Phân tích hình tượng nhân vật Đào trong truyện ngắn "Mùa Lạc" của Nguyễn Khải

Đề bài: Phân tích hình tượng nhân vật Đào trong truyện ngắn "Mùa Lạc" của <br /> Nguyễn Khải<br /> <br /> Bài làm<br /> <br /> Nhân vật trung tâm của "Mùa Lạc" là Đào. Đây là một thành công đáng kể của tác phẩm  <br /> này nói riêng, của đời văn Nguyễn Khải nói chung. Nguyễn Khải đã chọn một phụ  nữ <br /> bình thường như vô vàn phụ  nữ  khác trong cuộc đời. Và đây cũng là một cách điển hình  <br /> hóa rất riêng của ngòi bút Nguyễn Khải<br /> <br /> Phải nói ngay rằng Đào có một ngoại hình không mấy hấp dẫn. Chỉ bằng vài nét, Nguyễn  <br /> Khải đã dựng lên một người phụ  nữ  vất vả  trong cuộc đời, lận đận trong tình duyên: <br /> dáng người thấp, chân ngắn bàn tay có những ngón thô, khuôn mặt thô, gò má cao, nhiều <br /> đốm tàn nhang, đôi mắt nhỏ hẹp, đưa đi đưa lại rất nhanh Những đường nét ấy cho thấy  <br /> Đào khỏng phải là người xinh xắn. Rất may trên khuôn mặt ấy ta thấy có một cái miệng <br /> tươi, một chiếc răng khểnh. Những nét đó nói rằng Đào là người thông minh, sắc sảo.<br /> <br /> Quả thực, những đặc điểm bên ngoài đó đã hé mở cho chúng ta đôi điều về tính cách của  <br /> chị. Đào là một người yêu chồng thương con, chịu thương chịu khó, đảm đang, tháo vát. <br /> Những nét nổi bật và độc đáo ở  người phụ nữ này là thông minh sắc sảo, cứng cỏi đến  <br /> mức đáo để. Dào tuy ít học, nhưng bù lại, chị có một vốn hiểu biết văn hoá dân gian dồi  <br /> dào, thuộc nhiều tục ngữ  ca dao. Chị lại vận dụng vốn kiến th ức c ủa dân gian  ấy một  <br /> cách rất linh hoạt. Nhất là những lần đối đáp, trả đũa những người hoặc vô tình hoặc hữu  <br /> ý chạm đến những rủi ro, mất mát, chua xót của đời mình. Khi nói về  nhan sắc tuổi trẻ <br /> thì:<br /> <br /> "Trâu quá xa, mạ quá thì<br /> <br /> Hồng nhan bỏ bị còn gì là xuân"<br /> <br /> Khi nói đến sự luống tuổi của mình thì:<br /> <br /> "Mỗi năm một tuổi, cái tuổi nó đuổi xuân đi”<br /> Đặc biệt là cái lần trả đũa ai đó đã đem mình ­ một người goá chồng xấu xí gắn cho Huân  <br /> ­ một chàng thanh niên đẹp trai, lại là con cán bộ, thỉ  lời lẽ  của chị trở  nên gai góc, sắc <br /> nhọn. Vốn hiểu biết văn hóa dân gian ở chị đã thực sự trở thành "vũ khí" để phản công lại  <br /> đối phương. Chị Đào đến trước mặt Huân:<br /> <br /> ''Huệ thơm bán một đồng mười<br /> <br /> Huệ tàn nhụy rữa giá đôi lạng vàng.<br /> <br /> Giá đôi lạng vàng chứ chửa vị tất đã bán đâu anh Huân ạ!"<br /> <br /> Những câu nói như thế đã trở thành một thứ vũ khí lợi hại sắc bén của một người phụ nữ <br /> đau khổ. Song điều quyết định đến tư  tưởng của câu chuyện cũng như  giá trị  của tác <br /> phẩm là ở những diễn biến trong thân phận của Đào.<br /> <br /> Cuộc đời của người đàn bà này diễn ra trên hai chặng lớn và hoàn toàn tương phản nhau. <br /> Nếu trước khi lên Điện Biên chị là người đàn bà gặp nhiều bất hạnh đã chán sống, thỉ sau <br /> khi lên Điện Biên, lòng yêu đời trở  lại và chị  tìm thấy niềm vui hạnh phúc của mình.  <br /> Cuộc sống mới đã đền bù lại những gì mà chị đã bị số phận cướp đi<br /> <br /> Như  muôn vàn người phụ  nữ nông thôn bình thường khác, chị  có  ước mơ  về  một hạnh  <br /> phúc thật giản dị. Đó là một tổ   ấm gia đình. Và chị  đã từng có một hạnh phúc như  thế.  <br /> Chị đạt được  ước mơ này cũng muộn và không phải hoàn toàn như  ý. Chị  đã có một gia  <br /> đỉnh, có chồng, có con, đã từng được làm vợ, làm mẹ, từng được chăm sóc, vun vén cho <br /> cái tổ ấm ấy. Nhưng chẳng may chồng chị lại vướng vào cờ bạc, và vì cờ bạc nên đã bỏ <br /> chị  mà đi, đến lúc hối cải trở  về, thì chỉ  sống với chị  được vài năm rồi chết. Bao nhiêu  <br /> tình cảm của người đàn bà chị  dồn hết cho đứa con. Những đứa con cũng chỉ  sống một <br /> thời gian ngắn rồi cũng cướp công chị. Chị  thành người đàn bà trắng tay. Những gì chị <br /> chắt chiu gìn giữ, vun xới đều bị số phận cướp đi hết. Chị sa vào tình trạng khủng hoảng.<br /> <br /> Khi người đàn bà đã mất đi cái hạnh phúc của mình đang có trong tay, thì dường như họ <br /> cũng mất luôn nhiệt tình sống. Đào bắt đầu bước vào những ngày chán chường, cùng cực.  <br /> Dường như, Dào cũng muốn vào hùa với số phận để tàn phá nốt phần đời còn lại của đời  <br /> mình. Chị đã chọn công việc hoàn toàn trái ngược với bản tính người phụ nữ, đó là nghề <br /> buôn xa. Nay Cao Bằng, mai Lạng Sơn, mùa vải về thì Hưng Yên, mùa nhãn thì sang Nam  <br /> Định, cứ  đòn gánh trên vai, ngày nắng cũng như  mưa, tối đâu là nhà, ngã đâu là giường,  <br /> không gìn giữ... Rõ ràng chị  đã sống như  một người tiêu cực, lao vào công việc, tự  dấn  <br /> thân vào vất vả để quên đi nỗi bất hạnh<br /> <br /> Và Nguyễn Khải tỏ ra rất am hiểu tâm lý phụ  nữ trong việc miêu tả  nhân vật của mình. <br /> Nhà văn đã thể hiện được một quy luật trớ trêu, chua xót: khi người ta rơi vào bất hạnh <br /> thì sẽ  sa vào chán chường và khi nỗi chán chường đến cùng cực thì người ta cũng mất  <br /> luôn cái tài sản của giời mình ấy là nữ tính. Chị Đào đã sống như là ném mình vào sự dầu  <br /> dãi để cho nỗi cực nhọc tàn phá quăng đời còn lại của mình. Đồng thời chị cũng mất luôn  <br /> nhu cầu chăm sóc đến hình thức, nhan sắc. Một thời gian sau. tóc chị đỏ quạch như chết,  <br /> răng phai không buồn nhuộm<br /> <br /> Như vậy. trước khi lên Điện Biên, Đào đã bị những mất mát đau khổ riêng đè nặng, khiến  <br /> chị hoàn toàn thụ động trước số phận. phó mặc cho hoàn cảnh đưa đẩy. Có thể nói đó là  <br /> một cơn khủng hoảng kéo dài. Chị đang trải qua những ngày đen tối nhất của đời mình.