Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Đẩy mạnh công tác giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học qua hoạt động Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu đề tài "Đẩy mạnh công tác giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học qua hoạt động Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh” nhằm giáo dục kỹ năng sống cho Đội viên và nhi đồng, từ đó đề xuất một số biện pháp nâng cao việc giáo dục kỹ năng sống cho Đội viên, nhi đồng góp phần rèn luyện kỹ năng ứng xử, giao tiếp và hình thành khả năng phân tích đánh giá tình hình, khả năng xử lý tình huống một cách hợp lí.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Đẩy mạnh công tác giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học qua hoạt động Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh

1 I. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn sáng kiến Lứa tuổi học sinh tiểu học là lứa tuổi hình thành các kỹ năng sống cơ bản trong học tập và sinh hoạt, hình thành những giá trị nhân cách, giàu ước mơ, ham hiểu biết, thích tìm tòi, khám phá ...thế nhưng trong giai đoạn hiện nay, một số bộ phận không nhỏ các em học sinh lứa tuổi này lại luôn tỏ ra rụt rè, thiếu tự tin khi có cơ hội thể hiện mình trước đám đông hoặc các em không biết cách xử lý tình huống dù là thật đơn giản như chào hỏi, ứng xử với bạn bè, kêu gọi sự giúp đỡ từ người khác, hỏi bài, tìm đường, ...Bên cạnh đó có rất nhiều phụ huynh áp đặt con bởi họ cho rằng chỉ có như vậy thì mới uốn nắn được trẻ đi theo đúng hướng. Tuy nhiên, trên thực tế đây lại là một sai lầm nghiêm trọng trong việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học. Bởi lẽ, ngay từ khi lên 2 trẻ đã hình thành ý muốn tự lập của mình. Việc bố mẹ theo sát và can thiệp quá đà vào cuộc sống của trẻ sẽ khiến chúng cảm thấy bí bách, ngột ngạt, trở nên sống lệ thuộc vào cha mẹ. Thêm nữa, học sinh lứa tuổi này rất dễ bị tổn thương. Nhưng thông thường trẻ lại không biết cách tự bảo vệ mình trước các nguy hiểm rình rập trong cuộc sống. Cha mẹ, thầy cô không phải lúc nào cũng có thể theo sát trẻ. Chính vì vậy việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lứa tuổi tiểu học nếu không được chú trọng, các em dễ có các hành vi tiêu cực, lối sống ích kỉ, thực dụng, dễ bị phát triển lệch lạc về nhân cách. Một trong các nguyên nhân dẫn đến các hiện tượng tiêu cực của một số bộ phận học sinh trong thời gian vừa qua chính là do các em thiếu những kỹ năng cần thiết như: kỹ năng xác định giá trị, kỹ năng bảo vệ bản thân, kỹ năng từ chối, kỹ năng kiên định, kỹ năng giải quyết mâu thuẫn, kỹ năng giao tiếp... Vì vậy, việc giáo dục kỹ năng sống cho các em là rất cần thiết, giúp các em rèn luyện hành vi có trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng đồng và Tổ quốc; giúp các em có khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với gia đình, bạn bè và mọi người xung quanh. Sống tích cực, chủ động, an toàn, hài hoà và lành mạnh. Đẩy mạnh việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tiểu học thông qua các hoạt động của Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh trong nhà trường, góp phần giúp các em rèn luyện kỹ năng ứng xử thân thiện trong mọi tình huống. Thói quen và kỹ năng làm việc theo nhóm, kỹ năng hoạt động xã hội, thói quen rèn luyện sức khỏe. Ý thức tự bảo vệ bản thân, phòng ngừa tai nạn thương tích và các tệ nạn xã hội. Sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và bạn bè, rèn luyện kỹ năng ứng xử, giao tiếp..., góp phần giáo dục cho các em thiếu nhi trở thành những con người toàn diện, năng động, sáng tạo có ích cho xã hội. Nó là nền tảng của giáo dục toàn diện, là cái căn bản cho sự phát triển nhân cách của con người trong thời đại mới. 2. Tính cấp thiết của sáng kiến Như chúng ta biết rằng các em học sinh tiểu học ở tuổi Đội. Các hoạt động thiết thực và có hiệu quả từ phía Đội sẽ giúp các em không những học tập tốt mà còn góp phần không nhỏ trong việc giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, kỹ năng tự giải quyết một số vấn đề cần thiết trong cuộc sống . Việc tổ chức các hoạt động Đội và phong trào thiếu nhi có khả năng cùng lúc hướng tới ba đích đó là: Giáo dục ý thức (tri thức, niềm tin…), giáo dục thái độ, tình cảm (những rung động, xúc cảm…) và giáo dục đạo đức, hành vi, kỹ năng cần
