intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Sáng kiến kinh nghiệm: Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại

Chia sẻ: Thanhbinh225p Thanhbinh225p | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST
Báo xấu
152
lượt xem 17
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm: Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại được nghiên cứu với hi vong giúp những học sinh của mình có thể nhận thức được những đặc trưng của thể loại kịch để hình thành kĩ năng khai thác các cái hay, cái đẹp của các tác phẩm cùng thể loại đạt hiệu quả tối ưu nhất.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm: Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại

  1. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 BM03- TMSKKN HƯỚNG DẪN HỌC SINH TIẾP CẬN ĐOẠN TRÍCH KỊCH HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT THEO ĐẶC TRƯNG THỂ LOẠI I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1.1. Vấn đề thể loại có vai trò quan trọng trong việc tiếp nhận tác phẩm văn chương. Việc dạy, học tác phẩm văn học từ góc nhìn thể loại đã được nói đến từ lâu nhưng trong thực tế nguyên tắc này dường như đang bị bỏ qua, đặc biệt là giảng dạy các trích đoạn kịch trong chương trình THPT. Hệ quả của nó là đọc hiểu một văn bản kịch dường như không có nhiều khác biệt với một văn bản truyện ngắn. 1.2. Văn bản kịch là loại văn bản có những nét đặc thù riêng. So với các thể loại khác, trong chương trình Ngữ văn THPT, văn bản kịch chiếm tỷ lệ rất khiêm tốn (ở chương trình Ngữ văn lớp 11 học sinh được học hai trích đoạn trong hai vở kịch Rô-mê-ô và Giu-li-ét của ếch-xpia; Vũ Như Tô - Nguyễn Huy Tưởng, ở chương trình Ngữ văn lớp12 học sinh được học một trích đoạn trong vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Lưu Quang Vũ). Chúng ta giảng dạy kịch trên phương diện văn học, nhưng kịch không đơn thuần giống như tự sự bởi nó là môn nghệ thuật tổng hợp, nó có mối quan hệ với sân khấu như hình với bóng. Do vậy, dạy học kịch bản văn học quả là một việc làm không dễ đối với cả giáo viên và học sinh. Việc tìm kiếm một hướng tiếp cận tối ưu luôn là vấn đề đặt ra cho mỗi người dạy. 1.3. Trong thực tế, việc dạy, học văn bản kịch nói chung, các trích đoạn kịch trong trương THPT hiện nay đang gặp nhiều khó khăn hơn khi giảng dạy các thể loại văn học khác. Nhiều giáo viên và học sinh không thích các giờ dạy học kịch bản văn học. Đây là tâm lý ảnh hưởng lớn tới bài giảng và sự tiếp nhận của học sinh. Dù thực tế chúng ta phải thừa nhận rằng tác phẩm kịch được đưa vào giảng dạy trong chương trình THPT đều là những tác phẩm hay, thiết thực. Có nhiều nguyên nhân như sự thiếu hụt tri thức về lí thuyết thể loại, phương pháp dạy đọc – hiểu văn bản kịch, vì thế dạy học văn bản kịch nói chung, đoạn trích kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt nói chung cho đến nay vẫn chưa có những định hướng rõ ràng. Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi lựa chọn đề tài: “HƯỚNG DẪN HỌC SINH TIẾP CẬN ĐOẠN TRÍCH KỊCH HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT THEO ĐẶC TRƯNG THỂ LOẠI”. Chúng tôi hi vong giúp những học sinh của mình có thể nhận thức được những đặc trưng của thể loại kịch để hình thành kĩ năng khai thác các cái hay, cái đẹp của các tác phẩm cùng thể loại đạt hiệu quả tối ưu nhất. II. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 1. Vài nét về thể loại văn học và hướng tiếp cận tác phẩm văn học theo đặc trưng thể loại. Vấn đề thể loại có vai trò quan trọng trong việc tiếp nhận tác phẩm văn chương. Việc nhận biết tác phẩm ở thể loại nào giúp người giáo viên bước đầu tìm hiểu và hình thành những định hướng phân tích theo đặc trưng của của thể loại đó cho học Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 1
  2. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 sinh. Ở đây chúng tôi giới thiệu về thể loại kịch theo quan niệm phân loại văn học và các hướng tiếp cận trong nhà trường THPT hiện nay. Trong tài liệu Bồi dưỡng GV thực hiện chương trình GK lớp 11 môn Ngữ văn - Nxb Giáo dục, 2007, từng nêu rõ: “Khi giảng kịch, phải làm sao để học sinh cảm nhận được đặc trưng của thể loại, tránh học kịch mà như học tiểu thuyết hay truyện ngắn...” [ tr.192]. Và ở SGV Ngữ văn 11, chương trình nâng cao, tập 1 - Nxb Giáo dục, 2007 cũng định hướng: Giáo viên “cần chú ý đến đặc trưng của kịch trong quá trình hướng dẫn đọc - hiểu, nhất là trong chương trình THP, kịch là thể loại văn học mà học sinh chưa có điều kiện để học nhiều” [tr. 201]. Như vậy, để giảng dạy văn bản văn học nói chung, văn bản kịch nói riêng đạt hiệu quả cao thì trước hết người thầy cần cung cấp cho các em kiến thức lí luận về đặc trưng thể loại. . t v n đế th ết về ch 2.1. Khái niệm Thuật ngữ kịch được d ng theo hai cấp độ Thứ nhất, ở cấp độ oại h nh, kịch là một trong ba phương thức cơ bản của văn học kịch,tự sự, trữ tình . Kịch vừa thuộc sân khấ, vừa thuộc văn học. Nó vừa để diễn là chủ yếu, vừa để đọc vì kịch bản chính là phương diện văn học của kịch. ong nói đến kịch là phải nói đến sự biểu diễn trên sân khấu của các diễn viên bằng hành động, c ch điệu bộ và bằng lời nói riêng kịch câm thì không diễn tả bằng lời). Thứ hai, ở cấp độ thể oại, thuật ngữ kịch dram được d ng để ch một thể loại văn học – sân khấu có vị trí tương đương với i ịch à hài ịch. Với ý nghĩa này, kịch c n gọi là chính ịch hoặc kịch dram . ũng giống như hài kịch, kịch tái hiện đời sống riêng của con người bình thương nhưng mục đích chính không phải là cười nhạo, chế nhạo các thói hư tật ấu mà là mô tả cá nhân trong các mối quan hệ chứa đựng kịch tính đối với ã hội. Và cũng giống với bi kịch, kịch chú trọng tái hiện những mâu thuẫn gay gắt, song những ung đột của nó không căng th ng đến tột độ, không mang tính chất vĩnh hằng và nguyên tắc có thể giải quyết được ổn thỏa. . . Đặc trưng của của k ch bản văn học Theo cuốn giáo trình “Lí luận văn học” tập II, nhà xuất bản Giáo dục (1996), kịch bản văn học có những đặc trưng cơ bản sau: 2.2.1. X ng đ t k ch Xung đột kịch (conflict) là thành phần cấu thành tình tiết kịch, là quá trình và kết quả tác động tương hỗ giữa các lực lượng đối kháng, là hình thức thể hiện cao nhất, sắc nhọn nhất và tập trung nhất của kịch tính, là đặc trưng thẩm mĩ cơ bản nhất của văn học kịch. Kịch bắt đầu từ ung đột. Phađêép kh ng định: “Xung đột là cơ sở của kịch”. Hiểu theo nghĩa hẹp, ung đột trong tác phẩm kịch là sự phát triển cao nhất sự mâu thuẫn của hai hay nhiều lực lượng đối lập thông qua một sự kiện hay một diễn biến tâm lí cụ thể được thể hiện trong mỗi màn, mỗi hồi kịch. Xung đột là biểu hiện cao nhất sự phát triển mâu thuẫn giữa các lực lượng, các cá tính trong vở kịch tạo nên kịch tính, thúc đẩy sự phát triển hành động kịch, bộc lộ tính cách nhân vật. Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 2
