BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM
HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
------------
NGUYỄN THỊ CẨM GIANG
QUẢN LÝ THUẾ NHẰM THÚC ĐẨY TUÂN THỦ THUẾ
CỦA DOANH NGHIỆP TẠI VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
HÀ NỘI – 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM
HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
------------
NGUYỄN THỊ CẨM GIANG
QUẢN LÝ THUẾ NHẰM THÚC ĐẨY TUÂN THỦ THUẾ
CỦA DOANH NGHIỆP TẠI VIỆT NAM
Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng
Mã số: 9340201
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. PGS.TS. LÊ THỊ DIỆU HUYỀN
2. PGS.TS. NGUYỄN THỊ THANH HOÀI
HÀ NỘI – 2024
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này do tôi tự thực hiện
và không vi phạm qui định liêm chính học thuật trong nghiên cứu khoa học của Học
viện Ngân hàng.
Hà Nội, ngày tháng năm 2024
Nghiên cứu sinh
Nguyễn Thị Cẩm Giang
ii
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU ............................................................................................................................9
1.1. Nghiên cứu về tuân thủ thuế ................................................................................9
1.2. Nghiên cứu về quản lý thuế nhằm thúc đẩy tính tuân thủ thuế của doanh nghiệp ......18
1.3. Tổng hợp các phƣơng pháp nghiên cứu đã sử dụng ..........................................22
1.4. Kết quả kế thừa và khoảng trống nghiên cứu ....................................................24
1.4.1. Kết quả kế thừa từ các công trình nghiên cứu trƣớc đây ................................24
1.4.2. Khoảng trống nghiên cứu ................................................................................26
1.5. Các câu hỏi nghiên cứu trong luận án ...............................................................28
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ..........................................................................................29
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TUÂN THỦ THUẾ VÀ QUẢN LÝ THUẾ . 30
2.1. Cơ sở lý luận về tuân thủ thuế ............................................................................30
2.1.1. Khái niệm về thuế ...........................................................................................30
2.1.2. Khái niệm tuân thủ thuế ..................................................................................31
2.1.3. Phân loại tuân thủ thuế ....................................................................................33
2.1.4. Các tiêu chí đánh giá tuân thủ thuế của doanh nghiệp ....................................36
2.2. Cơ sở lý luận về quản lý thuế .............................................................................38
2.2.1. Một số khái niệm về quản lý thuế ...................................................................38
2.2.2. Mục tiêu của quản lý thuế ...............................................................................40
2.2.3. Nguyên tắc của quản lý thuế ...........................................................................41
2.2.4. Nội ung cơ ản củ quản l thuế ...................................................................42
2.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến hành vi tuân thủ thuế của doanh nghiệp ................44
2.3.1. Nhóm nhân tố liên qu n đến quản lý thuế ......................................................45
2.3.2. Nhóm yếu tố về đối tƣợng nộp thuế ................................................................49
2.3.3. Nhóm nhân tố liên qu n đến đặc điểm kinh tế - xã hội .................................50
2.4. Mô hình lý thuyết ...............................................................................................51
iii
2.4.1. Mô hình tuân thủ của Grabosky và Braithwaite .............................................51
2.4.2. Mô hình lý thuyết hành động hợp lý ...............................................................53
2.4.3. Mô hình lý thuyết về chấp nhận công nghệ ....................................................56
2.4.4. Mô hình tuân thủ thuế của Fischer ..................................................................58
2.4.5. Mô hình khung sƣờn dốc trơn trƣợt về tuân thủ thuế .....................................59
2.5. Kinh nghiệm quốc tế về tăng cƣờng hoạt động quản lý thuế nhằm thúc đẩy tuân
thủ thuế ......................................................................................................................62
2.5.1. Kinh nghiệm quản lý thuế củ cơ qu n thuế Úc .............................................62
2.5.2. Kinh nghiệm quản lý thuế củ cơ qu n thuế Anh ...........................................65
2.5.3. Kinh nghiệm quản lý thuế củ cơ qu n thuế Canada ......................................67
2.5.4. Kinh nghiệm quản lý thuế củ cơ qu n thuế Singapore .................................69
2.5.5. Kinh nghiệm quản lý thuế của cơ qu n thuế Malaysia ...................................70
2.5.6. Bài học kinh nghiệm về quản lý thuế nhằm thúc đẩy tuân thủ tại Việt Nam.........72
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ..........................................................................................75
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG TUÂN THỦ THUẾ VÀ QUẢN LÝ THUẾ TẠI
VIỆT NAM ..............................................................................................................76
3.1. Bối cảnh kinh tế - xã hội Việt N m gi i đoạn 2016 – 2022 ...............................76
3.2. Tình hình thu ngân sách nhà nƣớc trong gi i đoạn 2016 – 2022 .......................79
3.3. Thực trạng bộ máy quản lý thuế ở Việt Nam .....................................................81
3.4. Quá trình đổi mới phƣơng thức quản lý thuế hiện đại ở Việt Nam ...................83
3.5. Thực trạng tuân thủ thuế của doanh nghiệp ở Việt Nam ...................................87
3.5.1. Thực trạng về doanh nghiệp ở Việt N m gi i đoạn 2016 – 2022 ...................87
3.5.2. Thực trạng tuân thủ thuế của doanh nghiệp Việt Nam ...................................92
3.6. Thực trạng quản lý thuế đối với doanh nghiệp ở Việt Nam ........................... 104
3.6.1. Thực trạng hoạt động tuyên truyền và hỗ trợ thuế ....................................... 104
3.6.2. Thực trạng hoạt động quản l đăng k thuế ................................................. 108
3.6.3. Thực trạng quản lý kê khai thuế ................................................................... 109
3.6.4. Thực trạng hoạt động quản lý nộp thuế ....................................................... 111
3.6.5. Thực trạng quản lý hoàn thuế ....................................................................... 115
