Suy nghĩ về hình tượng nhân vật Bá Kiến trong truyện ngắn Chí Phèo

Đề bài: Suy nghĩ về hình tượng nhân vật Bá Kiến trong truyện ngắn Chí Phèo<br /> Bài làm<br /> Ngô Tất Tố thành công với bức tranh hiện thực cùng khổ  của người nông dân Việt Nam <br /> trước Cách mạng còn Nam Cao lại khiến người ta nhớ khi viết về đề tài sự lưu manh của  <br /> con người trong một thời đại tối tăm. Năm 1941, truyện ngắn Chí Phèo (lúc đầu có tên là <br /> Đôi lứa xứng đôi) ra đời là một lời cảnh tỉnh con người trước hiện thực tàn bạo của xã  <br /> hội thực dân nửa phong kiến. Đó là một xã hội tàn nhẫn với lắm kẻ lưu manh, đểu giả và  <br /> thâm sâu. Chúng sẵn sàng vùi dập hay hãm hại con người. Chúng cũng sẵn sàng tước đoạt <br /> ở người khác quyền sống, sự sống. Nhân vật Bá Kiến là một điển hình sâu sắc cho loại <br /> con người ấy.<br /> Nếu nhân vật Nghị Quế nổi bậc  ở cái tính ăn bẩn, keo kiệt và thô lỗ  của hắn, nhân vật  <br /> Nghị  Hách đặc sắc  ở  cái nết dâm bậy, thì  ở  nhân vật Bá Kiến hội tụ  đầy đủ  mọi điều  <br /> xấu xa, bỉ ổi ở trên đời. Có thể nói cái xằng bậy nào hắn ta cũng có. Hắn cũng có đủ bản  <br /> lĩnh của một tên cáo già, gian hùng khét tiếng. Hắn chính là đại diện cao nhất của cái xã <br /> hội tàn bạo, bất nhân, cạn kiệt tình người. Đó là một xã hội "quần ngư  tranh thực" đầy  <br /> ghê tởm. Ở đó, kẻ mạnh hiếp kẻ yếu, từng người, từng người lũ lượt đánh mất bản chất <br /> lương thiện vốn có của mình chỉ vì miếng ăn.<br /> Bá Kiến là một nhân vật phản diện điển hình. Qua nhân vật Bá Kiến, mọi điều dơ  bẩn  <br /> của cái xã hội thối nát ấy được phơi bày rõ ràng, chân thực, sinh động và đầy xót xa.<br /> Có thể nói, cái trí xảo và gian tham của Bá Kiến cũng có dòng có dõi. Hắn xuất thân trong  <br /> một gia đình đã từng bốn đời làm Lí trưởng. Bản thân hắn làm Lí trưởng rồi Chánh tổng.  <br /> Cái xuất thân dòng dõi  ấy, khiến Bá Kiến kế  thừa mọi mánh khóe  ở  đời. Bằng đủ  mọi <br /> mưu mô và thủ đoạn khôn khéo, hắn đã lần lượt leo lên đỉnh cao danh vọng. Từ tiên chỉ <br /> làng Vũ Đại hắn leo lên làm Bá hộ  rồi Chánh hội kỳ  hào, Huyện hào. Đến cả  cái danh <br /> Bắc Kì nhân dân đại biểu hắn cũng chiếm lấy. Hắn khét tiếng đến cả trong hàng huyện. <br /> Đâu chỉ có dân lành mới sợ cái uy của cụ Bá, mà cả bọn lưu manh lẫn cường cào đối đối <br /> nghịch cũng dè chừng và kiên nể  hắn ta lắm.  Ở  làng Vũ Đại, Bá Kiến quyền uy chẳng <br /> khác gì một tên chúa đất.<br /> Tuy không chú ý tô đậm nhân vật này nhưng Bá Kiến lại rất nổi bậc trong tác phẩm.  <br /> Bằng một vài sự  miêu tả  của Nam Cao cũng đủ  làm nhân vật này in đậm trong trí nhớ <br /> người đọc. Bá Kiến tuy là một nhân vật loại hình nhưng với những nét độc đáo, khiến  <br /> nhân vật này rất ấn tượng, không thể nào quên.<br /> Trước hết, Bá Kiến là loại cường hào cáo già lọc lõi. Tên "chúa đất" nào chẳng tham lam,  <br /> gian manh chuyên đi đè đầu cưỡi cổ nông dân. Nhưng tham lam kiểu Bá Kiến là một loại  <br /> hiếm thấy.