Luận văn thạc sĩ Chính sách công: Thực thi chính sách ưu đãi người có công với cách mạng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Hinh Duyệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

111
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn nhằm làm rõ những vấn đề lý luận chính sách ưu đãi người có công với cách mạng nhằm đề xuất hệ thống hóa giải pháp nâng cao hiệu quả trong thực thi chính sách ƣu đãi người có công với cách mạng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ Chính sách công: Thực thi chính sách ưu đãi người có công với cách mạng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ THANH HƢỜNG THỰC THI CHÍNH SÁCH ƢU ĐÃI NGƢỜI CÓ CÔNG VỚI CÁCH MẠNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NAM TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI - 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ THANH HƢỜNG THỰC THI CHÍNH SÁCH ƢU ĐÃI NGƢỜI CÓ CÔNG VỚI CÁCH MẠNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NAM TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 60 34 04 02 NGƢỜI HƢỚNG DẪN: PGS.TS. VŨ TRỌNG HÁCH HÀ NỘI - 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu này là của riêng cá nhân tôi. Các số liệu, kết quả đƣợc sử dụng minh họa trong luận văn này là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Những kết luận khoa học của luận văn chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Hà nội, ngày tháng 03 năm 2017 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Thị Thanh Hƣờng
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm trân trọng nhất, tác giả xin chân thành cảm ơn Đảng ủy, Ban Giám đốc, các Thầy, Cô của Học viện Hành chính quốc gia - những ngƣời đã dành thời gian quý báu để truyền đạt kiến thức và kinh nghiệm giúp tác giả nâng cao nhận thức và khả năng ứng dụng vào thực tiễn công việc. Xin cảm ơn Lãnh đạo Khoa Sau đại học và toàn thể cán bộ, nhân viên của Khoa, cũng nhƣ của Học viện Hành chính quốc gia đã tạo điều kiện thuận lợi nhất cho tác giả trong thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành chƣơng trình cao học. Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành, sâu sắc tới PGS.TS. Vũ Trọng Hách vì sự tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tác giả trong quá trình thực hiện luận văn. Xin chân thành cảm ơn các lãnh đạo, cán bộ, chuyên viên Văn phòng Quận ủy, UBND quận, Phòng Lao động Thƣơng binh và Xã hội quận Nam Từ Liêm đã nhiệt tình cung cấp số liệu, tài liệu và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành Luận văn. Xin đƣợc gửi lời cảm ơn đến những ngƣời thân trong gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã động viên, tạo điều kiện chia sẻ, khích lệ, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập, công tác, nghiên cứu khoa học và hoàn thành Luận văn. Với những cố gắng của bản thân, song kinh nghiệm và khả năng còn hạn chế nên Luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đƣợc ý kiến đóng góp của các Thầy, Cô, bạn bè, đồng nghiệp cùng độc giả để giúp đỡ tác giả có điều kiện hoàn thiện hơn nữa. Hà nội, ngày tháng 03 năm 2017 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Thị Thanh Hƣờng
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1 Chƣơng 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC THI CHÍNH SÁCH ƢU ĐÃI NGƢỜI CÓ CÔNG VỚI CÁCH MẠNG .......................................... 9 1.1. Những khái niệm cơ bản ............................................................................ 9 1.1.1 Khái niệm về chính sách .......................................................................... 9 1.1.2. Khái niệm về chính sách công .............................................................. 10 1.1.3. Khái niệm về thực thi chính sách công ................................................. 