  3. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 Có nhiều loại ung đột khác nhau. ó ung đột biểu hiện của sự đè nén, giằng co, chống đối giữa các lực lượng, có ung đột được biểu hiện qua sự đấu tranh nội tâm của một nhân vật, có ung đột là sự đấu trí căng th ng và lí lẽ để thuyết phục đối phương giữa hai lực lượng. Ở những thời đại khác nhau có những ung đột khác nhau. Do tính chất sân khấu quy định cho nên trong khi phản ánh hiện thực, tác giả kịch bản buộc phải bước vào những mâu thuẫn trong cuộc sống đã phát triển đến chỗ ung đột, đ i hỏi phải được giải quyết bằng cách này hay cách khác. Vì vậy, có thể nói, ung đột là đặc điểm cơ bản của kịch. 2.2.2. Nhân vật k ch Nhân vật kịch là một phương thức chiếm lĩnh hiện thực bằng nghệ thuật độc đáo. Tác phẩm kịch được viết ra chủ yếu là để diễn trên sân khấu, bị hạn chế bởi không gian và thời gian nên số lượng nhân vật không thể quá nhiều và cũng không được khắc họa t m , nhiều mặt như trong các tác phẩm tự sự. Kịch là nghệ thuật thể hiện hình tượng con người một cách sống động nhất. ho nên hình tượng con người trong kịch cũng thuộc loại hình tượng mang tính ước lệ cao nhất. Nó là nhân vật của trò diễn mà diễn viên là người đóng vai các nhân vật ấy trên sân khấu. Nhân vật của kịch thường chứa đựng những cuộc đấu tranh nội tâm. Tính cách của nhân vật kịch được khắc họa thông qua ngôn ngữ và hành động. Nhân vật kịch hình thành là do những lời lẽ của họ. Nghĩa là, tác giả xây dựng nhân vật bằng ngôn ngữ hội thoại chứ không bằng ngôn ngữ miêu tả. Nhân vật kịch chủ yếu là nhân vật loại hình. Qua lời đối thoại, độc thoại, nhân vật kịch tự bộc lộ nội tâm bí mật của mình. 2.2.3. Hành đ ng k ch Hành động kịch là sự tổ chức các tình tiết, sự kiện, biến cố trong cốt truyện theo một trình tự logic, chặt chẽ, chủ yếu theo quy luật nhân quả. Hành động miêu tả căng th ng, gấp gáp (Hết hành động này đến hành động khác, ngay cả khi thực hiện những hành động suy tư, ngẫm nghĩ cũng diễn ra rất nhanh) Hành động là đặc trưng của kịch. Hêghen cho rằng: “Nội dung chủ yếu của tự sự là sự kiện, của trữ tình là tâm trạng và của kịch là hành động”. Trong kịch, nếu ung đột được coi là điều kiện cần thiết làm nảy sinh tác phẩm, thì hành động lại là yếu tố duy trì sự vận hành của tác phẩm. Hành động là sự thể hiện trực tiếp nội dung của ung đột kịch. Vì vậy, hành động là yếu tố đặc trưng không thể thiếu đối với bất kì một kịch bản văn học nào. Hành động kịch được thể hiện qua suy nghĩ, hành vi, động tác, ngôn ngữ của nhân vật. Hành động kịch thường phát triển theo hướng thuận chiều với ung đột kịch. Xung đột càng căng th ng thì hành động càng trở nên quyết liệt. Như vậy, hành động kịch không phải là những hành động đơn lẻ, ngắt quãng mà là một chuỗi hành động liên tục xoay quanh trục ung đột. Hành động kịch ở đây chính là cốt truyện kịch được tổ chức một cách thống nhất, chặt chẽ trong khuôn khổ của một ch nh thể nghệ thuật. 2.2.4. Ngôn ngữ k ch Đối với một tác phẩm kịch tất cả mọi vấn đề oay quanh hình tượng đều nằm trong ngôn ngữ nhân vật. Đó chính là hình thái tồn tại duy nhất của ngôn ngữ kịch. Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 3
  4. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 Các nhân vật kịch hình thành là do những lời lẽ của họ. Qua ngôn ngữ hội thoại mà cốt truyện được thể hiện và phát triển Ngôn ngữ kịch rất giàu tính hành động, được cá tính hóa và giàu ẩn ý. Ngôn ngữ kịch chủ yếu là ngôn ngữ nhân vật, rất ít ngôn ngữ của người trần thuật, toàn bộ nội dung cơ bản của kịch đều dựa trên sự hoàn thành ngôn ngữ nhân vật. Ngôn ngữ kịch biểu hiện đặc điểm, tính cách, phẩm chất của nhân vật, mang tính hành động và gần gũi với lời ăn tiếng nói hằng ngày (Có 3 loại ngôn ngữ: Ngôn ngữ đối thoại, ngôn ngữ độc và ngôn ngữ bàng thoại). III. TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI Qua các tiết dự giờ một số đồng nghiệp trong trường chúng tôi nhận thấy dù giáo viên đã có nhiều nỗ lực cố gắng trong việc khai thác nội dung văn bản trong giờ dạy, nhưng trên thực tế trong dạy học tác phẩm văn chương thuộc thể loại kịch ở nhà trường phổ thông thời gian qua, giáo viên chưa thực sự đặt văn bản trong hệ thống đặc trưng thể loại mà hầu như bám vào những câu hỏi hướng dẫn học bài trong sách giáo khoa. Nhiều giáo viên chưa chú ý đến việc giúp học sinh phân biệt các nét riêng của kiểu loại văn bản này mà giảng dạy như với các văn bản truyện ngắn khác. Cũng có những giáo viên đã đưa một số đặc trưng của kịch vào bài dạy khi dạy về thể loại này nhưng chưa chú trọng, chưa ý thức sâu sắc về việc dạy tác phẩm theo thể loại. Có thể thấy một hạn chế lớn trong dạy học kịch bản văn học ở nhà trường phổ thông hiện nay là các giáo viên đều nặng về truyền thụ nội dung văn bản. Vì chưa bám sát vào đặc trưng thể loại kịch khi giảng dạy nên đa phần các tiết học chưa khai thác được những thành công về giá trị nghệ thuật văn bản do đó học sinh sẽ không nhận thấy hết được giá trị tư tưởng của các vở kịch. Từ việc tìm hiểu thực trạng dạy học Ngữ văn ở trường THPT nói chung và việc vận dụng phương pháp giảng dạy tác phẩm theo đặc trưng thể loại nói riêng tôi xin trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm giảng dạy đoạn trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ c ng các đồng nghiệp để chúng ta có thể hướng dẫn HS hứng thú với bài học, tiếp cận và khai thác tác phẩm hiệu quả hơn. 1. M t s yêu cầ đ i với giáo viên Người thầy phải nghiên cứu kỹ chương trình, nội dung bài dạy, trên cơ sở đó để thu thập, lựa chọn tài liệu cho từng tiết học, phương pháp, phương tiện dạy học và những hình thức dạy học thích hợp. Trong giờ học giáo viên là người giữ vai trò hướng dẫn, tổ chức giúp học sinh tự tim kiếm, khám phá những tri thức theo kiểu tranh luận, hội thảo theo nhóm. Người thầy thay vì diễn giảng, phô diễn, giờ đây như là một trọng tài, cố vấn, điều khiến tiến trình giờ dạy. Vận dụng phương pháp đàm thoại, phát vấn, diễn giảng giúp HS tiếp cận những thông điệp quan trọng của văn bản, giáo viên trực tiếp đưa ra những vấn đề, tình huống kích thích tính hứng thú suy nghĩ ở học sinh, khêu gợi trí tượng tượng và đ i hỏi “cái tôi” ở học sinh và đồng thời cũng là người phân x các ý kiến đối lập của các em. Như vậy học sinh là nhân vật trung tâm - chủ thể cảm thụ tác phẩm văn chương. Giáo viên cần ư ý hi ê cầ học inh đọc k ch bản văn học Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 4