<br /> Sự gian manh sừng sỏ của Bá Kiến thể hiện sâu sắc trong cách hắn trị người và cách hắn <br /> đã đẩy Chí Phèo, một anh nông dân hiền lành như cục đất vào tù và khuất phục Chí Phèo <br /> sau khi hắn ra khỏi tù.<br /> Nhà văn để  cho Bá Kiến xuất hiện đầu tiên trước độc giả  đúng lúc Chí Phèo say rượu,  <br /> đến cổng nhà hắn để rạch mặt, kêu làng, ăn vạ. Vừa trông thấy Chí Phèo nằm trước cửa, <br /> không nhúc nhích như thể gần chất, Bá Kiến hiểu ngay cơ sự. Hắn thừa biết ý định của  <br /> Chí Phèo khi gây ra hành động này. Với sự  từng trải của một tên cáo già gian hùng, Bá  <br /> Kiến biết rõ tác hại của đám đông nhốn nháo này. Với địa vị  là Bá hộ, quyền uy thét ra  <br /> lửa, không thể  để  Chí Phèo làm cho mất mặt. Bá Kiến đã mau chóng tìm được cách đối <br /> phó hữu hiệu.<br /> Trước hết, hắn xua đám đông ra về. Hắn biết rõ sự ồn ào của đám đông càng làm cho con <br /> thú kia thêm hung hăng. Chí Phèo cũng mượn đám đông để  gây khó cho hắn. Bá Kiến ra <br /> lời quát tháo mọi người chẳng qua là kế  trì hoãn, kéo dài thời gian để  Chí Phèo vơi bớt  <br /> cơn say rượu. Đối với hắn, cái loại ngang bướng như  Chí Phèo đâu phải là chưa từng  <br /> gặp. Hắn có nhiều kinh nghiệm trừng trị loại "đầu bò" như Chí lắm rồi.<br /> Mặt khác, trước đám đông, hắn không thể  nói lời nhũn nhặn để  dụ  dỗ  Chí Phèo được. <br /> Muốn dụ dỗ, ắt phải nhún nhường. Đường đường là một cụ bá hét ra lửa mà để đám dân <br /> đen chứng kiến cảnh ngọt nhạt với một thằng cùng đinh, thì còn ra cái thể thống gì?<br /> Với người nhà, hắn quát lấy lệ, đuổi họ  vào nhà. Với người làng, hắn vạch rõ phận sự <br /> không liên quan để  khiến họ  về  nhà: "cả  các ông, các bà nữa, về  đi thôi chứ! Có gì mà  <br /> xúm lại thế  này?". Dù rất hả  hê và muốn biết chuyện gì sẽ  xảy ra nhưng họ  cũng lảng  <br /> dần đi vì nể sợ cái uy của cụ Bá.<br /> Đến khi "chỉ  còn trơ  lại Chí Phèo", thì cái tài phỉnh dụ  của Bá Kiến mới bộc lộ  hết ra.  <br /> Trước hết, cụ  bắt  đầu giở  giọng đường mật, nịnh nọt, dỗ  dành Chí Phèo. Lão nhún  <br /> nhường gọi Chí bằng anh rồi vồn vã mời Chí vào nhà uống nước.<br /> Sự xuống nước của lão già ranh ma ấy khiến cho cơn hung hăng của Chí phèo vơi đi cả <br /> nửa. Chí cũng ngạc nhiên lắm nhưng để xem chuyện gì đang xảy ra, Chí đã nghe theo lão. <br /> Bá Kiến đã chiến thắng ngay ở bước đầu tiên. Chỉ cần Chí Phèo ngheo theo lão việc này, <br /> thì tất sẽ nghe theo việc khác nữa.<br /> Không để Chí Phèo kịp nhận ra trò bịp ấy, lão lập tức tiến một bước thâm độc khác. Lão <br /> nhận mình có họ  có hàng với Chí Phèo. Dĩ nhiên, Chí Phèo chẳng biết thật giả  thế nào. <br /> Nhưng cũng thấy được đối đãi, trong lòng không giận nữa.