11 1.1.4. Khái niệm chính sách ƣu đãi ................................................................. 11 1.1.5. Khái niệm ngƣời có công với cách mạng ............................................. 12 1.1.6. Khái niệm chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng ................ 13 1.1.7 . Khái niệm thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng .. 14 1.2. Nội dung, quy trình và vai trò thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng ................................................................................................. 15 1.2.1. Nội dung thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng..... 15 1.2.2. Quy trình thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng ... 21 1.2.3. Vai trò thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng ........ 24 1.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng ........................................................................................................ 27 1.3.1. Vai trò lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nƣớc đối với việc thực hiện chính sách ngƣời có công với cách mạng ............................................... 27 1.3.2. Thể chế pháp luật và chính sách của Nhà nƣớc về ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng ................................................................................................. 28 1.3.3. Điều kiện tài chính và cơ sở vật chất để đảm bảo thực hiện chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng .............................................................. 28 1.3.4. Phong tục tập quán ................................................................................ 28
1.3.5. Năng lực thực thi của cán bộ, công chức (CBCC)................................ 29 1.4. Bài học kinh nghiệm về thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng ........................................................................................................ 35 1.4.1. Kinh nghiệm ở một số địa phƣơng trong nƣớc đối với thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng ...................................................... 35 1.4.2. Bài học kinh nghiệm trong thực thi chính sách ngƣời có công với cách mạng ................................................................................................................ 37 Tiểu kết Chƣơng 1 ........................................................................................... 39 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG THỰC THI CHÍNH SÁCH ƢU ĐÃI NGƢỜI CÓ CÔNG VỚI CÁCH MẠNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NAM TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................................................... 40 2.1. Khái quát về quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội .............................. 40 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 40 2.1.2. Điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội......................................................... 41 2.2. Phân tích thực trạng thực thi chính sách ƣu đãi của Đảng và Nhà nƣớc đối với ngƣời có công với cách mạng ................................................................... 44 2.2.1. Tình hình về đối tƣợng ngƣời có công với cách mạng của quận Nam Từ Liêm................................................................................................................. 44 2.2.2. Thực trạng và kết quả thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng tại quận Nam Từ Liêm .................................................................. 45 2.3. Đánh giá việc thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm ..................................................................... 51 2.3.1. Ƣu điểm và nguyên nhân ...................................................................... 51 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ....................................................................... 53 Tiểu kết Chƣơng 2 ........................................................................................... 63 Chƣơng 3. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC THI CHÍNH SÁCH ƢU ĐÃI NGƢỜI CÓ CÔNG VỚI CÁCH
MẠNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NAM TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .................................................................................................................. 64 3.1. Phƣơng hƣớng thực hiện chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng ................................................................................................................ 64 3.1.1. Nâng cao nhận thức của hệ thống chính trị đối với ngƣời có công ...... 64 3.1.2. Duy trì và đẩy mạnh công tác chăm sóc ngƣời có công với cách mạng, gắn với đổi mới hoạt động đền ơn đáp nghĩa .................................................. 65 3.1.3. Cải cách hành chính, tập trung vào đơn giản hóa thủ tục xác nhận trên cơ sở làm rõ trách nhiệm cơ quan, đơn vị, thủ trƣởng .................................... 66 3.1.4. Phát huy vài trò của phƣờng đối với công tác thƣơng binh liệt sĩ và ngƣời có công với cách mạng ......................................................................... 68 3.1.5. Đẩy mạnh và phát huy vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội các cấp đối với công tác chăm sóc ngƣời có công với cách mạng .............................. 69 3.2. Những giải pháp để nâng cao hiệu quả thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng tại quận Nam Từ Liêm .............................................. 69 3.2.1. Giải pháp chung .................................................................................... 71 3.2.2. Giải pháp cụ thể .................................................................................... 76 Tiểu kết Chƣơng 3 ........................................................................................... 92 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 93 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 96
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Số liệu cụ thể của các phƣờng thuộc quận Nam Từ Liêm ......... 41 Bảng 2.2. Số lƣợng ngƣời có công với cách mạng của quận Nam Từ Liêm tính đến 31/12/2016..................................................................................... 47 Bảng 2.3. Số lƣợng ngƣời có công với cách mạng quận Nam Từ Liêm đang đƣợc hƣởng trợ cấp ƣu đãi hàng tháng, tính đến 31/12/2016 ..................... 48
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Lịch sử dân tộc ta gắn liền với nhiều cuộc chiến tranh trƣờng kỳ, gian khổ. Để có đƣợc những chiến thắng và đất nƣớc ta đƣợc nhƣ ngày hôm nay, thì chúng ta không thể không nói đến những ngƣời con ƣu tú của dân tộc đã hy sinh cho sự nghiệp cách mạng giải phóng, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Họ là những ngƣời có công lao to lớn mà Đảng, Nhà nƣớc và toàn thể nhân dân đời đời ghi nhớ. Biết ơn và có nghĩa vụ bù đắp với những hy sinh mất mát đó là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân. Đạo lý tốt đẹp ngàn đời của dân tộc ta là: “Uống nƣớc nhớ nguồn; Ăn quả nhớ ngƣời trồng cây”; nên ngay từ những ngày đầu thành lập nƣớc trong điều kiện đất nƣớc còn nhiều khó khăn, Đảng, Chính phủ và Bác Hồ đã đặc biệt quan tâm tới công tác thƣơng binh, liệt sỹ. Chính vì vậy, sau khi nhà nƣớc Việt Nam dân chủ cộng hòa đƣợc thành lập, Đảng và Nhà nƣớc