  5. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 - Phải đọc kĩ lời giới thiệu, tiểu dẫn để nắm được một số tri thức cần thiết giúp các em có những hiểu biết chung về tác giả, tác phẩm, thời đại tác phẩm ra đời, vị trí đoạn trích trong tác phẩm. - Trong kịch bản, lời thoại của các nhân vật cần được đặc biệt chú ý vì lời thoại của nhân vật vừa bộc lộ tính cách, phẩm chất, những ý nghĩ thầm kín bên trong của nhân vật vừa là yếu tố thúc đẩy mâu thuẫn, ung đột (giáo viên phân vai để học sinh đọc văn bản). - Đằng sau những mâu thuẫn, ung đột bao giờ cũng là những vấn đề lớn về xã hội, về số phận con người. Cần chú ý tìm hiểu tư tưởng, thái độ của tác giả đối với thời đại mình được biểu hiện qua ung đột, mâu thuẫn trong tác phẩm. 2. Các giải pháp của đề tài 2.1. Nghiên cứu kĩ bài dạy, xây dựng hệ th ng câu hỏi tìm hiểu về tác giả, tác phẩm, đoạn trích. . . Hướng triển hai phương pháp giảng dạ đoạn trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại. Bước 1: Giáo viên yêu cầu học sinh nắm được khái quát các thể loại văn học cơ bản đã học ở lớp 11, lưu ý thể loại kịch. Bước 2: Khái quát nội dung vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng th t và đoạn trích ở SGK Từ cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã ây dựng lại thành một vở kịch nói hiện đại và lồng vào đó nhiều triết lí nhân văn về cuộc đời và con người. * Theo truyện cổ dân gian Ngày ưa, có một người tên là Trương Ba, người còn trẻ tuổi nhưng đánh cờ tướng rất giỏi. Nước cờ của anh dễ thường thiên hạ không có người nào địch nổi. Bao nhiêu giải cờ trong những hội hè mùa uân đều về tay anh. Tiếng đồn vang khắp nước, sang đến tận Giang Nam. Buổi ấy, ở Trung Quốc, có ông Kỵ Như cũng nổi tiếng cao cờ. Khi nghe tiếng Trương Ba, Kỵ Như liền khăn gói sang Nam tìm đến nhà địch thủ. Hai người đọ tài nhau trong mấy ván vẫn không phân thua được. Nhưng đến ván thứ ba, Trương Ba dồn Kỵ Như vào thế bí. Thấy đối phương v đầu suy nghĩ, Trương Ba kiêu hãnh bảo: - Nước cờ này d có Đế Thích xuống đây cũng không thể gỡ nổi. Bấy giờ Đế Thích là thần cờ ở thiên đình, bỗng nghe câu nói hỗn ược của Trương Ba úc phạm đến mình, liền cưỡi mây xuống trần định cho y biết tay. Trương Ba và Kỵ Như đang đánh, chợt có một ông cụ già đến ngồi bên cạnh bàn cờ. Ông cụ thủng th nh mách cho Kỵ Như mấy nước. Tự nhiên, bên Kỵ Như cờ bại thành thắng. Trương Ba cau có, trong bụng tức giận ông già ở đâu đến làm cho mình lâm vào thế bí. Nhưng nhìn thấy ông cụ râu tóc trắng xóa, mặt mũi không có vẻ là người trần tục, chợt hiểu, liền sụp xuống lạy mà rằng: “Ngài h n là thần Đế Thích đây rồi, tôi người trần mắt thịt không biết, xin thứ lỗi”. Đế Thích cười bảo: “Ta Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 5
  6. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 nghe như nhà ngươi tự phụ là cao cờ nên xuống xem cho biết”. Trương Ba liền giữ Đế Thích lại mua rượu, giết gà, khoản đãi rất chu tất. Đế Thích tuy mới gặp cũng rất yêu mến Trương Ba. Thấy anh khẩn khoản muốn học nước cờ của mình, Đế Thích bảo anh: “Ta thấy nhà ngươi có bụng chân thành, vậy ta cho một bó hương này, mỗi lần cần đến ta thì thắp lên một cây, ta sẽ xuống”. Nói đoạn, cưỡi mây bay lên trời. Từ đó, Trương Ba th nh thoảng lại dọn cờ mời thầy Đế Thích xuống chơi. Hai bên rất tương đắc. Nhưng một hôm, Trương Ba bị cái chết mang đi một cách đột ngột. Sau khi chôn cất chồng, người vợ dọn dẹp nhà c a, thấy có nén hương giắt ở mái nhà, chị ta vô tình lấy xuống đốt lên cắm trước bàn thờ chồng. Ở thiên đình, thần Đế Thích nhận được tin bằng m i hương liền xuống ngay. Thấy vắng mặt Trương Ba, Đế Thích ngạc nhiên: “Trương Ba đâu?”. Vợ Trương Ba sụt sịt: “Nhà tôi chết đã gần một tháng nay rồi!". “ hết rồi! Sao lúc mới tắt thở không gọi ta xuống ngay, để đến bây giờ còn làm thế nào được nữa?”. uy nghĩ một chút, Đế Thích lại hỏi thêm: “Trong óm hiện nay có ai mới chết không?”. Vợ Trương Ba đáp: “ ó một người hàng thịt mới chết tối hôm qua”. Thần Đế Thích bảo chị ta dẫn mình đến nhà người hàng thịt mà bảo: “Ta sẽ kiếm cách làm cho chồng nhà ngươi sống lại”. Nói ong, thần hóa phép rồi trở về trời. Trong nhà người hàng thịt lúc đó, mọi người đang úm quanh linh sàng khóc lóc kể lể thì tự nhiên thấy người chết ngồi nhỏm dậy. Hắn ta vứt tất cả mọi đồ khâm liệm rồi ch ng nói ch ng rằng đi th ng một mạch về nhà Trương Ba. Vợ Trương Ba thấy người hàng thịt, biết là thần Đế Thích đã làm cho chồng mình sống lại, mừng rỡ đón vào. Giữa lúc đó, thì vợ con người hàng thịt cũng chạy theo níu lấy chồng nhưng không những bị vợ Trương Ba giằng lại, mà ngay chính chồng mình cũng nhất định không chịu về. Đôi bên cãi cọ nhau, cuối cùng biến thành cuộc đấu khẩu rất kịch liệt. Xóm làng không biết phân x ra sao, đành đem việc đó lên quan. Quan cho đ i các nhà hàng óm tới hỏi cung thì ai cũng bảo người sống lại đó là anh Hàng thịt. Nhưng ch có vợ Trương Ba thì nhất định nhận ra là chồng mình”. Quan hỏi rằng: "Chồng chị ngày thường hay làm gì?”. Đáp: “chồng tôi ch thạo đánh cờ mà thôi”. Quan lại hỏi vợ người Hàng thịt: “chồng chị ngày thường hay làm nghề gì?”. Đáp: “chồng tôi ch thạo nghề mổ lợn”. Nghe đoạn, quan sai đem một con lợn vào công đường cho anh Hàng thịt mổ, nhưng anh ta lúng túng không biết làm thế nào cả. Quan lại sai mấy người giỏi cờ vào t thí với người Hàng thịt thì không ngờ, con người đó đi những nước cờ rất cao không ai địch nổi. Quan bèn phán cho về nhà Trương Ba. * Vở k ch của Lư Q ang Vũ Nam Tào, Bắc Đẩu đang ngồi chấm người phải chết trong ngày. Đế Thích đến tỏ ý muốn xuống hạ giới để tìm người cao cờ đánh cho vui. Vì vội đi dự tiệc ở bên dinh Thái thượng nên Nam Tào gạch bừa tên Trương Ba. Trương Ba đang chăm vườn và trò chuyện cùng vợ, cháu gái nội, con trai, con dâu thì Trưởng Hoạt đến chơi cờ. Đế Thích xuất hiện, giúp Trưởng Hoạt gỡ thế cờ. Đế Thích cho Trương Ba mấy nén hương và bảo nếu cần thì thắp một nén là Đế Thích xuống, thắp ba nén thì có thể lên thiên đình gặp Đế Thích. au đó, Trương Ba thấy trong người khó chịu và chết. Nam Tào, Bắc Đẩu và Đế Thích đang tr chuyện thì vợ Trương Ba lên bà ta vô Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 6
  7. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 tình thắp ba nén hương cho chồng . Bà đ i trả mạng sống cho chồng. Nhân có anh hàng thịt mới chết, thân ác chưa tan rữa, Nam Tào, Bắc Đẩu cho hồn Trương Ba nhập vào xác hàng thịt để sống lại. Gia đình người hàng thịt đang ngồi bên quan tài thì người hàng thịt đội nắp quan tài lên, đ i về nhà Trương Ba, không chịu ở lại nhà hàng thịt. Vợ Trương Ba đến xem phép mầu nghiệm ứng để đón chồng. Lúc đầu, mọi người đều ngỡ ngàng nhưng hồn Trương Ba đã nói được những điều ch có Trương Ba ưa mới biết, nên vợ Trương Ba nhận chồng, Trưởng Hoạt nhận bạn. Hồn Trương Ba (trong xác anh hàng thịt) về nhà Trương Ba. Nhưng bà vợ băn khoăn vì thân ác chồng khác ưa nhiều quá. Bà cũng thắc mắc về việc chồng phải sang giúp chị Hàng thịt mổ lợn mặc dù vụng về. Anh con trai thì hy vọng với sức vóc mới, bố có thể c ng đi buôn lậu với mình. Hồn Trương Ba đã tát con với sức mạnh của cánh tay anh Hàng thịt. Lý trưởng vào bắt hồn Trương Ba phải về nhà Hàng thịt. Anh con trai Trương Ba hối lộ, Lý trưởng x : ban ngày ở nhà Trương Ba, đêm về nhà Hàng thịt. Anh con trai lại có lời, Lý trưởng cho phép Trương Ba ch phải ở nhà Hàng thịt đến n a đêm thì được về. Trời đã khuya, hồn Trương Ba giúp chị Hàng thịt mổ lợn xong, chuẩn bị về thì chị ta giữ lại mời rượu rồi mời ở lại. Hồn Trương Ba lúc đầu định xuôi theo nhưng đã đấu tranh tư tưởng, gỡ tay chị ta, về nhà. Trưởng Hoạt sang phê phán Trương Ba bắt đầu đổi tính: uống rượu, đ i ăn ngon, nước cờ đi cũng khác. Lý trưởng lại đến sách nhiễu. Cháu gái không nhận ông, người