<br /> Chỉ cần Chí Phèo ngồi lên ghế  là Bá Kiến biết mình đã thắng. Để  hoàn toàn khuất phục <br /> con quỷ ấy, Bá Kiến hô người giết gà, mua rượu thết đãi Chí Phèo như đối đãi với hàng <br /> thượng khách. Chí Phèo nhận rượu nghĩa là chấp nhận cái "tấm lòng" của Bá Kiến, nghĩa <br /> là không gây sự  nữa. Cuối bữa rượu, Bá Kiến còn biếu Chí Phèo mấy đồng bạc để  ru <br /> lòng gã lang thang này.<br /> Bá Kiến như đi vào suy nghĩ của người khác, thấu hiểu mọi điều và dự  đoán chính xác <br /> mọi hành động. Cái lão già "khôn róc đời" ấy quả thật rất đáng sợ.<br /> Đặc biệt, Nam Cao đã để cho nhân vật Bá Kiến độc thoại nội tâm nhằm phơi bày những  <br /> ý nghĩ tỉnh táo nhưng nham hiểm của hắn. Đó là những phương châm, thủ đoạn thống trị <br /> người nông dân rất khôn ngoan và hiệu quả mà Bá Kiến đã đúc rút từ bốn đời làm tổng lý.<br /> Với những kẻ lì lợm như Chí Phèo trị không được thì lão dùng. Cái kế của lão đó là "dùng <br /> những thằng đầu bò để  trị  những thằng đầu bò". Kế  sách  ấy không những thâm độc, <br /> nham hiểm mà còn rất côn đồ. Với lão, sự  đời không nên cố  chấp. Không ăn được thì <br /> buông bỏ, hà tất cố đấm ăn xôi để mang họa vào thân. Lão luôn tâm niệm "bám thằng có  <br /> tóc chứ không bám thằng trọc đầu". Với triết lý "thứ nhất sợ kẻ anh hùng, thứ hai sợ kẻ <br /> cố cùng liều thân", "mềm nắn rắn buông" hết sức mềm dẻo, uyển chuyển và hợp lý<br /> Nhờ "biết mềm, biết cứng, biết thu dụng những thằng bạt mạng không sợ chết và không <br /> sợ  đi tù" rất được việc trong chuyện đến "tác hại bất cứ  anh nào không nghe mình". Bá  <br /> Kiến đã tập hợp được một phe cánh, bè đảng xung quanh mình. Thế  lực và sức mạnh  <br /> không ngừng được tăng cường, lấn át tất cả, làm cho bọn cường hào đối địch trong làng <br /> phải nể sợ, kiêng dè.<br /> Sự gian xảo của hắn được phơi bày trọn vẹn trong âm mưu hại người. Nếu ghét kẻ nào,  <br /> lão ngấm ngầm đẩy người ta xuống sông, đưa vào chốn tù tội hoặc khốn cùng. Nhưng rồi  <br /> lão lại dắt tay họ  lên để  họ  phải cảm  ơn. Lão sẵn sàng dùng mọi cách để  đòi được số <br /> tiền cần lấy, để rồi ném trả với luận điệu thương hại giả dối vì thương kẻ bần hàn cùng  <br /> túng quá. Hắn diễn kịch cứ như thật. Vì thế mà nhận cho ra bộ  mặt thật của tên cáo già <br /> Bá Kiến không phải là điều dễ dàng.<br /> Tất cả  những thói lưu manh, côn đồ, đểu giả   ấy được rèn luyện chỉ  để  bóc lột người  <br /> khác mà thôi. Bá Kiến nổi tiếng hơn ở cái danh "già đời trong nghề đục khoét". Để vơ vét <br /> được nhiều tiền của, lão đã vận dụng hết các ngón nghề điêu luyện, không trừ ngón nào. <br /> Với người nông dân hiền lành nhưng khốn khó, lão tha hồ  bóp nặn trong những vụ  thu  <br /> thuế. Không cách này thì cách khác, người nông dân phải cật lực nộp đủ tiền thuế. Không <br /> có thì lão cho vay. Mà vay thì phải trả gấp năm gấp mười.