Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp chăm sóc và giáo dục chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1

Chia sẻ: Mucnang999 Mucnang999 | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:20

Thêm vào BST

Báo xấu

40
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm mầm non được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu thực trạng tổ chức các hoạt động giáo dục chuẩn bị tâm thể cho trẻ 5 – 6 tuổi vào lớp 1 để đề xuất các biện pháp chăm sóc và giáo dục chuẩn bị tâm thế cho trẻ bước vào lớp 1, đáp ứng yêu cầu, đổi mới giáo dục mầm non trong giai đoạn hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp chăm sóc và giáo dục chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1

MỤC LỤC TT MỤC LỤC TRANG Mục lục 1 Danh mục các biểu mẫu 2 Phần mở đầu 3 1 Lý do chọn đề tài 3 2 Mục đích nghiên cứu 3 3 Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3 4 Giả thuyết khoa học 3 5 Nhiệm vụ nghiên cứu 4 6 Phương pháp nghiên cứu 4 7 Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu 4 8 Cấu trúc của sáng kiến kinh nghiệm 4 Nội dung 5 5 I Cơ sở lý luận II Thực trạng 5,6 III Biện pháp 6,7,8,9,10,11 IV Hiệu quả đạt được 11 Kết luận và kiến nghị 12,13 1 Kết luận chung 12,13 2 Kiến nghị đề xuất 13 Tài liệu tham khảo 14 Một số hình ảnh minh họa 15,16,17 1
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU BẢNG 1: Khảo sát thực trạng PT thÓ PT nhËn PT ng«n PT PTTC LV chÊt thøc ng÷ thÈm mü KNXH §¹t 33 = 95% 30= 86% 30=86% 31=89% 30 =86 % Cha ®¹t 2= 5% 5 = 14% 5 = 14% 4=11% 5 =14% BẢNG 2: Kết quả đạt được PT thÓ PT nhËn PT ng«n PT PTTC LV chÊt thøc ng÷ thÈm mü KNXH §¹t 35= 100% 33=95% 33=95% 33=95% 35=100% Chưa 0 2= 5% 2= 5% 2 = 5% 0 ®¹t 2
MỞ ĐẦU I. Lý do chọn đề tài: Bác Hồ của chúng ta đã từng nói: “Trẻ em như búp trên cành. Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan” Quả đúng vậy trẻ em trông như một búp non nếu được chăm sóc chu đáo thì chắc chắn chồi non sẽ phát triển tốt. Cũng như con người nếu được chăm sóc có sự đầu tư ngay từ nhỏ thì trẻ sẽ dần dần lớn lên và phát triển toàn diện cả về “đức, trí, lao, thể, mỹ”. Với lứa tuổi mầm non, chúng ta cần quan tâm nhất là trẻ lứa tuổi mẫu giáo lớn vì trẻ lứa tuổi này chuẩn bị bước vào lớp 1, một bước ngoặt vô cùng quan trọng đối với trẻ.Trẻ mẫu giáo lớn chuyển lên lớp 1 rất non nớt, bởi vì trẻ đang sống trong một môi trường được sự chăm lo chu đáo của các cô giáo mầm non về cả dạy dỗ và nuôi dưỡng, được các cô chăm sóc chu đáo nhiệt tình như người mẹ thứ hai của mình. Cho nên trẻ ở trong một môi trường hoàn toàn mới lạ trẻ sẽ khó tiếp cận và thích nghi ngay được. Nhiệm vụ của cô giáo mầm non là phải tạo cho trẻ mẫu giáo lớn một tâm thế vững vàng, sẵn sàng bước vào lớp 1 để trẻ tiếp cận môi trường mới một cách tốt nhất, nhằm giúp trẻ tiếp thu kiến thức tốt ở bậc học tiểu học đạt hiệu quả nhất. Vì vậy việc nghiên cứu một số biện pháp chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1 ở trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị nhằm đề ra các biện pháp đồng bộ có tính khả thi, phù hợp với tình hình thự tế là cần thiết. Xuất phát những lý do trên, tôi nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp chăm sóc và giáo dục chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1”. 2. Mục đích nghiên cứu: Nghiên cứu thực trạng tổ chức các hoạt động giáo dục chuẩn bị tâm thể cho trẻ 5 – 6 tuổi vào lớp 1 để đề xuất các biện pháp chăm sóc và giáo dục chuẩn bị tâm thế cho trẻ bước vào lớp 1, đáp ứng yêu cầu, đổi mới giáo dục mầm non trong giai đoạn hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu: 3.1. Khách thể nghiên cứu: Phương pháp chăm sóc, giáo dục chuẩn bị tâm thế cho trẻ 5 – 6 tuổi bước vào lớp 1 ở Trường Mầm non Hoa Phượng, Huyện Vĩnh Linh, Tỉnh Quảng Trị. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Một số biện pháp chăm sóc, giáo dục chuẩn bị tâm thế cho trẻ 5 – 6 tuổi bước vào lớp 1 ở Trường Mầm non Hoa Phượng, Huyện Vĩnh Linh, Tỉnh Quảng Trị. 4. Giả thuyết khoa học: Việc chuẩn bị các điều kiện cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1 ở trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị đã đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên trong quá trình chăm sóc và giáo dục còn tồn tại những 3
