Quá trình thực thi những quan điểm chung trong quy trình định hướng nền kinh tế đa thành phần p5

Chia sẻ: Fnakjnf Sfbsjb | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

53
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'quá trình thực thi những quan điểm chung trong quy trình định hướng nền kinh tế đa thành phần p5', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quá trình thực thi những quan điểm chung trong quy trình định hướng nền kinh tế đa thành phần p5

đó nổi bật nhất là quan hệ thị trường cung - cầu và giá cả. Bản chất sâu xa của cơ chế thị trường là cơ chế vận hành theo sự chi phối của quy luật giá trị. Tuy vậy, trong một nền kinh tế hàng hóa cụ thể, sự vận động chung còn tùy thuộc vào chế độ sở hữu thống trị, chịu sự tác động qua lại với các quy luật kinh tế đặc thù của phương thức sản xuất chủ đạo, hơn nữa còn chịu sự chi phối của quy luật kinh tế chủ đạo trong phương thức sản xuất đó. TÝn hiÖu cña c¬ chÕ thÞ trêng chÝnh lµ gi¸ c¶ thÞ trêng ( gi¸ c¶ thÞ trêng ®· ®îc tr×nh bµy ë phÇn trªn). -¦u ®iÓm vµ khuyÕt tËt cña c¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng. (+) ¦u ®iÓm: Thø nhÊt ,c¬ chÕ thÞ trêng kÝch thÝch ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng tù do cña hä. Do ®ã lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn n¨ng ®éng,cã hiÖu qu¶. Thø hai, sù t¸c ®éng cña c¬ chÕ thÞ trêng ®a ®Õn sù thÝch øng tù ph¸t gi÷a khèi lîng vµ c¬ cÊu s¶n xuÊt víi khèi lîng vµ c¬ cÊu tiªu dïng Thø ba, c¬ chÕ thÞ trêng kÝch thÝch ®æi míi kü thuËt, hîp lý hãa s¶n xuÊt Thø t, c¬ chÕ thÞ trêng thùc hiÖn ph©n phèi c¸c nguån lùc kinh tÕ mét c¸ch tèi u. 37
Thø n¨m, sù ®iÒu tiÕt cña c¬ chÕ thÞ trêng mÒm dÎo h¬n sù ®iÒu tiÕt cña c¬ quan nhµ níc vµ cã kh¶ n¨ng thÝch nghi cao h¬n trø¬c nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ biÕn ®æi. (+) Nh÷ng khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ trêng Thø nhÊt, c¬ chÕ thÞ trêng chØ thÓ hiÖn ®Çy ®ñ khi cã sù kiÓm so¸t cña c¹nh tranh hoµn h¶o, khi xuÊt hiÖn c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o th× hiÖu lùc cña c¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng bÞ gi¶m. Thø hai, môc ®Ých ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp lµ tèi ®a hãa lîi nhuËn, do ®ã hä cã thÓ l¹m dông tµi nguyªn cña x· héi, g©y «i nhiÔm m«i trêng sèng. Do ®ã hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi kh«ng ®îc ®¶m b¶o. Th ba, ph©n phèi thu nhËp kh«ng c«ng b»ng, sù t¸c ®éng cña c¬ chÕ thÞ trêng dÉn tíi sù ph©n hãa giµu nghÌo,sù ph©n cùc vÒ cña c¶i. Thø t, mét nªn kinh tÕ do c¬ chÕ thÞ trêng thuÇn tuý ®iÒu tiÕt khã tr¸nh khái nh÷ng th¨ng trÇm, khñng ho¶ng. c.Vai trß ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc. Nh ®· ph©n tÝch ë trªn kinh tÕ thÞ trêng lµ c¬ chÕ tèt nhÊt ®Ó ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ hµng hãa mét c¸ch hiÖu qu¶, tuy nhiªn c¬ chÕ thÞ trêng còng cã mét lo¹t nh÷ng khuyÕt tËt. V× vËy cÇn cã sù can thiÖp cña Nhµ níc vµo kinh tÕ, Nhµ níc can thiÖp ë tÇng vÜ m« nh»m ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc vµ h¹n chÕ t¸c ®éng tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ trêng. 38
