Quá trình hình thành cơ sở lý luận về kinh tế trang trại khi phá vỡ vỏ bọc kinh tế tự cấp p1

Chia sẻ: Saf Wgtewgt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

54
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đặc biệt là sau khi luật đất đai ra đời năm 1993, thì kinh tế trang trại mới có bước phát triển khá nhanh và đa dạng. Việc phát triển kinh tế trang trại đã đem lại lợi ích to lớn về nhiều mặt, làm thay đổi đáng kể bộ mặt kinh tế - xã hội của các vùng nông thôn. Trong những năm đổi mới nhờ chủ trương của Đảng

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quá trình hình thành cơ sở lý luận về kinh tế trang trại khi phá vỡ vỏ bọc kinh tế tự cấp p1

Më ®Çu Kinh tÕ trang tr¹i ë níc ta ®· tån t¹i tõ l©u, nhng chØ ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong vµi n¨m gÇn ®©y. Cã thÓ nãi viÖc thùc hiÖn chØ thÞ 100 cña Ban BÝ th TW §¶ng (Kho¸ 4), NghÞ quyÕt 10 - NQ/TW cña Bé ChÝnh trÞ (Th¸ng 4/1988) vÒ ph¸t huy vai trß tù c hñ cña kinh tÕ hé n«ng d©n ®· ®Æt nÒn mãng cho sù ra ®êi cña kinh tÕ trang tr¹i víi nh÷ng thµnh tùu cña c«ng cuéc ®æi míi, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã bíc ph¸t triÓn vît bËc, nhiÒu hé n«ng d©n cã tÝch luü, ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn. §Æc biÖt lµ sau khi luËt ®Êt ®ai ra ®êi n¨m 1993, th× kinh tÕ trang tr¹i míi cã bíc ph¸t triÓn kh¸ nhanh vµ ®a d¹ng. ViÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®· ®em l¹i lîi Ých to lín vÒ nhiÒu mÆt, lµm thay ®æi ®¸ng kÓ bé mÆt kinh tÕ - x· héi cña c¸c vïng n«ng t h«n. Trong nh÷ng n¨m ®æi míi nhê chñ tr¬ng cña §¶ng khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong n«ng nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ viÖc trang tr¹i tr¶ l¹i cho hé n«ng d©n quyÒn tù chñ vÒ kinh tÕ mµ kinh tÕ hé còng nh kinh tÕ t nh©n vµ kinh t Õ c¸ thÓ trong n«ng nghiÖp ®· cã bíc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, t¹o ®éng lùc thóc ®Èy kinh tÕ 1
n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n níc ta ph¸t triÓn, khai th¸c ®Çy ®ñ h¬n c¸c tiÒm n¨ng vµ nguån lùc vÒ ®Êt ®ai, vèn vµ lao ®éng. Quá trình hình thành cơ sở lý luận về kinh tế trang Tõ nh÷ng thùc tÕ ®ã, em ®· chän ®Ò tµi: “Ph¸t triÓn trại khi phá vỡ vỏ bọc kinh tế tự cấp kinh tÕ trang tr¹i n«ng nghiÖp trong c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta hiÖn nay “. Do thêi gian nghiªn cøu cã h¹n, víi vèn kiÕn thøc cña b¶n th©n cßn h¹n chÕ, nªn néi dung ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. RÊt mong ®îc sù gãp ý kiÕn c ña c¸c thÇy c«, ®Ó ®Ò tµi ®îc tèt h¬n. 2
PhÇn I C¬ së lý luËn vÒ kinh tÕ trang tr¹i n«ng nghiÖp I. Vai trß vµ ®Æc ®iÓm cña kinh tÕ trang tr¹i. 1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña kinh tÕ trang tr¹i. 1.1. Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i. Kinh tÕ trang tr¹i lµ mét kh¸i niÖm kh«ng cßn míi víi c¸c níc kinh tÕ ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn. Song ®èi víi níc ta ®ang cßn lµ mét vÊn ®Ò míi, do níc ta m íi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng nªn viÖc nhËn thøc cha ®Çy ®ñ vÒ kinh tÕ trang tr¹i lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái. Thêi gian qua c¸c lý luËn vÒ kinh tÕ trang tr¹i ®· ®îc c¸c nhµ khoa häc trao ®æi trªn c¸c diÔn ®µn vµ c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. Song cho tíi nay ë mçi quèc gia, mçi vïng kh¸c nhau c¸c nhµ khoa häc l¹i ®a ra c¸c kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ kinh tÕ trang tr¹i. 3
