Quan điểm triết học về tôn giáo - 3

Chia sẻ: Cao Tt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

99
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thực hiện Đạo đế là một quá trình lâu dài, kiên trì, giữ nguyên giới luật tập trung thiên định cao độ Phật giáo đã trình bày 8 con đường hay 8 nguyên tắc ( Bát chính Đạo - buộc ta phải tuân thủ bát chính đạo gồm: - Chính kiến: Phải nhận thức đúng, phân biệt được phải trái, không để cho những cái sai che lấp sự sáng suốt. - Chính tư duy: Suy nghĩ phải, phải chính, phải đúng đắn. - Chính nghiệp: Hành động phải chân chính, phải đúng đắn. - Chính ngữ: Nói phải đúng,...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quan điểm triết học về tôn giáo - 3

Th ực hiện Đạo đ ế là m ột quá trình lâu dài, kiên trì, giữ nguyên giới luật tập trung thiên định cao độ Phật giáo đ • trình bày 8 con đường hay 8 nguyên tắc ( Bát chính Đạo - buộc ta phải tuân thủ bát chính đạo gồm: - Chính kiến: Phải nhận thức đúng, phân biệt được phải trái, không để cho những cái sai che lấp sự sáng suốt. - Chính tư duy: Suy ngh ĩ phải, phải chính, phải đúng đắn. - Chính nghiệp: Hành động phải chân chính, phải đúng đắn. - Chính ngữ: Nói phải đúng, không gian dối, không vu oan cho người khác. - Chính mệnh: Sống trung thực, không tham lam, vụ lợi, gian tà, không được bỏ đ iều nhân nghĩa. - Chính tịnh tiến: Phải nỗ lực, siêng n ăng học tập, có ý thức vươn lên để đ ạt tới chân lý. - Chính niệm: Phải luôn luôn hướng về đạo lý chân chính, không nghĩ đến những đ iều bạo ngược gian ác. - Chính định: Kiên định tập trung tư tưởng vào con đường chính, không bị thoái chí, lay chuyển trước mọi cán dỗ. Muốn thực hiện được “ Bát chính đ ạo” thì phải có ph ương pháp để thực hiện nhằm n găn ngừa những điều gian ác gây thiệt hại cho mình và những người làm đ iều thiện có lợi ích cho mình và cho người. Nội dung của các phương pháp đó là thực h iện “ Ngũ giới” ( năm đ iều răn ) và “Lục độ” (Sáu phép tu ). - “Ngũ giới” gồm: + Bất sát: Không sát sinh + Bất đ ạo: Không làm điều phi nghĩa. + Bất dâm: Không dâm dục. 15
+ Bất vọng ngữ: Không bịa đặt, không vu oan giáo hoạ cho kẻ khác, không nói dối. - “Lục độ” gồm: + Bố thí: Đêm công sức, tài trí, của cải để giúp người một cách thành thực chứ không để cầu lợi hoặc ban ơn. + Trí giới: Trung th ành với điều răn, kiên trì tu luyện. + Nhẫn nhục: Phải biết kiên nhẫn, như ờng nhịn, chịu đựng để làm chủ được m ình. + Tịnh tiến: Cố gắng nỗ lực vươn lên. + Thiền định: Tư tưởng phải tập trung vào điều ngay, chính không để cho cái xấu cho lấp. + Bát nh•: Trí tu ệ thấy rõ hết, hiểu thấu hết mọi chuyện trên thế gian. Tóm lại: Phật giáo cho rằng chỉ có bằng sự kiên đ ịnh để thực hiện “Bát hành đạo”, “Ngũ giới”, “Lục độ” th ì chúng sinh mới có thể giải thoát mình ra khỏi nỗi khổ. Ph ật giáo không chủ trương giải phóng bằng cách mạng x• hội. Mặc d ù Ph ật giáo lên án rất gay gắt chế độ người bóc lột người, chống lại chủ nghĩa duy tâm cua Bàlamôn giáo. Đó là một trong những nhược điểm đồng thời cũng là ư u điểm nửa vời của Đạo