(+) Vai trß vµ chøc n¨ng kinh tÕ cña Nhµ níc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam . Mét lµ, Nhµ níc ®¶m b¶o cho sù æn ®Þnh chÝnh trÞ, kinh tÕ , x· héi vµ thiÕt lËp kh«n khæ ph¸p luËt ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng kinh tÕ , v× æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Hai lµ, Nhµ níc híng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thùc hiÖn ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®Ó ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ t¨ng trëng æn ®Þnh,Nhµ níc x©y dùng c¸c chiÕn lîc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn, trùc tiÕp ®Çu t vµo mét sè lÜnh vùc ®Ó dÉn d¾t nÒn kinh tÕ- x· héi ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ . Ba lµ, Nhµ níc ®¶m b¶o cho c¸c häat ®éng kinh tÕ cã hiÖu qu¶. V× c¸c doanh nghiÖp v× lîi Ých riªng m×nh cã thÓ l¹m dông tµi nguyªn cña x· héi, g©y «i nhiÔm m«i trêng sèng cña con ngêi. V× vËy Nhµ níc cÇn thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p ng¨n chÆn nh÷ng t¸c ®éng xÊu bªn ngoµi ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi Bèn lµ, Nhµ níc cÇn h¹n chÕ, kh¾c phôc c¸c mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng, thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. (+) Néi dung qu¶n lý cña Nhµ níc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam. (-) QuyÕt ®Þnh chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. (-) KÕ ho¹ch, kÕ ho¹ch ë ®©y lµ thùc hiÖn môc tiªu cña quyÕt ®Þnh chiÕn lîc ®ã, nã triÓn khai vµ cô thÓ hãa chiÕn lîc. 39
(-)Tæ chøc, lµ néi dung cña qu¶n lý nh»m ®¶m b¶o thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®· ®Þnh. (-)ChØ huy vµ phèi hîp, nÒn kinh tÕ lµ mét hÖ thèng phøc t¹p, bao gåm nhiÒu chñ thÓ kh¸c nhau,v× thÕ ®Ó ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cÇn cã sù chØ huy thèng nhÊt( ®iÒu chØnh tõ trung t©m).§Ó qu¶n lý nÒn kinh tÕ ph¶i cã c¬ quan qu¶n lý thèng nhÊt, c¬ quan ®ã cã quyÒn lùc, cã ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ c¸c mÆt ®Ó ®iÒu hßa, phèi hîp c¸c mÆt ho¹t ®éng cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. (-)KhuyÕn khÝch vµ trõng ph¹t, b»ng c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ ®éng viªn tinh thÇn, khuyÕn khÝch mäi tæ chøc ho¹t ®éng kinh tÕ ho¹t ®éng theo ®Þnh híng cña kÕ ho¹ch. Muèn vËy ph¶i thëng ph¹t râ rµng,lµm tèt th× thëng, lµm h¹i th× ph¶i ph¹t. (+) Nhµ níc qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN b»ng c¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m« : (-) KÕ ho¹ch vµ thÞ trêng :kÕ ho¹ch Nhµ níc bao gåm kÕ ho¹ch dµi h¹n vµ ng¾n h¹n. Th«ng qua kÕ ho¹ch dµi h¹n, Nhµ níc cô thÓ hãa chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, tõ ®ã v¹ch ra c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ cã môc tiªu ®Ó ®Þnh híng ®Çu t, ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµ ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ thÝch hîp . (-) X©y dùng kinh tÕ nhµ níc vµ kinh tÕ hîp t¸c ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ : ®©y lµ nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ cã vai trß quyÕt ®Þnh nhÊt ®èi víi viÖc qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã nhiÒu thµnh phÇn ph¸t triÓn theo ®Þnh híng XHCN. 40