con dâu cũng than phiền bố chồng thay đổi. Một cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và ác người Hàng thịt diễn ra; qua đó, ác người Hàng thịt kh ng định thế lấn tới của y đối với hồn Trương Ba. Hồn Trương Ba đốt một nén hương gọi Đế Thích xuống giải thoát cho mình. Lúc đó, cu Tỵ nhà hàng xóm bị ốm nặng, sắp chết. Đế Thích bảo hồn Trương Ba nhập vào xác cu Tỵ. Trương Ba từ chối, xin cho cu Tỵ sống, còn mình xin trả lại ác cho người Hàng thịt và chấp nhận cái chết. Hồn Trương Ba nhập vào màu xanh cây vườn trò chuyện với vợ. Như vậy tác giả Lưu quang Vũ đã ây dụng tình huống kịch bắt đầu từ chỗ kết thúc của truyện dân gian. * Tr ch đoạn ''Hồn Trương Ba, da hàng th t"đưa vào dạy trong SGK Trích đoạn "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" trong SGK 12 là một phần thuộc Cảnh VII - cảnh cuối của vở kịch và đoạn kết. Trọng tâm của lớp kịch là cuộc đối thoại giữa Hồn và ác Trương Ba. Do đó lời thoại ở đây vừa có thể coi là độc thoại vừa có thể coi là đối thoại. Nó là một lời thoại đặc biệt, vừa chứa đựng mâu thuẫn vừa mang tính hành động, thúc đẩy tình huống kịch phát triển đến mức cao nhất. Cuộc đối thoại giữa Hồn và Xác là đ nh cao tư tưởng triết lý của vở kịch. Đoạn trích đã thể hiện những mâu thuẫn dồn nén, phát triển tới đ nh điểm các ung đột bên trong và bên ngoài theo nguyên tắc của thể loại kịch qua các đối thoại. Cụ thể là những cuộc đối thoại: đối thoại giữa hồn Trương Ba với xác hàng thịt; đối thoại giữa Trương Ba và những người thân; đối thoại giữa Trương Ba với Đế Thích và Màn kết. Vở kịch nói chung và cảnh VII, đoạn cuối vở kịch nói riêng đem đến cho người đọc nhiều vấn đề tư tưởng sâu sắc. Bước 3: Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu đoạn trích kịch Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 7
  8. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 - Cho HS tìm hiểu phần tác giả, vị trí đoạn trích - Phân vai cho học sinh đọc đoạn trích theo hệ thống các nhân vật - Giáo viên đưa ra các câu hỏi và phân công các nhóm thảo luận Bước 4: Giáo viên c đại diện các nhóm trả lời câu hỏi và nhận ét, đánh giá, đưa ra câu trả lời đúng để các em khắc sâu kiến thức. .3. Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại 2.3.1- Tìm hiểu về tác giả Em hãy trình bày những nét chính về tác giả Lưu Quang Vũ? - Lưu Quang Vũ (1948-1988) quê gốc ở Đà Nẵng, sinh ở Phú Thọ trong một gia đình trí thức. Ông là một nghệ sĩ đa tài: làm thơ, vẽ tranh, viết truyện, viết tiểu luận… nhưng kịch là lĩnh vực thành công nhất. - Ông trở thành một hiện tượng đặc biệt của kịch trường những năm tám mươi của thế k XX với những vở kịch đặc sắc như: Lời thề thứ 9, Lời nói dối cuối cùng, Nàng Xi-ta, Tôi và chúng ta, Hồn Trương Ba, da hàng thịt…Ông là một trong những nhà soạn kịch tài năng nhất của văn học Việt Nam hiện đại. - Năm 2000, ông được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật 2.3.2- Tìm hiểu về tác phẩm - GV dựa vào tiểu dẫn ở văn bản và một số tài liệu H đã đọc ở nhà, cho HS tìm hiểu chung tác phẩm qua một số câu hỏi về hoàn cảnh ra đời và tóm tắt tác phẩm? * Hoàn cảnh ra đời Hồn Trương Ba ,da hàng thịt được Lưu Quang Vũ viết năm 1981 nhưng đến năm 1984 mới công diễn và gây được ấn tượng mạnh đối với công chúng trong và ngoài nước. Từ một cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã ây dựng thành một vở kịch nói hiện đại, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa tư tưởng, triết lí và nhân văn sâu sắc. Thể loại: kịch nói phán ánh cuộc sống bằng việc khám phá, phát hiện những mâu thuẫn, ung đột trong đời sống, diễn đạt bằng hành động và ngôn ngữ đối thoại. Quá trính vận động gốm 4 giai đoạn: Thắt nút -> phát triển -> Cao trào -> mở nút. * Tóm tắt tác phẩm: (SGK) * Kết c u tác phẩm: Vở k ch gồm 7 cảnh và đoạn kết Cảnh I: Cảnh trên thiên đình Nam táo, bắc Đẩu đang chấm người phải chết trong ngày. Vì vội đi dự tiệc ở dinh Thái thượng nên Nam Tào gạch bừa tên trương Ba. Cảnh II: Ở hạ giới tại nhà Trương Ba, Trưởng hoạt và Trương Ba đang chơi cờ. Đế Thích trên thiên đình xuống giúp Trưởng Hoạt gỡ thế cờ. Đế Thích cho Trương Ba mấy nén hương bảo khi cần giúp đỡ thì đốt hương lên. au đó Trương Ba chết đột ngột. Cảnh III: Trở lại cảnh thiên đình, vợ Tương Ba vô tình đốt 3 nén hương cho chồng hương của Đế Thích cho bà được lên thiên đình đ i sự sống cho chồng. Đế Thích cho hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt vừa chết để Trương Ba sống lại. Cảnh IV: Ở nhà người hàng thịt, anh hàng thịt đội nắp quan tài lên đ i về nhà Trương Ba. Cảnh giành giật chồng của hai người vợ. Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 8
  9. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 Cảnh V: Tại nhà hàng thịt, Hồn Trương Ba chịu sự chi phối của thân xác hàng thịt, suýt nữa thì ngả vào vòng tay vợ anh hàng thịt. Cảnh VI: Hồn Trương Ba ban ngày ở nhà vợ hàng thịt mổ lợn được ăn uống no say, vợ hàng thịt ve vãn, Trương Ba giật mình, đau khổ. Cảnh VII: Tại nhà Trương Ba với các lớp kịch: Trương Ba tranh luận với xác hàng thịt: Trương Ba đau đớn khi bị người thân a lánh; Trương Ba gọi Đế Thích xuống kể về nỗi khổ của mình cũng như bày tỏ quan niệm sống và in được chết h n chứ không nhập vào xác ai nữa. Đoạn kết vở kịch: Hồn Trương Ba nhập vào cây cỏ trong vườn vẫn nhìn thấy vợ con. 2.3.3. Hướng dẫn học sinh tìm hiể đoạn trích Trên cơ sở học sinh đã chuẩn bị bài ở nhà, giáo viên yêu cầu học sinh trả lời các câu hỏi tìm hiểu chung về đoạn trích như sau: Nêu vị trí đoạn trích và tóm tắt diễn biến tình huống kịch trong đoạn trích? * V tr đoạn trích Văn bản được trích từ cảnh VII và phần kết của vở kịch (thuộc phần cao trào và mở nút trong quá trình vận động) diễn tả sự đau khổ dằn vặt và quyết định cuối c ng vô c ng cao thượng của Trương Ba sau mấy tháng hồn trú nhờ vào thể xác hàng thịt và gặp rất nhiều phiền toái … * Tóm tắt diễn biến tình hu ng k ch Xung đột trung tâm của vở kịch (hồn Trương Ba và ác hàng thịt lên đến đ nh điểm. Sau mấy tháng trú ngụ trong thể xác anh hàng thịt, Trương Ba ngày càng trở nên xa lạ với bạn bè, người thân và ông cũng chán ghét chính mình.Từ đó dẫn đến cuộc đối thoại mang tâm trạng đau đớn, trăn trở của nhân vật: đối thoại với chính mình độc thoại đan xen với các cuộc đối thoại khác đối thoại giữa hồn Trương Ba với xác hàng thịt, với người vợ hiền, với con dâu, với cháu gái và với Đế Thích). - Độc thoại: thể hiện sự “chán cái chỗ ở không phải của tôi”, muốn thoát ra khỏi thể xác kềnh càng. - Cuộc đối thoại giữa Hồn và Xác với sự hả hê châm chích của Xác và sự khổ đau bế tắc của hồn. - Cuộc đối thoại với những người thân (vợ, cháu gái, con dâu) làm cho Hồn Trương Ba càng đau khổ, tuyệt vọng và đi đến quyết định giải thoát. - Đối thoại với Đế Thích và kiên quyết giải thoát. 2.3.3.1. Tìm hiểu n i dung Giáo viên phân vai cho các em đọc theo lời thoại các nhân vật để làm rõ nội dung, ý nghĩa các lời thoại nhất là của nhân vật chính Trương Ba từ đó thấy được ý nghĩa tư tưởng, giá trị nghệ thuật của văn bản. Với đoạn trích này giáo viên hướng dẫn các em trả lời những câu hỏi sau: Hoàn cảnh trớ trêu của nhân vật Hồn Trương Ba? Tình huống kịch ở đây như thế nào? Đoạn trích tập trung thể hiện lời thoại cuả các nhân vật nào? Nhận xét và nêu ý nghĩa các lời thoại đó? ch , hành động của các nhân vật? Ý nghĩa tư tưởng của văn bản và đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích? Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 9