vấn đề bất cập, chất lượng chăm sóc giáo dục còn hạn chế, chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu đổi mới. Nếu đánh giá đúng thực trạng, đề xuất các biện pháp chăm sóc và giáo dục mang tính khoa học, đồng bộ, khả thi sẽ nâng cao được hiệu quả chăm sóc và giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục cho trẻ 5 tuổi trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu: Xác định cơ sở lý luận, cơ sở thực tiển về tổ chức các hoạt động chăm sóc giáo dục chuẩn bị tâm thế cho trẻ 5 – 6 tuổi bước vào lớp 1 ở trường Mầm non trên cơ sở tổng hợp những công trình đã nghiên cứu về vấn đề này. Nghiên cứu thực trạng công tác chuẩn bị tâm thế cho trẻ 5 – 6 tuổi ở trường Mầm non Hoa Phượng, Vĩnh Linh, Quảng Trị Đề xuất một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1. 6. Phương pháp nghiên cứu: 6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Đề tài này sử dụng phương pháp phân tích tổng hợp, hệ thống hóa, phân loại tài liệu, khái quát hóa các tài liệu có liên quan để xây dựng cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu 6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Sử sụng các phương pháp quan sát, điều tra, phỏng vấn, lấy ý kiến chuyên gia… nhằm khảo sát, đánh giá thực trạng và thu thập những thông tin có liên quan đến vấn đề nghiên cứu. 6.3. Nhóm phương pháp thống kê toán học: Sử dụng phương pháp thống kê toán học nhằm xử lý số liệu trong quá trình nghiên cứu. 7. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu: 7.1. Phạm vi nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu thực trạng chăm sóc và giáo dục chuẩn bị tâm thế cho trẻ 5 tuổi ở trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Đối tượng khảo sát: Trẻ 5 tuổi ở trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. 7.2. Kế hoạch nghiên cứu: Tháng 8/2018: Đăng ký đề tài, lập đề cương. Tháng 910/2018: Điều tra thực trạng chăm sóc và giáo dục trẻ 5 tuổi tại trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Tháng 11/2018: Thu thập và xử lý số liệu điều tra. Tháng 12/2018 đến tháng 01/2019: Thống kê, phân tích các số liệu. Tháng 03/ 2019: Viết đề tài, báo cáo sơ bộ. Tháng 04/2019: Chỉnh sửa và hoàn thiện đề tài. 8. Cấu trúc của sáng kiến kinh nghiệm. Ngoài phần biểu bảng, sơ đồ phụ lục, sáng kiến có cấu trúc 3 phần chính: 4
Phần mở đầu: Lý do về mặt lý luận, về thực tiễn, về tính cấp thiết của việc chăm sóc và giáo dục chuẩn bị tâm lý cho trẻ 5 tuổi ở trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Phần nội dung: Thực trạng chăm sóc và giáo dục chuẩn bị tâm lý cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1 ở trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Biện pháp chăm sóc và giáo dục chuẩn bị tâm lý cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1 ở trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Phần kết luận và kiến nghị: Những kết luận đánh giá cơ bản nhất về sáng kiến kinh nghiệm. Các đề xuất và kiến nghị. NỘI DUNG I. Cơ sở lí luận về chăm sóc và giáo dục chuẩn bị tâm thế cho trẻ 5 – 6 tuổi bước vào lớp 1 ở trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Trong mỗi giai đoạn phát triển trẻ đều mang những đặc điểm đặc trưng. Việc chuyển từ giai đoạn này sang giai đoạn khác là một sự chuyển biến mang tính nhảy vọt có sự biến đổi cả về chất và lượng. Sự phát triển ở một giai đoạn nhất định vừa là kết quả của giai đoạn trước đó vừa là tiền đề cho bước phát triển của giai đoạn tiếp theo. Nếu trẻ được phát triển tốt ở giai đoạn này cũng chính là sự chuẩn bị tốt cho giai đoạn tiếp theo. Tuy nhiên không phải trẻ em nào cũng dễ dàng thích nghi được vào bước ngoặc này là một sự kiện quan trọng khiến các bậc cha mẹ và các nhà giáo dục cần phải quan tâm. Một mặt là để giúp trẻ hoàn thiện những thành tựu trong suốt thời kỳ mẫu giáo, mặc khác tích cực chuẩn bị cho trẻ có đủ điều kiện để thích nghi với cuộc sống ở trường phổ thông với hoạt động chủ đạo là hoạt động học tập. Thấy được tầm quan trọng trong việc tạo tiền đề, cơ sở vững chắc cho trẻ mầm non chuyển sang giai đoạn mới đầy hào hứng, mong chờ không bỡ ngỡ trước sự mới lạ xung quanh. Nhận thức rõ nhu cầu của phụ huynh và đặt niềm tin vào trường mầm non, mong muốn nơi đây trang bị cho con em mình về kiến thức lẫn tinh thần. Để trang bị đầy đủ những kiến thức cho trẻ ở cuối bậc mầm non, giáo viên và phụ huynh cần dạy cho trẻ những gì phù hợp với trẻ có thể tự nhiên và toàn diện. Gần gũi, trò chuyện để trẻ mạnh dạn. Giúp trẻ phát triển toàn diện về các mặt nhằm tạo cho trẻ có một tâm thế tốt vững vàng tự tin khi bước vào lớp 1. II. Thực trạng về chăm sóc, giáo dục chuẩn bị tâm lý cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1 ở trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Rất nhiều phụ huynh lo lắng là thế nào để cháu vào lớp 1 học được vì 5