2 thiết cho học sinh. Đây chính là một trong những nội dung ,nhiệm vụ quan trọng trong chương trình giáo dục hiện nay nhằm cụ thể những quan điểm, đường lối chính sách của Đảng và nhà nước về đổi mới phương pháp giáo dục trong thời kỳ mới. Chính vì vậy, việc đưa ra các giải pháp nhằm giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là vấn đề cần được quan tâm đúng mức, góp phần trang bị cho học sinh kiến thức, kỹ năng để phát triển trong một môi trường phát triển bền vững. Từ những lí do trên tôi quyết định chọn nghiên cứu sáng kiến “ Đẩy mạnh công tác giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học qua hoạt động Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh” nhằm giáo dục kỹ năng sống cho Đội viên và nhi đồng, từ đó đề xuất một số biện pháp nâng cao việc giáo dục kỹ năng sống cho Đội viên, nhi đồng góp phần rèn luyện kỹ năng ứng xử, giao tiếp và hình thành khả năng phân tích đánh giá tình hình, khả năng xử lý tình huống một cách hợp lí. II. NỘI DUNG 1. Đánh giá thực trạng 1.1. Thuận lợi Trường tiểu học Số 2 Khe Sanh là một trường nằm trên địa bàn của thị trấn Khe Sanh, huyện Hướng Hóa. Nên hầu hết các gia đình quan tâm đến việc học tập và giáo dục con em. Có đội ngũ anh chị phụ trách nhiệt tình, năng nổ, quan tâm đến hoạt động của lớp, của chi đội. Đặc biệt là sự quan tâm chỉ đạo và tạo điều kiện của hi bộ, Ban giám hiệu nhà trường và của Hội đồng Đội cấp trên. Học sinh đa số là con em nông dân nên các em rất thuần, ngoan ngoãn, đoàn kết, chấp hành tốt nội quy của nhà trường và Liên đội đề ra. 1.2. Khó khăn Bên cạnh một số phụ huynh giáo dục con đúng cách thì vẫn có một số phụ huynh quan tâm con một cách thái quá bằng cách làm hết phần việc mà con có thể làm như: Tự sắp xếp góc học tập, thu dọn đồ dùng các nhân giúp con ngay cả khi việc đó con có thể làm được, thậm chí có nhiều bố mẹ vẫn đút cho con ăn, xách cặp cho con khi đến trường... Nhiều phụ huynh chưa nhận thấy được tầm quan trọng của việc giáo dục kỹ năng sống cho thiếu nhi qua công tác Đội. Đa số phụ huynh cho rằng con em mình chỉ cần học giỏi kiến thức. Phụ huynh học sinh chỉ khuyến khích các con tìm kiến thức mà quên hướng cho con em mình làm tốt hoạt động đoàn thể, hoạt động xã hội và cách ứng xử trong gia đình. Nhiều gia đình phụ huynh giao tiếp, xưng hô chưa chuẩn mực nên các em bắt chước và xưng hô thiếu thiện cảm. Cùng với đó là những tác động nhiều chiều của các nguồn thông tin khác nhau điều này đã dẫn đến sự “xung đột” giữa nhận thức, thái độ và hành vi với những vấn đề xảy ra trong cuộc sống. Chính vì thế dẫn đến tình trạng một số bộ phận học sinh có những lời lẽ chưa hay khi nói chuyện với nhau dẫn đến xung đột gây mất đoàn kết, các em thiếu tự tin khi giao tiếp, không biết nói lời chào khi gặp người lớn hay thầy cô, không biết chăm sóc bản thân nhất là khi không có bố mẹ bên cạnh, dễ bị kẻ xấu lợi dụng, không có cơ hội phát triển bản thân,… Các em học tập, lĩnh hội một cách thụ động, chủ yếu chỉ nghe và làm theo thầy cô giáo, ít sáng tạo; nhiều em tính tự giác chưa cao, lười hoạt động. Các
3 em chỉ có học kiến thức từ sách vở, khả năng ứng phó với các tình huống trong học tập và cuộc sống kém, tính tự tin ít, tự ti nhiều, thường nóng nảy, gây gổ lẫn nhau và đỗ lỗi cho người khác,.. Để nắm bắt thực trạng kỹ năng sống của thiếu nhi trong toàn Liên đội, ngay từ đầu năm học tôi đã xây dựng mẫu phiếu khảo sát về những kỹ năng cơ bản dành cho thiếu nhi trong Liên đội gồm có những nội dung như sau: Thường STT Biểu hiện Ít Không xuyên Chào hỏi thầy/ cô giáo và người lớn, khách đến 1 trường Bảo vệ cảnh quan trường lớp, chăm sóc bồn 2 hoa, cây cảnh, vệ sinh trường, lớp Nói tục, chửi thề, gây gổ, đánh nhau… làm mất 3 đoàn kết Biết nhận lỗi khi sai sót và khắc phục sửa đổi 4 bản thân Đùa nghịch, vẽ bậy làm bẩn bàn ghế, trướng 5 lớp Đoàn kết, quan tâm, san sẻ, giúp đỡ bạn khi bạn 6 gặp khó khăn 7 Có ý thức tự quản trong các hoạt động tập thể Có ý thức tự học và sắp xếp đồ dùng và góc học 8 tập, gấp chăn màn, áo quần cá nhân… 