  10. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 Từ việc học sinh trả lời các câu hỏi trên giáo viên dẫn dắt các em đi đến việc phân tích tình huống kịch qua các đối thoại. Sau khi phân vai để các em đọc văn bản, giáo viên chia lớp thành 4 nhóm thảo luận trả lời các câu hỏi để tìm hiểu đoạn trích, cụ thể là: Nhóm 1: Nêu ý nghĩa nhan đề Hồn Trương Ba, da hàng thịt; Tìm hiểu về độc thoại của Hồn Trương Ba Hành động, trạng thái tâm lí, lời độc thoại, … Nhóm 2: Tìm hiểu về màn đối thoại giữa Hồn Trương Ba với xác hàng thịt (nhận xét về lời lẽ, c ch , mục đích, thái độ, vị thế trong lời đối thoại của Hồn Trương Ba và xác hàng thịt? Qua đoạn đối thoại này, em hãy tìm hàm ý mà tác giả g i gắm? nhận xét về nghệ thuật tạo ung đột của kịch Lưu Quang Vũ?). Nhóm 3: Tìm hiểu về màn đối thoại giữa hồn Trương Ba với người thân: Với những đối thoại giữa Hồn Trương Ba và gia đình vợ, cháu gái và con dâu), anh chị thấy nguyên nhân nào đã khiến cho người thân của Trương Ba và cả chính Trương Ba phải rơi vào bất ổn, đau khổ? Trương Ba có thái độ như thế nào trước những rắc rối đó? o với màn đối thoại với xác hàng thịt thì lần này tâm trạng của Trương ba có gì khác? Qua lời nói, hành động của Hồn Trương Ba và lời nói của người thân, trình bày suy nghĩ về sự phát triển của ung đột kịch? Nhóm 4: Tìm hiểu về màn đối thoại giữa Hồn Trương Ba với Đế Thích và đoạn kết vở kịch: Đế Thích có quan niệm về sự sống khác với hồn Trương Ba ra sao? Qua màn đối thoại đó tác giả cho ta thấy được điều gì? Ở đoạn kết khung cảnh và sự xuất hiện của Trương Ba cũng như lời Trương Ba với vợ, và đối thoại của cái Gái với cu Tị có ý nghĩa gì? Giáo viên cho các nhóm cử đại diện trả lời a đó nhật xét phần trình bày của các em và ch t ý Nhóm 1: * Nhan đề Hồn Trương Ba, da hàng thịt ngầm chứa đựng một nghịch cảnh trớ trêu, một nghịch lí mang ý vị nhân sinh sâu sắc. Nội dung này được nhà văn thể hiện trong văn bản. * Độc thoại Hồn Trương Ba, yêu cầu các em trả lời được các ý cơ bản sau: + Hành động: ngồi ôm đầu một hồi lâu rồi vụt đứng dậy Hành động biểu hiện: on người đang ở trạng thái u uất, bế tắc, không lối thoát (ôm đầu); đau khổ, dằn vặt, quẫn bách đến cùng cực, không thể chịu đựng dày v hơn được nữa (vụt đứng dậy) + Lời độc thoại trước khi Xác xuất hiện: - Phủ định: không, không muốn sống. - Tâm trạng: Chán cái chỗ ở không phải của tôi lắm rồi; sợ, muốn rời xa cái thân thể kềnh càng thô lỗ “tức khắc”; khao khát “tách ra cái ác này, d ch một lát”. + Lời độc thoại sau màn đối thoại với Xác: - Ý thức, công nhận sự thắng thế của Xác. - Tự vấn: “Lẽ nào ta lại chịu thua mày, khuất phục mày và tự đánh mất mình?” - Phản lại lí luận của Xác: “ ó thật không còn cách nào khác? Không cần đến cái đời sống do mày mang lại! Không cần” => Thái độ kiên quyết, dũng cảm. Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 10
  11. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015  Nhận xét: Trong lời thoại, các câu cảm thán ngắn, lời văn dồn dập, hối thúc thể hiện trạng thái căng th ng, bức bách. Nếu độc thoại ở màn đầu tiên, Trương Ba hiện lên trong trạng thái dằn vặt đau khổ thì ở màn độc thoại ở đoạn cuối, nỗi đau càng a ót nhưng nhân vật không c n trăn trở về tình trạng Hồn – Xác bất nhất mà đã có một thái độ chủ động dứt khoát. Nhóm 2: Đối thoại Hồn - Xác, Đây là màn đối thoại giàu tính triết lí, thể hiện cuộc đấu tranh dai d ng giữa hai mặt tồn tại trong một con người, Hồn Trương Ba càng lúc càng rơi vào thế tuyệt vọng, bất lực. Yêu cầu các em trả lời được các ý chính sau: * Lời lẽ, c ch , mục đích, thái độ, vị thế của Hồn và Xác khi đối thoại: - Xác: xoáy vào hiện thực bi kịch của Hồn: “linh hồn mờ nhạt”, “không tách ra khỏi tôi được đâu” Hồn: ngạc nhiên vì thể xác cũng có tiếng nói “mày không có tiếng nói, mà ch là xác thịt âm u đui m ”. - Xác: “ông đã biết tiếng nói của tôi rồi, đã luôn luôn bị tiếng nói ấy sai khiến”, “sức mạnh ghê gớm, lấn át cả linh hồn cao khiết”. Hồn: bất lực, phủ định tiếng nói của Xác: “ch là vỏ bề ngoài, không có ý nghĩa gì hết, không có tư tưởng, không có cảm úc”. - Xác: hỏi lại đầy thách thức: “ ó thật thế không?”. Hồn: ch n và đuối lí, buộc phải dần đồng tình, xác nhận sự ảnh hưởng của Xác “nếu có, thì ch là những thứ thấp kém, mà bất cứ con thú nào cũng có được”. - Xác: nhận thức sự lợi lí của mình, tiếp tục châm chọc: “Khi ông ở bên nhà tôi… Khi ông đứng bên cạnh vợ tôi, tay chân run rẩy, hơi thở nóng rực, cổ nghẹn lại… Đêm hôm đó, suýt nữa thì…” => nhắc lại sinh động, tường tận dục vọng vật chất bồi thêm nỗi dằn vặt vì sự thật nhỡn tiền, phũ phàng - Hồn đang uôi theo Xác, bị Xác sai khiến. Hồn: kiên quyết phủ định: “là mày chứ, chân tay mày, hơi thở mày”. - Xác: đồng tình nhưng cũng đồng thời hỏi xoáy lại: “ h ng lẽ ông không xao xuyến”, “Để thỏa mãn tôi, ch ng nhẽ ông không tham dự chút đ nh gì?”. Xác dẫn dắt Hồn vào sự thật không thể phủ nhận – Hồn ít nhiều đã bị vấy bẩn, tha hóa bởi dục vọng của thân xác. Thực tế, lí lẽ của Xác khơi trúng điểm đen mà lâu nay vì trú ngụ trong Xác hàng thịt, Hồn Trương Ba trong khiết đã hóa màu. Hồn: bất lực: “Ta… ta đã bảo mày im đi”: Những lời văn ngập ngừng như lí lẽ bị hụt hơi cho thấy Hồn bị dồn vào chân tường để buộc phải công nhận sự chế ngự của thể xác. - Xác: xác nhận lại thái độ của Hồn “không dám trả lời”, kh ng định một lần nữa “Hai ta đã h a làm một rồi”. Đây là việc nhấn vào sự thật đau đớn mà Hồn đang muốn trốn chạy, muốn phủ nhận, đẩy tình huống kịch lên cao trào. Hồn: Cố gắng cứu vãn: “Ta vẫn có một đời sống riêng: nguyên vẹn, trong sạch, th ng thắn…” - Xác: m a mai “Khi ông phải tồn tại nhờ tôi, chiều theo những đ i hỏi của tôi, mà còn nhận là nguyên vẹn, trong sạch, th ng thắn!. Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 11