phật. Đứng trước bể khổ của chúng sinh Phật giáo chủ trương cải tạo tâm linh chứ không phải cải tạo thế giới hiện thực. Như vậy Phật giáo nguyên thu ỷ có tư tưởng vô thần, phủ nhận đấng sáng tạo ( vô ng•, vô tạo giả) và có tư tư ởng b iện chứng ( vô thường, lý thuyết Duyên khởi ). Tuy nhiên, Triết học Phật giáo cũng thể hiện tính duy tâm chủ quan khi coi thế giới hiện thực là ảo giả và do cái tâm vô minh của con người tạo ra. 1 .3 Sự truyền bá Phật giáo trên thế giới 16
Trước khi Thích ca Mâu Ni tạ thế, các khu vực truyền bá Đạo Phật chủ yếu ở miền Trung lưu vực Sông Hằng, đ ặc biệt xung quanh các khu vực thành phố lớn mới nổi lên. Sau khi ngài tạ thế, các thế kỷ trực tuyến của ngài đ• đem Đạo Phật mở rộng đ ến hạ lưu sông Hằng về phía Đông, phía Nam đến bờ sống Caođ averi, phía Tây đ ến bờ biển Arập, phía Bắc tới khu vực Thaiysiro. ở thời kỳ thống trị của vua Asôca thuộc vương triều Maurya, Đạo phật bắt đầu phát triển tới các cùng biển của thứ Đại lục, Đô ng tới Miama, Nam tới Xrilanca, Tây tới Xyri, Aicập .... Nhanh chóng trở th ành tôn giáo m ang tính thế giới. Sau khi vương triều Casan (kushan) hưng khởi lại truyền tới Iran, các nơi ở trung tâm Châu á, rồi qua con đường tơ lụa truyền vào Trung Quốc. Các nơi khác: Mấy năm gần đây ở một số nước như: Italya, Thu ỵ sỹ, thuỵ Điển, Tiệp .... Việc n ghiên cứu Đạo Phật cũng rất sôi nổi, đ • xây d ựng nên không ít cơ sở n ghiên cứu Phật giáo và trung tâm nghiên cứu Phật học. Ví dụ sở nghiên cứu Trung Đông, Viễn Đông Italia, dưới sự chủ trì của Đỗ Kỳ đ• b iên tập và xuất bản “ Tư sách La m• với Đông Phương” ( Đến năm 1977 đ• xu ất bản được 51 loại ) trong đó b ao gồm rất nhiều trước tác phẩm Phật giáo. Nhưng ở trong các quốc gia n ày số tín đồ không nhiều lắm chỉ chiếm số ít phần trăm trong tổng số dân. Ngay cả trong số người nổi tiếng trên th ế giới ngày nay cũng chọn Phật giáo làm đ ạo tu h ành cho mình như cầu thủ bóng đá Rôbettô Bagiô, Erie Cantôna, siêu sao màn bạc Richard Gere. 1 .4 Tình hình phát triển của Phật giáo Trước đây Ph ật giáo đ ược coi là một trong ba tôn giáo lớn của thế giới, nh ưng trong những n ăm gần đây do sự suy yếu của một số quốc gia, số tín đồ Phật giáo đ• tụt xuống đứng sau Đạo Cơ Đốc, Đạo Ixlam và Đạo ấn Độ, chiếm vị trí thứ tư . Căn 17
cứ thống kê của “ Bách khoa toàn thư Cơ Đốc giáo thế giới” xuất bản ở Oxford n ăm 1982, toàn thế giới hiện có 295.570.780 tín đồ Phật giáo. Con số này so với n ăm 1972 đ• tăng lên 50.000 người ( năm 1972 có 244.800.300 người ). Tín đồ Ph ật giáo phát triển so với tổng số dân trên toàn th ế giới là rất nhỏ bé. Dưới đây là tình hình phân bố của tín đồ Phật giáo: ( số liệu năm 1982 ) Khu vực Số tín đồ Phật giáo (người ) Số % so với tổng số dân (%) Đông Bắc á 143.359.570 12,3 Nam á và Đông Nam á 150.927.990 9 ,4 Liên Xô ( cũ ) 350.000 0 ,1 Bắc Mỹ 189.850 0 ,11 Châu Âu 212.320 Châu Đại dương 17.1900 ,1 Châu Phi 12.6100 ,1 Tổng cộng 295.570.780 Trên th ực tế hiện nay số lượng tín đồ Phật giáo trên thế giới đ • tăng lên rất nhiều, ước chừng khoảng trên 50 triệu người. Sau