<br /> Đối với "những thằng bạt mạng" hắn không ngừng thu nạp để giúp hắn dùng trong việc  <br /> đòi nợ  hay gây thanh thế  cho hắn. Hắn luôn dùng đúng, người đúng việc. Bởi thế  mà, <br /> không có cái nợ nào hắn không đòi được, không có kẻ thù nào mà hắn không làm cho điêu  <br /> đứng, tán gia bại sản. Chí phèo đối với hắn như  một con tốt thí mạng. Bằng tiền, hắn  <br /> mua chuộc cả con người Chí. Hắn biến thù thành bạn. Những người bạn "đặc biệt" của  <br /> hắn sớm hôm quanh quẩn quanh làng, hễ có việc là hắn sai bảo.<br /> Nam Cao cũng đã vạch rõ nhân cách bỉ ổi, đê tiện của lão cáo già vô sỉ ấy. Bá Kiến không  <br /> chỉ mưu mô mà còn là một lão già mất nết, dâm đãng và đồi bại. Chuyện lão có bốn năm  <br /> bà vợ thì cũng thường tình. Nhưng ở tuổi ngoài sáu mươi mà hắn còn ghen bóng, ghen gió.  <br /> Nỗi hậm hực của lão đối với "những thằng trai trẻ" đã khiến hắn nhẫn tâm đẩy bao con  <br /> người vô tội vào tù ra tội. Chính hắn lại là người rất háo sắc và thích chơi bời, trác táng,  <br /> sa đọa và hư hỏng hơn ai hết. Hắn bí mật đi lại với vợ Binh Chức. Câu chuyện ăn chơi  <br /> của lão ở trên tỉnh thì ai cũng biết.<br /> Đặc tả  nhân vật Bá Kiến là một trong những thành công nghệ  thuật của Nam Cao trong <br /> truyện ngắn Chí Phèo. Những loại cường hào như  Bá Kiến trong xã hội là không hiếm. <br /> Sức mạnh đích thực nằm  ở  cái cách Nam Cao miêu tả, vừa rõ ràng vừa khinh bỉ  tột độ. <br /> Cộng với lớp từ  ngữ  phong phú, chân thực giống như  một chất tẩy rửa từng bước lột  <br /> trần bộ mặt xấu xa, đê tiện, bỉ ổi và dâm ô của Bá Kiến.<br /> Nhân vật Bá Kiến vừa mang bản chất chung của giai cấp  địa chủ  cường hào, vừa có <br /> những nét riêng biệt sinh động không giống bất kỳ  một tên địa chủ  nào khác trong văn  <br /> học. Điều đó giải thích vì sao hắn luôn được chúng ta nhắc đến khi cần ám chỉ một kẻ có  <br /> quyền lực, gian hùng và nham hiểm. Hắn là cái nguyên nhân không chỉ dẫn đến cái bi kịch  <br /> thảm khốc của cuộc đời Chí Phèo mà còn của biết bao con người lương thiện khác.<br /> Người đọc hả hê khi nhìn thấy Bá Kiến nằm giãy chết trong vũng máu. Nhưng người đọc <br /> cũng lập tức lo âu và suy nghĩ. Bá Kiến này chết nhưng trong xã hội vẫn còn có biết bao  <br /> Bá Kiến khác. Những kẻ đối địch bấy lâu của cá kiến chờ đợi cái chết của lão mà nhảy  <br /> lên tiếp tục đè đầu, cưỡi cổ người nông dân. Kiếp sống lầm than không bao giờ dứt.<br /> Tác phẩm Chí Phèo mang giá trị  nhân đạo sâu sắc, thể  hiện tấm lòng yêu thương trân  <br /> trọng của Nam Cao đối với những người khốn khổ; đồng thời là lời kết tội đanh thép xã  <br /> hội thực dân ­ phong kiến đẩy con người vào bi kịch cùng cực, bế tắc, tuyệt vọng. Nhân <br /> vật Bá Kiến quả  là một thành công ngoài dự  định của nhà văn. Cách miêu tả  nhân vật <br /> phản diện, cách điển hình hóa nhân vật, khác sâu đời sống nội tâm có lẽ Nam Cao là nhà  <br /> văn thành công nhất.