ta đã ban hành quy định về ƣu đãi xã hội đối với những ngƣời có công với đất nƣớc. Ngày 16/02/1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký ban hành Sắc lệnh số 20/SL về “Ƣu đãi ngƣời có công”, và đã lấy ngày 27/7/1947 là ngày thƣơng binh, liệt sỹ đầu tiên ở nƣớc ta. Suốt mấy chục năm qua, Đảng và Nhà nƣớc đã ban hành nhiều chính sách chế độ đối với thƣơng binh, bệnh binh, liệt sỹ và gia đình liệt sỹ, ngƣời và gia đình có công giúp đỡ cách mạng. Đây là chính sách lớn và thƣờng xuyên bổ sung, sửa đổi cho phù hợp với từng thời kỳ cách mạng và đến nay đã hình thành một hệ thống chính sách mà các nội dung đều gắn liền với thực hiện chính sách kinh tế xã hội và liên quan đến đời sống hàng ngày của hàng triệu ngƣời có công. Hồ Chủ tịch đã nói: “Thƣơng binh, bệnh binh, gia đình bộ đội, gia đình liệt sỹ là những ngƣời có công với Tổ quốc. Bởi vậy, bổn phận của chúng ta là phải biết ơn, thƣơng yêu và giúp đỡ họ”. Việc thực hiện chính sách thƣơng binh, liệt sỹ, chăm sóc thƣơng binh, 1
bệnh binh, gia đình liệt sỹ, gia đình có công giúp đỡ cách mạng là bổn phận, trách nhiệm của toàn xã hội với tinh thần đền ơn đáp nghĩa, ƣu tiên ƣu đãi đối với ngƣời có công. Mục đích của chính sách là đảm bảo cho ngƣời có công luôn đƣợc yên ổn về vật chất, vui vẻ về tinh thần, có cuộc sống không thấp hơn mức sống trung bình của nhân dân địa phƣơng và tạo điều kiện cho ngƣời có công sử dụng đƣợc khả năng lao động của mình vào những hoạt động có ích cho xã hội, tiếp tục duy trì và phát huy phẩm chất, truyền thống tốt đẹp của mình phục vụ cho sự nghiệp đổi mới đất nƣớc. Trong nền kinh tế thị trƣờng hiện nay, khi sự phân hóa xã hội đang ngày càng sâu sắc, các định hƣớng giá trị của xã hội đang có những thay đổi thì việc đảm bảo ngƣời có công có mức sống bằng hoặc cao hơn mức sống trung bình của cộng đồng nơi cƣ trú là cấp thiết. Trên thực tế, việc thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng còn vấp phải nhiều tồn tại từ nhiều nguyên nhân khác nhau và gây khó khăn, cản trở cho cả cán bộ, công chức thực hiện chính sách và khó khăn cho ngƣời thụ hƣởng chính sách. Ví dụ nhƣ việc ban hành văn bản thiếu tính thống nhất, còn chồng chéo, thủ tục hành chính rƣờm rà; trình độ của cán bộ công chức còn hạn chế, cán bộ trẻ thiếu kinh nghiệm không phải là ngƣời địa phƣơng nên không hiểu rõ đƣợc hết các đối tƣợng sẽ dẫn đến việc giải quyết chế độ cho các đối tƣợng có công gặp nhiều khó khăn. Công tác tuyên truyền còn hạn chế nên trong thực tế nhiều ngƣời có công vẫn chƣa tiếp cận đƣợc với những ƣu đãi mà họ xứng đáng đƣợc hƣởng. Điều này ảnh hƣởng rất lớn đến công tác quản lý, lãnh đạo của Đảng và Nhà nƣớc nói chung và với chính quyền địa phƣơng nói riêng. Từ góc độ thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng cũng còn một số tồn tại cần nghiên cứu, sửa đổi hoàn thiện cả về pháp luật quy định đối với các chế độ ƣu đãi lẫn cơ chế thực hiện. 2
Nam Từ Liêm là một quận đƣợc thành lập mới trên cơ sở Nghị quyết số 132/NQ-CP ngày 7/12/2013 của Chính phủ về việc "Điều chỉnh địa giới hành chính huyện Từ Liêm để thành lập 02 quận và 23 phƣờng thuộc thành phố Hà Nội". Là một quận mới đƣợc thành lập, song với sự quan tâm, chỉ đạo,lãnh đạo của cấp ủy, các cấp chính quyền công tác thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng ở quận Nam Từ Liêm đƣợc thực hiện nghiêm túc, đầy đủ, chính xác. Tuy nhiên,đối tƣợng ngƣời có công trên địa bàn quận rất đa dạng, văn bản ban hành thiếu tính thống nhất, chồng chéo, có đối tƣợng chƣa có văn bản hƣớng dẫn thực hiện nên việc triển khai thực hiện chính sách trên địa bàn còn có những hạn chế nhất định. Vì vậy, nghiên cứu về chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng nói chung cũng nhƣ ở thực tế của quận Nam Từ Liêm nói riêng nhằm làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễnthực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, chỉ ra những nguyên nhân của các hạn chế, trên cơ sở đó đƣa ra những khuyến nghị, giải pháp nhằm góp phần làm rõ các vấn đề lý luận về chính sách, hệ thống hóa các chính sách đối với ngƣời có công với cách mạng cũng nhƣ tìm ra những định hƣớng, giải pháp để thực hiện tốt chính sách đối với ngƣời có công tại địa phƣơng. Để góp phần giải quyết yêu cầu đó, vì vậy, tôi đã chọn đề tài nghiên cứu “Thực thi chính sách ưu đãi người có công với cách mạng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội” làm luận văn tốt nghiệp cao học chuyên ngành chính sách công. 2. Tình hình nghiên cứu Vấn đề nghiên cứu về ngƣời có công tuy không còn là một vấn đề mới, nhƣng vẫn luôn là một đề tài đƣợc nhân dân cả nƣớc quan tâm và đƣợc nhiều nhà khoa học, nhà quản lý, nhà tổ chức hoạt động thực tiễn tập trung đi sâu nghiên cứu, tìm tòi đúc kết. Đến nay đã có một số công trình đƣợc công bố dƣới những góc độ, tiếp cận, hình thức thể hiện khác nhau nhƣ: 3
Luận án Phó Tiến sỹ Luật học “Hoàn thiện pháp luật ƣu đãi ngƣời có công ở Việt Nam. Lý luận và thực tiễn” (1996) của tác giả Nguyễn Đình Liêu. Luận án đã khái quát chung pháp luật ƣu đãi ngƣời có công: Lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật về ƣu đãi ngƣời có công; Thực trạng của pháp luật ƣu đãi ngƣời có công. Luận văn Thạc sĩ Quản lý hành chính công “Nâng cao hiệu quả thực thi chính sách đối với ngƣời có công với cách mạng tại tỉnh Tuyên Quang” (2011) của tác giả Nguyễn Anh Công. Luận văn nghiên cứu thực tiễn thực hiện chính sách đối với ngƣời có công với cách mạng tại tỉnh Tuyên Quang, đƣa ra một số giải pháp nhằm góp phần đổi mới, nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đối với ngƣời có công với cách mạng trên địa bàn cả nƣớc nói chung, tỉnh Tuyên Quang nói riêng. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của Luận văn là địa bàn tỉnh Tuyên Quang. Luận văn Thạc sĩ Quản lý hành chính công “Chính sách đối với ngƣời có công với cách mạng trên địa bản tỉnh Nam Định” (2015) của tác giả Ngô Công Viên. Luận văn nghiên cứu thực trạng thực hiện chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng trên địa bàn tỉnh Nam Định, đƣa ra định hƣớng và giải pháp nâng cao năng lực thực thi chính sách ƣu đãi đối với ngƣời có công với cách mạng trên địa bàn tỉnh Nam Định. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của Luận văn là địa bàn tỉnh Nam Định. Luận văn Thạc sĩ Quản lý hành chính công “Quản lý nhà nƣớc về ƣu đãi ngƣời có công ở Việt Nam hiện nay” (2011) của tác giả Đỗ Thị Hồng Hà. Nội dung của Luận văn tiếp cận nghiên cứu về các quy định của pháp luật, chính sách ƣu đãi ngƣời có công, thực trạng thực hiện chính sách đối với ngƣời có công qua đó đề xuất một số giải pháp góp phần nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý nhà nƣớc về ƣu đãi ngƣời có công trên phạm vi cả nƣớc. Phạm vi 4
nghiên cứu của Luận văn là cả nƣớc và các giải pháp của Luận văn ở tầm vĩ mô nên chƣa đề cập đến các vấn đề cụ thể ở cấp quận. Luận văn Thạc sĩ Quản lý hành chính công “Tổ chức thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng trên địa bàn huyện Xuân Trƣờng, tỉnh Nam Định” (2014) của tác giả Phạm Thị Dung. Luận văn nghiên cứu thực tiễn tổ chức thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng trên địa bàn huyện Xuân Trƣờng, tỉnh Nam Định, đƣa ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả tổ chức thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng trên địa bàn huyện Xuân Trƣờng, tỉnh Nam Định. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của Luận văn là địa bàn huyện Xuân Trƣờng. Luận văn Thạc sĩ Quản lý hành chính công “Nâng cao năng lực của cơ quan hành chính nhà nƣớc trong thực hiện pháp luật ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng ở nƣớc ta hiện nay” (2007) của tác giả Phạm Hải Hƣng. Luận văn tập trung tiếp cận nghiên cứu về năng lực của cơ quan hành chính nhà nƣớc đối với việc thực hiện pháp luật ƣu đãi ngƣời có công. Luận văn đƣa ra các giải pháp nhằm nâng cao năng lực của cơ quan hành chính nhà nƣớc trong thực hiện pháp luật đối với ngƣời có công ở nƣớc ta. Luận văn Thạc sĩ Quản lý nhà nƣớc đối với ngƣời có công trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam” (2015) của tác giả Nguyễn Xuân Bách. Luận văn nghiên cứu việc quản lý nhà nƣớc đối với ngƣời có công, tổ chức quản lý và thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng ở huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam. Nguyễn Đình Liêu (2000), Một số suy nghĩ về hoàn thiện pháp luật ƣu đãi ngƣời có công, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Cuốn sách đã nêu tổng quan các vấn đề lý luận và thực tiễn về chế độ chính sách đối với ngƣời có công ở nƣớc ta; phân tích mối quan hệ biện chứng giữa chính sách ƣu đãi ngƣời có công với các bộ phận chính sách kinh tế-xã hội của nhà nƣớc. Từ đó 5
đƣa ra những quan điểm mang tính nguyên tắc nhằm đổi mới hệ thống pháp luật ƣu đãi ngƣời có công trong công cuộc đổi mới của đất nƣớc. Tóm lại, các công trình trên tiếp cận nghiên cứu vấn đề chính sách, pháp luật về ngƣời có công dƣới các góc độ khác nhau, song chƣa có một công trình nào đi sâu nghiên cứu về thực trạng và việc nâng cao hiệu quả thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng tại quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội. Do vậy, những nội dung đƣợc đề cập tại luận văn “Thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội” góp phần làm rõ các vấn đề lý luận về chính sách, hệ thống hóa các chính sách đối với ngƣời có công với cách mạng cũng nhƣ tìm ra những định hƣớng, giải pháp để thực hiện tốt chính sách đối với ngƣời có công tại địa phƣơng. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 3.1. Mục đích Làm rõ lý luận chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng nhằm đề xuất hệ thống hóa giải pháp nâng cao hiệu quả trong thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng. 3.2. Nhiệm vụ - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng. - Phân tích đánh giá thực trạng chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm. - Đề xuất giải pháp để tăng cƣờng, nâng cao chất lƣợng thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của Luận văn chính là việc thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội. 6
4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Nghiên cứu hoạt động thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm. - Về thời gian: Nghiên cứu hoạt động thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm từ năm 2011 đến nay. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Nghiên cứu dựa trên cơ sở phƣơng pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lê nin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh. 5.2. Phương pháp nghiên cứu của luận văn Đề tài nghiên cứu đƣợc triển khai dựa trên phƣơng pháp khoa học cụ thể nhƣ sau: - Phƣơng pháp tổng hợp, phân tích, đánh giá. - Phƣơng pháp phỏng vấn, thống kê 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn đã góp phần hệ thống hóa các cơ sở lý luận về chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng; chỉ ra ƣu điểm, hạn chế, nguyên nhân, đề xuất giải pháp nhằm tăng cƣờng, nâng cao chất lƣợng thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công trên địa bàn Thành phố Hà Nội nói chung và quận Nam Từ Liêm nói riêng. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn góp phần làm sáng tỏ thực trạng thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm từ năm 2011 đến nay. Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể đƣợc sử dụng làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu học tập trong đào tạo thực thi chính sách, các nhà hoạt động trong lĩnh vực thực thi chính sách. 7