(-) HÖ thèng ph¸p luËt:nhµ níc ph¶i sö dông hÖ thèng ph¸p luËt lµm c«ng cô ®iÒu tiÕt cña c¸c tæ chøc kinh tÕ thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ nh»m lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng XHCN, ph¸t huy c¸c mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ, ng¨n chÆn c¸c mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ trêng. (-) C¸c c«ng cô tµi chÝnh : sö dông hÖ thèng thuÕ ,c¸c chÝnh s¸ch thuÕ ®óng ®¾n kh«ng chØ t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch mµ cßn khuyÕn khÝch s¶n xuÊt ,xuÊt khÈu, ®iÒu tiÕt tiªu dïng ,kh¾c phôc cã hiÖu qu¶ c¸c hiÖn tîng tiªu cùc trong nÒn kinh tÕ, thu hót vèn ®Çu t níc ngßai Ng©n s¸ch nhµ níc lµ c«ng cô rÊt quan träng ®Ó t¸c ®éng vµo nÒn kinh tÕ thùc hiÖn môc tiªu t¨ng trëng vµ c«ng b»ng x· héi. (-) C¸c c«ng cô tiÒn tÖ : trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, tiÒn tÖ cã vai trß v« cïng quan träng. ViÖc th¾t chÆt hay níi láng cung øng tiÒn tÖ ,kiÒm chÕ l¹m ph¸t th«ng qua ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng sÏ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ .B»ng c«ng cô tiÒn tÖ Nhµ níc cã thÓ híng dÉn ph¸t triÓn theo ®Þnh híng XHCN,ng¨n chÆn tÝnh tù ph¸t t b¶n chñ nghÜa. (-) C¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt kinh tÕ ®èi ngo¹i: ®Ó thùc hiÖn chiÕn lîc kinh tÕ më, xóc tiÕn c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i Nhµ níc ph¶i sö dông nhiÒu c«ng cô, trong ®ã chñ yÕu lµ thuÕ xuÊt nhËp khÈu, tû gi¸ hèi ®o¸i.Th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch nµy Nhµ níc cã thÓ khuyÕn khÝch viÖc xuÊt nhËp khÈu, ®ång thêi b¶o hé mét c¸ch hîp lÝ nÒn s¶n xuÊt néi ®Þa, thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi. 5.Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam. a.Tr×nh ®é ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta cßn ë giai ®o¹n s¬ khai. §ã lµ do c¸c nguyªn nh©n : 41
- C¬ së vËt chÊt- kü thuËt cßn ë tr×nh ®é thÊp, bªn c¹nh mét sè lÜnh vùc, mét sè c¬ së kinh tÕ ®· ®îc trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, trong nhiÒu ngµnh kinh tÕ, m¸y mãc cò kü, c«ng nghÖ l¹c hËu. Theo UNDP th× ViÖt Nam ®ang ë tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu 2/7 cña thÕ giíi, thiÕt bÞ m¸y mãc l¹c hËu 2-3 thÕ hÖ cña thÕ giíi( cã lÜnh vùc 4-5 thÕ hÖ). Lao ®éng thñ c«ng vÉn chiÕm tû träng lín trong tæng sè lao ®éng x· héi. Do ®ã, n¨ng suÊt, chÊt lîng, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña níc ta cßn rÊt thÊp so víi khu vùc vµ thÕ giíi ( n¨ng suÊt lao ®éng cña níc ta chØ b»ng 30% møc trung b×nh cña thÕ giíi ). - KÕt cÊu h¹ tÇng nh hÖ thèng ®êng giao th«ng, biÕn c¶ng, hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c cßn l¹c h©ô, kÐm ph¸t triÓn( mËt ®é ®êng giao th«ng/1km b»ng 1% so víi møc trung b×nh cña thÕ giíi; tèc ®é truyÒn th«ng trung b×nh c¶ níc chËm h¬n thÕ giíi 30 lÇn). HÖ thèng giao