<br /> Bên cạnh Suy nghĩ về  hình tượng nhân vật Bá Kiến trong truyện ngắn Chí Phèo các em <br /> cần tìm hiểu thêm những nội dung khác như  Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Chí <br /> Phèo từ  buổi sáng sau khi gặp Thị Nở  đến khi kết thúc cuộc đời để  thấy rõ bi kịch của <br /> nhân vật này hay phần Phân tích nhân vật Chí Phèo để  làm nổi bật bi kịch bị  cự  tuyệt  <br /> quyền làm người trong truyện ngắn cùng tên của Nam Cao. nhằm củng cố kiến thức của  <br /> mình.<br /> Bài Mẫu Số 2: <br /> Bá Kiến là một trong số  những nhân vật điển hình xuất sắc, được xây dựng đặc biệt <br /> thành công của văn học hiện thực nói chung và của Nam Cao nói riêng.<br /> Trong tiểu thuyết Tắt đèn, khi xây dựng thành nhân vật địa chủ nghị Quế keo kiệt, thô lỗ, <br /> Ngô Tất Tô đã mô tả khá rõ gia cảnh, rồi đến những hành động và cử chỉ của hắn. Nhưng  <br /> đối với bá Kiến, Nam Cao không hề tá diện mạo, chỉ nói đến giọng nói ngọt nhạt, tiếng  <br /> quát rất sang và cái cười Tào Tháo mà y tự phụ hơn đời. Bằng vài chi tiết, nhà văn đã tạo <br /> cho bá Kiến những nét độc đáo, khiến người đọc khó quên. Tuy vậy, nhân vật này trở <br /> thành sống động chủ yếu do năng lực miêu tả nội tâm sắc sảo của tác giả.<br /> Nhà văn để  cho bá Kiến xuất hiện lần đầu trước độc giả  đúng lúc Chí Phèo say rượu,  <br /> đến cổng nhà hắn rạch mặt ăn vạ. Cảnh tượng thật hỗn loạn, huyên náo. Thoáng nhìn  <br /> qua, bá Kiến đã hiểu cơ sự, hắn nhanh chóng tìm ra được kế sách thích hợp nhất để  đối  <br /> phó. Với sự từng trải, bá Kiên biết rất rõ tác hại của đám đông đang tụ tập kia. Bố con bá  <br /> Kiến thêm mất mặt, nếu để  dân làng chứng kiến hành động thô lỗ  của Chí. Cụ  bá cũng <br /> thừa biết tâm lý của những thằng đầu bò như Chí Phèo: đám đông kia chính là hậu thuẫn, <br /> kích thích để nó hung hăng hơn. Cũng cần phải có thời gian để Chí Phèo tỉnh rượu, đỡ táo  <br /> tợn. Vả  lại, nếu còn đám đông, bá Kiến khó có thể  diễn thành công mánh khóe mua  <br /> chuộc, dụ  dỗ. Muốn dụ dỗ  ắt phải nhún nhường. Đường đường là một cụ  bá hét ra lửa <br /> mà để  đám dân đen chứng kiến cảnh phải ngọt nhạt với thằng cùng đinh thì còn ra thể <br /> thống gì? Bởi vậy, việc đầu tiên bá Kiến tìm cách giải tán đám đông. Trước hết, hắn quát  <br /> mấy bà vợ và đuổi vào nhà. Những người đến xem không thể không hiểu đây là cụ đuổi <br /> khéo mình. Tiếp theo, quay sang bọn người làng, dịu giọng hơn một chút, y bảo: "Cả các  <br /> ông, các bà nữa, về đi thôi chứ! Có gì mà xúm lại như thế này?". Đến đây tất nhiên không <br /> ai nói gì, họ  lảng dần đi. Cho dù có tò mò, muốn biết sự tình, nhưng họ  vẫn nể, vẫn sợ <br /> cụ  bá. Vả  lại, ngay vợ  cụ cũng phải vào nhà rồi... Đến khi chỉ  còn trơ  lại Chí Phèo, cụ <br /> bắt đầu giở giọng đường mật, gọi đầy tớ cũ của mình ­ nay đã bị biến thành con vật gớm  <br /> ghiếc ­ bằng anh, vồn vã mời Chí vào nhà uống nước. Chưa đủ, cụ  tiên chỉ  làng Vũ Đại  <br /> còn nhận có họ  hàng với anh cùng đinh khốn khổ  này, rồi giết gà, mua rượu cho hắn  <br /> uống, rồi còn đãi thêm đồng bạc để về uống thuốc.