7. Kết cấu của luận văn Ngoài Lời cảm ơn, Lời cam đoan, Phần mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo, Phụ lục … kết cấu bố cục của luận văn gồm 3 chƣơng: Chƣơng 1: Những vấn đề lý luận về thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng. Chƣơng 2: Thực trạng thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội Chƣơng 3: Phƣơng hƣớng và giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội. 8
Chƣơng 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC THI CHÍNH SÁCH ƢU ĐÃI NGƢỜI CÓ CÔNG VỚI CÁCH MẠNG 1.1. Những khái niệm cơ bản 1.1.1 Khái niệm về chính sách Theo từ điển Tiếng Anh (Oxford English Dictionary), “chính sách” là “một đƣờng lối hành động đƣợc thông qua và theo đuổi bởi chính quyền, đảng, nhà cai trị, chính khách …” Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam “Chính sách là những chuẩn tắc cụ thể để thực hiện đƣờng lối, nhiệm vụ. Chính sách đƣợc thực hiện trong một thời gian nhất định, trên những lĩnh vực cụ thể nào đó. Bản chất, nội dung và phƣơng hƣớng của chính sách tùy thuộc vào tính chất của đƣờng lối, nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa…”. [17, Tr.457] Theo Từ điển Tiếng Việt “Chính sách là sách lƣợc và kế hoạch cụ thể nhằm đạt một số mục đích nhất định dựa vào đƣờng lối chính trị chung và thực tế mà nhà nƣớc đề ra” [25, Tr.157]. Theo Giáo trình hoạch định và Phân tích chính sách công của Học viện Hành chính do Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật xuất bản năm 2008 [19, Tr.14], khái niệm về chính sách: là những hành động ứng xử của chủ thể với các hiện tƣợng tồn tại trong quá trình vận động phát triển nhằm đạt mục tiêu nhất định. Qua sự khái quát, phân tích các khía cạnh cơ bản về khái niệm chính sách, luận văn đƣa ra cách hiểu về chính sách nhƣ sau: Chính sách là tập hợp các chủ trương và hành động về phương diện nào đó củachính phủ nó bao gồm các mục tiêu mà chính phủ muốn đạt được và cách làm để thực hiện các mục tiêu đó. Những mục tiêu này bao gồm sự phát triển toàn diện trên các lĩnh vực kinh tế - văn hóa - xã hội - môi trường. 9
1.1.2. Khái niệm về chính sách công “Chính sách công là kết quả ý chí chính trị của nhà nƣớc đƣợc thể hiện bằng một tập hợp các quyết định có liên quan với nhau, bao hàm trong đó định hƣớng mục tiêu và cách thức giải quyết các vấn đề công trong xã hội” [18, Tr.51]. Theo tác giả có thể hiểu: chính sách công là sự lựa chọn hành động của Nhà nước được thể hiện bằng một tập hợp các quyết định liên quan với nhau do Nhà nước ban hành tác động lên đối tượng để giải quyết một vấn đề công nhằm đạt được các mục tiêu nhất định. Theo quan niệm về chính sách công nêu trên, chúng ta có thể rút ra những đặc điểm cơ bản về chính sách công sau đây: Thứ nhất, chính sách công bắt nguồn từ các quyết định do Nhà nƣớc ban hành và nội dung của các chính sách đƣợc thể hiện trong các văn bản quyết định của Nhà nƣớc. Thứ hai, chính sách công bao gồm một tập hợp các quyết định đƣợc ban hành qua một giai đoạn dài và kéo dài sang cả giai đoạn thực thi chính sách. Chính sách công luôn không đƣợc thể hiện rõ ràng trong một quyết định đơn lẻ, mà có xu hƣớng đƣợc xác định dƣới dạng một chuỗi các quyết định gắn liền với nhau, giúp chúng ta nhận thức đƣợc chính sách là gì. Thứ ba, chính sách công hƣớng tới giải quyết vấn đề công và tác động đến lợi ích của một hoặc nhiều nhóm dân số trong xã hội. Thứ tƣ, chính sách công bao gồm hai bộ phận cấu thành là mục tiêu và giải pháp chính sách. Thứ năm, mục tiêu của chính sách công là tạo ra những thay đổi và nhằm đạt đƣợc các mục tiêu phát triển của đất nƣớc hoặc địa phƣơng. Thứ sáu, các chính sách công luôn thay đổi theo thời gian, bởi vì những quyết định sau có thể có những điều chỉnh so với các quyết định trƣớc đó, hoặc do có những thay đổi trong định hƣớng chính sách ban đầu; hoặc là kinh nghiệm 10