cháu còn khờ và chưa biết gì cả. Nhìn kết quả hiện tại của trẻ nhiều phụ huynh và bản thân tôi cũng luôn trăn trở: Làm thế nào để trang bị cho tất cả các cháu một tâm thế vững vàng khi bước vào lớp 1. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề trên ngay từ đầu năm học tôi đã tìm ra một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1. 1. Đánh giá chung về thực trạng Năm học này tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo 5 tuổi. Tôi đã nhận thấy những điều kiện thuận lợi và khó khăn ở lớp tôi như sau: Luôn đựơc sự hướng dẫn và chỉ đạo sát sao về chuyên môn của phòng giáo dục và sự quan tâm tạo điều kiện về mọi mặt của BGH nhà trường. Nhà trường đã xây dựng lớp lá 56 tuổi là lớp điểm toàn diện và luôn dự giờ, kiểm tra công tác lên lớp của giáo viên và khảo sát trẻ qua các chủ đề. Trẻ được học qua các độ tuổi lớp dưới nên phần đa cũng đã nhận biết chữ cái và chữ số. Bản thân giáo viên dạy lớp mẫu giáo 56 tuôi nhiều năm tôi đã học hỏi từ bạn bè và đồng nghiêp, được dự chuyên đề, tham khảo tài liệu chuyên đề, tập san giáo dục mầm non và được chủ nhiệm lớp 5 tuổi nên có kinh nghiệm thực tế. Cháu đi học chuyên cần đạt tỉ lệ 95%. Tích cực sôi nổi khi tham gia các hoạt động. Trường chúng tôi được đóng gần trường tiểu học Kim Đồng nên cháu được đi thăm quan giao lưu với cô thầy và các anh chị học sinh lớp 1 nên trẻ đã bước nào đã làm quen và chuẩn bị cho mình tâm thế khi bước vào lớp 1. Lớp tôi dạy có rất nhiều cháu bị suy dinh dưỡng nên về mặt thể lực cháu sẽ còn gặp rất nhiều khó khăn trong việc đến trường với sự tự lập là chủ yếu. Nhận thức của trẻ không đồng đều, nhiều trẻ trong lớp còn rụt rè, nhút nhát, chưa mạnh dạn trong giao tiếp. Phụ huynh đa số mong trẻ viết được, đọc được để phụ huynh an tâm vì luôn nghĩ đọc được, viết tốt thì mới vào lớp 1 học tốt được. Một số cháu chưa được sự quan tâm của gia đình vì cho rằng bậc học mầm non là không quan trọng nên cho cháu nghĩ học rất tùy tiện mặc dù giáo viên chủ nhiệm và nhà trường đã có nhiều biện pháp để huy động trẻ đến trường. 2. Khảo sát thực trạng Để biết được chính xác khả năng học tập của trẻ ngay từ đầu năm tôi đã làm khảo sát lớp tôi chủ nhiệm gồm 35 cháu như sau : ( Bảng 1) III. Các biện pháp chăm sóc và giáo dục chuẩn bị tâm thế cho trẻ 5 – 6 tuổi bước vào lớp 1 ở trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1 giúp trẻ có kiến thức phổ thông để vào lớp 1 không chỉ yêu cầu trẻ nhận biết thành thạo 29 chữ cái, đếm 6
thành thạo trong phạm vi 10 mà quan trọng hơn cả là giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách. Chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1, cần hình thành và phát triển ở trẻ em những chức năng tâm sinh lý, năng lực và phẩm chất mang tính nền tảng, những kỹ năng sống cần thiết phù hợp với lứa tuổi, khơi dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn, đặt nền tảng cho việc học ở các cấp học tiếp theo và cho việc học tập suốt đời. 1. Biện pháp 1: Chuẩn bị về thể lực Chuẩn bị về mặt thể lực cho trẻ không đơn thuần là sự chuẩn bị về lượng phát triển chiều cao và trọng lượng cơ thể mà còn là sự chuẩn bị về chất cụ thể là năng lực làm việc bền bỉ, dẻo dai, có khả năng chống lại sự mệt mỏi của thần kinh, cơ bắp, độ khéo léo của bàn tay, tinh nhạy của các giác quan. Để có được các phẩm chất đó, cô giáo cần tạo một chế độ sinh hoạt, ăn uống, nghỉ ngơi, luyện tập cho trẻ một cách khoa học và hợp lý cả về thời gian cũng như phù hợp với đặc điểm phát triển riêng của từng trẻ. Giáo viên thực hiện đúng chế độ sinh hoạt trong một ngày từ đón trẻ đến trả trẻ: Thường xuyên tổ chức cho trẻ tập thể dục buổi sáng, tập đúng, đủ các động tác. ( Hình 1) Cho trẻ hoạt động ngoài trời: giáo viên cần tổ chức một cách khoa học nội dung bám sát theo từng chủ đề, cho trẻ chơi các trò chơi vận động thay đổi phù hợp độ tuổi, phù hợp chủ đề đang thực hiện. Tổ chức tốt các hoạt động chơi và hoạt động học, cho trẻ ngủ đúng giờ, ngủ sâu và đủ giấc. Quan tâm đến những trẻ khó ngủ, hay nói chuyện trong giờ ngủ. Khuyến khích, động viên trẻ tự xúc ăn, ăn hết xuất, ăn không quá lâu. Mọi lúc mọi nơi tôi đều khuyến khích trẻ: con ăn nhiều sẽ có một cơ thể khỏe mạnh, thông minh học