9 Vứt rác, để dép… đúng nơi quy định 10 Nhặt được của rơi, trả lại người mất 11 Có ý thức thực hành tiết kiệm, chống lãng phí Có ý thức giữ gìn vệ sinh chung và vệ sinh cá 12 nhân, đi vệ sinh đúng nơi quy định. Tích cực trong các hoạt động chung của lớp, trường, Thực hiện tốt các phong trào do Liên 13 đội đề ra ( Hoa học tốt, rác không chạm đất, nuôi heo đất, kế hoạch nhỏ…) Biết giúp bố mẹ làm những việc nhẹ trong nhà 14 như: trông em, nấu cơm, rửa bát… 15 Thực hiện tốt An toàn giao thông đường bộ Biết nói lời cảm ơn, xin lỗi, đề nghị, từ chối yêu 16 cầu đề nghị của người khác. Dũng cảm đấu tranh bảo vệ cái tốt, dám lên 17 tiếng với cái chưa đúng
4 Kính trọng người lớn tuổi, yêu thương em nhỏ, 18 giúp đỡ người xung quanh 19 Có trách nhiệm với gia đình và tập thể Thực hiện tốt nội quy của nhà trường và Liên 20 đội Qua thực tế tôi đã tiến hành phát phiếu khảo sát cho 120 em học sinh lớp 3, 4 và 5. Kết quả đạt như sau: Kết quả thăm dò, khảo sát trước khi áp dụng biện pháp.(T9/2022) Số học Số Số Có kỹ Kỹ năng còn phiếu phiếu Kỹ năng tốt Thời điểm sinh năng hạn chế khảo phát thu sát ra vào SL % SL % TL % Đầu năm 120 120 120 45 37,5 61 50,83 14 11,67 ( T9/2022) Các kỹ năng còn hạn chế của thiếu nhi tại Liên đội thường là: Không giữ gìn vệ sinh nơi công cộng ( trường, lớp..). Mặc dù được nhắc nhở thường xuyên nhưng do ý thức chưa cao nên các em vẫn vứt giấy rác, đặc biệt là túi nilon sau khi ăn quà ra sân trường, sàn lớp học. Thói quen bỏ dép, đi chân trần, vứt rác chưa đúng quy định của học sinh một phần không nhỏ do giáo dục từ gia đình nên nhà trường cần nhiều thời gian để rèn và uốn nắn học sinh vào nề nếp. Một số bộ phận các em học sinh thời gian gần đây có những biểu hiện chưa hay, chưa vui vẻ, đoàn kết khi tiếp xúc với bạn bè. Một số em chưa biết tự chăm sóc bản thân mà vẫn còn phụ thuộc vào bố mẹ và người lớn. Một số bộ phận các em vẫn chưa biết nói lời từ chối khi bị các bạn rủ rê làm việc chưa đúng, hay chưa biết nói lời xin lỗi khi mắc sai phạm… Ý thức tự quản trong các giờ hoạt động tập thể, truy bài, chuyển tiết chưa cao. Trong các giờ hoạt động tập thể, học sinh còn nói chuyện, không tập trung. Các giờ chuyển tiết học sinh còn mất trật tự, khi di chuyển từ lớp học xuống phòng học Tin học, Thư viện…học sinh còn nói chuyện, chưa nghiêm túc gây ảnh hưởng đến các lớp học khác. Thói quen chào hỏi các thầy cô giáo và người lớn tuổi, khách đến trường chưa cao. Do mải chơi và ý thức chào hỏi người trên của học sinh còn chưa thành thói quen nên có lúc, học sinh quên chưa chào hỏi người lớn. Những biểu hiện như đã nêu trên một phần không nhỏ gây ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục kỹ năng sống trong toàn Liên đội Trước những thực trạng cần thiết đó, tôi nghiên cứu và thực hiện sáng kiến “Đẩy mạnh công tác giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học qua hoạt động Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh” nhằm góp một phần công sức của mình vào việc giáo dục kỹ năng sống và hình thành nhân cách thiếu nhi trong giai đoạn hiện nay.
5 2. Các giải pháp áp dụng sáng kiến 2.1. Mô tả quá trình thực hiện 2.1.1. Giải pháp thứ nhất: Bám sát nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lứa tuổi tiểu học Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh cũng như các quá trình hoạt động giáo dục khác trong nhà trường đều có cấu trúc xác định. Nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tập trung vào các kỹ năng tâm lý - xã hội là những kỹ năng được vận dụng trong những tình huống hàng ngày để tương tác với người khác và giải quyết có hiệu quả những vấn đề, những tình huống của cuộc sống. Những nội dung này hết sức đơn giản, gần gũi với học sinh, là những kiến thức tối thiểu để các em có thể tự lập... Và mục đích quan trọng nhất là giúp các em tự tin hơn, tự lập hơn trong cuộc sống. Vì vậy khi tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học cần: Bám sát vào nội dung của giáo dục kỹ năng sống và vận dụng linh hoạt các nội dung của giáo dục kỹ năng sống tùy theo từng hoạt động giáo dục và điều kiện cụ thể. Xác định rõ các nội dung giáo dục kỹ năng sống (xác định rõ các kỹ năng sống cần hình thành và phát triển cho học sinh ở lứa tuổi tiểu học) để xây dựng kế hoạch và đưa vào các hoạt động Đội một cách hợp lí. Kỹ năng sống được chia thành 2 loại: Kỹ năng cơ bản và kỹ năng nâng cao. + Kỹ năng cơ bản gồm: Kỹ năng nghe, nói, đọc, viết, múa, hát, đi, đứng, chạy, nhảy v.v… + kỹ năng nâng cao là sự kế thừa và phát triển các kỹ năng cơ bản dưới một dạng thức mới hơn. Nó bao gồm: Các kỹ năng tư duy logic, sáng tạo, suy nghĩ nhiều chiều, phân tích, tổng hợp, so sánh, nêu khái niệm, đặt câu hỏi v.v… Ở các em học sinh tiểu học, đối với các lớp đầu cấp, kỹ năng cơ bản được xem trọng, còn các lớp cuối cấp tăng dần cho các em về kỹ năng nâng cao. Theo đó, Tôi tập trung rèn luyện cho các em 2 nhóm kỹ năng sống sau đây: * Nhóm Kỹ Năng giao tiếp – hòa nhập cuộc sống: + Các em biết giới thiệu về bản thân, về gia đình, về trường lớp học và bạn bè thầy cô giáo, biết lắng nghe, chia sẻ, biểu lộ thái độ tình cảm. + Biết chào hỏi lễ phép trong nhà trường, ở nhà và ở nơi công cộng. + Biết nói lời yêu cầu đề nghị, nói lời cảm ơn, xin lỗi, từ chối yêu cầu đề nghị của người khác. Thực tế trong tại trường tiểu học Số 2 Khe Sanh, thông qua môn Đạo đức, các hoạt động tập thể các em thiếu nhi đã được dạy cách lễ phép nhưng khi đi vào thực tế, nhiều em vẫn thiếu kỹ năng giao tiếp, không có thói quen chào hỏi, tự giới thiệu mình với người khác, thậm chí có nhiều em còn không dám nói hoặc không biết nói lời xin lỗi khi các em làm sai. + Biết phân biệt hành vi đúng sai, phòng tránh tai nạn. Đây là kỹ năng quan trọng mà không phải em nào cũng xử lý được nếu chúng ta không rèn luyện thường ngày. + Kỹ năng bảo vệ bản thân, giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh chung
6 + Kỹ năng kiểm soát tình cảm – kỹ năng kiềm chế thói hư tật xấu sở thích cá nhân có hại cho bản thân và người khác. Biết phân biệt hành vi đúng - sai, phòng tránh tai nạn, thương tích, bom mìn, cháy nổ… * Nhóm kỹ năng trong học tập, lao động – vui chơi giải trí: + Các kỹ năng nghe, đọc, nói, viết, kỹ năng quan sát, kỹ năng đưa ra ý kiến chia sẻ trong nhóm. + Kỹ năng thương lượng, xử lý tình huống cơ bản + Kỹ năng hoạt động nhóm trong học tập vui chơi và lao động. + Kỹ năng giải quyết vấn đề. Kỹ năng làm việc hợp tác. + Kỹ năng tự khẳng định về bản thân. + Kỹ năng ứng phó với biến đổi khí hậu như động đất, sóng thần, bão lũ; + Kỹ năng ứng phó với tai nạn đuối nước + Kỹ năng ứng phó với một số tình huống bạo lực trong học sinh. 2.1.2. Giải pháp thứ hai: Giáo dục kỹ năng sống qua tiết sinh hoạt dưới cờ Giáo dục kỹ năng sống cho thiếu niên, nhi đồng là một trong những nhiệm vụ rất quan trọng trong công tác Đội ở các trường phổ thông nói chung và Liên đội trường tiểu học số 2 nói riêng. Nhằm hình thành những kỹ năng cơ bản cho đội viên, nhi đồng giúp các em ứng phó với các tình huống xảy ra trong cuộc sống, góp phần hình thành nhân cách, lối sống, kỹ năng của các em. Từ đó giúp các em nhận biết được việc gì đúng, việc gì sai, việc gì nên làm và việc gì không nên làm. Vì thế nên sau khi đã tìm hiểu thực trạng giáo dục kỹ năng sống cho thiếu nhi tại Liên đội trường tiểu học số 2 Khe Sanh ngay từ đầu năm học tôi đã lập kế hoạch và tham mưu với Ban giám hiệu về việc lòng ghép giáo dục kỹ năng sống cho đội viên, nhi đồng trong Liên đội thông qua các tiết sinh hoạt dưới cờ. Để xây dựng được kế hoạch sinh hoạt dưới cờ thì ngay từ đầu năm dưới sự chỉ đạo của Nhà trường tôi đã cùng với Chuyên môn nhà trường, tổ trưởng tổ khối, giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn đã nghiên cứu, lựa chọn nội dung sinh hoạt phù hợp với thực tiễn tại nhà trường. Khi xây dựng kế hoạch cần phải xác định được nội dung giáo dục trọng tâm, xác định được hình thức tổ chức, người sẻ thực hiện và phụ trách nội dung sinh hoạt. Ngoài ra còn có dự kiến các lực lượng tham gia phối hợp trong tiết sinh hoạt dưới cờ đó. Một điều lưu ý khi xây dựng kế hoạch sinh hoạt dưới cờ phải chú ý đến khí hậu, thời tiết tại địa phương. Tại Khe Sanh, Hướng Hoá thời tiết vào các tháng cuối năm như tháng 10,11,12 thường có mưa nên nếu không có dự kiến thì tiết sinh hoạt dưới cờ khó có thể tổ chức được. Chính vì thế khi xây dựng kế hoạch phải có phương án dự phòng. Cụ thể nếu trời mưa, thời tiết không thuận lợi anh/chị phụ trách các lớp ( GVCN ) sẻ dựa trên kế hoạch giáo dục đã xây dựng để tổ chức sinh hoạt tại lớp. Đảm bảo tiết sinh hoạt vẫn có thể thực hiện được trên nội dung đã xây dựng tại kế hoạch. Ví dụ: Năm học 2022-2023. Trong kế hoạch giáo dục sinh hoạt dưới cờ. Trường Tiểu học Số 2 Khe Sanh (Từ tháng 9 đến tháng 11) đã xây dựng kế hoạch giáo dục sinh hoạt dưới cờ như sau:
