua −íc tÝnh căn cø v o c¸c yÕu tè sau: • B n chÊt kinh doanh cña kh¸ch h ng • TÝnh liªm chÝnh cña ban qu n trÞ • éng c¬ cña kh¸ch h ng • KÕt luËn cña c¸c lÇn kiÓm to¸n tr−íc - Rñi ro kiÓm so¸t (CR) Kh¸i niÖm: Rñi ro kiÓm so¸t l kh năng x y ra sai sãt träng yÕu do kiÓm so¸t néi bé kh«ng ho¹t ®éng hoÆc ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu lùc. Theo VSA 400 Rñi ro kiÓm so¸t l rñi ro x y ra sai sãt träng yÕu trong tõng nghiÖp vô, tõng kho n môc trong BCTC khi tÝnh riªng rÏ hoÆc tÝnh gép m hÖ thèng kÕ to¸n v hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé kh«ng ngăn ngõa hÕt hoÆc kh«ng ph¸t hiÖn v söa ch a kÞp thêi 15
- Rñi ro kiÓm so¸t (CR) Lo¹i rñi ro n y th−êng do hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé kh«ng ngăn chÆn söa ch a ®−îc sai sãt. KTV kh«ng t¹o ra hay kiÓm so¸t rñi ro kiÓm so¸t mà KTV chØ ®¸nh gi¸ hÖ thèng KSNB v kh năng bá sãt nh ng sai ph¹m träng yÕu. ViÖc ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t cña kiÓm to¸n viªn dùa v o viÖc nghiªn cøu v ®¸nh gi¸ c¬ cÊu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch h ng. - Rñi ro kiÓm so¸t (CR) C¸c nh©n tè nh h−ëng ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t: • TÝnh chÊt phøc t¹p v míi cña c¸c lo¹i giao dÞch. • Khèi l−îng v c−êng ®é c¸c giao dÞch. • Nh©n lùc cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. • C¸c trình tù v thñ tôc kiÓm so¸t néi bé. • TÝnh thÝch hîp v tÝnh hiÖu qu¶ cña hÖ thèng KSNB - Rñi ro ph¸t hiÖn (DR) Kh¸i niÖm: Rñi ro ph¸t hiÖn l kh năng x y ra sai sãt träng yÕu do kiÓm to¸n viªn kh«ng ph¸t hiÖn ®−îc. Theo VSA 400 Rñi ro ph¸t hiÖn l rñi ro x y ra sai sãt träng yÕu trong tõng nghiÖp vô, tõng kho n môc trong b¸o c¸o t i chÝnh khi tÝnh riªng rÏ hoÆc tÝnh gép m trong qu¸ trình kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn v c«ng ty kiÓm to¸n kh«ng ph¸t hiÖn ®−îc. 16
- Rñi ro ph¸t hiÖn (DR) Nguyªn nh©n cña rñi ro ph¸t hiÖn cã thÓ: Lùa chän v ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p kiÓm to¸n kh«ng phï hîp. ¸p dông sai hoÆc gi i thÝch sai c¸c kÕt qu kiÓm to¸n. ¸nh gi¸ sai vÒ ®èi t−îng kiÓm to¸n. Kh«ng lËp kÕ ho¹ch v gi¸m s¸t mét c¸ch ®Çy ®ñ v thËn träng. Mèi quan hÖ gi a c¸c lo¹i rñi ro kiÓm to¸n AR = IR * CR * DR DAR DR = IR * CR 3 - c¬ së dÉn liÖu, b»ng chøng kiÓm to¸n, hå s¬ kiÓm to¸n a. C¬ së dÉn liÖu Theo VSA 500: C¬ së dÉn liÖu cña b¸o c¸o t i chÝnh l căn cø cña c¸c kho n môc v th«ng tin trình b y trong BCTC do Gi¸m ®èc (hoÆc ng−êi ®øng ®Çu) ®¬n vÞ chÞu tr¸ch nhiÖm lËp trªn c¬ së c¸c chuÈn mùc v chÕ ®é kÕ to¸n qui ®Þnh ph i ®−îc thÓ hiÖn râ r ng hoÆc cã c¬ së ®èi víi tõng chØ tiªu trong BCTC. 17
Theo ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n : a/ HiÖn h u: Mét t i s n hay mét kho n nî ph n ¸nh trªn BCTC thùc tÕ ph i tån t¹i v o thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o; b/ QuyÒn v nghÜa vô: Mét t i s n hay mét kho n nî ph n ¸nh trªn BCTC ®¬n vÞ ph i cã quyÒn së h u hoÆc cã tr¸ch nhiÖm ho n tr t¹i thêi ®iÓm lËp BCTC; c/ Ph¸t sinh: Mét nghiÖp vô hay mét sù kiÖn ® ghi chÐp thì ph i ® x y ra v cã liªn quan ®Õn ®¬n vÞ trong thêi kú xem xÐt; d/ Çy ®ñ: To n bé t i s n, c¸c kho n nî, nghiÖp vô hay giao dÞch ® x y ra cã liªn