về thực thi chính sách công đƣợc phản hồi vào quá trình ra quyết định; và do định nghĩa về các vấn đề chính sách công cũng thay đổi qua thời gian. Cuối cùng, về cơ bản chính sách công đƣợc xem là đầu ra của quá trình quản lý nhà nƣớc, là sản phẩm trí tuệ của đội ngũ cán bộ, công chức nhà nƣớc, và của cả xã hội. 1.1.3. Khái niệm về thực thi chính sách công Thực thi đơn giản có nghĩa là thực hiện hoặc tiến hành. Tuy nhiên, thực thi đƣợc sử dụng trong luận văn này liên quan đến giai đoạn thứ tƣ của chu trình chính sách công. Theo tác giả có thể hiều: Thực thi chính sách công là quá trình đưa chính sách công vào thực tiễn đời sống xã hội thông qua việc ban hành các văn bản, chương trình, dự án thực thi chính sách công và tổ chức thực hiện chúng nhằm hiện thực hóa mục tiêu chính sách công. Thực thi chính sách là một khâu cấu thành chu trình chính sách, là toàn bộ quá trình chuyển hóa ý chí của chủ thể chính sách thành hiện thực với các đối tƣợng quản lý nhằm đạt đƣợc mục tiêu nhất định.Thực hiện chính sách là khâu đặc biệt quan trọng trong chu trình chính sách có nhiệm vụ hiện thực hóa chính sách, đƣa chính sách vào đời sống. 1.1.4. Khái niệm chính sách ưu đãi Theo Từ điển Tiếng Việt “Ƣu đãi là dành cho những điều kiện, quyền lợi đặc biệt hơn, so với những đối tƣợng khác.” [25, Tr.1054] Ƣu đãi xã hội là sự đãi ngộ đặc biệt cả về vật chất và tinh thần của nhà nƣớc và xã hội nhằm ghi nhận, đền đáp công lao của các tổ chức, cá nhân có cống hiến, hy sinh đặc biệt. Mục tiêu của ƣu đãi xã hội là ghi nhận, đầu tƣ nhằm tái sản xuất ra những giá trị tinh thần cao đẹp của dân tộc thể hiện ở việc: 11
- Ghi nhận và tri ân những cá nhân, tập thể có những cống hiến đặc biệt cho cộng đồng xã hội. - Tạo ra công bằng cho xã hội (ngƣời cống hiến đƣợc hƣởng đúng theo những gì mình đóng góp). - Tái sản xuất ra những giá trị tinh thần cao đẹp, giữ gìn truyền thống cao đẹp của dân tộc. - Bảo đảm ổn định cho thể chế đất nƣớc, từ chỗ có chính sách thích hợp mọi ngƣời mới có thể an tâm về gia đình của mình, sẵn sàng hy sinh cho sự nghiệp của đất nƣớc. Thực hiện tốt ƣu đãi xã hội góp phần đảm bảo công bằng xã hội, tiến bộ xã hội và tiến tới việc xây dựng một xã hội phồn thịnh, ấm no, hạnh phúc. Trợ cấp ƣu đãi xã hội là khoản tiền do Nhà nƣớc cấp thƣờng xuyên hoặc một lần đối với ngƣời có công với đất nƣớc theo quy định của pháp luật về ƣu đãi xã hội. Trợ cấp ƣu đãi xã hội có nhiều loại khác nhau, cấp cho từng diện đối tƣợng hƣởng ƣu đãi xã hội dựa trên những điều kiện, tiêu chuẩn cụ thể. 1.1.5.Khái niệm người có công với cách mạng Theo nghĩa rộng: Ngƣời có công là những ngƣời đã tự nguyện hiến dâng cuộc đời mình cho việc đại nghĩa, cho sự nghiệp của đất nƣớc. Họ có những đóng góp, những cống hiến xuất sắc phục vụ lợi ích của đất nƣớc, dân tộc. Ngƣời có công gồm những ngƣời không phân biệt tôn giáo, tín ngƣỡng, dân tộc, nam, nữ, tuổi tác miễn là họ có những hành động xuất sắc có lợi cho dân tộc. Theo nghĩa hẹp: Khái niệm ngƣời có công để chỉ những cá nhân không phân biệt tôn giáo, tín ngƣỡng, dân tộc, nam nữ … có những đóng góp, những cống hiến xuất sắc trong thời kỳ trƣớc Cách mạng tháng 8 năm 1945, trong các cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc và bảo vệ Tổ quốc, đƣợc các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền công nhận. 12