7 KẾ HOẠCH GIÁO DỤC SINH HOẠT DƯỚI CỜ NĂM HỌC 2022-2023 Hình thức Thời gian Người thực Lực lượng cùng Tháng Chủ điểm Nội dung trọng tâm Ghi chú tổ chức thực hiện hiện tham gia - Tham gia khai giảng Lễ hội, BGH, GVNV toàn năm học mới Tuyên trường, hội Phụ Tiết giáo TPT Đội và - Vui Tết Trung Thu truyền, huynh và các ban CHÀO dục sinh Liên đội Tháng - Mỗi tuần một câu Hội thi, ngành đoàn thể xã NĂM hoạt dưới trưởng, lớp 9 chuyện hay, một tấm thực hội HỌC MỚI cờ trực gương sáng hành vận GVCN, GV bộ môn, - Giữ gìn vệ sinh trường dụng... Đoàn viên thanh niên Diễn đàn, BGH, GVNV toàn - An toàn giao thông hoạt cảnh, TPT Đội và trường, hội Phụ - Nói lời yêu thương Tiết giáo kể chuyện, Liên đội huynh và các ban YÊU bà, mẹ, cô giáo dục sinh văn nghệ, trưởng, lớp ngành đoàn thể xã THƯƠNG - Chăm ngoan, học giỏi hoạt dưới Tháng giao lưu ... trực hội CON - Giao lưu Sao nhi đồng cờ 10 theo chủ GVCN, GV bộ môn, NGƯỜI chăm ngoan đề Đoàn viên thanh niên TPT Đội và BGH, GVNV toàn Trong điều - Khéo tay hay làm Tuyên Liên đội trường, hội Phụ kiện thời tiết - Tấm thiệp tri ân Tiết giáo truyền,Hội trưởng, lớp huynh và các ban không thuận - Kính yêu thầy cô dục sinh Tháng NHỚ ƠN thi, thực trực, Phòng ngành đoàn thể xã lợi GVCN chủ - Xây dựng tình bạn hoạt dưới 11 THẦY CÔ hành vận Giao thông hội động triển khai đẹp- Phòng chống bạo cờ dụng huyện Hướng GVCN, GV bộ môn, nội dụng sinh lực học đường Hoá Đoàn viên thanh niên hoạt tại lớp ( Phần trích trong kế hoạch giáo dục sinh hoạt dưới cờ năm học 2022-2023 tại Liên đội trường Tiểu học Số 2 Khe Sanh)
8 Nội dung sinh hoạt dưới cờ bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau, những sự kiện chính trị xã hội diễn ra trong tuần, trong tháng có liên quan trực tiếp đến chủ điểm giáo dục tháng. Những luồng thông tin đa chiều, luôn được xuất hiện và đưa vào nhà trường dưới nhiều hình thức khác nhau. Với mỗi chủ điểm tháng bên cạnh những nội dung hoạt động đã được đưa vào kế hoạch thì không thể không bổ sung những sự kiện mới những thông tin mới nhằm giúp học sinh có thêm hiểu biết về xã hội, con người. Việc cung cấp cho học sinh những thông tin mới sẽ làm cho chủ điểm thêm phong phú cả về nội dung giáo dục và hình thức hoạt động, đồng thời có tác dụng về giáo dục tư tưởng chính trị giúp củng cố và hình thành niềm tin ở học sinh. Mặt khác đôi khi có những yêu cầu mới, đột xuất đối với nhà trường như: “Ngày thế giới tưởng niệm nạn nhân tử vong do tai nạn giao thông tại Việt Nam” , “ủng hộ tết vì bạn nghèo”,…thì lúc đó tiết chào cờ cũng phải chuyển đến học sinh những yêu cầu cấp bách này. Đó chính là nội dung nhân văn mà nhà trường có nhiệm vụ đưa vào như là nội dung mang tính thời đại. Các lớp phụ trách sinh hoạt dưới cờ dưới sự hướng dẫn của Tổng phụ trách đội, anh/ chị phụ trách xây dựng nội dung sinh hoạt theo chủ điểm tuần theo kế hoạch phân công. Có thể chọn một trong các hình thức như : hoạt cảnh, tiểu phẩm, kể chuyện, bộ câu hỏi, ca, múa, hát… phù hợp với nội dung chủ đề phụ trách và triển khai theo từng lớp. Ví dụ: Tháng 11 chủ điểm hoạt động của Đội là “ Nhớ ơn thầy cô” ở tháng này ngoài việc tổ chức thi đua lập thành tích chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 thì Liên đội sẻ tố chức các hoạt động tri ân thầy cô như: làm tập san, bưu thiếp chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, cùng với đó trong tiết sinh hoạt dưới cờ Liên đội sẻ tổ chức giáo dục cho các em về truyền thống “tôn sư trọng đạo”, biết quý trọng thầy cô giáo và thể hiện tình cảm, lòng biết ơn của mình dành cho thầy cô giáo của mình qua nội dung sinh hoạt dưới cờ tuần 10 mang tên “ Tấm thiệp tri ân”. Nội dung sinh hoạt này cũng rèn thêm cho các em các kỹ năng khéo léo, tỉ mĩ và phát huy khả năng sáng tạo cho các em học sinh.