<br /> <br /> Cuộc đời của Đào cứ như thế tiếp diễn không biết đến bao giờ. nếu như không có những <br /> ngày lên Điện Biên. Có thể nói, lên Điện Biên là bước ngoặt mở ra cuộc đời mới cho chị. <br /> Và ngòi bút của Nguyễn Khải cũng thực sự  sâu sắc. tinh tế  trong việc tập trung mô tả <br /> đoạn đời thứ hai này của Đào<br /> <br /> Thực ra, Đào lên Điện Biên hoàn toàn không phải với một động cơ tích cực mà vẫn theo <br /> tâm lý của kẻ chán đời. Với tâm lý "con chim bay mãi cũng mỏi cánh, con ngựa chạy mãi <br /> cũng chồn chân”, Đào đã tỉm lên Điện Biên để mà quên đời. Lên một nơi xa lạ, không gặp <br /> bất kì người quen nào để khỏi phải nhớ lại quá khứ đau khổ và bất hạnh của mình. Trong <br /> đoàn người hồ hởi lên Điện Biên để xây dựng cuộc sống mới thì Đào mang một động cơ <br /> riêng, một nỗi niềm riêng có vẻ như lạc lõng.<br /> <br /> Nhà văn Nguyễn Khải khi mô tả nhân vật Đào đã rất am hiểu và tôn trọng quy luật tâm lý  <br /> của cuộc sống. Ngay cả những người có khả năng thích ứng với môi trường mới, thì cũng  <br /> khó có thể thay đổi một sớm một chiều. Mà mọi sự thay đổi đểu phải có quá trình có thời  <br /> gian của nó. Đào cũng vậy, những ngày đầu lên Điện Biên, chị là người mang nặng mặc <br /> cảm. Những ý nghĩ xưa cũ, những định kiến lạc hậu đã cầm tù chị, làm cho chị  luôn xa <br /> lánh mọi người, không dễ hòa nhập. Chị vẫn sống, vẫn làm việc nhưng không phải bằng  <br /> sự gắn bó, bằng một niềm hứng khởi. Mà trái lại, chị  lao vào công việc cũng chỉ  để  mà <br /> tìm quên Đào sống thu mình thui thủi một mình một bóng, tự cô lập mình trước tập thể.<br /> <br /> Cuộc sống ở nông trường Điện Biên được Nguyễn Khải mỏ tà có thể nói là cuộc sống lí  <br /> tưởng đối với những người như Đào. Bởi đây là một cuộc sống sôi động, vô tư, nó cuốn  <br /> con người đi với nhịp sống hăng say, không ai còn bị  gánh nặng của quá khứ  đeo đẳng. <br /> Họ  sống hết mình với hiện tại và tha thiết với tương lai. Đồng thời, đội sản xuất của <br /> Đào còn là một tổ   ấm, mỗi thành viên đều được quan tâm, được chăm lo, ai cũng biết <br /> giúp đỡ, nâng niu. san sẻ cho nhau. Chính vì thế mà tâm lí của Đào dần dần thay đổi. Từ <br /> một người mang nặng mặc cảm, Đào dần dần đã tự giải phóng khỏi những mặc cảm của  <br /> mình. Hàng ngày được chứng kiến nhịp sống vô tư và sôi động, Đào thấy sự lạc lõng của <br /> mình thật sự vô lí. Càng ngày chị càng thấy những định kiến của mình không phù hợp một  <br /> chút nào với nhịp sống mới. Mặt khác những người trong đội sản xuất đã chủ  động gần <br /> gũi với chị, động viên khuyên bảo, thuyết phục làm cho cách nghĩ cũ của chị  cứ  lung lay  <br /> dán. Chị mới nhận ra một chân lý giản dị nhưng mới mẻ đối với chị: người ta không thể <br /> chỉ sống với quá khứ mà cần phải sống với hiện tại và tương lai. Người ta sinh ra  ở đời <br /> như đôi đũa có đôi, không ai sống một mình mãi mãi được. Cứ thế, quan niệm mới ngày <br /> một ngày hai đã hình thành trong đầu óc của chị.