  12. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 Hồn: “bịt tai lại” là cách bộc lộ sự nỗ lực chối bỏ tuyệt vọng. - Xác: tiếp tục dùng lời lẽ hiểm hóc sắc lẹm như dao mổ, phanh trần nỗi đau đang tấy mủ trong Hồn: sức mạnh của Xác đã giúp Hồn thêm để làm việc vũ phu “tát thằng con ông tóe máu mồm máu mũi”. Hồn: chối bỏ “sức mạnh làm ta trở thành tàn bạo”. - Xác: biện minh cho mình bằng những lí lẽ: “là hoàn cảnh” buộc Hồn phải qui phục, “cũng đáng được quí trọng”, không có tội. Hồn: phản ứng yếu ớt: “Nhưng...Nhưng” - Xác: “tôi rất biết cách chiều chuộng linh hồn”. Hồn hỏi: “ hiều chuộng”? - Xác: đưa ra giao kèo thỏa hiệp để chung sống: Xác sẽ “ve vuốt” Hồn bằng cách thông cảm với “những tr chơi tâm hồn”, nhận hết mọi điều xấu miễn là Hồn vẫn “làm đủ mọi việc để thỏa mãn thèm khát” của Xác. Hồn: nhận thức “lí lẽ ti tiện” của Xác. - Xác: kh ng định sự thắng thế của mình. Hồn than bất lực. - Xác: an ủi, kết thúc cuộc đối thoại. - Trong cuộc đối thoại với xác anh hàng thịt, hồn Trương Ba ở vào thế yếu, đuối lí bởi xác nói những điều mà dù muốn hay không muốn Hồn vẫn phải thừa nhận. Như vậy trước những "lí lẽ ti tiện" của xác thịt, Trương Ba đã nổi giận, đã khinh b , đã mắng mỏ xác thịt hèn hạ nhưng đồng thời cũng ngậm ngùi thấm thía nghịch cảnh mà mình đã lâm vào, đành nhập trở lại vào xác thịt trong tuyệt vọng.  Nhận xét: - Tương quan lượt lời: Xác: dài, dày đặc, Hồn: ngắn, thưa thớt thể hiện sự đuối lí, bất lực. Ở tình thế này Hồn bị đẩy vào đường cùng, buộc phải xuôi theo những sự thật và lí lẽ hiển nhiên mà Xác ch ra. Còn Xác tung ra những lí lẽ sắc bén, giàu tính triết lí trong sự thắng thế, lấn át. - Xung đột kịch được đẩy lên cao trào. Nhóm 3: Tìm hiểu về màn đối thoại giữa hồn Trương Ba với người thân: với vợ, với cháu (cái Gái) và với con dâu * Với vợ: - Vợ: ó ý định đi biệt để Trương Ba được thảnh thơi, “ n hơn là thế này”; ch ra: “ông đâu c n là ông, đâu c n là Trương Ba làm vườn ngày ưa”. Người vợ vị tha, nhẫn nhịn, hết mực yêu thương chồng giờ đây mang tâm trạng đau khổ tột cùng vì chứng kiến sự đổi thay của chồng. Nỗi đau hiện tại còn kinh khủng hơn giây phút bà tiễn thân xác chồng khỏi thế gian. - Hồn Trương Ba: Lời thoại ngắn, toàn câu hỏi biểu hiện: sự ngơ ngác, thảng thốt và trạng thái thẫn thờ, tê ót. Hành động: ngồi xuống, tay ôm đầu cho thấy Trương Ba đau khổ, dằn vặt, tuyệt vọng. * Với Cái Gái: Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 12
  13. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 - ái Gái: Yêu thương gắn bó với ông hết mực: đêm nào cũng khóc, nâng niu từng chút k niệm của ông vì thế mà khi Trương Ba trú ngụ trong xác hàng thịt và có nhiều thay đổi cái Gái đã phản ứng dữ dội: Lời lẽ tàn nhẫn, phũ phàng để chối bỏ, ua đuổi Hồn Trương Ba. Đây là phản ứng quyết liệt của một đứa trẻ kiên quyết không chấp nhận cái xấu, cái ác. - Trương Ba: run rẩy bởi những lời nói của cháu nhỏ thêm một lần nữa xoáy sâu vào nỗi đau thăm th m của ông, để ông cảm nhận thấm thía bi kịch bị chính những người thân yêu chối bỏ. * Với con dâu: - Con dâu: Thấu hiểu và cảm thông: “thầy khổ hơn ưa nhiều lắm”, “thương hơn”; nhận thức một sự thật đau đớn: “làm sao để giữ thầy ở lại, hiền hậu, vui vẻ, tốt lành như thầy của chúng con ưa kia”. - Trương Ba: Trước những lời lẽ chân thực của con dâu ông đã “lạnh ngắt như tảng đá”, hoàn toàn tuyệt vọng.  Nhận xét: Qua ba lượt đối thoại với người thân đẩy bi kịch của Hồn Trương Ba lên tới chót đ nh. Những người thân thiết nhất cũng không chấp nhận nổi tình trạng hồn xác bất nhất của chồng, cha, ông mình. Trương Ba cảm nhận mình đã mất tất cả, rơi vào trạng thái đơn độc, chống chếnh. Đối thoại với những người thân mới cho nhân vật nhận cảm thấm thía tình trạng của bản thân, để đi đến hành động giải thoát quyết liệt. Tác giả không đưa ra đối thoại với người con trai lúc này đã bị đồng tiền cám dỗ, sinh ra thói con buôn vụ lợi) vào mà để Hồn Trương Ba đối thoại với vợ, cháu gái, con dâu – những người yêu thương, gắn bó với Trương Ba nhất để dẫn dắt Trương Ba đến nhận thức sâu sắc về tình trạng tuyệt vọng không lối thoát của bản thân mình. Nhóm 4: * Tìm hiểu về màn đối thoại giữa hồn Trương Ba với Đế Thích và đoạn kết vở kịch: + Đế Thích: - Đưa ra đề xuất để Trương Ba được sống: nhập xác Cu Tị để được tồn tại. - Kh ng định một hiện thực không phân biệt trần gian hay thượng giới: không ai được toàn vẹn cả. - Không hiểu được những suy nghĩ của Trương Ba “con người trần giới các ông thật kì lạ”. Đế Thích là vị thần tiên quyền phép biến hóa, yêu mến Trương Ba nhưng rốt cuộc vẫn mang tầm nhìn, điểm nhìn xa lạ, không thể thấu hiểu những suy nghĩ trần thế. + Hồn Trương Ba: Th ng thắn, rõ ràng: phủ nhận cuộc sống hồn này, xác kia, cuộc sống ch có ý nghĩa thực sự khi hòa hợp và toàn vẹn giữa Hồn và Xác. - “Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn”. Đây là quan niệm: Hồn và Xác luôn thống nhất hài hòa trong một con người. Không thể có linh hồn thanh khiết trong một thể xác dung tục, tội lỗi. Khi con người bị vấy bẩn bởi những dục vọng bản năng thì đừng ch đổ lỗi cho xác thân, tự vỗ về, Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 13
  14. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 ngụy biện bằng linh hồn cao khiết siêu hình; thái độ sống cần có của con người: dũng cảm, dám đối mặt, thừa nhận những sai lầm của bản thân, để không bao giờ trốn chạy. - “ ống nhờ vào đồ đạc, của cải người khác, đã là chuyện không nên, đằng này đến cái thân tôi cũng phải sống nhờ anh hàng thịt. Ông ch nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhưng sống như thế nào thì ông ch ng cần biết!”. Quan niệm: Cuộc sống thật đáng quí nhưng sống nhờ, sống g i, sống chắp vá, không được là mình thì thật vô nghĩa. “ ống” đơn thuần ch là đời sống thực vật, “sống như thế nào” – sống “toàn vẹn” mới là đời sống của một con người. Để có được ý nghĩa chân chính đó quả không dễ dàng. - Khi Đế Thích so sánh: không thể đổi tâm hồn cao quí của bác lấy chỗ cho cái phần hồn tầm thường của anh hàng thịt, Trương Ba đã phản ứng: tầm thường nhưng chúng sẽ sống hòa thuận với nhau. - Chi tiết: Cu Tị chết tác giả đã đẩy bi kịch đến chỗ “mở nút”. Trương Ba tưởng tượng ra giả cảnh khi nhập ác đứa bé và nhận thấy bao nhiêu phiền toái khác do sự vênh lệch hồn xác sẽ xảy ra, nỗi đau của người thân cu Tị, Hồn Trương Ba đã có nhận thức t nh táo để quyết định sáng suốt: xin cho cu Tị sống lại, để mình chết h n.  Nhận xét: - Lời của Trương Ba dày đặc, hoàn toàn không còn cái ngập ngừng, yếu thế như trong đối thoại với Xác, mà tự tin, chủ động bày tỏ. - Quá trình đưa ra quyết định dứt khoát “chết h n”, Trương Ba đã thực hiện cuộc phục sinh tâm hồn mình. Người ta lại thấy một Trương Ba nhân hậu, vị tha, giàu tình thương. - Nhận thức được ý nghĩa đích thực của cuộc sống: Cuộc sống đáng quí biết bao (Ông tưởng tôi không ham sống hay sao? , nhưng sống mà không được là mình (sống giả tạo) thì ch ng có lợi cho ai ngoài “bọn khốn kiếp” đục nước béo cò. Từ đó tác giả g i gắm những quan niệm của tác giả về hạnh phúc, sự sống, cái chết. * Tìm hiểu về đoạn kết vở k ch + Khung cảnh: - Vườn cây: rung rinh ánh sáng. Đây là không gian quen thuộc gắn với con người Trương Ba, tinh thần Trương Ba và là nơi lưu dấu những hồi ức tươi đẹp về Trương Ba trong l ng người thân vẫn được vun xới, để lại chan hòa, ấm áp. - Cu Tí hồi sinh và mẹ con đoàn tụ là hạnh phúc trong trẻo, cảm động. + Sự xuất hiện của Trương Ba: - Qua lời văn: chập chờn xuất hiện , đây ch là cái bóng. - Qua lời Trương Ba: “Tôi vẫn ở liền ngay bên bà đây, ngay trên bậc c a nhà ta, trong ánh l a bà nấu cơm, cầu ao bà vo gạo, trong cái cơi bà đựng trầu, con dao bà giẫy cỏ… Không phải mượn thân ai cả, tôi vẫn ở đây, trong vườn cây nhà ta, trong những điều tốt lành của cuộc đời, trong mỗi trái cây cái Gái nâng niu” - Qua đối thoại của cái Gái và cu Tị: cây na này ông nội tớ trồng đấy; qua hành động vùi hạt na xuống đất: “ ho nó mọc thành những cây mới. Ông nội tớ bảo vậy. Những cây sẽ nối nhau mà lớn khôn. Mãi mãi” là hình ảnh biểu tượng: đứa trẻ ngây thơ, trong trắng gieo trồng hạt giống mới biểu trưng cho sự nối tiếp, sinh sôi bất t của Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 14