giỏi. Đặc biệt chú ý tư thế ngồi học của trẻ. Cần chú ý quan tâm đến những cháu ít vận động, chưa tham gia tích cực vào hoạt động. Ví dụ: Lớp tôi đầu năm có một số cháu: Bình, Dũng, Huy, Thiên Ân giờ học, giờ chơi đều rất thụ động. Tôi thấy vậy liền rủ 3 cháu cùng chơi với cô, hướng dẫn trẻ chơi, khuyến khích động viên từng trẻ, rồi rủ vài cháu khác cùng vào chơi. Sau vài lần như vậy cảm thấy cháu rất thích chơi, vui vẻ, tích cực, tính thụ động của trẻ đã biến mất từ lúc nào không biết. Tôi thấy rằng: Làm được tất cả các điều trên là ta đã chuẩn bị cho trẻ tốt về mặt thể lực. Trẻ được vận động hợp lý, ăn ngủ tốt đặc biệt quan trọng là trẻ sẽ có một tinh thần tốt, rất tích cực tham gia vào các hoạt động mà cô giáo tổ chức. Có như vậy thì mới trang bị cho các cháu có một thể lực tốt để bước vào lớp 1. 2. Biện pháp 2: Chuẩn bị về mặt phát triển trí tuệ Để chuẩn bị cho trẻ vào lớp một ta phải đáp ứng được nhu cầu nhận thức của trẻ ở lứa tuổi này. Điều này được thực hiện thông qua các hoạt động học và hoạt động chơi ở trẻ. Thông qua hoạt động khám phá khoa học dạy trẻ biết các bộ phận của cơ thể người, tìm hiểu về động vật thực vật, một số hiện tượng tự nhiên. Khám phá về xã hội: tìm hiểu về bản thân, gia 7
đình, họ hàng cộng đồng, tìm hiểu về trường lớp mầm non, tiểu học, một số nghề phổ biến trong xã hội, các danh lam thắng cảnh và các ngày hội, ngày lễ. Các kiến thức đó được trải dài trong 10 chủ đề trong năm. Rèn luyện các thao tác trí tuệ, kích thích những hứng thú đối với hoạt động trí óc như ham hiểu biết, kích thích khám phá những điều mới lạ, gợi mở, khuyến khích trẻ quan sát sự vật, hiện tượng xung quanh. Rèn luyện sự tập trung chú ý, ghi nhớ có chủ định, linh hoạt trong việc sử dụng các thao tác trí tuệ, kích thích trẻ năng động, sáng tạo, ham tìm tòi khám phá. Khả năng định hướng trong không gian và thời gian cũng là một biểu hiện của sự phát triển trí tuệ. Việc xác định được vị trí không gian, thời gian của các sự vật hiện tượng: mình đang ở đâu, vật ở trên dưới, trước sau, phải trái, dạy trẻ nhận biết đếm thành thạo đến 10, biết so sánh, thêm bớt tạo nhóm có số lượng 10, phân chia 10 đối tượng thành 2 nhóm và biết kết quả các nhóm. Nhận biết các chữ số 110 và các số liền trước, liền sau, cung cấp cho trẻ biết số chẵn, số lẻ… được thể hiện trong hoạt động làm quen với toán. Nhận biết và phát âm thành thạo 29 chữ cái, nhận biết các chữ cái có trong từ, cụm từ, nhận biết các chữ cái thông qua trò chơi. Môi trường trang trí cũng rất quan trọng, góp phần giúp trẻ phát triển trí tuệ thông qua hoạt động chơi, học cùng cô, bạn. Ở lớp tôi có trang trí góc “Bé vui học toán” ở đó những đồ vật, con vật theo chủ đề, có số lượng thay đổi theo chương trình trẻ đang học. đặc biệt ở góc này tôi và trẻ cùng thực hiện, giống như trẻ đang chơi mà lại học. Hoạt động này trẻ vô cùng thích và đây là một góc mở của lớp tôi. Ví dụ: Tuần này trẻ học làm quen với toán đề tài: “Một tuần của bé” sau giờ học tôi cùng trẻ thực hiện góc này: cùng trẻ gắn thứ tự các ngày trong tuần. Hoặc tuần này cháu học “Bé đếm đến 9”, lớp đang thực hiện chủ đề “Động vật” tôi cùng các cháu thực hiện: Cùng gắn con vật có số lượng 8, 9 và cùng tìm chữ số tương ứng. Tôi luôn tổ chức chế độ sinh hoạt một ngày của trẻ đúng thời gian biểu, không bao giờ cắt xén. Tổ chức các hoạt động một cách khoa học, có hiệu quả, thường xuyên sử dụng câu hỏi mở để phát triển tư duy cho trẻ. Ví dụ: Giờ học làm quen văn học: Câu chuyện “Ai đáng khen nhiều hơn” Ngoài câu hỏi đàm thoại theo nội dung câu chuyện tôi còn hỏi thêm: +Nếu cháu là Thỏ em cháu sẽ làm gì khi gặp Sóc và Nhím ?. +Qua câu chuyện cháu học được gì ở Thỏ anh ? Hoặc giờ học: Khám phá khoa học: “Nước đối với đời sống con người” Tôi hỏi thêm: +Con làm gì để bảo vệ nguồn nước ? +Hàng ngày con tiết kiệm nước bằng cách nào ? Cung cấp kiến thức cho trẻ thông qua hoạt động học là chính ngoài ra còn cung cấp, nhắc nhở thường xuyên cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi để trang bị kiến thức và hình thành thói quen cho trẻ. 3. Biện pháp 3: Chuẩn bị về tình cảm xã hội Dạy trẻ biết quan tâm chia sẻ, ứng xử với mọi người xung quanh, lễ phép, kính trọng người lớn, đoàn kết thân ái với bạn bè, thông cảm thương xót những người bất hạnh. Biết được vị trí của mình trong gia đình và trong xã . Giáo dục hành vi và qui tắc ứng xử xã hội trong sinh hoạt ở gia đình, 8