chiến tranh thế giới thứ hai, Phật giáo ở các nơi trên thế giới đã trải qua những b iến đổi khác nhau, đã xu ất hiện một số đặc đ iểm mới. II. Một số ảnh hưởng của phật giáo đến xã hội và con người Việt Nam: 2 .1 Phật giáo với xã hội và con người Việt Nam xư a kia: Đạo phật truyền vào nước ta khoảng thế kỷ II sau công nguyên và đ ã trở thành một trong những hệ tư tưởng. Tôn giáo có sức sống lâu dài, tồn tại cho đến mãi ngày n ay, đã ảnh hưởng sâu sắc đ ến đời sống xã hội và tinh th ần của người Việt Nam 18
Vào lúc này, m ặc dù đang phải chống lại các thế lực thực dân phương bắc, nhân dân Việt Nam vẫn đủ thông minh, tỉnh táo để tiếp nhận Đạo Phật đến với dân tộc ta bằng tinh thần ho à bình, hữu nghị Sự tiếp nhận đạo phật trong hoàn cảnh nh ư vậy, không thể bỏ qua vấn đề nội dung của đạo phật. Điều đó có ngh ĩa là bản thân đạo phật phải có những nội dung nào đó mà nhân dân Việt Nam có thể chấp nhận được.ở đây chính là nội dung của hai nền tín ngư ỡng có nét giống nhau, có lẽ do những nét giống nhau mà có sự hợp nhất tạo n ên các chùa pháp vân, pháp vũ, pháp nôi, pháp điện. Tức là tín n gưỡng phật và tín ngưỡng thần của Việt Nam khi đó có sự hợp nhất. Hình ảnh phật đ• trở thành hình ảnh bụt Một điều thể hiện đ ặc biệt phổ quát m à nhiều người đ• n hắc đ ến là phật giáo vốn dễ hoà hợp với tín ngưỡng dân gian ở những nơi nó được truyền bá đến . ở bắc Việt Nam đặc đ iểm đó càng nổi bật. Nếu đ ặc điểm tôn giáo Việt Nam là sự thờ cúng tổ tiên (linh hồn người thân đ• khuất ) thì ph ật hay quan âm cũng đ ược coi là một thứ tổ tiên ( trong tâm thức dân gian việt cổ, phật hay quan âm không phải là n gười “ngoại quốc ‘người khác tộc ). Nếu đặc đ iểm của tôn giáo Việt Nam là sự th ờ thần ( thế lực siêu nhiên ) mà con người cũng cầu đ ể nhờ sự “phù hộ độ trì” thì phật hay quan âm cũng trở thành một loại thần, phật điện cũng trở th ành một thứ th ần điện, tính tâm linh ấn độ nhường bước cho tính tính Việt Nam ( hơn đ âu hết, tôn giáo Việt Nam nặng về tính tình cảm h ơn là giáo lý, giỏi luật, đoàn thể, tôn giáo ) Bụt người Việt Nam không phải thuần tuý là việc phiên âm thu ật ngữ Bonddha. Hình ảnh bụt của ngư ời Việt Nam là sự sáng tạo từ hai nguyên liệu tín n gưỡng phật và tín ngưỡng thần linh đương thời của người Việt Nam. Bụt có 19
những nét giống và khác phật.Bụt giốg phật ở lòng từ bi, bác ái, vị tha đối với những người bị áp bức bóc lột.Nhưng bụt khác phật ở chỗ bất kỳ người nghèo nào gặp tai nạn, gặp áp bức bất công mà cần tới bụt, bụt lập tức xuất hiện ngay để cứu vớt các vị thần trong nhà nhưng lại có cái oai lực, uy quyền h ơn cả trời. Đối với những ngư ời bị áp bức trời ở quá xa, kêu trời khó thấu, còn các thần linh gần nhưng lại yếu đuối, bất lực trước nhữn g việc quá sức của mình quả là gần gũi ,công bằng vì phật không hề chia cấp bậc. Có lẽ ngày xưa chưa có một người dân b ình thường n ào nghĩ đ ến khái niệm bình đ ẳng. Nhưng đối với phật họ cũng có thể có mặc cảm sâu sa rằng phật có cái nhìn ngang bằng với tất cả chúng sinh. Với phật, không ai tiểu nhân, không ai