<br /> Cách cư xử  ấy, chứng tỏ cụ bá lõi đời đã đi guốc vào bụng dạ Chí Phèo lúc này: vừa ưa <br /> phỉnh nịnh, vừa hám cái lợi trước mắt. Rốt cuộc, cụ  bá khôn róc đời chuyển bại thành  <br /> thắng, đạt được cả  hai mục đích: vừa tạm dập tắt ngọn lửa hờn căm trong con người <br /> Chí, vừa chuẩn bị  biến Chí thành tay sai lợi hại. Như  vậy, chỉ qua một tình huống, một  <br /> pha rạch mặt ăn vạ của Chí Phèo, cái xảo quyệt, lọc lõi của tên cường hào bá Kiến được  <br /> thể hiện một cách sinh động và đầy ấn tượng.<br /> Già đời đục khoét, đè đầu cưỡi cổ  nông dân, bá Kiến đã rút được nhiều kinh nghiệm  <br /> phong phú, trong cái nghề Làm việc quan. Phải biết thế nào là mềm nắn, rắn buông. Hãy <br /> ngấm ngầm đẩy người ta xuống sông, nhưng rồi lại dắt nó lên để  nó đền  ơn. Hãy đập <br /> bàn, đập ghế, đòi cho được năm đồng, nhưng được rồi thì lại vứt trả  lại năm hào "vì <br /> thương anh túng quá". Nhiều khi trị  không được thì bá Kiến lại dùng, vì cũng phải có <br /> những thằng đầu bò chứ? Không có những thằng đầu bò lấy đâu ai trị  những thằng đầu  <br /> bò?<br /> Cái nham hiểm ghê người của nhân vật này còn ở chỗ tìm cách làm cho lũ đàn em, hoặc <br /> đám dân làng sinh chuyện, tức là chém giết, đốt phá lẫn nhau để hắn có dịp mà ăn!<br /> Bên cạnh việc khắc họa sinh động bản chất xảo quyệt, gian hùng của bá Kiến, Nam Cao  <br /> không quên vạch trần nhân cách bỉ ổi của tiên chỉ làng Vũ Đại trong những<br /> mối quan hệ kín đáo. Khi cần đặc tả  sự đê tiện và thói dâm ô vô độ  của tên cường hào  <br /> này, nhà văn đã bỏ qua nhiều chi tiết rất cụ thể và phong phú của nguyên mẫu lý Bính ở <br /> làng Đại Hoàng quê ông. Ngay cái việc gỡ  gạc của cụ  lý đối với người đàn bà vắng  <br /> chồng, lại có tiền, lẫn máu ghen tuông của hắn cũng chỉ  được lướt qua. Tác giả  chỉ  đề <br /> mấy dòng tả ý nghĩ của cụ bá về người vợ thứ tư trẻ đẹp ngồn ngộn sức sống (Nhìn thì <br /> thích nhưng mà tưng tức lạ. Khác gì nhai miếng thịt bò lựt sựt khi rụng gần hết răng). Chỉ <br /> một vài chi tiết, nhưng nhờ  sự  chọn lọc, nên vẫn đủ  sức khắc sâu trong người đọc về <br /> một nhân cách thảm hại.<br /> Như  vậy, bá Kiến vừa mang bản chất chung của giai cấp  địa chủ  cường hào, vừa có <br /> những nét riêng sinh động, không giống bất cứ  một nhân vật địa chủ  nào trong văn học  <br /> đương thời. Điều đó giải thích vì sao hắn luôn được chúng ta nhắc đến, khi cần ám chỉ <br /> một kẻ có quyền, có chức, nham hiểm và gian hùng. Nhân vật này ghi nhận trình độ  xây <br /> dựng nhân vật điển hình bậc thầy của Nam Cao.<br /> Bài Mẫu Số 3:<br /> Nhà văn Nam Cao có phần đã dựa vào những người thật việc thật  ở quê hương mình để <br /> xây dựng truyện ngắn Chí Phèo. Đại diện cho giai cấp thống trị ở làng Vũ Đại chính là Bá <br /> Kiến. Qua nhân vật này, bộ mặt xấu xa tàn bạo của bọn cường hào, địa chủ bị phơi bày <br /> rất rõ nét.