trường lớp, cộng đồng gần gũi. Giáo dục lễ giáo cho trẻ được lồng ghép trong các hoạt động hằng ngày của trẻ nhằm giúp giúp hoàn thiện nhân cách một cách toàn diện. ( Hình 2) Là sự chuẩn bị rất cần thiết để giúp trẻ thích nghi tốt với môi trường học tập mới. Thông qua các hoạt động mang tính tập thể, trẻ làm quen dần với sinh hoạt trong nhóm bạn bè, qua đó làm nảy nở trẻ những động cơ xã hội tốt đẹp, hào hứng được đi học, được trở thành một người học sinh. Được trải nghiệm những câu chuyện kể, các trò chơi, sử dụng những đồ dùng học tập của lớp một, tham quan trường tiểu học (chủ điểm trường tiểu học) giúp trẻ có những biểu tượng chính xác về trường phổ thông về các mối quan hệ giữa bạn bè, thầy cô giáo . Từ đó kích thích được sự háo hức đến trường học tập của trẻ. Hình thành những thói quen vệ sinh cá nhân, tính tự lập và khả năng tự phục vụ trong các công việc sinh hoạt hàng ngày vừa sức cũng là một khía cạnh quan trọng cho trẻ trước khi bước vào trường phổ thông. Ví dụ: Tập trẻ có thói quen lao động tự phục vụ như: Tự rửa mặt, chải răng hàng ngày, tự xếp bàn ghế giờ ăn, giờ học, nhặt rác trên sân trường, từ bê giường ngủ. Ở lớp tôi có trang trí góc lễ giáo, ở đó có những hình ảnh đẹp mang tính giáo dục cao như: Bé mời nước cho ông, bà, bé giúp đỡ ba mẹ, cụ già, biết vòng tay chào khách đến nhà, biết nhận quà bằng hai tay… thông qua góc đó giáo dục trẻ biết kính trọng, lễ phép với người lớn, giúp đỡ cụ già, em nhỏ, mọi người xung quanh. Ví dụ: Vào buổi chiều tôi cùng trẻ về góc lễ giáo. Tôi hỏi trẻ qua hình ảnh: + Hình ảnh gì ? Con có nhận xét gì về hình ảnh này ? + Con đã làm được điều đó chưa?. + Con kể những việc tốt mà con đã làm ?. Những hình ảnh tôi luôn thay đổi thường xuyên, hình ảnh đẹp mắt có sức hấp dẫn, phù hợp độ tuổi đặc biệt phải có tính giáo dục cao. 4. Biện pháp 4: Chuẩn bị về ngôn ngữ Ngôn ngữ mẹ đẻ phát triển tốt là phương tiện quan trọng để phát triển trí tuệ và giúp cho việc tiếp thu kiến thức học tập tốt ở trường phổ thông. Hình thành và phát triển những kỹ năng nghe, nói, tiền đọc, tiền viết là rất quan trọng. Đó là nền tảng để trẻ hiểu về thế giới chữ viết và tiếp nhận nhiều tri thức mới. thông qua các hoạt động sinh hoạt, học tập, lao động, qua các buổi tham quan, dạo chơi… cần khuyến khích trẻ sử dụng tiếng mẹ đẻ một cách thành thạo, mở rộng vốn từ về thế giới xung quanh. Tập cho trẻ biết diễn đạt những gì mình muốn nói một cách rõ ràng, mạch lạc, không nói ngọng, nói lắp. Trẻ có ngôn ngữ mạch lạc phát triển tốt thì đồng thời các quá trình tâm lý như tư duy, tưởng tượng, trí nhớ, tri giác của trẻ cũng phát triển tốt. Bên cạnh đó chuẩn bị cho việc đọc, viết: như cho trẻ tiếp xúc với chữ viết trong môi trường xung quanh. ( Hình 3) Nhận dạng và phát âm các chữ cái, tô chữ cái, từ, xem và nghe đọc các loại sách. Cho trẻ làm quen với cách đọc, hướng đọc, từ phải sang trái, từ dòng trên xuống dòng dưới, đọc truyện qua các tranh vẽ, đọc phải diễn cảm, các tranh vẽ phải đẹp và to, chữ viết rõ ràng. Dạy trẻ làm quen chữ cái thông 9
qua giờ học: Làm quen chữ cái, tôi tổ chức giờ học không những đúng phương pháp mà còn phải phong phú qua các giờ học làm quen, trò chơi với chữ cái giúp trẻ nhận biết được 29 chữ cái trong bảng chữ cái tiếng việt, nhận biết các chữ cái có trong từ, cụm từ. ( Hình4,5) Cho trẻ làm quen với các kiểu chữ in thường, viết thường, in hoa viết hoa để làm tiền đề cho việc bước vào lớp một. Không những trong giờ học làm quen với chữ cái mà thông qua các hoạt động khác, mọi lúc mọi nơi ta cũng cần giúp trẻ phát triển ngôn ngữ. Do vốn từ của trẻ chưa phong phú, trẻ chưa có khả năng hiểu nghĩa của từ, khả năng tư duy còn hạn chế. Vì vậy tôi cho rằng một trong những hướng thiết thực cần chuẩn bị cho trẻ mẫu giáo lớn vào ớp một là rèn luyện cho trẻ kỹ năng đặt câu hỏi và trả lời câu hỏi rõ ràng, mạch lạc. Tôi có thể rèn các kỹ năng trên thông qua giờ học: Làm quen văn học, khám phá khoa học, làm quen với toán, trong các giờ chơi và mọi lúc mọi nơi để phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Giúp trẻ phát triển ngôn ngữ thông giờ chơi ở các góc: Tôi thường xuyên tổ chức cho trẻ chơi mỗi ngày ở các góc qua đó trẻ được trò chuyện, giao lưu cùng bạn, được giải quyết các tình huống đơn giản. Ví dụ: Trẻ chơi ở các góc phân vai, xây dựng nghệ thuật, trẻ biết thể hiện vai cô bán hàng, người mua hàng như: Qủa cam này bao nhiêu tiền vậy chị ? cám ơn chị nhé. Qua đó giúp trẻ biết đặt câu hỏi, trả lời trọn câu, đủ ý. Tôi luôn tham gia chơi cùng trẻ để nhắc nhở, động viên trẻ, đồng thời đặt ra nhiều câu hỏi giúp trẻ trả lời để làm giàu và phát triển vốn từ cho trẻ. Môi trường trang trí chữ viết cũng góp phần giúp trẻ nhận biết và phát triển ngôn ngữ. Ví dụ: Trong lớp tôi trang trí môi trường chữ rất phong phú như các cụm từ: “Bé làm đẹp môi trường, bé yêu trò chơi dân gian, bé cùng sáng tạo, bé học điều hay, bé vui học toán, bé cao lớn mỗi ngày” kèm theo hình ảnh phù hợp. Trong giờ học làm quen chữ cái kết thúc giờ học cho trẻ tìm những chữ đã học xung quanh lớp hoặc buổi chiều cho trẻ làm quen cụm từ, tìm chữ đã học .