th«ng kÐm ph¸t triÓn lµm cho c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c vïng bÞ chia c¾t, t¸ch biÖt nhau, do ®ã lµm cho nhiÒu tiÒm n¨ng cña c¸c ®Þa ph¬ng kh«ng thÓ ®îc khai th¸c, c¸c ®Þa ph¬ng kh«ng thÓ chuyªn m«n hãa s¶n xuÊt ®Ó ph¸t huy thÕ m¹nh. - Do c¬ së vËt chÊt- kü thuËt cßn ë tr×nh ®é thÊp lµm cho ph©n c«ng lao ®éng kÐm ph¸t triÓn, sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ chËm. NÒn kinh tÕ níc ta cha tho¸t khái nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp s¶n xuÊt nhá. N«ng nghiÖp vÉn sö dông 70% lùc lîng lao ®éng, nhng chØ s¶n xuÊt kho¶ng 26% GDP , c¸c ngµnh kinh tÕ c«ng nghÖ cao chiÕm tû träng thÊp . - Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ trêng trong níc còng nh thÞ trêng níc ngoµi cßn rÊt yÕu. Do c¬ së vËt chÊt- kü thuËt vµ c«ng nghÖ l¹c hËu, nªn n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, do ®ã khèi lîng hµng hãa nhá bÐ, chñng lo¹i hµng hãa cßn nghÌo nµn, chÊt lîng hµng hãa thÊp, gi¸ c¶ cao v× thÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cßn yÕu. 42
b. ThÞ trêng d©n téc thèng nhÊt ®ang trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh nhng cha ®ång bé . Do giao th«ng vËn t¶i kÐm ph¸t triÓn nªn cha l«i cuèn ®îc tÊt c¶ c¸c vïng trong níc vµo mét m¹ng líi lu th«ng hµng hãa thèng nhÊt . ThÞ trêng hµng hãa dÞch vô ®· h×nh thµnh nhng cßn h¹n hÑp vµ cßn nhiÒu hiÖn tîng tiªu cùc( hµng gi¶, hµng nhËp lËu, hµng nh¸i nh·n hiÖu vÉn lµm rèi lo¹n thÞ trêng).ThÞ trêng hµng hãa søc lao ®éng míi manh nha, mét sè trung t©m giíi thiÖu viÖc lµm vµ xuÊt khÈu lao ®éng míi xuÊt hiÖn ®· n¶y sinh hiÖn tîng khñng ho¶ng. NÐt næi bËt cña thÞ trêng nµy lµ søc cung ngêi lao ®éng lµnh nghÒ nhá cÇu h¬n rÊt nhiÒu trong khi ®ã cung vÒ søc lao ®éng gi¶n ®¬n l¹i vît qu¸ xa cÇu, nhiÒu ngêi cã søc lao ®éng kh«ng t×m ®îc viÖc lµm. ThÞ trêng tiÒn tÖ, thÞ trêng vèn cã nhiÒu tiÕn bé nhng vÉn cßn nhiÒu tr¨n trë, nh nhiÒu doanh nghiÖp, nhÊt lµ doanh nghiÖp t nh©n rÊt thiÕu vèn nhng kh«ng vay ®îc v× víng m¾c thñ tôc, trong khi ®ã nhiÒu ng©n hµng th¬ng m¹i huy ®îc tiÒn göi mµ kh«ng thÓ cho vay ®Ó ø ®äng trong kÐt d nî qu¸ h¹n trong nhiÒu ng©n hµng th¬ng m¹i ®· ®Õn møc b¸o ®éng . c. NhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia thÞ trêng do vËy nÒn kinh tÕ ë níc ta cã nhiÒu lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng hãa cïng tån t¹i ®an xen nhau, trong ®ã s¶n xuÊt hµng hãa nhá ph©n t¸n cßn phæ biÕn. d.Sù h×nh thµnh thÞ trêng trong níc víi më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i, héi nhËp vµo thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi, trong hoµn c¶nh tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ- kü thuËt cña níc ta thÊp xa so víi hÇu hÕt c¸c níc kh¸c. 43
e. Qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ x· héi cßn yÕu. C«ng t¸c tµi chÝnh, ng©n hµng, kÕ ho¹ch hãa x©y dùng, qu¶n lý cßn yÕu kÐm, thñ tôc hµnh chÝnh phøc t¹p, chÕ ®é ph©n phèi cßn nhiÒu bÊt hîp lý,béi chi ng©n s¸ch vµ nhËp siªu cßn lín , l¹m ph¸p ®îc kiÒm chÕ nhng cha v÷ng ch¾c. III.Gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam Đ ây là một câu hỏi lớn m à muốn trả lời đ ược đầy đủ và chính xác phải qua từng bước thử nghiệm, tổ chức thực hiện trong thực tế rồi đúc rút, bổ sung, hoàn chỉnh dần. H ơn 10 năm qua, kể từ khi Việt Nam bước vào thực hiện mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nền kinh tế Việt Nam đã đ ạt được nhiều kết quả và thành tựu đáng mừng, làm thay đổi khá rõ tình hình đ ất nước. Kinh tế ra khỏi tình trạng khủng hoảng, hoạt động ngày càng năng động và có hiệu quả. Của cải xã hội ngày càng nhiều, hàng hóa ngày càng phong phú. Đời sống nhân dân từng bước được cải thiện. Đất nước chẳng những giữ vững được ổn định chính trị trước những chấn động lớn trên thế giới mà còn có bước phát triển đi lên. Tổng sản phẩm trong nước (GDP) tăng bình quân 7% /năm. Nông nghiệp phát triển liên tục, đặc biệt là về sản xuất lương thực, nuôi trồng và khai thác thủy sản. Giá trị sản xuất công nghiệp tăng 13,5%/năm. Hệ thống kết cấu hạ tầng được tăng cường. Các ngành dịch vụ, xuất khẩu và nhập khẩu phát triển. Quan hệ đối ngoại và hội nhập kinh tế quốc tế không ngừng được mở rộng,... Tuy nhiên, cũng có nhiều vấn đề mới đặt ra cần được tiếp tục nghiên cứu và giải quyết. Từ thực tiễn phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa trong thời gian qua và căn cứ vào yêu cầu phát triển trong thời gian tới, có thể xác 44
định những phương hướng, nhiệm vụ cơ bản phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam như sau: (1) - Phải tiếp tục thực hiện một cách nhất quán chính sách phát triển kinh tế nhiều thành phần, coi các thành phần kinh tế kinh doanh theo pháp luật đều là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng x ã hội chủ nghĩa, cùng phát triển lâu dài, hợp tác và cạnh tranh lành mạnh. Không nên có thái độ định kiến và kỳ thị đối với bất cứ thành phần kinh tế nào. Kinh tế nhà nước phải phát huy được vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân, là nhân tố mở đường cho sự phát triển kinh tế, là lực lượng vật chất quan trọng và là công cụ để Nhà nước định hướng và điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Doanh nghiệp nhà nước giữ những vị trí then chốt; đi đầu ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ; nêu gương về năng suất, chất lượng, hiệu quả kinh tế - xã hội và chấp hành pháp luật. Đ ẩy mạnh việc củng cố, sắp xếp, điều chỉnh cơ cấu của các doanh nghiệp nhà nước; đồng thời tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách để tạo động lực phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp nhà nước theo hướng xóa bao cấp; doanh nghiệp thực sự cạnh tranh bình đ ẳng trên thị trường, tự chịu trách nhiệm về sản xuất, kinh doanh; nộp đủ thuế và có lãi; thực hiện tốt quy chế dân chủ trong doanh nghiệp. Kinh tế tập thể gồm các hình thức hợp tác đa dạng, trong đó hợp tác x ã là nòng cốt. Các hợp tác xã dựa trên sở hữu của các thành viên và sở hữu tập thể, liên kết rộng rãi những người lao động, các hộ sản xuất, kinh doanh, các doanh nghiệp nhỏ và vừa, không giới hạn quy mô, lĩnh vực và địa bàn; liên kết công nghiệp và nông nghiệp, doanh nghiệp nhà nước và kinh tế hộ nông 45