9 Sinh hoạt dưới cờ góp phần quan trọng trong việc giúp các em rèn luyện kỹ năng tự quản, kỹ năng giao tiếp, hợp tác, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng trình bày, diễn xuất … từ đó giúp các em học sinh tự tin, mạnh dạn hơn, biết san sẻ, cảm thông, thấu hiểu nhau hơn. Xử lý tình huống một cách linh hoạt hơn. Phát huy tính tư duy, sáng tạo trong chính mỗi cá nhân học sinh. Nếu tiết chào cờ mỗi sáng thứ hai trở thành những tiết học thú vị thì việc tiếp thu những kiến thức, kỹ năng nó trở nên nhẹ nhàng, đơn giản mà lại khắc sau hơn đối với lứa tuổi các em. Việc xây dựng lồng ghép kỹ năng sống trong tiết sinh hoạt dưới cờ bằng các hình thức phong phú như hoạt cảnh, chương trình văn nghệ, cuộc thi vấn đáp, diễn đàn trao đổi thu hút đông đảo học sinh tham gia sẽ để lại ấn tượng tốt đẹp trong lòng mỗi học sinh. Giáo dục đạo đức, nhân cách, kỹ năng sống thông qua hoạt động này sẽ giúp các em trưởng thành nhanh chóng so với những hình thức khác. Cái khó của giáo dục kỹ năng cho học sinh không chỉ ở lựa chọn nội dung, cách thức giáo dục mà còn ở nghệ thuật giáo dục, nhằm tạo cho các em niềm hứng khởi và xúc cảm cho các em. Để làm được điều đó có thể dựa vào các tấm gương sống động trong cuộc sống đời thực, Kể chuyện về Bác Hồ… Những mẩu chuyện mang tính giáo dục cao, khơi dậy trong các em sự tự tin,ý thức, trách nhiệm, ý chí, nghị lực vươn lên trong cuộc sống, biết yêu thương con người, Biết kính trọng thầy cô, biết quan tâm giúp đỡ người xung quanh… Ví dụ: Để giáo dục các em học sinh kỹ năng bảo vệ bản thân. Trong tiết sinh hoạt dưới cờ tuần 5 về chủ điểm “ An toàn giao thông”. Chọn hình thức hội thi “Vẽ tranh tuyên truyền văn hoá giao thông” để giáo dục các em về luật An toàn giao thông đường bộ. Qua hội thi có thể tổ chức cho các em tìm hiểu thêm về luật giao thông đường bộ thông qua các tiểu phẩm, bộ câu hỏi tìm hiểu kiến thức để các em có thể nhìn nhận và tiếp thu kiến thức một cách có hiệu quả hơn. Hoặc có thể phối kết hợp với Ban an toàn giao thông huyện Hướng Hóa để tổ chức cho các em buổi sinh hoạt chuyên đề về an toàn giao thông. Hoạt động này
10 không chỉ giúp các em phát triển kỹ năng bảo vệ bản thân mà còn giúp các phát huy được kỹ năng giao tiếp, tự tin khi đứng trên sân khấu, kỹ năng nắm bắt luật giao thông mà không gây nhàm chán, kỹ năng biết san sẻ, yêu thương với những mảnh đời bất hạnh… Mục đích của tôi là biến giờ sinh hoạt Đội thành một buổi vui chơi với nhiều trò chơi khác nhau mà nội dung được giáo viên phụ trách chuẩn bị trước. Các trò chơi này phải được lựa chọn và có chủ đích nhằm giáo dục kỹ năng tương ứng cho học sinh. Việc đưa giáo dục kỹ năng sống vào giờ sinh hoạt dưới cờ chủ yếu là làm sao cho tăng tính chủ động của học sinh, phát huy khả năng từng cá nhân và nhấn mạnh vai trò của tập thể, để học sinh thấy được và luôn phát huy khả năng phối hợp của nhóm trong khi giải quyết các vấn đề chung, không nên sa đà vào việc tổ chức các trò chơi mang tính giải trí đơn thuần, sẽ làm sai lệch mục đích của việc lồng ghép nội dung giáo dục kỹ năng sống trong giờ sinh hoạt. 2.1.3. Giải pháp thứ 3: Giáo dục kỹ năng sống qua các mô hình, phong trào thi đua Cùng với việc Hưởng ứng chương trình “Thiếu nhi Việt Nam - Học tập tốt, rèn luyện chăm” và việc đẩy mạnh việc triển khai phong trào “ thiếu nhi Việt Nam thi đua làm theo 5 điều Bác Hồ dạy” do Hội đồng Đội trung ương phát động và triển khai. Trong năm học 2021- 2022 và năm học 2022-2023 tại Liên đội trường Tiểu học Số 2 Khe Sanh tôi đã triển khai các phong trào như: “ Trường em xanh, sạch, đẹp”, “ Nêu gương người tốt việc tốt”, “Nói lời hay, làm việc tốt”, “ Nuôi heo đất vì bạn nghèo”, “Kế hoạch nhỏ”, “ Tết vì người nghèo”…Các phong trào mang nhiều ý nghĩa lớn, thiết thực trong việc giáo kỹ năng sống cho các em thiếu nhi, và được thực hiện xuyên suốt các năm học. Bên cạnh đó là việc đẩy mạnh các phong trào văn hóa, văn nghệ , thể dục thể thao tạo thành phong trào thi đua sôi nổi giữa các khối, lớp. Tất cả các phong trào đó góp phần giáo dục kỹ năng hoàn thiện bản thân, hoàn thiện nhân cách cho các em, qua đó còn giáo dục tinh thần, ý thức trách nhiệm cộng đồng, xã hội cho các em từ khi các em còn ngồi trên ghế nhà trường.