( Hình 5) Môi trường chữ cái trong lớp vẫn có sự thay đổi theo hình ảnh từng chủ đề, thay đổi cụm từ trong lớp để tránh nhàm chán và trẻ được làm quen nhiều cụm từ mới. 5. Biện pháp 5: Chuẩn bị một số kỹ năng cần thiết của hoạt động học tập và tinh thần Rèn luyện một số kỹ năng cơ bản của hoạt động học tập cần thiết như giúp cho trẻ biết cách cầm bút, cách đặt vở trong giờ học vẽ, mở sách, vở trong các lần học tập tô, làm quen với toán, tạo hình, tư thế ngồi đúng trong khi ngồi học, chơi. Giúp trẻ thích nghi với hoạt động học tập mới, tránh được những bỡ ngỡ ban đầu dễ gây cho trẻ những cảm giác sợ sệt, thiếu tự tin. Để đạt được những hiệu quả cần tạo điều kiện cho trẻ làm quen dần với môi trường học tập như: bố trí bàn ghế cho trẻ ngồi học cung cấp và cho trẻ tiếp xúc thường 10
xuyên với sách, truyện, bút, thước hướng dẫn trẻ cách sử dụng các dụng cụ học tập đó như thế nào cho đúng thông qua việc làm mẫu, quan sát và uốn nắn trực tiếp cho trẻ. Ví dụ: Trong giờ học vẽ một số cháu hay nhìn gần, ngồi sai tư thế. Tôi luôn chú ý và nhắc nhở thường xuyên, sửa ngay tư thế cho trẻ. Được chuẩn bị tốt về mặt tinh thần đối với trẻ cũng rất quan trọng. Trẻ có một tinh thần tốt, luôn luôn vui vẻ, thích thú trong mọi công việc, và đặc biệt là luôn vươn tới, luôn mong mỏi mình sẽ được đi học lớp 1 đó là một điều rất tốt. Vì vậy, tôi luôn động viên, khích lệ trẻ ngoan, biết vâng lời người lớn, hoàn thành các nhiệm vụ được người lớn giao cho. Chuẩn bị cho trẻ mẫu giáo trước khi vào lớp 1 được tiến hành thường xuyên, từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp thông qua các trò chơi hay các hoạt động hấp dẫn mà trẻ yêu thích. Cần tránh nôn nóng, áp đặt ép buộc trẻ học trước những gì trẻ em được tiếp thu một cách bài bản ở trường phổ thông sau này. Bởi dễ gây ra cho trẻ những chán nản, chủ quan, chểnh mảng dần đến tiêu diệt hứng thú học tập ngay từ những buổi học ban đầu và gây ra không ít những khó khăn cho giáo viên tiểu học trong việc khắc phục, uốn nắn những hậu quả sai lầm mà trẻ đã mắc phải. Trong giờ ăn, giờ chơi giáo viên tập cho trẻ biết sử dụng những đồ dùng một cách gọn gàng, khéo léo. Các nhà khoa học đã từng khẳng định: “Những vận động bằng tay của trẻ càng khéo léo, càng phong phú bao nhiêu càng dễ hình thành các thao tác trí tuệ bấy nhiêu.” 6. Biện pháp 6: Thực hiện tốt các chỉ số trong bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi Như chúng ta đã biết: Bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi nhằm hỗ trợ thực hiện chương trình giáo dục mầm non, nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục, chuẩn bị tâm thế cho trẻ em 5 tuổi vào lớp 1. Vào đầu năm học tôi căn cử 120 chỉ số trong bộ chuẩn để xác định mục tiêu giáo dục năm học. Từ mục tiêu năm, tôi phân bổ vào mục tiêu chủ đề, tuần cho phù hợp. Có những chỉ số tôi lấy làm đề tài của bài dạy, có những chỉ số nhắc nhở, hướng dẫn trẻ ở mọi lúc, mọi nơi để giáo dục trẻ. Các chỉ số được nhắc đến trong 10 chủ đề và thực hiện có hiệu quả từng chỉ số, nếu chỉ số nào trẻ thực hiện còn thấp so với yêu cầu tôi đưa vào chủ đề tiếp theo để giúp trẻ thực hiện tốt. Tôi nghĩ nếu chúng ta thực hiện đầy đủ các chỉ số trong bộ chuẩn và thực hiện có hiệu quả thì ta đã chuẩn bị đầy đủ cho trẻ cả 5 lĩnh vực: thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, thẩm mỹ, tình cảm xã hội đó là một tâm thế rất vững chắc cho trẻ bước vào lớp một cách vững vàng và đầy tự tin. 7. Biện pháp 7: Phối hợp với phụ huynh để chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1 Đa số phụ huynh đầu năm lớp mẫu giáo lớn đã nôn nóng cho con học chữ, xin cô ra bài về nhà viết. Việc ép trẻ học quá sớm vô tình chúng ta làm mất đi sự tập trung chú ý và hứng thú học tập của trẻ sau này, đồng thời làm giảm đi sự phát triển của bộ chuẩn trẻ em 5 tuổi mà ở lớp lớn trẻ phải hoàn thiện mới vững vàng bước vào lớp 1. Mặt khác không ít phụ huynh lại phó mặc con 11