<br /> Không giống một số  nhân vật địa chủ  trong những tác phẩm khác của Nam Cao,  ở  Chí <br /> Phèo, Bá Kiến hiện lên với tư  cách là một nhân vật điển hình hoàn chỉnh. Khi xây dựng <br /> nhân vật địa chủ nghị Quế keo kiệt, thô lỗ; Ngô Tất Tố đã miêu tả khá tỉ mỉ gia cảnh, rồi <br /> kể  đến những hành động và ngôn ngữ  của hắn trong Tắt đèn. Nhưng đối với Bá Kiến, <br /> nhà văn Nam Cao không hề  tả  diện mạo, chỉ nói đến tiếng quát "rất sang" và "cái cười <br /> Tào Tháo" mà y vẫn tự  phụ  hơn đời. Chỉ  đơn sơ  vài chi tiết nhưng ông đã tạo cho Bá  <br /> Kiến một bề  ngoài khá độc đáo, khiến người đọc khó quên. Tuy vậy, nhân vật này trở <br /> thành sống động cơ bản còn do tài miêu tả nội tâm sắc sảo, chân thật của tác giả.<br /> Nam Cao để  cho Bá Kiến xuất hiện lần đầu tiên trước độc giả  đúng lúc Chí Phèo say <br /> rượu, đến cổng nhà hắn rạch mặt, kêu làng ăn vạ. Cảnh tượng thật huyên náo, hỗn loạn.  <br /> Vừa thấy Chí Phèo "nằm dài, không nhúc nhích rên khẽ như gần chết", "thoáng nhìn qua",  <br /> lão "đã hiểu cơ sự"; lão nhanh chóng tìm ra được kế sách thích hợp nhất để ứng phó. Với  <br /> sự từng trải, lão biết rõ tác hại của đám đông này. Bố con lão thêm mất mặt, nếu để dân <br /> làng chứng kiến hành động thô tục của Chí Phèo. Lão cũng thừa biết tâm lý của thằng  <br /> "đầu bò", đám đông kia chính là hậu thuẫn kích thích để nó hung hăng hơn. Và, cũng cần  <br /> phải có ít nhiều thời gian để  Chí Phèo giã rượu, đỡ  táo tợn. Vả  lại, trước đám đông <br /> người, Bá Kiến khó có thể diễn thành công mánh khóe, mua chuộc, dụ dỗ. Muốn dụ dỗ, <br /> ắt phải nhún nhường. Đường đường là một cụ Bá hét ra lửa, mà để  đám dân đen chứng <br /> kiến cảnh phải ngọt nhạt với một thằng cùng đinh thì còn ra thể thống gì? Bởi vậy, việc <br /> đầu tiên, Bá Kiến tìm cách giải tán đám đông. Trước hết, lão "quát mấy bà vợ", và đuổi <br /> họ vào nhà. Chắc những người "tuôn đến xem" nghe tiếng quát "rất sang" này đủ hiểu: cụ <br /> Bá muốn đuổi khéo mình. Tiếp theo "quay sang bọn người làng", Bá Kiến dịu giọng hơn <br /> một chút "cả các ông các bà nữa, về đi thôi chứ! Có gì mà xúm lại thế này?". Đến đây, tất  <br /> nhiên, "không ai nói gì, người ta lảng dần di". Cho dù vừa tò mò, vừa hả  hê, nhưng họ <br /> vẫn nể, vẫn sợ cụ Bá. Vả lại, ngay vợ của cụ cũng phải giở giọng đường mật, gọi đầy  <br /> tớ  cũ của mình, nay như  đã biến thành con vật gớm ghiếc bằng "anh", vồn vã mời Chí <br /> Phèo "vào nhà uống nước". Chưa đủ, cụ  "tiên chí làng Vũ Đại", "khét tiếng trong hàng <br /> huyện", còn nhận có họ hàng với anh cùng đinh này "rồi giết gà mua rượu cho hắn uống,  <br /> xong lại đãi thêm đồng bạc để về uống thuốc..". Chỉ cần Chí Phèo ngồi lên, Bá Kiến biết <br /> là đã thắng. Tuy vậy, cụ vẫn quát mắng lí Cường, sau khi đã "đưa mắt nháy con một cái".