11 Qua mỗi hoạt động Liên đội theo dõi, tổng hợp, đánh giá thi đua, tuyên dương, khen thưởng động viên khích lệ cho các chi đội, lớp nhi đồng thực hiện tốt các phong trào. Việc làm này nhằm khơi gợi trong các em học sinh, đội viên tình yêu, niềm tự hào về quê hương, đất nước, truyền thống nhân ái của dân tộc. Chẳng hạn như phong trào “Nuôi heo đất- Vì bạn nghèo” tại Liên đội tiểu học số 2 Khe Sanh nhiều năm đã và đang ngày càng thu hút được đông đảo đội viên, thiếu niên, nhi đồng tham gia. Sau khi phát động, mỗi chi đội, lớp nhi đồng được cấp 1 con “heo đất” và kêu gọi các em tham gia trên tinh thần tự nguyện. “Thức ăn” cho heo chính là tiền tiết kiệm ăn quà vặt, sinh hoạt hàng ngày của các em. Cuối năm học, Tổng phụ trách lập kế hoạch tổ chức Ngày hội “ Mổ heo đất” số tiền thu được từ phong trào này dùng để giúp đỡ các bạn khó khăn trong Liên đội. Hoạt động trên không chỉ giáo dục ý thức thực hành tiết kiệm, biết sử dụng đồng tiền đúng mục đích, ý nghĩa mà hơn hết, các em sẽ hiểu hơn về tinh thần tương thân tương ái, yêu thương con người, đoàn kết, giúp bạn nghèo.
12 Bám sát chương trình công tác Đội năm học 2022-2023 của Liên ngành Huyện Đoàn, Phòng giáo dục và đào tạo, Hội đồng Đội huyện Hướng Hoá, tôi đã tham mưu với nhà trường và xây dựng kế hoạch thực hiện nhiều hoạt động thiết thực, khuyến khích sự chủ động, tự duy sáng tạo tham gia của thiếu nhi trong các hoạt động như: Tổ chức các trò chơi và các hoạt động vui chơi tích cực phù hợp với lứa tuổi của học sinh như: Đá bóng, nhảy dây, đá cầu... Tổ chức các hội thi “ Trang trí lớp”, “ Làm tập san- bưu thiếp”, “ Viết thư thăm hỏi các chú Bộ đội ở hải đảo”, vẽ tranh tham gia cuộc thi“ Ngày hội sắc màu”... Qua các hoạt động đó giúp các em thiếu nhi có mối liên kết mật thiết với bạn bè trong lớp, giữa lớp này với lớp khác, giúp các em thêm tự tin hơn, biết chia sẻ, chăm sóc, mở rộng kỹ năng giao tiếp, hợp tác, xữ lí tình huống... và sẳn sàng đón nhận những thử thách mới 2.2. Tính mới và sự khác biệt của giải pháp Giải pháp mới Giải pháp cũ 1. Các chi đội, lớp nhi đồng chủ động 1. Tổng phụ trách Đội kiêm hết lên kịch bản và tập luyện theo chủ đề mọi nội dung, Học sinh chỉ mang phân công . tính chất biểu diễn nên chưa chủ 2.Thiếu nhi tích cực hơn, sôi nổi, mạnh động và thiếu tự tin dạn, tự tin hơn trong các phong trào thi 2. Gây nhàm chán, không mang lại đua hiệu quả cao
13 3. Học sinh được trải nghiệm, phát huy 3. Tiếp thu thụ động, không hiệu quả được khả năng sáng tạo của thiếu nhi 4. Đẩy mạnh khả năng tự giải quyết vấn 4. Thiếu nhi nhút nhát, ngại thầy cô đề, phát huy tốt tiếng nói của các em Thiếu nhi giúp các em tự tin 5. Học sinh chưa mạnh dạn bày tỏ 5. Tạo ra môi trường học thân thiện, học ý kiến và nói lên tiếng nói của sinh tích cực mình 6. Hình thức giáo dục đều được sân khấu 6. Thiếu nhi nghe nhưng dễ quên, hóa giúp thiếu nhi nhớ sâu, nhớ lâu… khó nhớ 7. Thay đổi nhận thức nhanh sau các 7. Thay đổi nhận thức chậm, hoạt động và phong trào nhanh quên 2.3. Tính thực tiễn của sáng kiến Việc áp dụng các phương pháp giáo dục cũ không còn phù hợp với tình hình mới. Nó gây ra lối mòn nhàm chán không làm cho thiếu nhi hứng thú, và phát huy sự tự tin, mạnh dạn trong từng cá nhân học sinh. Học sinh tiếp nhận thông tin thụ động bàng quang thiếu quan tâm với hoạt động Đội Thiếu niên tiền phong trong nhà trường Chính vì lý do ở trên tôi nhận thấy cách giáo dục kỹ năng sống cho Thiếu nhi thông qua việc “ Đẩy mạnh công tác giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học qua hoạt động Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh” là phù hợp có hiệu quả rõ rệt giúp cho các em tự tin, cố gắng vươn lên trong học tập, có ý thức và kỉ luật tốt, biết kính trên nhường dưới, biết lễ phép với người lớn, mạnh dạn tự tin nói lên tiếng nói của mình, tạo nên phong trào thi đua tích cực hơn trong mỗi cá nhân thiếu nhi và từng khối lớp,... 2.4. Tính hiệu quả của sáng kiến Sau khi nghiên cứu và qua quá trình trải nghiệm tôi nhận thấy việc “ Đẩy mạnh công tác giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học qua hoạt động Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh” tại trường tiểu học số 2 Khe Sanh đã đạt được hiệu quả đáng khích lệ. Số lượng học sinh được trang bị kỹ năng sống đã tăng lên như: Các em đã biết khắc phục và tự chăm sóc bản thân tốt hơn, biết quan tâm giúp đỡ người xung quanh, biết yêu lao động và có trách nhiệm với gia đình, tập thể,... Kết quả thu được từ phiếu khảo sát đầu năm đến tháng 2 năm 2023 như sau: Số học Số Số Kỹ năng Kỹ năng Có kỹ năng sinh phiếu phiếu tốt còn hạn chế Thời điểm khảo phát thu sát ra vào SL % SL % TL % Đầu năm 120 120 120 45 37,5 61 50,83 14 11,67 ( T9/2022) Tháng 120 120 120 67 55,83 53 44,17 0 0 2/2023