mình cho trường mầm non, không tạo ra được sự thống nhất trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Dẫn đến hiệu quả chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 không cao và khi vào lớp 1 trẻ rất bỡ ngỡ. Vì vậy chúng ta cần phối hợp với phụ huynh để có sự thống nhất giáo dục trẻ tốt hơn. Buổi sáng phụ huynh đưa trẻ đến, buổi chiều đón trẻ phụ huynh thường hay xem, qua đó phụ huynh có thêm một số kiến thức, biết được tuần này, hôm nay con mình đang học gì để kết hợp cùng giáo viên giáo dục trẻ tốt hơn. Ví dụ: Đến trường cô luôn giáo dục trẻ có thói quen lễ phép với người lớn, đoàn kết với bạn, ở lớp cô đã hình thành cho trẻ thói quen và kỹ năng đó nhưng nếu về nhà phụ huynh ít quan tâm đến trẻ, trẻ nói thế nào cũng mặc kệ thì môi trường gia đình sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến trẻ. Thói quen ở trường của trẻ sẽ dần mất đi đến khi không còn tồn tại trong trẻ nữa. Còn nếu có sự phối hợp tốt với phụ huynh luôn nhắc nhở, khen ngợi động viên trẻ thì sẽ phát huy hơn nữa. Trẻ sẽ rất vui, chắc chắn sẽ duy trì và phát triển thói quen tốt cho trẻ. Tôi nghĩ để giáo dục trẻ có hiệu quả tốt nhất thì phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường. Cha mẹ trẻ và cô giáo luôn có mối quan hệ thật gần gũi. Làm thế nào để trong cảm nhận của trẻ luôn có: “Cô và mẹ là hai cô giáo. Mẹ và cô đấy hai mẹ hiền” 8. Mối quan hệ giữa các biện pháp: Mỗi biện pháp đều có mối quan hệ liên quan đến nhau, nếu tách rời từng biện pháp thì hiệu quả của việc chăm sóc giáo dục trẻ sẽ không cao. Vì vậy trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ để chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1 cần phải sử dụng tất cả các biện pháp, biện pháp này sẽ hỗ trợ cho biện pháp kia thì sẽ mang lại hiệu quả cao nhất. IV. Hiệu quả của việc chăm sóc và giáo dục chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1 ở trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Sau khi tiến hành các biện pháp trên. Bản thân tôi thấy các cháu lớp tôi ngày càng trở nên tự tin, mạnh dạn trong giao tiếp và tham gia tích cực vào các hoạt động trong lớp. Vốn từ của trẻ ngày thêm phong phú và trẻ có thể tự giải quyết một số tình huống đơn giản, phát huy óc sáng tạo tưởng tượng của trẻ trong cuộc sống hàng ngày. Kết quả khảo sát cuối năm của trẻ mẫu giáo 5 6 tuổi lớp tôi phụ trách đạt được như sau: (Bảng 2) * Đối với giáo viên Luôn nhiệt tình, chịu khó học hỏi kinh nghiệm để không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn. Giáo viên có thao tác sử dụng đồ dùng giảng dạy, sử dụng công nghệ thông tin linh hoạt, trình độ tin học nâng lên, thiết kế tốt các giáo án điện tử, sáng tạo lồng ghép các nội dung giáo dục cho trẻ phù hợp hấp dẫn. Tổ chức các hoạt động cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi đạt hiệu quả cao. 12
Sưu tầm được tranh ảnh hấp dẫn có nội dung giáo dục, tranh ảnh theo chủ đề, sưu tầm các nguyên phế liệu để làm đồ dung đò chơi phục vụ cho việc giảng dạy của trẻ được tốt hơn. Xây dựng góc học tập của lớp, tạo môi trường thân thiện trong lớp học, bằng nhiều hoạt động vui chơi xen kẽ học tập tránh quá căng thẳng, áp lực về học tập quá nhiều. Xây dựng nề nếp học tập, giáo dục đạo đức cho trẻ bằng những bài học lễ giáo gần gũi. Giáo viên hạn chế tối đa việc đòi hỏi trẻ phải biết đọc, biết viết trước, hoặc đặt ra quá nhiều quy định buộc trẻ phải làm. Mà đã tạo cho trẻ niềm tin yêu nơi thầy cô “Cô giáo như mẹ hiền”. * Đối với phụ huynh Sau khi tôi thực hiện đề tài, tôi thấy phụ huynh đã quan tâm và phối hợp với giáo viên, nhà trường để chăm sóc, dạy cho con em mình. Sưu tầm được nhiều tranh ảnh, nguyên vật liệu cho lớp, cùng phối kết hợp để chăm sóc giáo dục trẻ. Phụ huynh và giáo viên trao đổi trên tinh thần xây dựng, thái độ đúng mực, tạo sự tin tưởng. Phụ huynh đã nắm bắt những nội quy, quy định của nhà trường rèn kỹ năng cho trẻ biết tự phục vụ, tự học, luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để trẻ yên tâm khi đến trường, nhất là tạo cho trẻ cái nhìn “thân thiện về trường về lớp về các thầy cô” mà các em sắp tới sẽ tiếp xúc . * Bài học kinh nghiệm Qua quá trình thực hiện đề tài, bản thân tôi đã rút ra được bài học kinh nghiệm sau: Xây dựng kế hoạch và bám sát kế hoạch ngày từ đầu năm học. Cần học hỏi hơn nữa kinh nghiệm và trau dồi kiến