quân tử. Cũng không có quân, không có dân, chia cắt nhau bằng các h àng rào cấp bậc giai cấp. Với phật, còn cả một niềm từ bi b ác ái, không có hằn học, oán ghét, phục thù. Đó cũng là điều phù hợp với bản chất dân tộc Việt Nam. Tiếp đó phật kêu gọi sự tự giác, giac tha không những để giải quyết nỗi khổ của m ình mà còn phải cứu nhân độ thế . Ch ăc ch ắn trong tư duy của ngư ời dân bình thường, ch ưa ai b ăn kho ăn tìm hiểu thế nào là bản ng• là chân theo ngh ĩa sâu xa của phật học. Người ta chỉ thấy ở đây một chủ nghĩa nhân đạo lớn lao và có phần tích cực. Có thực hiện được hay không là vấn đ ề khác m à chúng ta cần xem xét, đ ể phê phán giá trị của học thuyết n ày. Nh ưng ở đây thì rõ ràng đó là những điểm chính yếu làm cho ph ật giáo gắn bó được với quần chúng. Tâm lý dân gian Việt Nam ta thiên về sự cân bằng, sự bù đ ắp. Nỗi khổ hôm n ay phải được đền bù bằng sự sung sướng ngày mai. Cô tấm trong cổ tích trải qua b ao gian nan cuối cùng vẫn được hưởng hạnh phúc.Phật giá cũng hứa hẹn với con n gười sự đền bù không do quyền phép nào, chỗ dựa n ào của nho giáo, cũng không do cán cân phúc tội của đạo gia, m à do chính nỗ lực của bản thân mình. Người dân 20
b ình thường ở xứ ta ở phần bản chất cũng có quan niệm nhận thức như vậy, mà chăc chắn không phải vì do họ quán triệt thuyết bát chánh đạo của nhà thiền. Mặc dù bát chánh đạo không có gì là thần bí, nh ưng dễ đ• có mấy ông sư nh ớ đủ tám đường mà phật tổ đ • đề ra.Vấn đề là ở cái tinh thần quàn xuyến rút từ bát chánh đ ạo.Tinh thần ấ y là sự cố gắng tu dưỡng, vun thêm cho bản thân m ình. Và họ cũng mong mỏi một sự đền bù này, khi th ấy phật tổ vạch ra cho họ và kh ẳng định đ iều tất nhiên sẽ đ ến . Tuy nhiên, không phải phật giáo đ i được vào qu ần chúng,có một sự gắn bó sâu sa nhất định, mà không một sự thẩm đ ịnh, chọn lựa nào có lựa chọn đ ể chối bỏ hoặc đồng hoá nữa. Đối với phật giáo sự lựa chọn này bao hàm cả ý n ghĩa ph ê phán. Ngày nay, chúng ta có thể chỉ ra đ ược nhiều khuyết đ iểm của nho, phật, l•o ở góc độ chính trị hay tư tư ởng triết học.Dân gian xưa không có điều kiện h ay trình đ ộ để làm việc ấy, song khi họ chấp nhận, chối bỏ hoặc biến hóa những giáo lý để thích nghi với trình độ tư duy, với các sinh hoạt của họ tức là họ đ• lộ cái ý đồng hay không đồng. Có thể nói rằng văn hoá Việt Nam hoá ph ật h ơn là hoá phật hoá. Phật giáo đ ến Việt Nam dù là ph ật giáo nguyên thu ỷ hay đa dạng sau n ày b ởi tiểu thừa hay đạo thừa thì vẫn nhất phải nhập với tín ngưỡng bản địa. Để biến m an nương thành ph ật mẫu, ỷ lan thành quan âm mà không cần phải tạo ra xung quanh nhân vật ấy những gì huyền bí thần kỳ cho lắm. Ph ật giáo còn là một sự kiện văn hoá, ph ật giáo từ ấn độ được truyền vào Việt Nam vốn không phải một sự kiện đơn độc mà kéo theo nó là cái ảnh hư ởng của tổng thể văn hoá ấn độ đối với Việt Nam cổ. Mặc dù chúng ta còn ít nghiên cứu và hiểu biết về văn hoá việt- ấn nhưng ch ắc chắn ảnh hưởng của văn hoá ấn độ lên Việt Nam diễn ra trên nhiều lĩnh vực : Nông nghiệp, ydược, âm nhạc vũ đ ạo n gôn ngữ. 21