Theo mét sè nhµ khoa häc trªn thÕ giíi th× kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i nh sau: Lªnin ®· ph©n biÖt kinh tÕ trang tr¹i “Ngêi chñ trang tr¹i b¸n ra thÞ trêng hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm lµm ra, cßn ngêi tiÓu n«ng th× dïng ®¹i bé phËn s¶n phÈm s¶n xuÊt ®îc, mua b¸n cµng Ýt cµng tèt” . Quan ®iÓm cña M¸c ®· kh¼ng ®Þnh, ®iÓm c¬ b¶n cña trang tr¹i gia ®×nh lµ s¶n xuÊt hµng ho¸, kh¸c víi kinh tÕ tiÓu n«ng lµ s¶n xuÊt tù cÊp tù tóc, nhng cã ®iÓm gièng nhau lµ lÊy gia ®×nh lµm c¬ së lµm nßng cèt. ë c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn nh Mü, Anh vµ mét sè vïng l·nh thæ ë Ch©u ¸: nh NhËt B¶n, §µi Loan, Hµn Quèc vµ mét sè n¬i kh¸c trong khu vùc. Hä quan niÖm: “Trang tr¹i lµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt N«ng - L©m - Ng nghiÖp cña hé gia ®×nh n«ng d©n sau khi ph¸ vì vá bä c s¶n xuÊt tù cÊp, tù tóc khÐp kÝn cña hé tiÓu n«ng, v¬n lªn s¶n xuÊt nhiÒu n«ng s¶n, hµng ho¸, tiÕp cËn víi thÞ trêng, tõng bíc thÝch nghi víi nÒn kinh tÕ c¹nh tranh”. Quan ®iÓm trªn ®· nªu ®îc b¶n chÊt cña kinh tÕ trang tr¹i lµ hé n«ng d©n, nhng ch a ®Ò cËp ®Õn vÞ trÝ cña 4
chñ trang tr¹i trong toµn bé qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt s¶n phÈm cña trang tr¹i. Trªn ®©y lµ mét sè quan ®iÓm cña c¸c nhµ khoa häc trªn thÕ giíi, cßn c¸c nhµ khoa häc trong níc nhËn xÐt vÒ kinh tÕ trang tr¹i nh thÕ nµo? Sau ®©y em x in ®îc ®Ò cËp ®Õn mét sè nhµ khoa häc trong níc ®· ®a ra nh sau: Quan ®iÓm 1:“Kinh tÕ trang tr¹i (hay kinh tÕ n«ng tr¹i, l©m tr¹i, ng tr¹i ,...) lµ h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ c¬ së cña nÒn s¶n xuÊt x· héi, dùa trªn c¬ së hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng x · héi, bao gåm mét sè ngêi lao ®éng nhÊt ®Þnh ®îc chñ trang bÞ nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ ®îc nhµ níc b¶o hé”. Quan ®iÓm trªn ®· kh¼ng ®Þnh kinh tÕ trang tr¹i lµ m ét ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng ho¸, c¬ së cho nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ vai trß cña ngêi chñ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nhng cha thÊy ®îc vai trß cña hé gia ®×nh trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµ sù ph©n biÖt gi÷a ngêi chñ víi ngêi lao ®éng kh¸c. Quan ®iÓm 2: “Kinh tÕ trang tr¹i lµ kinh tÕ hé n«ng d©n s¶n xuÊt hµng ho¸ ë møc ®é cao”. 5
Quan ®iÓm trªn cho thÊy c¬ b¶n quyÕt ®Þnh cña kinh tÕ trang tr¹i lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ ë tr×nh ®é cao nhng cha thÊy ®îc vÞ trÝ, vai trß cña nÒn kinh tÕ trang t r¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ cha thÊy ®îc vai trß cña ngêi chñ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Quan ®iÓm 3 cho r»ng: “Kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng ho¸ lín trong N«ng - L ©m - Ng nghiÖp cña c¸c thµnh phÇn ki nh tÕ kh¸c ë n«ng th«n, cã søc ®Çu t lín, cã n¨ng lùc qu¶n lý trùc tiÕp qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, cã ph¬ng ph¸p t¹o ra tû suÊt sinh lîi cao h¬n b×nh thêng trªn ®ång vèn bá ra, cã tr×nh ®é ®a thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ míi kÕt tinh tro ng hµng ho¸ t¹o ra søc c¹nh tranh cao trªn thÞ trêng, m ang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao”. Quan ®iÓm trªn ®· kh¼ng ®Þnh kinh tÕ thÞ trêng (nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®· ph¸t triÓn cao) lµ tiÒn ®Ò chñ yÕu cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i . §ång thêi kh¼ng ®Þnh vai trß vÞ trÝ cña chñ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh qu¶n lý trùc tiÕp qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i. Tõ c¸c quan ®iÓm trªn ®©y ta cã thÓ rót ra kh¸i niÖm chung vÒ kinh tÕ trang tr¹i: “ Kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh 6