quan ®Õn BCTC ph i ®−îc ghi chÐp hÕt c¸c sù kiÖn liªn quan; Theo ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n : e/ ¸nh gi¸: Mét t i s n hay mét kho n nî ®−îc ghi chÐp theo gi¸ trÞ thÝch hîp trªn c¬ së chuÈn mùc v chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn h nh (hoÆc ®−îc thõa nhËn); f/ ChÝnh x¸c: Mét nghiÖp vô hay mét sù kiÖn ®−îc ghi chÐp theo ®óng gi¸ trÞ cña nã, doanh thu hay chi phÝ ®−îc ghi nhËn ®óng kú, ®óng kho n môc v ®óng vÒ to¸n häc. g/ Trình b y v c«ng bè: C¸c kho n môc ®−îc ph©n lo¹i, diÔn ®¹t v c«ng bè phï hîp víi chuÈn mùc v chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn h nh (hoÆc ®−îc chÊp nhËn). Theo ph−¬ng ph¸p tu©n thñ : • Sù hiÖn diÖn cña nh ng quy chÕ kiÓm so¸t • TÝnh h u hiÖu c a sù vËn h nh cña c¸c quy chÕ ® ®−îc x©y dùng. • TÝnh liªn tôc trong vi c th c hi n c¸c quy chÕ kiÓm so¸t ho¹t ®éng. 18
c - B»ng chøng kiÓm to¸n. Kh¸i niÖm: B»ng chøng kiÓm to¸n l tÊt c nh ng t i liÖu v th«ng tin chi tiÕt m kiÓm to¸n viªn thu thËp l m c¬ së cho nh ng nhËn xÐt cña mình vÒ BCTC. Theo VSA 500: B»ng chøng kiÓm to¸n: L tÊt c c¸c t i liÖu, th«ng tin do kiÓm to¸n viªn thu thËp ®−îc liªn quan ®Õn cuéc kiÓm to¸n v dùa trªn c¸c th«ng tin n y kiÓm to¸n viªn hình th nh nªn ý kiÕn cña mình. B»ng chøng kiÓm to¸n Ph©n lo¹i b»ng chøng kiÓm to¸n: + Theo nguån gèc: b»ng chøng kiÓm to¸n ®−îc chia th nh: • B»ng chøng kiÓm to¸n do KTV tù khai th¸c v ph¸t hiÖn. • Do doanh nghiÖp ph¸t hiÖn v cung cÊp cho KTV. • Do bªn thø ba cung cÊp. + Theo lo¹i hình: (d¹ng b»ng chøng kiÓm to¸n) • C¸c ghi chÐp kÕ to¸n v ghi chÐp kh¸c cña doanh nghiÖp. • C¸c t i liÖu kiÓm kª thùc tÕ. • C¸c văn b n, b¸o c¸o, chøng tõ. • C¸c b¸o c¸o t i chÝnh v b¸o c¸o kh¸c cã liªn quan. • C¸c kÕ ho¹ch dù to¸n ® phª duyÖt... ánh giá b ng ch ng ki m toán TÝnh hiÖu lùc - Kh¸i niÖm: TÝnh hiÖu lùc cña b»ng chøng l chØ ®é tin cËy hay chÊt l−îng cña b»ng chøng kiÓm to¸n. 19
®¸nh gi¸ ®é tin cËy cña b»ng chøng kiÓm to¸n dùa vµo c¸c nguyªn t¾c: B»ng chøng cã nguån gèc tõ bªn ngo i ®¬n vÞ ®¸ng tin cËy h¬n b»ng chøng cã nguån gèc tõ bªn trong; B»ng chøng cã nguån gèc tõ bªn trong ®¬n vÞ cã ®é tin cËy cao h¬n khi hÖ thèng kÕ to¸n v hÖ thèng KSNB ho¹t ®éng cã hiÖu qu ; B»ng chøng do kiÓm to¸n viªn tù thu thËp cã ®é tin cËy cao h¬n b»ng chøng do ®¬n vÞ cung cÊp; B»ng chøng d−íi d¹ng văn b n, hình nh ®¸ng tin cËy h¬n b»ng chøng ghi l¹i lêi nãi. B»ng chøng kiÓm to¸n cã søc thuyÕt phôc cao h¬n khi cã ®−îc th«ng tin tõ nhiÒu nguån v nhiÒu lo¹i kh¸c nhau cïng x¸c nhËn. ánh giá b ng ch ng ki m toán TÝnh ®Çy ®ñ c a b ng ch ng ki m toán - Kh¸i niÖm: TÝnh ®Çy ®ñ cña b»ng chøng kiÓm to¸n l kh¸i niÖm chØ sè l−îng hay quy m« cÇn thiÕt cña b»ng chøng kiÓm to¸n ®Ó ®−a ra kÕt luËn kiÓm to¸n. ¸nh gi¸ sù ®Çy ®ñ vµ tÝnh thÝch hîp cña b»ng chøng kiÓm to¸n phô thuéc: TÝnh chÊt, néi dung v møc ®é rñi ro tiÒm t ng cña to n bé b¸o c¸o t i chÝnh, tõng sè d− t i kho n hoÆc tõng lo¹i nghiÖp vô; HÖ thèng kÕ to¸n, hÖ thèng KSNB v sù ®¸nh gi¸ vÒ rñi ro kiÓm so¸t; TÝnh träng yÕu cña kho n môc ®−îc kiÓm tra; Kinh nghiÖm tõ c¸c lÇn kiÓm to¸n tr−íc; KÕt qu c¸c thñ tôc kiÓm to¸n, kÓ c c¸c sai sãt hoÆc gian lËn ® ®−îc ph¸t hiÖn; Nguån gèc, ®é tin cËy cña c¸c t i liÖu, th«ng tin. 20