14 III. KẾT LUẬN 1. Kết Luận Ở học sinh Tiểu học, là lứa tuổi đang trong quá trình phát triển toàn diện về mọi mặt vì thế mà nhân cách của các em sẽ được hoàn thiện dần cùng với tiến trình phát triển của mình. Vì vậy việc giáo dục kỹ năng sống cho các em để các em có ý thức, thái độ và hành vi đúng đắn là điều vô cùng quan trọng, có tác dụng to lớn đối với sự phát triển bền vững của đất nước. Việc giáo dục kỹ năng sống cho thiếu nhi bắt đầu từ lời chào hỏi, thói quen trong sinh hoạt, nề nếp, mối quan giữa người với người… nếu không giáo dục kịp thời, đúng lúc thì các em rất dễ có những hành động lệch lạc, những lời nói không đúng chuẩn mực. Để công tác giáo dục kỹ năng sống thực sự mang lại hiệu quả như mong muốn, cần bắt đầu từ những việc làm, hành động nhỏ nhất như: uốn nắn những sai sót thông qua những câu chuyện thiết thực trong các buổi sinh hoạt dưới cờ, những bài phát thanh tuyên truyền theo chủ đề, các phong trào thi đua giúp học sinh nhận ra được những thiếu sót, điều chỉnh hành vi. Qua đó thay đổi bản thân theo hướng tích cực . 2. Kiến nghị, đề xuất Đối với anh, chị phụ trách: Cần phối hợp chặt chẽ hơn nữa với Tổng phụ trách, các đoàn thế trong và ngoài nhà trường hơn nữa để có biện pháp giáo dục phù hợp, luôn lấy những câu chuyện, tấm gương tốt gần gũi để động viên, giáo dục hành vi kỹ năng cho các em. Theo sát các em để kịp thời an ủi động viên, điều chỉnh những hành vi chưa đúng của các em. Về phía gia đình các em: Cần phối hợp tốt với Nhà trường, tổ chức Đội TNTP Hồ Chí Minh cùng với các lực lượng khác trong và ngoài xã hội để có biện pháp giáo dục con em, tránh nuông chiều, hoặc giáo dục các em không đúng hướng . Sau một thời gian nghiên cứu và ứng dụng biện pháp này vào thực tế bản thân tôi thấy các em đã có những tiến bộ. Tôi rất mong sự góp ý giúp đỡ của Lãnh đạo nhà trường, Liên ngành để giải pháp của tôi đạt hiệu quả cao nhất. Tôi xin chân thành cảm ơn! Khe Sanh, ngày 15 tháng 4 năm 2023 XÁC NHẬN Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến của CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ mình viết, Không sao chép nội dung của người khác. (Ký và ghi rõ họ, tên) Lê Thị Tuyết Trinh
15 MỤC LỤC I. MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn sáng kiến ...................................................................................... 1 2. Tính cấp thiết của sáng kiến ............................................................................ 1 II. NỘI DUNG ................................................................................................... 2 1. Đánh giá thực trạng ......................................................................................... 2 1.1. Thuận lợi ...................................................................................................... 2 1.2. Khó khăn ...................................................................................................... 2 2. Các giải pháp áp dụng sáng kiến ..................................................................... 5 2.1. Mô tả quá trình thực hiện ............................................................................. 5 2.1.1. Giải pháp thứ nhất: Bám sát nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lứa tuổi tiểu học.......................................................................................................... 5 2.1.2. Giải pháp thứ hai: Giáo dục kỹ năng sống qua tiết sinh hoạt dưới cờ .......... 6 2.1.3. Giải pháp thứ 3: Giáo dục kỹ năng sống qua các mô hình, phong trào thi đua ..................................................................................................................... 10 2.2. Tính mới và sự khác biệt của giải pháp ..................................................... 12 2.3. Tính thực tiễn của sáng kiến ...................................................................... 13 2.4. Tính hiệu quả của sáng kiến ....................................................................... 13 III. KẾT LUẬN .............................................................................................. 14 1. Kết Luận ........................................................................................................ 14 2. Kiến nghị, đề xuất ......................................................................................... 14