thøc tæ chøc s¶n xuÊt trong N«ng -L©m - Ng nghiÖp, cã m ôc ®Ých chñ yÕu lµ s¶n xuÊt hµng ho¸, t liÖu s¶n xuÊt thuéc quyÒn së h÷u hoÆc quyÒn sö dông cña mét ngêi chñ ®éc lËp, s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh trªn quy m« ruéng ®Êt vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®îc tËp trung ®ñ l ín víi c¸ch thøc tæ chøc qu¶n lý tiÕn bé vµ tr×nh ®é kü thuËt cao ho¹t ®éng tù chñ vµ lu«n g¾n víi thÞ trêng. 1.2. B¶n chÊt cña kinh tÕ trang tr¹i. Tõ sau nghÞ quyÕt X cña Bé ChÝnh TrÞ (Th¸ng 4 / 1998) vÒ ®æi míi kinh tÕ n«ng nghiÖp, quan hÖ s¶n xuÊt tro ng n«ng nghiÖp níc ta ®îc ®iÒu chØnh mét bíc. Song ph¶i ®Õn nghÞ quyÕt VI cña Ban chÊp hµnh trung ¬ng(kho¸ VI – 3/1989) hé gia ®×nh x· viªn míi ®îc x¸c ®Þnh lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ cïng víi mét lo¹i c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®îc ban hµnh. Kinh tÕ hé n« ng d©n níc ta ®· cã bíc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. Mét bé phËn n«ng d©n cã vèn, kiÕn thøc, kinh nghiÖm s¶n xuÊt vµ qu¶n lý, cã ý chÝ lµm ¨n ®· ®Çu t vµ ph¸t triÓn N«ng - L©m - Thuû s¶n, hä trë lªn kh¸ gi¶. Trong ®ã mét sè hé chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸. Song ®¹i bé phËn c¸c hé n«ng d©n s¶n xuÊt víi môc tiªu chñ yÕu lµ ®Ó tiªu dïng, sè s¶n phÈm ®a ra b¸n trªn thÞ trêng lµ s¶n phÈm d thõa. Sau khi ®· 7
dµnh cho tiªu dïng. Sè s¶n phÈm hµng ho¸ mét mÆt cha æn ®Þnh, cßn phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt tõng n¨m vµ m øc tiªu dïng cña tõng gia ®×nh vµ mÆt kh¸c” Hä chØ b¸n c¸i mµ m×nh cã chø cha b¸n c¸i mµ thÞ trêng cÇn”. Nh vËy muèn ph©n biÖt kinh tÕ trang tr¹i víi kinh tÕ hé n«ng d©n lµ c¨n cø vµ môc tiªu s¶n xuÊt. §èi víi hé n«ng d©n môc tiªu s¶n xuÊt cña hä lµ ® Ó tiªu dïng, s¶n xuÊt nh¾m ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng vÒ l¬ng thùc, thùc phÈm vµ c¸c nhu cÇu kh¸c cña hä. Ngîc l¹i, môc tiªu s¶n xuÊt cña kinh tÕ trang tr¹i lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ lín nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ trêng vÒ c¸c lo¹i N«ng -L©m - Thuû s¶n, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra lµ ®Ó b¸n. C. M¸c ®· nhÊn m ¹nh “Kinh tÕ trang tr¹i b¸n ®¹i bé phËn n«ng s¶n ®îc s¶n xuÊt ra thÞ trêng, c¸n hé n«ng d©n th× b¸n ra mua cµng Ýt bao nhiªu cµng tèt bÊy nhiªu. Nh vËy tr×nh ®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ hé n«ng d©n chØ dõng l¹i ë s¶ n xuÊt hµng ho¸ ph¶i tù cung tù cÊp. §Ó cã nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ lín ph¶i chuyÓn kinh tÕ hé n«ng d©n sang ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. 2. Vai trß vµ vÞ trÝ cña kinh tÕ trang tr¹i. Trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt quan träng trong vÊn ®Ò n«ng nghiÖp thÕ giíi, ngµy nay trang tr¹i gia 8
®×nh lµ lo¹i h×nh trang tr¹i chñ yÕu trong nÒn n«ng nghiÖp c¸c níc ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn trang tr¹i gia ®×nh cã vai trß to lín quyÕt ®Þnh trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ë ®©y tuyÖt ®¹i bé phËn n«ng s¶n ph Èm cung cÊp cho x· héi ®îc s¶n xuÊt ra tõ c¸c trang tr¹i gia ®×nh. ë níc ta kinh tÕ trang tr¹i mÆc dï míi ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Song vai trß tÝch cùc vµ quan träng cña kinh tÕ trang tr¹i ®· thÓ hiÖn kh¸ râ nÐt c¶ vÒ m Æt kinh tÕ còng nh vÒ mÆt x· héi vµ m«i trêng. - VÒ mÆt kinh tÕ, c¸c trang tr¹i gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y trång, vËt nu«i cã gi¸ trÞ hµng ho¸ cao, kh¾c phôc dÇn t×nh tr¹ng ph©n t¸n, t¹o nªn nh÷ng vïng chuyªn m«n ho¸ cao mÆt kh¸c qua thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ dÞch vô s¶n xuÊt ë n«ng th«n. Thùc tÕ cho thÊy viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn bao giê còng ®i liÒn víi viÖc khai t h¸c vµ sö dông mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ hiÖu qu¶ c¸c lo¹i nguån lùc trong n«ng nghiÖp n«ng th«n so víi kinh tÕ n«ng hé. 9