  15. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 Hồn Trương Ba, vẻ đẹp Trương Ba – thanh khiết, vẹn nguyên. Có thể thấy cái chết h n về thể xác là sự hoàn nguyên kì diệu cho tâm hồn. Trương Ba đang sống một cuộc sống khác: sự sống bất diệt trong trái tim những người thân.  Nhận xét: Lời văn thấm đẫm cảm xúc, giàu chất thơ, chất trữ tình trong kịch Lưu Quang Vũ. Tác giả tiếp tục khái quát triết lí nhân sinh: Ý nghĩa sự sống nhiều khi không phải ở sự tồn tại sinh học mà ở chính sự hiện diện của ta trong suy nghĩ, nỗi nhớ của những người thương yêu; Vẻ đẹp tâm hồn có đời sống dài lâu và bất t so với thể xác. 2.3.3.2. Tìm hiể đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích Dựa trên sự thảo luận, trao đổi, gợi tìm qua hướng dẫn của giáo viên, học sinh đã nắm được nội dung của văn bản, giáo viên tiếp tục định hướng cho các em tìm hiểu về nghệ thuật của đoạn trích bằng cách: Giáo viên hệ thống lại các chi tiết, các lời thoại, tình huống kịch... để học sinh phát hiện bút pháp nghệ thuật của tác giả qua các câu hỏi sau: Nhận xét của em về nghệ xât dựng tình huống kịch, nghệ thuật dựng cảnh, hành động kịch, ngôn ngữ, giọng điệu nhân vật qua ngòi bút Lưu Quang Vũ? * H trao đổi và GV định hướng: - Từ cốt truyện dân gian, tác giả đã có sự sáng tạo đặc sắc. - Cách diễn tả hành động, ngôn từ nhân vật - yếu tố trọng yếu để phát triển ung đột, xây dựng tình huống, thể hiện tính cách nhân vật trong nghệ thuật viết kịch. + Nghệ thuật dựng cảnh: kết hợp yếu tố kì ảo và nội dung hiện thực. + Hành động kịch: Phù hợp với hoàn cảnh, theo đúng logic phát triển của tình huống kịch. Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa hành động bên ngoài và hành động bên trong (những độc thoại nội tâm thể hiện trạng thái tinh thần căng th ng, đầy day dứt) - Ngôn ngữ: giàu tính triết lí, giọng điệu tranh biện sinh động, gắn với trạng huống cụ thể (Sự khác biệt của ngôn ngữ Trương Ba trong đối thoại với Xác, vợ, cái Gái, Đế Thích… - Giọng điệu nhân vật biến hóa đa dạng, có sự kết hợp giữa giọng hướng ngoại và hướng nội - độc thoại nội tâm. .3.3.3. Hướng dẫn học sinh tổng kết GV hướng dẫn HS tổng kết nội dung và nghệ thuật, lưu ý phần ghi nhớ trong sách giáo khoa. - Với ngòi bút tài hoa, tác giả g i đến cho người đọc ý nghĩa nhân sinh sâu sắc: Một trong những điều quý giá nhất của con người là được sống là mình, sống trọn vẹn với những giá trị mình có và theo đuổi. Sự sống ch thật sự có ý nghĩa khi con người được sống trong sự hài hòa tự nhiên giữa thể xác và tâm hồn. 2.3.3.4. Hướng dẫn HS củng c kiến thức và chuẩn b ở nhà * Củng c kiến thức - Ghi nhớ nội dung bài học, nêu được chủ đề, những đặc sắc nghệ thuật của văn bản. - Phân tích bi kịch nhân vật Hồn Trương Ba. Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 15
  16. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 - Suy nghĩ của anh chị về những vấn đề nhân sinh mà Lưu Quang Vũ đặt ra trong tác phẩm “Hồn Trương Ba da hàng thịt”. - Ý nghĩa đích thực của sự sống là gì? * Chuẩn b ở nhà Soạn bài: Diễn đạt trong văn nghị luận. 3. Thiết kế giáo án thực nghiệm Tiết theo PPCT: 85-86-87 HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT (Trích) Lưu Quang Vũ A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT - Hiểu được bi kịch của con người khi bị áp đặt vào nghịch cảnh: phải sống nhờ, sống vay mượn, sống tạm bợ và trái với tự nhiên và vẻ đẹp tâm hồn của người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự giả tạo, dung tục. - Thấy được những đặc sắc nghệ thuật của kịch Lưu Quang Vũ qua đoạn trích cụ thể. B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG 1. Kiến thức: - Những ràng buộc mang tính tương khắc giữa thể xác và linh hồn trong một nghịch cảnh trớ trêu: Linh hồn nhân hậu thanh cao phải sống nhờ, sống tạm một cách trái tự nhiên trong một thân xác phàm tục, thô lỗ. - Cuộc đấu tranh giữa linh hồn và thể ác để bảo vệ những phẩm chất cao quý, để có một cuộc sống thực sự có ý nghĩa, xứng đáng với con người. - Sức hấp dẫn của kịch bản văn học và nghệ thuật sân khấu, tính hiện đại và giá trị truyền thống, chất trữ tình đằm thắm, bay bổng và sự phê phán quyết liệt, mạnh mẽ. 2. Kĩ năng: Đọc – hiểu kịch bản văn học theo đặc trưng thể loại. C. PHƯƠNG PHÁP VÀ HÌNH THỨC DẠY HỌC 1. Phương pháp - S dụng các phương pháp: đọc sáng tạo, gợi tìm, nghiên cứu dựa trên đặc trưng thể loại. - Lấy học sinh làm trung tâm, GV là người có vai trò gợi mở vấn đề, HS tích cực, chủ động, tự sáng tạo trong chiếm lĩnh tác phẩm và tham gia vào bài giảng. Phương tiện dạy học: ách giáo khoa, sách giáo viên, giáo án. Đĩa CD vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt 2. Hình thức tổ chức dạy học - Đọc sáng tạo - Phát vấn - Thuyết trình - Thảo luận… Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 16
  17. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 3. Phương tiện dạy học Sách giáo khoa Ngữ văn 12 Sách giáo viên Ngữ văn 12 Giáo án Tài liệu Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến, thức kĩ năng môn Ngữ văn ớp 12. S dụng phần mềm Power Point trình chiếu một đoạn kịch về đối thoại của Trương Ba và người thân trong vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt. D. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: - Phân tích cuộc đấu giữa ông già và con cá kiếm. 3. Bài mới: Hoạt đ ng của GV và HS N i dung cần đạt Hoạt đ ng 1: Tổ chức tìm hiểu I. Tìm hiểu chung chung 1. Tác giả 1. GV yêu cầu 1 H đọc phần Tiểu Lưu Quang Vũ (1948- 1988) quê gốc ở Đà Nẵng, dẫn (SGK) và nêu những ý chính sinh tại Phú Thọ trong một gia đìng trí thức. về tác giả Lưu Quang Vũ - Một tài năng đa dạng: Thơ, văn uôi, hội họa, GV nhận ét đồng thời mở rộng kịch. một số vấn đề. - Kịch là đóng góp đặc sắc nhất của ông. ? Em đã được học những vở kịch - Nhà soạn kịch tài năng nhất của nền văn học nghệ nào ở chương trình 11? thuật Việt Nam hiện đại ? Quá trình vận động của một vở Lưu Quang Vũ được tặng giải thưởng Hồ Chí kịch? Minh về văn học nghệ thuật năm 2000. (thắt nút - phát triển- cao trào - mở nút) 2. HS nêu những ý chính về vở 2. Vở k ch Hồn Trương Ba, da hàng thịt kịch Hồn Trương Ba da hàng thịt. + Vở kịch được Lưu Quang Vũ viết vào năm 1981, được công diễn vào năm 1984. + Từ một cốt truyện dân gian, tác giả đã ây dựng thành một vở kịch nói hiện đại, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ có ý nghĩa tư tưởng, triết lí và nhân văn sâu sắc. + Truyện dân gian gây kịch tính sau khi Hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt dẫn tới "vụ tranh chấp" chồng của hai bà vợ phải đưa ra , bà Trương Ba thắng kiện được đưa chồng về. Lưu Quang Vũ khai thác tình huống kịch bắt đầu ở chỗ kết thúc của tích truyện dân gian. Khi hồn Trương Ba được sống "hợp pháp" trong xác anh hàng thịt, Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 17