<br /> <br /> Tuy nhiên, sự  tác động của môi trường chỉ là nhân tố  khách quan, nếu thiếu yếu tố chủ <br /> quan thì cũng không thể  có sự  thay đổi. May thay, khát vọng hạnh phúc  ở  người đàn bà  <br /> quá lứa lỡ thì này, té ra chưa hoàn toàn tắt hẳn. Những ngày chán chường, chị không dám <br /> mơ đến hạnh phúc, nhưng khát khao ấy vẫn âm ỉ cháy trong lòng chị. Nhiều hôm ốm đau <br /> phải nằm nhờ nhà bạn, nâng bát cơm bốc khói do bạn đưa cho, nhìn thấy gia đình bạn ấm  <br /> cúng, chị  lại nhớ tiếc cái gia đình đã mất của mình. Nếu không còn khao khát, hẳn lòng  <br /> chị  sẽ  không gợn lên một chút tiếc nuối nào. Rồi những buổi đứng máy tuốt lạc với  <br /> Huân, nhìn bộ ngực và đôi vai để trần đỏ  như đồng hun dưới ánh nắng cao nguyên, lòng <br /> chị lại dây lên một nỗi thèm khát về một gia đình có người chồng khỏe mạnh như thế. Rõ <br /> ràng, tác động của cuộc sống chung quanh chỉ là sự khơi dậy, là sự thổi bùng lên cái ngọn  <br /> lửa âm ỉ trong lòng chị. Và cuối cùng, trong mùa thu hoạch lạc, con người này đã thực sự <br /> thay đổi<br /> <br /> Qua việc mô tả nhân vật Đào trong quá trình đổi thay căn bản về tính cách và thân phận,  <br /> Nguyễn Khải đã ca ngợi cuộc sống mới mà cách mạng và nhân dân đang nhen lên trên <br /> khắp đất nước. Cuộc sống  ấy thực sự là một quan hệ  xã hội tốt đẹp mà mỗi thành viên  <br /> trong đó đều cảm nhận được hạnh phúc rất cụ thể. Đó là cuộc sống mà mỗi thành viên  <br /> đều được chăm lo nâng đỡ, ai cũng tìm được hạnh phúc cho riêng mình. Bằng cách ấy nhà  <br /> văn đã ca ngợi công  ơn đổi đời to lớn của cach mang. Cuộc sống mới đã đền bù được <br /> nhưng mất mát của số phận mà cuộc sống cũ không thể nào làm được<br /> <br /> Nội dung câu chuyện còn chứa  đựng một triết lý sâu xa Không phải ngẫu nhiên mà  <br /> Nguyễn Khải mô tả sự đổi thay của Đào diễn ra trên mảnh đất Điện Biên. Đây là mảnh <br /> đất chiến tranh từng ngự trị. trước kia chỉ có đạn bom và cái chết. Trước, mảnh đất ấy đã <br /> chết trong lòng chị Đào thì nay đang sống lại. Trước kia Đào tưởng mình đã đến cái bước  <br /> tận cùng của đời mình. Nhưng không phải. cái chết khổng tiêu diệt được sự  sống. Trái <br /> lại, sự  sống đang nảy sinh từ  cái chết  ở  nông trường Điện Biên, người ta tặng nhau <br /> những dây dù để  làm võng, những vỏ  mìn cóc làm bình hoa, vỏ  pháo sáng làm ống đựng  <br /> giấy khai sinh. Những phương tiện vốn dùng để  tiêu hủy sự  sống này đang trở  thành <br /> những đồ  vật chăm lo cho cuộc sống. Trong lòng Đào cũng có một đổi thay như thế, chị <br /> đã phá bỏ mối mặc cảm của mình để hòa nhập với cuộc đời, bước qua giới hạn của mình <br /> để  đến bến bờ  hạnh phúc mới. Đúng là "ớ  đời này không có con đường cùng, chỉ  có  <br /> những ranh giới, điều cốt yếu là phải có sức mạnh để bước qua những ranh giới ấy". Đó  <br /> thực sự là một triết lí nhân sinh được rút ra từ cuộc đời nhân vật Đào, nhưng ý nghĩa của  <br /> nó thỉ không chỉ dừng lại ở riêng "Mùa lạc". Bởi vì đời người là gì, nếu không phải là một <br /> nỗ lực không ngừng để liên tục bước qua những ranh giới của riêng mình? Đó cũng chính  <br /> là ý nghĩa nhân đạo sâu sắc của tác phẩm.<br />