<br /> Với cách cư xử của lão, chứng tỏ  bá Kiến đã đi guốc vào bụng dạ  Chí Phèo lúc này: ưa  <br /> phỉnh nịnh, ham cái lợi trước mắt... Rốt cuộc, Bá Kiến "khôn róc đời" đã đạt được cả hai <br /> mục đích: vừa tạm dập tắt ngọn lửa hờn căm trong con người Chí Phèo, vừa chuẩn bị <br /> biến Chí Phèo thành tay sai lợi hại. Trong mọi tình huống tên cường hào này đều hiện rõ <br /> cái bản chất xảo quyệt lọc lõi , nó được thể  hiện một cách rất sinh động. Già đời đục  <br /> khoét, đè đầu cưỡi cổ  nông dân, cụ  Bá đã đúc rút được nhiều kinh nghiệm phong phú, <br /> trong "cái nghề  làm việc quan". Phải biết "thế  nào là mềm nắn rắn buông". Hãy ngấm <br /> ngầm đẩy người ta xuống sông, nhưng rồi lại dắt nó lên để nó đền ơn. Hãy đập bàn đập  <br /> ghế đòi cho được năm đồng, nhưng được rồi thì vứt trả lại năm hào, "vì thương anh túng  <br /> quá!". Cụ có không ít thủ đoạn thâm hiểm "trị  không được thì cụ  dùng". "Cụ  nghĩ bụng:  <br /> cũng phải có những thằng đầu bò chứ? Không có những thằng đầu bò. thì lấy ai trị những  <br /> thằng đầu bò?". Cái nham hiểm ghê tởm của nhân vật này là  ở  chỗ  tìm cách cho lũ đàn <br /> em, hoặc đám dân làng "sinh chuyện"­ tức là đốt phá, chém giết lẫn nhau, để lão "có dịp <br /> mà ăn!"<br /> Bá Kiến đã vận dụng triệt để  những kinh nghiệm đó để  biến Chí Phèo ­ một thanh niên  <br /> chất phác, tự  trọng và khỏe mạnh thành "con quỷ  dữ  làng Vũ Đại", sẵn sàng theo lệnh  <br /> hắn để  đi đâm chém, rồi phải kết liễu cuộc đời mình một cách thảm khốc. Rõ ràng, bi <br /> kịch của Chí Phèo đã góp phần quan trọng hoàn thiện chân dung gian hùng của Bá Kiến.<br /> Bên cạnh việc khắc họa sinh động sâu sắc bản chất lọc lõi, xảo quyệt. Nhà văn Nam Cao  <br /> đã vạch trần nhân cách bỉ ổi của "tiên chỉ làng Vũ Đại" trong những mối quan hệ kín đáo.  <br /> Và tác giả tài năng là ở chỗ: khi cần đặc tả sự lợi dụng đê tiện và thói dâm ô vô độ  của  <br /> tên cường hào này, ông đã bỏ  qua nhiều chi tiết rất phong phú, rất cụ  thể  và sinh động <br /> của nguyên mẫu. Lí Bính ở làng Đại Hoàng. Ngay cái việc gỡ gạc của cụ lí đối với người  <br /> đàn bà vắng chồng và có tiền, lẫn máu ghen tuông của hắn cũng chỉ  được lướt qua. Tác <br /> giả  để  có mấy dòng tả  ý nghĩ cụ  Bá về  người vợ  trẻ  và đẹp... nhưng vẫn đủ  sức khắc  <br /> sâu trong người đọc một nhân cách bỉ ổi và thảm hại.<br /> Như  vậy, Bá Kiến vừa mang bản chất chung của giai cấp địa chủ  cường hào, vừa có  <br /> những nét riêng biệt sinh động không giống bất kì một tên địa chủ  nào trong văn học. <br /> Điều đó giải thích vì sao hắn luôn được chúng ta nhắc đến, khi cần ám chỉ  một kẻ  có <br /> quyền lực, gian hùng và nham hiểm.<br /> Bằng nhân vật Bá Kiến, nhà văn Nam Cao đã ghi nhận những thành công mới mẻ  trong  <br /> việc xây dựng nhân vật. Điều này chứng tỏ sự tiến bộ đáng kể của ông nói riêng, phương <br /> pháp sáng tác hiện thực ở giai đoạn 1939 ­ 1945 nói chung.<br />  <br />