  18. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 mọi sự càng trở nên rắc rối, éo le để rồi cuối cùng đau khổ, tuyệt vọng khiến Hồn Trương Ba không 3. Hs ác định vị trí đoạn trích? chịu nổi phải cầu in Đế Thích cho mình được chết Nêu sơ lược cảnh trước đoạn trích h n. - từ nghịch cảnh đó đã được đẩy 3. Đoạn trích là phần lớn cảnh VII. Đây cũng là tới cao trào bằng các lớp đối thoại đoạn kết của vở kịch, đúng vào lúc ung đột trung giữa những nhân vật nào? tâm của vở kịch lên đến đ nh điểm. Sau mấy tháng sống trong tình trạng "bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo", nhân vật Hồn Trương Ba ngày càng trở nên xa lạ với bạn bè, người thân trong gia đình và tự chán ghét chính mình, muốn thoát ra khỏi nghịch cảnh trớ trêu. Hoạt đ ng 2: Tổ chức đọc- hiểu II. Đọc- hiể văn bản văn bản 1. Tìm hiểu n i dung - GV phân vai và hướng dẫn đọc. a. Nhan đề Hồn Trương Ba, da hàng thịt và đ c H đọc theo vai cả đoạn trích. thoại của Trương Ba - GV chiếu một đoạn Video về đối Thoại của TB với người thân để HS phần nào hiể được bi kịch hồn TB trong thân xác hàng thịt đồng thời tạo hứng thú cho các em khi tìm hiểu văn bản. GV chia lớp ra 4 nhóm, tổ chức cho HS thảo luận tìm hiểu đoạn trích qua một số câu hỏi cụ thể như sau: Nhóm 1: Nêu ý nghĩa nhan - Nhan đề ngầm chứa đựng một nghịch cảnh trớ đề vở kịch “Hồn Trương Ba, da trêu, một nghịch lí mang ý vị nhân sinh sâu sắc. hàng thịt”? Tìm hiểu về độc thoại của Hồn - Đ c thoại của Trương Ba Trương Ba? GV cho HS trả lời sau đó nhận xét, và chốt ý: Hành động, trạng thái tâm lí của + Hồn bức bối bởi không thể nào thoát ra khỏi cái Trương Ba qua những lời độc thoại? thân xác mà hồn ghê tởm. Trước khi diễn ra cuộc đối thoại giữa hồn và xác, nhà viết kịch đã để cho Hồn Trương Ba "ngồi ôm đầu một hồi lâu rồi vụt đứng dậy" với một lời độc thoại đầy khẩn thiết: + Hồn đau khổ bởi mình không còn là mình nữa. "- Không. Không! Tôi không Hồn Trương Ba càng lúc càng rơi vào trạng thái Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 18
  19. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 muốn sống như thế này mãi! … dù tuyệt vọng. chỉ một lát". + au khi đối thoại với xác hàng thịt và với người thân, Hồn Trương Ba lại một mình với + Hồn Trương Ba bộc lộ sự đau khổ, tuyệt vọng lên những lời độc thoại đầy chua chát đến đ nh điểm, lời độc thoại có tính chất quyết định nhưng cũng đầy quyết liệt: Mày đã dẫn tới hành động châm hương gọi Đế Thích một thắng thế rồi đấy, … Không cần cách dứt khoát. đến cái đời sống do mày mang lại! Không cần!)  Ngôn ngữ độc thoại là những câu cảm thán Nhận xét về ngôn ngữ độc thoại ngắn, dồn dập cùng với ước nguyện khắc của Hồn Trương Ba? khoải. Nhóm 2: Tìm hiểu về màn đối b. Đ i thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng th t thoại giữa Hồn Trương Ba với xác hàng thịt (nhận xét về lời lẽ, cử chỉ, mục đích, thái độ, vị thế trong lời đối thoại của Hồn Trương Ba và xác hàng thịt? Qua đoạn đối thoại này, em hãy tìm hàm ý mà tác giả gửi gắm? Nhận xét về nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ và tạo xung đột của kịch Lưu Quang Vũ?). GV cho HS trả lời sau đó nhận * Hồn Trương Ba xét, diễn giảng thêm và chốt ý: - Bị xác thịt thô phàm điều khiển, lấn át, dần dần bị + Trong cuộc đối thoại với xác tha hóa anh hàng thịt, Hồn Trương Ba ở - Ý thức sâu sắc về sự tha hóa; dằn vặt đau khổ, tìm vào thế yếu, đuối lí bởi xác nói cách thoát khỏi xác thịt để tồn tại độc lập. những điều mà dù muốn hay không muốn Hồn vẫn phải thừa - Khinh b , mắng mỏ lí lẽ ti tiện của xác hàng thịt nhận. cái đêm khi ông đứng cạnh nhưng rồi ngậm ngùi thấm thía nghịch cảnh của vợ anh hàng thịt với "tay chân run mình và phải nhập vào xác hàng thịt một cách tuyệt rẩy", "hơi thở nóng rực", "cổ vọng. nghẹn lại" và "suýt nữa thì…". Đó - Mang sức mạnh âm u đen tối là cảm giác "xao xuyến" trước những món ăn mà trước đây Hồn cho là "phàm". Đó là cái lần ông tát thằng con ông "tóe máu mồm máu mũi",… . * Xác hàng th t + Xác anh hàng thịt gợi lại tất cả - Khống chế, ve vãn, kêu gọi hồn Trương Ba thỏa những sự thật ấy khiến Hồn càng hiệp bằng những lí lẽ ti tiện. Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 19
  20. Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2014 - 2015 cảm thấy xấu hổ, cảm thấy mình ti - Kh ng định sự thắng thế của mình “ch ng còn tiện. cách nào khác nữa đâu cả hai đã h a làm một rồi” + Xác anh hàng thịt c n cười * Hàm ý của màn đ i thoại nhạo vào cái lí lẽ mà Trương Ba Trương Ba được trả lại sự sống nhưng đó là một đưa ra. cuộc sống đáng hổ thẹn.  Xung đột kịch được phát triển.  Ngôn ngữ đối thoại của Xác dài với chất giọng khi thì m a mai cười nhạo khi thì lên mặt dạy đời, ch trích, châm chọc. Còn Hồn ch buông những lời thoại ngắn với giọng nhát gừng kèm theo những tiếng than, tiếng kêu. Nhóm 3: Tìm hiểu về màn đối c. Đ i thoại giữa hồn Trương Ba với người thoại giữa hồn Trương Ba với thân (vợ, con, cháu) người thân: Nội dung đối thoại giữa Hồn Trương Ba và gia đ nh (vợ, cháu gái và con dâu)?em thấy nguyên nhân nào đã hiến cho người thân của Trương Ba và cả chính Trương Ba phải rơi vào ất ổn, đau hổ? Trương Ba có thái độ và N i d ng đ i thoại quyết định như thế nào trước - Vợ: đau khổ, giàu lòng vị tha nhưng quyết định sẽ những rắc rối đó? So với màn đối bỏ đi thoại với xác hàng thịt thì lần này - Con dâu: thông cảm cho hoàn cảnh trớ trêu của bố tâm trạng của Trương a có g chồng nhưng không giúp được gì. khác? - Cháu Gái: phản ứng dữ dội quyết liệt, không chấp Qua lời nói, hành động của Hồn nhận sự tồn tại của Trương Ba. Trương Ba và ời nói của người - Hồn Trương Ba nhận thấy không ch bản thân đau thân, trình bày suy nghĩ về sự phát khổ mà mình c n gây đau khổ cho những người triển của xung đột kịch? mình thương yêu nhất và nỗi đau khổ tuyệt vọng GV cho Hs trả lời và nhận xét, này đã lên đến d nh điểm. diễn giảng thêm sau đó chốt ý  Tất cả những người thân của Hồn Trương Ba + Nỗi đau khổ, tuyệt vọng của đều nhận ra cái nghịch cảnh trớ trêu khi ông Hồn Trương Ba khi phải trú ngụ phải trú ngụ trong xác hàng thịt và bị nhiễm trong xác hàng thịt và bị nhiễm nhiều thói xấu, ông không c n là Trương Ba nhiều thói xấu. của ngày ưa nữa. - Người vợ mà ông rất mực yêu thương giờ đây buồn bã và cứ nhất quyết đ i bỏ đi. Bà đã nói ra cái điều mà chính ông cũng đã cảm nhận được: "ông đâu c n là ông, Quyết đ nh của Hồn Trương Ba đâu c n là ông Trương Ba làm - Tình huống bi kịch thúc đẩy hồn Trương Ba phải Hướng dẫn học sinh tiếp cận đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt theo đặc trưng thể loại” 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

EXAM.06: Bộ 240 Đề Thi Thử THPT Quốc Gia 2023
240 tài liệu
1116 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2