thức. Giáo viên phải nắm bắt tâm lí của trẻ để có thể tổ chức các hoạt động phù hợp Phải phối hợp nhiều phương pháp, biện pháp một cách khéo léo khi thực hiện các hoạt động nhằm phát huy tối đa tính tích cực chủ động, sáng tạo của trẻ. Phát huy hết tác dụng của đồ dùng dạy học. Tận dụng các nguyên vật liệu, phế liệu sẳn có ở điạ phương để làm đồ dùng cho trẻ. Bản thân không ngừng học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Xây dựng góc học tập của lớp, tạo môi trường thân thiện trong lớp học, bằng nhiều hoạt động vui chơi xen kẻ học tập tránh quá căng thẳng áp lực về học tập. Xây dựng môi trường học tập trong và ngoài lớp học theo hướng mở. Tạo sân chơi cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi, trên tiết học và trong tất cả các hoạt động. 13
Tiếp thu tốt sự chỉ đạo của ngành, của ban giám hiệu nhà trường cùng với sự góp ý của chị em đồng nghiệp để từng bước thực hiện tốt. Tích cực tự học, tự rèn nâng cao nghiệp vụ, trao dồi phẩm chất đạo đức, tác phong sư phạm. Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ bé của tôi về đề tài: “Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ bước vào lớp 1” Bản thân tôi rất mong được sự góp ý, giúp đỡ của đồng nghiệp, các nhà sư phạm để đề tài được áp dụng vào thực tiển tốt hơn. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận chung: Qua việc tìm hiểu lý luận công tác chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp một và thực tế, tôi thấy rõ hơn tầm quan trọng của việc chuẩn bị cho trẻ đến trường phổ thông, thấy được phải làm như thế nào để công tác chuẩn bị được tốt. Vừa phù hợp với yêu cầu của ngành học đề ra, vừa phù hợp với tâm lý lứa tuổi, đồng thời cũng thấy được chuẩn bị cho trẻ vào lớp một không phải là việc làm của riêng ai, của gia đình nào mà của toàn xã hội. Việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp một cần chuẩn bị một cách toàn diện, không coi trọng mặt nào, buông lỏng mặt nào. Vì chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp một sẽ tạo tiền đề cho việc học tập sau này của trẻ. Vậy nhiệm vụ của giáo viên là thực hiện tốt chế độ sinh hoạt một ngày của trẻ, tổ chức một cách có đầu tư, khoa học. Chuẩn bị tốt cho trẻ cả về 5 lĩnh vực phát triển, chuẩn bị cho trẻ những kỹ năng cần thiết của hoạt động học và giúp trẻ có một tinh thần tốt khi tham gia vào các hoạt động. Giáo viên không chỉ là cô giáo mà còn là người bạn đồng hành, gần gũi, thân thiết với trẻ. Nhận thức được điều đó tôi đã nghiên cứu và áp dụng trực tiếp vào lớp mình đã đạt được hiệu quả cao. Nhằm góp phần thúc đẩy sự phát triển toàn diện cho trẻ cũng như trang bị một tâm thế vững vàng cho trẻ bước vào lớp một. 2. Kiến nghị đề xuất Chắc chắn đây chưa phải là giải pháp hay nhất, tối ưu nhất nhưng nó giúp cho giáo viên một số kinh nghiệm để làm hành trang chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1. 1. Để nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập tôi xin đề nghị nhà trường, phòng GD đầu tư nhiều hơn nữa về cơ sở vật chất, trang thiết bị cho trường mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị để trẻ có môi trường hoạt động trong và ngoài lớp thực sự là thế giới riêng của trẻ. 2. Phòng giáo dục tạo điều kiện cho giáo viên được tham gia nghe, tham khảo những sáng kiến kinh nghiệm hay từ đó rút ra được những kinh nghiệm để vận dụng trong quá trình giảng dạy. Hồ Xá, ngày 10 tháng 04 năm 2019 14
XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh nghiệm của mình viết không sao chép nội dungcủa người khác. Người viết Nguyễn Thị Lan Hương 15
TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Giáo dục học mầm non ( tập 1, 2) – Tác giả: Đào Thanh Âm Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội 1997 2. Yêu cầu chuẩn bị cho trẻ vào trường phổ thông – Tác giả: Đinh Thị Kim Nhung Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội 2000 3. Tâm lý học trẻ em lưa tuổi Mầm non – Tác giả: Nguyễn Thị Ánh Tuyết Nhà xuất bản Giáo dục 1994 4. Chương trình chăm sóc giáo dục Mầm non theo thông tư số 28/2016/ TTBGD ĐT ngày 30/12/2016 của Bộ giáo dục và đào tạo Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam 16
MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA Hình 1: Bé tập thể dục 17
Hình 2: Giáo dục lễ giáo qua giờ ăn Hình 3: Các rổ đựng đồ dùng đồ chơi ở các góc đều được dán chữ cái 18
Hình 4: Giờ học chữ cái Hình 5: Giờ tập tô chữ cái 19
Hình 6: Bé hoạt động ở góc chữ cái 20